Η συμβολή της Ρωσίας στον εθνικοαπελευθερωτικό αγώνα

Ομιλία του Κ. Δ. ΣΩΤΗΡΙΟΥ

 στην εορτή του Ελληνοσοβιετικού Συνδέσμου για την 25 του Μάρτη

Έγινε στο θέατρο «Κεντρικό»  στις 23 του Μάρτη 1947

Το χειρόγραφο κείμενο

Κατεβάστε σε pdf:

23-03-1947 Το χειρογραφο

23-03-1947 Το δακτυλογραφημένο

Χρέος μας να τιμήσουμε τους προγόνους μας, τους ήρωες του 1821. Έγραψαν με το αίμα τους τις πιο φωτεινές και ένδοξες σελίδες στον ατέλειωτο ακόμα εθνικοαπελευθερωτικό αγώνα. Χρέος μας να δοξάσουμε τον ηρωικό ελληνικό λαό. Συμπληρώνονται σήμερα 126 χρόνια από την ημέρα, που με το σύνθημα «νίκη ή θάνατος», πήρε τα όπλα, για να καταλύσει την πολύπλευρη τυραννία και να καταχτήσει τη λευτεριά του. Σύσσωμος ξεσηκώθηκε ο ελληνικός λαός. Παραδειγματική η αυτοθυσία του. Αλύγιστο το φρόνημά του. Και έπειτα από οχτάχρονο σκληρό ηρωικό αγώνα λευτέρωσε από τον Τούρκο τύραννο το πρώτο κομμάτι της σκλαβωμένης πατρίδας μας.

Μα και δικαίωμά μας να δοξάσουμε τους προγόνους μας του 1821. Φανήκαμε άξιοι απόγονοί τους. Η σημερινή γενιά και προπάντων η ηρωική νεολαία μας συνέχισε αντάξια το ένδοξο έργο τους. Έγραψε και η σημερινή γενιά με το αίμα της τη διπλή εποποιία, την εποποιία στα αλβανικά βουνά και την ακόμη πιο ένδοξη εποποιία της «εθνικής αντίστασης». Ξεσηκώθηκε με ασυγκράτητο ενθουσιασμό και πρόβαλε νικηφόρα το στήθος της για να φράξει το δρόμο στον ιταλό επιδρομέα. Και όταν οι βάρβαροι φασίστες καταχτητές πάτησαν τα αιματοποτισμένα χώματα της πατρίδας μας, ύψωσε τη σημαία της Εθνικής Αντίστασης με το ίδιο σύνθημα «νίκη ή θάνατος» και αγωνίστηκε με την ίδια αυτοθυσία και αποφασιστικότητα για να σπάσει τις αλυσίδες της σκλαβιάς, για να ξεριζώσει το φασισμό από τη χώρα μας, και να χτίσει μια καινούργια Ελλάδα λεύτερη, ανεξάρτητη και πρωτοπόρα στον πολιτισμό.

Δε μπορούμε όμως να πανηγυρίσουμε στη σημερινή μας σεμνή εορτή. Ο πόνος ξεχειλίζει. Δυόμιση χρόνια έπειτα από το διώξιμο του βάρβαρου καταχτητή, συγκλονίζεται η πατρίδα μας από τη μια άκρη ως την άλλη. Η ελευτερία αποδιωγμένη και πάλι. Πλημμυρισμένος ο βωμός της από το ελληνικό αίμα που χύνεται. Καινούργια ερείπια επάνω στα ερείπια. Καινούργιες καταστροφές. Οι φλόγες του εμφυλίου πολέμου μας περιζώνουν.

Στις τραγικές στιγμές που περνάμε, μπροστά στον κίντυνο, που απειλεί να μας αφανίσει, ας ξαναφέρουμε ευλαβικά στη μνήμη μας τους προγόνους μας του 1821. Πολλά διδάγματα θ’ αποκομίσουμε από τον σκληρό ηρωικό αγώνα τους. Θα φωτιστεί ο δρόμος, που πρέπει αποφασιστικά να βαδίσουμε. Και θ’ ακούσουμε τη βροντερή φωνή τους να μας προστάζει: Έλληνες, όλοι όσοι πονάτε την Ελλάδα, ενωθείτε. Σβήστε τις φλόγες του εμφυλίου πολέμου. Υπερασπιστείτε με μια ψυχή την ελευτερία και την ανεξαρτησία. Παλαίψτε ενωμένοι, για να ξαναχτίσετε πανέμορφη την διπλοερειπωμένη πατρίδα μας.    

