Στις αρχές του 1946 η «ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΚΟΜΜΑΤΙΚΗ ΣΧΟΛΗ «ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΓΛΗΝΟΣ»» ΤΟΥ
Κ.Κ.Ε. στο πρόγραμμα μαθημάτων περιέλαβε και τέσσερα μαθήματα «Διδαχτικής»:
«Πως πρέπει να μελετάμε»- «Πως πρέπει να μιλάμε»- «Πως πρέπει να γράφουμε»-
«Πως πρέπει να διαβάζουμε» . Τις τέσσερεις αυτές διαλέξεις τις ανέθεσε στον
Κώστα Σωτηρίου και την Ρόζα Ιμβριώτη. Σχετικό έγγραφο Λήψη σε pdf :Πρόγραμμα
Ο Κώστας Σωτηρίου έγραψε: 1. Μάθημα πρώτο «Πως πρέπει να
διαβάζουμε». Στο αρχείο του υπάρχει το σχέδιο της ομιλίας (χειρόγραφο) και ολόκληρη
η ομιλία (χειρόγραφο). 2. Μάθημα δεύτερο 19-2-1946 «Πώς
πρέπει να μιλάμε». Στο αρχείο του υπάρχει ολόκληρη η ομιλία
(χειρόγραφο) . 3. Ομιλία Τρίτη 26-2-1946 «Πως πρέπει
να γράφουμε». Στο αρχείο του υπάρχει μόνο το σχέδιο της ομιλίας (χειρόγραφο).
Από την «Κομματική Σχολή «Δημήτρης Γληνός»» κυκλοφόρησαν τότε
δακτυλογραφημένα: 1. Περίληψη των δυό πρώτων διαλέξεων
του Κώστα Σωτηρίου, με κάποιες προσθήκες. Λήψη σε pdf:: Η ΠΕΡΙΛΗΨΗ
και 2. Ολόκληρη η διάλεξη «Πως πρέπει να
διαβάζουμε». Λήψη σε pdf:: Η ΔΙΑΛΕΞΗ
Επίσης στο αρχείο του υπάρχει δακτυλογραφημένες οι τρείς ομιλίες
(διαγράμματα) που έκανε ο Γληνός το 1937 στην Ακροναυπλία με γενικό τίτλο
«Οδηγός στη Μόρφωση». Λήψη σε pdf: Δ. ΓΛΗΝΟΣ "ΟΔΗΓΟΣ ΣΤΗ ΜΟΡΦΩΣΗ" 1937
Και τις τρείς ομιλίες του Κώστα Σωτηρίου (χειρόγραφα) μπορείτε να τις
διαβάσετε παρακάτω :
Μάθημα πρώτο
"Πως πρέπει
να διαβάζουμε"
(Το σχέδιο)
«Μελέτα, μα έχε άγρυπνα και ανοιχτά
τα
μάτια της ψυχής σου στη ζωή»
Δ. Γληνός
Πρόλογος: Τα τρία θέματα που θα πραγματευθώ. Πως πρέπει α)να διαβάζουμε β) να μιλάμε γ) να γράφουμε,
είναι στενά συνδεμένα το ένα μα το άλλο, αποτελούν έναν κύκλο, έναν οδηγό
για την αυτομόρφωση. Σήμερα θα μιλήσω για το πρώτο «Πως πρέπει να
διαβάζουμε».
Ας
σκαφτούμε μαζί το θέμα. Μας παρουσιάζει τα ακόλουθα τρία προβλήματα.
1. Χρειάζεται το διάβασμα; Ποιο είναι το λειτούργημά
του; Γιατί λοιπόν πρέπει να διαβάζουμε;
2. Αν ναι, τότε τι πρέπει να διαβάζουμε;
3. Πως πρέπει να διαβάζουμε;
Α! Χρειάζεται και σε τι το διάβασμα.
Γιατί πρέπει να διαβάζουμε;
α. Τι γίνεται σήμερα
- Όλος ο
κόσμος διαβάζει.(ο αναλφαβητισμός κατάρα πληγή).
Πως
διαβάζει όμως; Τέσσερα είδη διαβάσματος ανάλογα με το σκοπό.
1.
