ΔΙΔΑΣΚΑΛΕΙΟΝ ΘΗΛΕΩΝ ΠΕΙΡΑΙΑ Διαγωνισμός Α’ τριμήνου εις την παιδαγωγικήν & εις την γενικήν διδακτικήν 14 Φεβρουαρίου 1935 (Σχολ. έτος 1934-35)

Είναι το τελευταίο διαγώνισμα που έβαλε ο Σωτηρίου πριν από την απόλυσή του

Διαγωνισμός Α’ τριμήνου εις την παιδαγωγικήν 14 Φεβρουαρίου 1935  (Σχολ. έτος 1934-35) Ζήτημα 1ον Παιδικά ψέμματα   Ζήτημα 2ον Μαθητικά συσσίτια Διαγωνισμός Α’ τριμήνου εις την γενικήν διδακτικήν 14 Φεβρουαρίου 1935 Ζήτημα 1ον  Ωρολόγιον Πρόγραμμα Ζήτημα 2ον  Εποπτικά μέσα Pdf 1 Διαγωνίσματα 1 1. Κοραλία Κοντογιώργου (σελ. 1-3) 2. Καλλιόπη Ιωαν. Ηλιοπούλου (σελ.4-8) 3. Χαρίκλεια Εμμ. Κανελλοπούλου (σελ. 9-12) 4. Φιφή Δ. Ασπρέα (σελ. 13-15) 5. Ισμήνη Χρ. Κωνσταντινίδου (σελ. 16-17) 6. Αικατερίνη Εμ. Χουμεριανού (σελ. 18-22) 7. Παρασκευούλα  Θεοδοσάτου (σελ. 23-25) 8. Μαρία Ρακαντά (σελ. 26-29) 9. Παναγιώτα Η. Κατσούλη (σελ. 30-33) 10. Δόκαρη Μαρία του Σπυρίδωνος (σελ. 34-38) Pdf 2 Διαγωνίσματα 2 1. Περσεφόνη Κων. Μηλιου ή Μηλιάς (σελ. 1-5) 2. Αγγελική Π. Κωνσταντίνου (σελ. 6-9) 3. Ντίνα Β. Σαλουφάκου (σελ. 10-13) 4. Μαρίνα Γαλιατσάτου (σελ. 14-17) 5.Φλώρα Τσαγκούρη (σελ. 19-21) 6. Ελένη Ιγάντου (ίσως δεν είναι σωστό αλλά είναι δυσανάγνωστο) (σελ. 22-25) 7. Σοφία Ιωάννου Πατσουράκου (26-29) 8. Ειρήνη Καρβέλα (σελ. 30-32) 9. Αθηνά Κοτζιά (σελ. 33-35) 10. Μερόπη Φιλιακου (σελ. 36-41) Pdf 3 Διαγωνίσματα 3 1. Αγγελική Ερ.  Λαδά (σελ. 1-3) 2. Χρυσάνθη Γαλέτα (σελ. 4-8) 3. Αθανασία Λουκά Καλυβάκη (σελ. 9-11) 4. Σοφία Αλεξ. Τζατζάνη (σελ. 12-14) 5. Ιωάννα Ιωαν. Σκαραντώνη (σελ. 15-18) 6. Αικατερίνη Αθ. Ντάϊκου (σελ. 19-22) 7. Άννα Μ. Διαλεκτού  (σελ. 23-28) 8. Ντίνα Γεωργ. Μαντζαγριώτου (σελ. 29-33) 9. Ευτέρπη Στεφανάτου (σελ. 34-37) 10. Μαρκέλλα Εμμ. Χουμεριανού (σελ. 38-42) Pdf 4 Διαγωνίσματα 4 1. Φιλία Αντ. Ζευγώλη (σελ. 1-4) 2. Παναγιώτα