***

Η ελληνική επανάσταση του 1821, «κομμάτι της επαναστατικής κίνησης που ξεπήδησε από το 1789», είναι σταθμός μέσα στην πορεία του εθνικοαπελευθερωτικού κινήματος, και αφετηρία για καινούργιους εθνικούς, κοινωνικούς και πολιτικούς αγώνες, που με ακλόνητη αποφασιστικότητα έκανε ο αδούλωτος ελληνικός λαός ολόκληρο το 18^ο αιώνα ως σήμερα.

Μακρόχρονη και αιματηρή είναι η προετοιμασία της. Πολλά κινήματα προηγήθηκαν. Από τη μεγάλη ναυμαχία στη Ναύπαχτο στα 1571 και σ όλο το 17^ο αιώνα, τοπικές εξεγέρσεις στο Γαλαξίδι, στο Λιδωρίκι, στη Μάνη, στη Θεσσαλία, στην Ήπειρο, στη δυτική Ελλάδα. Οι σπουδαιότερες έγιναν στην Πελοπόννησο και στη Στερεά, ταυτόχρονα με την εκστρατεία, που έκαναν στα 1684 οι Ενετοί και κατάχτησαν την Πελοπόννησο και την Αττική. Δύο είναι τα χαραχτηριστικά σ’ όλα αυτά τα κινήματα. Έχουν ιδιαίτερη σημασία.

ΤΟ ΑΛΗΘΙΝΟ ΝΟΗΜΑ ΜΙΑΣ ΙΔΕΟΛΟΓΙΑΣ "Ο ΑΣΤΙΚΟΣ ΑΝΘΡΩΠΙΣΜΟΣ"

ΤΟ ΑΛΗΘΙΝΟ ΝΟΗΜΑ ΜΙΑΣ ΙΔΕΟΛΟΓΙΑΣ

Ο ΑΣΤΙΚΟΣ ΑΝΘΡΩΠΙΣΜΟΣ

ΤΟΥ ΠΑΙΔΑΓΩΓΟΥ κ. Κ.Δ. ΣΩΤΗΡΙΟΥ

Δημοσιεύθηκε στην «ΑΥΓΗ» 8 & 10  Ιανουαρίου 1956

"ΑΥΓΗ" 8-1-1956

"ΑΥΓΗ" 10-1-1956

Στην ιστορία του νεότερου πολιτισμού και ιδιαίτερα στην ιστορία της Παιδείας, ο όρος «ανθρωπισμός» πήρε πολύ πλατύτερο και πλουσιότερο περιεχόμενο, από το περιεχόμενο που δίνουμε στη λέξη «ανθρωπισμός» στην καθημερινή μας ομιλία.

«Ανθρωπισμός» ονομάστηκε το ιδεολογικό ρεύμα, η βιοθεωρία που ανάπτυξε η αστική τάξη από τα πρώτα της βήματα το 14^ο και 15^ο αιώνα. Είναι το πρώτο ιδανικό της. Εμφανίζεται την εποχή της Αναγέννησης στη Δυτική Ευρώπη και εκφράζει τους πόθους και τις λαχτάρες της αστικής τάξης.

Η αστική τάξη αγωνίζεται να βγάλει από τη μέση όλα τα εμπόδια, που φράζουνε το δρόμο στην ανοδική πορεία της, και αντικόβουνε την πολύπλευρη δράση της. Παλαίει να σπάσει τις βαριές αλυσίδες του φεουδαρχισμού. Θέλει να αποτινάξει την τυραννική «αυθεντία» της Παπικής Εκκλησίας και να λυτρωθεί από τη σκοταδιστική σχολαστική κοσμοθεωρία. Λαχταράει η αστική τάξη να καταχτήσει την πολιτική, οικονομική και πνευματική ελευθερία της. Λαχταράει να χαρεί τη ζωή και τις ομορφιές της και να απολαύσει τα υλικά και πνευματικά αγαθά, που με τον πλούτο της συγκεντρώνει στα χέρια της. Θέλει να χτίσει τη δική της ευτυχία, το δικό της παράδεισο στη γη. Παλαίει να ανοίξει το δρόμο στην ελεύτερη επιστημονική έρευνα και οικοδομεί το ναό της επιστήμης. Πιστεύει στον άνθρωπο και τις ικανότητές του. Ζητάει ν’ αναγνωριστεί η αξία της ανθρώπινης ζωής και σε αντίθεση προς το ανασταλτικό, τυραννικό, μεσαιωνικό ασκητικό ιδανικό, προβάλλει τι δικό της προοδευτικό ιδανικό – το ανθρωπιστικό ιδανικό με περιεχόμενο την ελευτερία του ανθρώπου, την κατάχτηση της ευτυχίας επάνω στη γη και τη γεμάτη χαρά δημιουργική ζωή. Ο αστικός λοιπόν ανθρωπισμός στα πρώτα του βήματα είναι ένα ζωντανό προοδευτικό και παρορμητικό για δημιουργική δράση ιδανικό, είναι το πιο πολύτιμο ιδεολογικό όπλο στα χέρια της αστικής τάξης.