Πολλοί μα
παραπολλοί διαβάζουν για να περάσουν την ώρα. Διαβάζουν εφημερίδες
(ακόμη και ενοικιαστήρια) περιοδικά, ελαφρά, μυθιστορήματα, διηγήματα ακόμη και
βιβλία διάφορα, για να ξεφύγουν από την πλήξη, από την ανία και όχι για να
μορφωθούν. Όλοι αυτοί, αξιολύπητοι στο βάθος ή είναι α) αυτοϊκανοποιημένοι, δεν έχουν προβλήματα, κανένα
σκοπό στη ζωή ή β) δεν έχουν βρει το
δρόμο τους ή δεν μπορούν να τον βαδίσουν
από εσωτερικά προπάντων εμπόδια και σέρνουν άπραγοι τα βήματά τους, και
ξεγελούν τον εαυτό τους. Γι αυτό το διάβασμα τούτο είναι παθητικό, ναρκωτικό,
ξεγέλασμα του εαυτού τους, επιπόλαιο, άρα άκαρπο και βλαβερό με
αποτέλεσμα τη ψευτομόρφωση.
2.
Πάρα πολλοί
διαβάζουν για τέρψη, προπάντων περιοδικά ελαφρά και μυθιστορήματα. Είναι
οι πελάτες του Μπουκέτου κ.τ.λ. , των πορνογραφικών και περιπετειακών
μυθιστορημάτων. Αυτοί είναι α)
ανικανοποίητοι και ζητούν φανταστική ικανοποίηση γι αυτό η τέρψη και β) δούλοι στα ακαλλιέργητα πρωτόγονα ένστιχτα,
ιδιαίτερα στο σεξουαλικό και ζητούν ερεθισμούς, εντρυφούν. Και το διάβασμα αυτό
παθητικό, ξεγέλασμα ή διεγερτικό, βλαβερό, γιατί ή φυγή, ή εμποδίζει την
εξύψωση.
3.
Διάβασμα για
καλλιτεχνική συγκίνηση: Αληθινά έργα τέχνης; Μεγάλων ποιητών και λογοτεχνών
π.χ. Αντιγόνη του Σοφοκλή, Προμηθέας Αισχύλου, Ιφιγένεια, Φάουστ, Γκόρκι,
Παλαμάς κ.τ.λ. Το διάβασμα αυτό άμα γίνει όπως πρέπει, είναι εξυψωτικό,
ενεργητικό, μορφωτικό, ψυχοκινητικό, λυτρωτικό, τέρπει βαθύτατα, μας υψώνει στη
σφαίρα του ωραίου και μας ανυψώνει.
4.
Διάβασμα για
μόρφωση γενική και ειδική. Το διάβασμα τούτο είναι βαθιά μορφωτικό.
β! Τι θα πει μόρφωση
1.
Από ψυχολογική
άποψη =γνώση του γύρω κόσμου, εξοπλισμός με γνώσεις, άρα γνώση όργανο για λύση
προβλημάτων. Ποσοτική- ποιοτική μόρφωση.
2.
Από κοινωνιολογική άποψη= πλουτισμός με πείρα
επαληθεμένη, δικαιωμένη στην πράξη.
γ! Γενική και ειδική μόρφωση
Γενική
μόρφωση: Ο άνθρωπος , - η φύση – η
κοινωνία –Παραδείγματα
Άρα
γενική μόρφωση βάση για ειδική. Παραδείγματα:
Ο επιστήμονας, ο υπάλληλος, ο αγρότης ,ο εργάτης.
δ! Γιατί πρέπει να διαβάζουμε;= Για να μορφωθούμε: Η μόρφωση απαραίτητη όσο και η
υλική τροφή.
Θα
εξοπλιστούμε , και θα πλουτιστούμε με
την πείρα των συνανθρώπων μας. χωρίς την πείρα αυτή, - επιστημονικές γνώσεις –
δεν μπορούμε να κατανοήσουμε τη λειτουργία και τους νόμους της ζωής. Με την
μόρφωση θα γίνουμε χρήσιμοι, δημιουργικοί πολίτες στο χτίσιμο της ευτυχίας. Και
ακόμη καλοί αγωνιστές.
Β! Τι πρέπει να διαβάζουμε
Χρήσιμο ,
σκόπιμο το τρίτο είδος διαβάσματος
α) Τα
αριστουργήματα, (κλασικά) έργα της αρχαίας, της σημερινής δικής μας και ξένης
λογοτεχνίας
β) Έργα
επιστημονικά: φυσιογνωστικά, ιστορικά, κοινωνιολογικά, φιλοσοφικά, βιολογία,
υγιεινή, ψυχολογία.
γ) Έργα
επιστημονικά για ειδική μόρφωση: Όλα τα επαγγέλματα έχουν ανάγκη το διάβασμα –
μελέτη – ειδικών έργων.