Παπαχρήστου (σελ. 5-9) 3. Αγγελική Παρ. Πάγκα (σελ. 10-13) 4. Χρυσούλα Αλεξανδροπούλου (σελ. 14-18) 5. Κωνσταντίνα  Αντ. Δαρζέντα (ελ. 19-23) 6. Αγγελική Β. Παπαηλιοπούλου (σελ. 24-27) 7. Θωμαϊς Α. Ψυχίτσου  (σελ. 28-30) 8. Ευγενία Δ. Ψημίτου (σελ. 31-35) 9. Αικατερίνη Οβαλόγλου (σελ. 36-39) 10.Αρετή Χαρ. Νικολοπούλου (σελ. 40-43) Pdf 5 Διαγωνίσματα 5 1. Πανωραία Ευγ. Λουλακάκη (σελ. 1-4) 2. Λίγα Ιωαν. Παλέρμου (σελ.5-8) 3. Ζερίνα Αθ. Κανελλάκη (σελ. 9-11) 4. Χαρίκλεια Γ. Σομπόνου (σελ. 12-16) 5. Αμαλία Γεωρ. Μπουρδάκη (σελ. 17-20) 6. Μαρία Παν. Κωστάκου (σελ. 21-23) 7. Ελένη Παν. Κωστάκου (σελ. 24-27) 8. Ισμήνη Θ. Κουτσοδημήτρη (σελ. 28-32) 9. Αικατερίνη Ευαγ. Ανδρουλακάκη (σελ. 33-36) 10. Ελένη Ν. Ριζιώτου (σελ. 37-41) Pdf 6 Διαγωνίσματα 6 1. Ασπασία Διβέρη (σελ. 1-5) 2. Σοφία Κ. Σουλιάτου (σελ. 6-10) 3. Ουρανία Σ. Γεωργίου (σελ. 11-16) 4. Πολυξένη Αγγ. Καννά (σελ. 17-20) 5. Μαρία Ν. Βαλσαμή (σελ. 21-23) 6. Ερρικέτη Κακουλέ (σελ. 24-29) 7. Αναστασία Α. Γιαντοπούλου   (σελ. 30-33) 8. Ελένη Βρεττάκου (σελ. 34-38) 9. Ευτυχία Γ. Μάστρακα (σελ. 39-43) 10. Μαρία Κορθινού (σελ. 44-47) Pdf 7 Διαγωνίσματα 7 1. Αγγελική Πίττα (σελ. 1-3) 2. Μαρία Καλογερά (σελ. 4-8) 3. Σοφία Σιδέρη (σελ. 9-11) 4. Ελένη Βαγιανάκου του Ιωάννου (σελ. 12-16) 5. Μαρίκα Μωραϊτου (σελ. 17-21) 6. Δωροθέα Α. Μαυρομιχάλη ή Πυργιαλάκου  (σελ. 22-26) 7. Ζήννα Κ. Μπήτρου (σελ. 27-29) 8. Πολυτίμη Μαράτου (σελ. 30-33) 9. Αντωνία Ιωάννου Στελλάτου (σελ. 34-38)

ΔΙΔΑΣΚΑΛΕΙΟΝ ΘΗΛΕΩΝ ΠΕΙΡΑΙΑ Οι παιδαγωγικές εργασίες των μαθητριών της Ε' τάξης Σχολ. ετ. 1931-32,32-33 όσες διασώθηκαν*. Τα Διαγωνίσματα Γ’ τριμήνου στα παιδαγωγικά και οι Πτυχιακές εξετάσεις των μαθητριών της Ε’ τάξης (Σχολ. έτος 1933-34)

*Είναι γνωστό ότι το σπίτι του Σωτηρίου λεηλατήθηκε από τους Γερμανούς κατακτητές .