*

Πολύτιμα στηρίγματα, πλούσια τροφοδότρα πηγή για το ιδανικό της βρίσκει η αστική τάξη στον αρχαίο ελληνικό και ρωμαϊκό πολιτισμό και προπάντων στον πολιτισμό της αρχαίας Αθήνας στο 5^ο και 4^ο αιώνα. Ο πολιτισμός αυτός, δημιούργημα και εποικοδόμημα των οικονομικών συνθηκών την εποχή εκείνη, έκλεινε μέσα του γόνιμα στοιχεία και έδινε ανεξάντλητη πολύτιμη βοήθεια στην αστική τάξη για τον ιδεολογικό της αγώνα. Τέσσερα είναι τα κυριότερα παρορμητικά στον αγώνα της αστικής τάξης και καθοδηγητικά γόνιμα στοιχεία του: Πρώτο: Η ελευθερία του ατόμου – του Αθηναίου πολίτη – και η πολιτική και η οικονομική, μέσα στο δημοκρατικό πολίτευμα. Στην αρχαία δημοκρατική Αθήνα ο «δήμος» είναι πραγματικά κυρίαρχος. Ο Αθηναίος πολίτης  συμμετέχει στην διοίκηση, εκλέγει τους άρχοντες και ψηφίζει τους νόμους. Η οικονομική του δραστηριότητα αναπτύσσεται ελεύθερα και προστατεύεται.

Δεύτερο γόνιμο στοιχείο: Ο λυτρωμός του ατόμου από τις δεισιδαιμονίες και το πνευματικό σκοτάδι με το φως του λογικού, με την αναζήτηση και την κατάχτηση της αλήθειας, με την ελεύθερη επιστημονική έρευνα. Στη δημοκρατική αρχαία Αθήνα ελεύθερο το λογικό γκρεμίζει την «αυθεντία». Ο ήλιος της επιστήμης ανατέλλει λαμπερός και σκορπάει το σκοτάδι και τη μυστικιστική καταχνιά. Ο Αθηναίος πολίτης, ελεύθερος στο λόγο και στη σκέψη βαδίζει θαρραλέα στον αγώνα να υψώσει την επιστήμη σε όργανο για το λυτρωμό του από τη σκλαβιά και για την κυριαρχία του μέσα στη φύση.

Τρίτο γόνιμο στοιχείο: Η αναγνώριση και η εχτίμηση στην αξία της ζωής και η εξύψωσή της με τα δημιουργήματα προπάντων της τέχνης. Στη δημοκρατική αρχαία Αθήνα υψώνονται πανέμορφα τα μνημεία της τέχνης. Ο Αθηναίος πολίτης χαίρεται τη ζωή και τις ομορφιές της. Καλλιεργεί την τέχνη και δημιουργεί τα καλλιτεχνικά αριστουργήματα, που ομορφαίνουνε, πλουτίζουνε και «εξανθρωπίζουνε» τη ζωή και ανεβάζουνε τον άνθρωπο στην ανώτερη σφαίρα του «ωραίου».