Άρα η
βιβλιοθήκη καθενός από έργα των τριών ειδών.
Γ! Πως πρέπει να διαβάζουμε
α. Γενικές παρατηρήσεις.
1.
Ν’ αναπτύξουμε
το α! και ιδιαίτερα το β! είδος διαβάσματος.
2.
Όχι παθητικό ,
όχι επιπόλαιο. Το διάβασμα να είναι ενεργητικό δούλεμα, αδιάκοπη συνομιλία και
συζήτηση με το συγγραφέα
3.
Όχι δογματικό.
Να είναι κριτικό το διάβασμα. Μόνον τότε ενεργητικό.
4.
Να αφομοιώνουμε
και να συγκρατούμε ό,τι διαβάζουμε.
5.
Όχι ξεθεωτικό
καταπονητικό. Πάντα με κέφι. Άμα κουραστούμε ή είμαστε κουρασμένοι, κάτι πιο
ανάλαφρο.
6.
Πότε να
διαβάζουμε; Ανάλογα με ιδιοσυγκρασία. Ποτέ με γεμάτο στομάχι.
7.
Όχι γρήγορα,
λαχανιασμένα. Αργά, προσεχτικά, δημιουργικά. (εδιάβασα ένα βιβλίο σε τρείς ώρες
μέσα!!)
8.
Δυνατά ή από
μέσα; Οπτικός και ακουστικός τύπος
β. Πως πρέπει να διαβάζουμε
1.
Στάδιο: Ψυχολογική προετοιμασία
2.
Στάδιο :
Πρώτη μελέτη με σημειώσεις στο περιθώριο και σημάδια
3.
Στάδιο :
Δημιουργικό, κριτικό διάβασμα α! Η κατανόηση :(γλώσσα, ύφος, άγνωστοι όροι,
λέξεις ,κ.τ.λ.) – ο ειρμός. β) Η αφομοίωση: ανάπλαση, σύνθεση. γ) Δημιουργική
επεξεργασία- κεντρικό νόημα, επιχειρήματα, παρατηρήσεις, συζήτηση με συγγραφέα.
δ) Απομνημόνεψη και συγκράτηση. Αποδελτίωση : 1. Βιβλιογραφική 2. Αποσπασματική
3. περιληπτική κριτική. ε) Κεντρικός πυρήνας, κεντρική ιδέα, -Κριτική του έργου
γ! Ατομικό- συλλογικό διάβασμα-μελέτη
Επίλογος: Αξία του διαβάσματος για την αυτομόρφωση και την πρόοδο. Οι
αυτοδίδαχτοι. Αξία του ακόμη για να μιλάμε και να γράφουμε καλά. (γλώσσα, ύφος,
αρχιτεχτονική)
"Πως
πρέπει να διαβάζουμε"
(Περίληψη)
Τα τρία
θέματα , που θα διαπραγματευθώ «α)Πως πρέπει να διαβάζουμε β) Πως πρέπει να
μιλάμε και γ) Πως πρέπει να γράφουμε» είναι στενά συνδεδεμένα αναμεταξύ τους,
βρίσκονται σε στενή συνάρτηση το β! και το γ! θέμα μπορεί να ειπεί κανείς είναι
προέχταση του πρώτου. Αποτελούν λοιπόν τα τρία μαζί έναν κύκλο, έναν «οδηγό για
υη μόρφωση, για την αυτομόρφωση».
Ας
σκεφτούμε λίγο το πρώτο θέμα: Μας παρουσιάζει τα τρία ακόλουθα προβλήματα:
1.
Χρειάζεται το διάβασμα; Γατί πρέπει να διαβάζουμε; Αν ναι τότε
2. Τι
πρέπει να διαβάζουμε;
3. Πως
πρέπει να διαβάζουμε, για να είναι τα αποτελέσματα από τον κόπο μας, όσο μπορεί
καλύτερα, για να ωφεληθούμε, όσο μπορεί περισσότερο, από το διάβασμα;
Α! Γιατί πρέπει να διαβάζουμε;
Χρειάζεται
λοιπόν το διάβασμα; Η ερώτηση φαίνεται απλοϊκή. Όλος ο κόσμος διαβάζει και όλοι
μας θεωρούμε τον αναλφαβητισμό τη μεγαλύτερη κατάρα για το σημερινό άνθρωπο.
Κανείς δεν αμφιβάλλει αν χρειάζεται ή όχι το διάβασμα.