Pdf 0 Εργασίες 1. Χρυσούλα Μανταδάκη  «Διοργάνωσις και δράσις της μαθητικής μας κοινότητας κατά τα σχολικά έτη 1925-1927» (σελ. 1-8) Παιδαγωγικές εργασίες 1931-1932 1. Ελένη Μπέκα  «Ο αμελής και κακός μαθητής» (σελ. 9-14) 2. Ελένη Ε.  Μονογυιού «Δύο-τρία λόγια απ’ τη ζωή του προτύπου μας» (σελ. 15-17) 3. Γεωργία  Κ. Βυζαντίου «Για τη διδασκαλίαν εν γένει του Θρησκευτικού μαθήματος» & «Το παιδί και τα παιχνίδι του» (σελ. 18-29) 4. Δέσποινα Κ. Σημηριώτου «Το παιδί και το Σχολικό πρόγραμμα» (σελ. 30-32) Παιδαγωγική  εργασία 1932-1933 1. Πηνελόπη Ευθ. Μπανά «Ποία η ωφέλειά μου από την εφετεινήν χρονιάν» (σελ. 33-37)

Διαγωνισμός Γ΄ τριμήνου εις τα παιδαγωγικά  21 Ιουνίου 1934 Ζήτημα 1ον  Ποια είναι η αξία και η χρησιμότης των υπαιθρίων σχολείων από υγιεινής και παιδαγωγικής απόψεως Ζήτημα 2ον Διατί απουσιάζουν οι μαθηταί από τα μαθήματα και ποία είναι τα ενδεδειγμένα παιδαγωγικά μέσα προς αποφυγήν των απουσιών Πτυχιακαί εξετάσεις στα Παιδαγωγικά  30 Ιουνίου 1934 Θέμα Ποία είναι η αξία και η χρησιμότης των διαγωνισμών και εξετάσεων καθ’ όν τρόπον γίνονται Pdf 1 Εργασίες 1. Σπυροδούλα Βρατίμου (σελ. 1-5) 2. Καλλιόπη Ν. Σούμαρη  ή Ζούμαρη(σελ. 6-9) 3. Φωτεινή Σαββαϊδου (σελ. 10-14) 5. Άννα Βαρδαμάσκου (σελ. 15-18) 6. Βασιλική Ι. Κρεατούλη (σελ.19-23) 7. Βασιλική Ναθαναήλ ( σελ. 24-27) 8. Κική Αποστολάκη (σελ. 28-33) 9. Παρασκευή Αρβανίτου (σελ. 34-37) 10. Παρασκευή Χλαμπέα (σελ. 38-41 και κατά λάθος 42-45) 11. Ελένη Θωίδου (σελ. 46-50) Pdf 2 Εργασίες 1. Αγγελική Κ. Θεοδοσάτου (σελ. 1-5) 2, Τασίλα Θ. Αντάρτου (σελ. 6-9) 3. Λουκία Ι. Ασπιώτου (σελ. 10- 14) 4. Καλλιόπη  Αραβαντινού (σελ. 15-19) 5. Καλλιόπη Π. Γουνελά (σελ. 20-23) 6. Μαρία Γαϊτάνου (σελ. 24-29) 7. Μαρία Κ. Κελλέρη (σελ. 30-33) 8. Αναστασία Καλογεροπούλου (σελ. 34-39) 9. Χρυσούλα Ν. Καλαϊτζάκη (σελ. 40-43) 10. Μαρία Ευαγγ. Καρύδη (σελ. 44-48) 11. Ελένη Κατσιμαντή (σελ. 40-51) Pdf 3 Εργασίες 1. Σοφία Ιακ. Καμακάρη (σελ. 1-4) 2. Μαρία Κ. Κοσσυφολόγου (σελ. 5-8) 3. Σταματίνα Κ. Κυριακοπούλου (σελ. 9-13) 4. Σοφία Κουκούρη (σελ. 14-17) 5. Μαρία Κατρανίδου (σελ. 18-21) 6. Αναστασιά  Ελ. Μπρατοπούλου (σελ. 22-28) 7. Μαρία Μχ. Μπότσαρη (σελ. 29-32) 8. Παναγιώτα Β. Μέντη ή Μάντη (σελ. 33-37) 9. Άννα Γ. Μαρκάκη (σελ. 38-41) 10. Μαρία Μουτζουρίδου (σελ. 42-46) 11. Βαρβάρα Κ. Μπυρίνη (σελ 47-50) Pdf 4 Εργασίες 1. Ευαγγελία Ιων. Βουργέντη (σελ. 1-3) 2. Καλλιόπη Ευαγγ. Βενάρδου (σελ. 4-8) 3. Ειρήνη Κ. Βράϊλου (σελ. 9-12) 4. Βασιλική Θ. Βαρελά (σελ. 13-17) 5. Ανδρονίκη Δίβαρη (σελ. 18-23) 6. Αγγελική Δικακουλάκου (σελ. 24-27) 7. Γιαλουράκη Ν. Δικαία (σελ. 28-31) 8. Κυριακή Ε. Λέπουρα (σελ. 32-35) 9. Δέσποινα Κ. Λαγουδάκη (σελ. 36-39) 10. Ελένη Κ. Μιλήση (σελ. 40-45) 11. Αθανασία Δ. Χαλδούπη (σελ. 46-50) Pdf 5 Εργασίες 1. Σοφία Ι. Χατζηπέτρου (σελ. 1-5) 2. Νότα Χριστοπούλου (σελ. 6-9) 3. Ελένη Χαρακοπούλου (σελ. 10-13) 4. Ιφιγένεια Γεωρ. Χαρβαλιά (σελ. 14-18) 5. Μαρία Δ. Πετροπουλάκου (σελ. 19-22) 6. Ειρήνη Μ. Πισσία (σελ. 23-26) 7. Μαρία Χρυσούλη (σελ. 27-30) 8. Ζαφειρία Ι. Χοϊδά (σελ. 31-34) 9. Μαρία Φωσκόλου (σελ. 35-37) 10. Χρυσούλα Ταμπάκη (σελ. 38-41) 11. Μαρία Δουζίνα (σελ. 42-45) Μόνο η «Πτυχιακή εξέταση» Pdf 6 Εργασίες 1. Ευδοκία Κ. Ψιακή (σελ. 1-5) 2. Λίνα Γ. Ρουσσέα (σελ. 6-8) 3. Φρατζέσκα Δ. Στεφάνου (σελ. 9-12) 4. Παρασκευή Ε. Στρατάκου (σελ. 13-15) 5. Μαρία Δημ. Οικονομοπούλου (σελ. 16-18) 6. Μαργαρίτα  Σαρρή (σελ. 19-22) 7. Στέλλα Μαρκαντώνη (σελ. 23-26) 8. Μαίρη Γ. Γαλλία (σελ. 27-30) 9. Ελευθερία Σκορδά (σελ. 31-34) 10. Κατίνα Κύντη (σελ. 35-38) 11. Ειρήνη Βλαδ. Κωνσταντοπούλου (σελ. 39-41) Pdf 7 Εργασίες 1. Βρεττού Αικατερίνη (σελ. 1-5) 2. Μαρία Χαλδαίου (σελ.6-9) 3. Μαρία Σαρρή (σελ. 10-14) 4. Φωφώ Δ. Γουργουρή (σελ. 15-19) 5. Κική Δ. Νικολάου (σελ. 20-22) 6. Πιπίτσα Κουτσολένη ή Κουτσολέντη (σελ. 23-27) 7. Αδριανή Λαμπηδόνη (σελ. 28-31) 8. Θεώνη Μπακούση (σελ. 32-35) 9. Ευαγγελία Κορδώνη (σελ. 36-38 μόνο η Πτυχιακή) 10 . Μαρία Δουζίνα (σελ. 39-41 είναι η δεύτερη πτυχιακή εργασία , η πρώτη είναι στο pdf5 σελ. 42-45) 11. Αικατερίνη (σελ. 42- 45) λείπει το επώνυμο της μαθήτριας 12. Διαγώνισμα χωρίς όνομα (σελ. 46-49) Το 10, 11,12 ήταν στο τέλος του πακέτου με τα διαγωνίσματα και τις πτυχιακές εξετάσεις , και έτσι τοποθετήθηκαν και στο αρχείο.