ΔΙΔΑΓΜΑΤΑ ΑΠΟ ΕΝΑ ΒΙΒΛΙΟ "Η ΑΝΘΡΩΠΙΣΤΙΚΗ ΠΑΙΔΕΙΑ" (ΤΗΣ κ. ΡΟΖΑΣ ΙΜΒΡΙΩΤΗ)

ΔΙΔΑΓΜΑΤΑ ΑΠΟ ΕΝΑ ΒΙΒΛΙΟ

Η ΑΝΘΡΩΠΙΣΤΙΚΗ ΠΑΙΔΕΙΑ

(ΤΗΣ κ. ΡΟΖΑΣ ΙΜΒΡΙΩΤΗ)

ΚΡΙΤΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ ΤΟΥ ΠΑΙΔΑΓΩΓΟΥ  Κ.Δ.ΣΩΤΗΡΙΟΥ

Δημοσιεύθηκε στην «ΑΥΓΗ» 20 & 21 Οκτώβρη 1955

"ΑΥΓΗ" 20-10-1955

Το σκοταδιστικό μεσαιωνικό πνεύμα θριαμβεύει και πάλι στην παιδεία. Από τη φασιστική διχτατορία του Μεταξά ως σήμερα, και ιδιαίτερα σήμερα, ό,τι προοδευτικό είχε με κόπους και αγώνες χτιστεί στο οικοδόμημα της παιδείας, γκρεμίζεται μεθοδικά. Τα ιδανικά της γίνονται όλο και πιο πολύ παραπλανητικά. Οι σκοποί της όλο και πιο αντιλαϊκοί. Η οργάνωσή της όλο και πιο πολύ αντιδημοκρατική. Τα προγράμματά της μένουν απολιθωμένα. Οι πόρτες της κλειστές για τα παιδιά του λαού. η αμορφωσιά απλώνει. Οι προοδευτικοί λειτουργοί της παιδείας διώχνονται και ξαναδιώχνονται , ταλαιπωρούνται, εκτοπίζονται. Ο εκπαιδευτικός κλάδος, πικραμένος, βυθισμένος στην εξαθλίωση και στην απαισιοδοξία, γελασμένος από την ηγεσία του. Και ο Υπουργός της Παιδείας με την εξυβριστική του εγκύκλιο, καταρρακώνει την ανθρώπινη αξιοπρέπεια και εξευτελίζει το λαξευτή της παιδικής ψυχής, τον Έλληνα δάσκαλο.

"ΑΥΓΗ" 21-10-1955

Στυλοβάτες αυτής της αντιδημοκρατικής και αντιλαϊκής παιδείας, οι επίσημοι παιδαγωγοί στο Πανεπιστήμιο, στο Υπουργείο της Παιδείας, και σε άλλες ανώτερες θέσεις. Με τις μελέτες, τα βιβλία και τα άρθρα που δημοσιεύουν, προσπαθούν να θεμελιώσουνε το σκοταδισμό και να πνίξουνε κάθε πρόοδο. Συνοδοιπόροι και πολύτιμοι συμπαραστάτες τους πολλοί άλλοι εκπαιδευτικοί μέσα και έξω από το Κράτος. Στα δημοσιεύματά τους παρουσιάζονται προοδευτικοί, και δηλώνουνε, πως είναι οπαδοί του «Νέου Σχολείου». Κλείνουν όμως με πείσμα τα μάτια τους μπροστά στην πραγματικότητα, και αγνοούν ή κάνουνε πως αγνοούνε την πορεία και την κίνηση της κοινωνίας και τους νόμους που τη ρυθμίζουν. Το «Νέο Σχολείο» είναι κούφιο σε περιεχόμενο και αντιλαϊκό στην ουσία, η εκπαιδευτική μεταρρύθμιση που προτείνουνε ψευτοεπιστημονική, τα κηρύγματά τους παραπλανητικά και τα συνθήματά τους ψευτοπροοδευτικά. Βοηθοί και καλόδεχτοι υποστηριχτές τους αρκετοί άλλοι λειτουργοί της Παιδείας. Οι τελευταίοι τούτοι, με το κάθε άλλο παρά τιμητικό γι αυτούς επιχείρημα, πως η πολιτική κατάσταση δεν το επιτρέπει, πνίγουνε μέσα τους από φόβο κάθε ουσιαστική διαμαρτυρία για το τραγικό για το λαό κατάντημα της Παιδείας μας και εξαντλούνε τον πόθο τους για τη μεταρρύθμισή της σε μεθοδολογικά μόνο ζητήματα. Οι περισσότεροί τους στα δημοσιεύματά τους μας μιλάνε για την πρώτη ανάγνωση και για την ενιαία συγκεντρωτική διδασκαλία στην πιο άσαρκη και κούφια μορφή της.

Απέναντι στους στυλοβάτες της αντιλαϊκής παιδείας, απέναντι στους ψευτοπροοδευτικούς  και όλους τους άλλους συμπαραστάτες τους, υψώνουνε το ηθικό τους ανάστημα οι κυνηγημένοι από το Κράτος ζωντανοί προοδευτικοί εκπαιδευτικοί – παιδαγωγοί και δασκάλοι – και αγωνίζονται με πίστη και συνέπεια για τη ριζική μεταρρύθμιση της Παιδείας. Στα δημοσιεύματά τους ζητούνε να ανοίξουν οι πόρτες της παιδείας για όλα τα ικανά παιδιά του λαού. Αγωνίζονται  να γίνει η παιδεία μας γνήσια δημοκρατική, πολύτιμο όργανο στα χέρια του λαού, εξυπηρετική στις υλικές και πνευματικές του ανάγκες. Θέλουνε να μορφώσουνε τα Ελληνόπουλα σε δημιουργικούς οικοδόμους της νέας κοινωνίας και να υψώσουνε τους λειτουργούς της παιδείας σε άξιους οδηγητές της νέας γενιάς.

Στην πιο προχωρημένη γραμμή μαζί με τόσους άλλους, πρώτη ανάμεσα στους πρώτους, χρόνια τώρα αγωνίζεται πάντα αισιόδοξη και ακούραστη, με βαθειά πίστη στα καινούργια, λυτρωτικά για τον «άνθρωπο», ανώτερα ιδανικά, η Κα ΡΟΖΑ ΙΜΒΡΙΩΤΗ,  για τη ριζική, τη γνήσια δημοκρατική, εκπαιδευτική μεταρρύθμιση. Κορύφωμα της βαθειάς φιλοσοφικής, κοινωνιολογικής και παιδαγωγικής της μόρφωσης και της πλούσιας πείρας της είναι το τελευταίο της βιβλίο «ΑΝΘΡΩΠΙΣΤΙΚΗ ΠΑΙΔΕΙΑ».

Η σύντομη και τόσο μεστή τούτη μελέτη της Κας ΙΜΒΡΙΩΤΗ, είδε το φως της δημοσιότητας στην πιο κρίσιμη στιγμή. Σπουδαία είναι η υπηρεσία που προσφέρει. Φωτίζει με το πλούσιο φως της επιστήμης το εκπαιδευτικό μας πρόβλημα, ξεσκεπάζει άλλη μια φορά τις ανασταλτικές δυνάμεις, που αιώνες τώρα το κρατούν άλυτο, θεμελιώνει τη δημοκρατική παιδεία σε γερές και ακλόνητες βάσεις, δίνει το σωστό νόημα της «ανθρωπιστικής παιδείας», ανοίγει φωτεινούς ορίζοντες στους λειτουργούς της παιδείας, ανυψώνει, συγκινεί, ενθουσιάζει, ποτίζει με αισιοδοξία και πείθει τον αναγνώστη. Γιατί η Κα ΙΜΒΡΙΩΤΗ φλέγεται από αγάπη στα Ελληνόπουλα και στον Ελληνικό λαό, πονεί για την κατάντια της παιδείας μας, (σελίδες 41,42,49,50 κλπ), συζητεί ψύχραιμα μα και καυτηριάζει τους υπεύθυνους, και αποδείχνει την ανεπιστημοσύνη και υποκρισία  τους.

Όλοι οι εκπαιδευτικοί πρέπει να διαβάσουνε με προσοχή το βιβλίο τούτο, και να καλοσκεφτούνε όσα γράφει η Κα ΙΜΒΡΙΩΤΗ. Θα λυτρωθούν από πολλές πλάνες και προλήψεις. Μα όχι μόνο οι εκπαιδευτικοί. πρέπει να το διαβάσουν ακόμη και όλοι οι μορφωμένοι, που αγωνιούν μπροστά στον κίντυνο, που απειλεί να εξουθενώσει ηθικά και υλικά τη νεολαία μας. και ιδιαίτερα πρέπει να το διαβάσουν οι γιατροί, οι δικαστές και οι ηθικολόγοι. Πολλά διδάγματα θα αποκομίσουμε όλοι μας. Σημειώνω τα σπουδαιότερα.