ΔΙΔΑΣΚΑΛΕΙΟ ΘΗΛΕΩΝ ΠΕΙΡΑΙΑ Σχολικό έτος 1930-31 Η τελευταία παιδαγωγική εργασία των τελειόφοιτων μαθητριών

Θέμα:  «Πως κρίνω τον εαυτόν μου». Πρόκειται για την τελευταία  παιδαγωγική εργασία που δίνεται στις τελειόφοιτες από τον Σωτηρίου. Με την εργασία αυτή ο Σωτηρίου ζητάει από τις μαθήτριες να εκφράσουν ελεύθερα τις σκέψεις τους. Πόσο ικανοποιημένες είναι από την παιδαγωγική εργασία  που έγινε στη διάρκεια της σχολικής χρονιάς, ποια προβλήματα αντιμετώπισαν και πόσο έτοιμες αισθάνονται να ασκήσουν το λειτούργημα της δασκάλας.    Pdf 1Οι εργασίες των μαθητριών 1 α) «Πως κρίνωμε τον εαυτόν μας» Συνεργασία των μαθητριών Καλλιόπης  Γλύκα και Μίνας Αλειφαντή 13/5/1931 (σελ. 1-3) β) «Παιδαγωγική εργασία της χρονιάς» της μαθήτριας Ξένης Αγαπητού 14/5/1931 (σελ. 4-6) γ) «Πως κρίνω τον εαυτόν μου» της μαθήτριας Ζωής Θ. Λεκάκη 15/5/1931 (σελ. 7-9) δ) «Εισήγηγσις» της μαθήτριας Αικατερίνης Μπαιρα  16/5/1931 (σελ. 10-12) ε) «Παιδαγωγική  εργασία της χρονιάς» των μαθητριών Θεσσαλονίκη Καραδήμα  και Μαρουλιώ Καραδήμα 16/5/1931 (σελ. 13-14) στ) «Τι ακεκομήσαμε από τη διδασκαλία της φετεινής  χρονιάς» Συνεργασία των μαθητριών της Ε’ τάξεως του Β’ τμήματος Αφέντρας Σαμαράκη και Παναγιώτα Λυμπέρη 16/5/1931 (σελ. 15-17) pdf 2 Οι εργασίες των μαθητριών 2 α) Εισήγησις «Κριτική της μορφώσεώς μου» της μαθήτριας Μαρίτσας Αράπογλου 18/5/1931 (σελ. 1-4) β) «Ποια η ωφέλεια της φετεινής χρονιάς μας» της μαθήτριας Σωτηρίας Ν. Καμπνοπούλου 18/5/1931 (σελ. 5-7) γ) Εργασία της μαθήτριας Αργυρώς Αντωνίου Παπαδάκη 18/5/1931 (σελ. 8-11) δ) «Μια κριτική επάνω στη δουλειά  όλου του σχολικού έτους» της μαθήτριας Αριάδνης Σ. Καρνασοπούλου 19/5/1931 (σελ. 12-13) ε) «Αυτοκριτική» της μαθήτριας Γιανναγά – Ποθητή Γιανναγά 19/5/1931 (σελ. 14-16) στ) Εισήγησις  «Κριτική επί της εργασίας μου ολοκλήρου του έτους» της μαθήτριας Ευφροσύνης Βασιλείου 20/5/1931 (σελ. 17-18) ζ) «Εισήγησις» της  μαθήτριας  Βασιλείας Βλυσίδου 20/5/1931 (σελ. 19-20) pdf 3 Οι εργασίες των μαθητριών 3 α) «Αυτοκριτική» της μαθήτριας Βασιλείας Κυριαζή 20/5/1931 (σελ. 1-3) β) «Η φετεινή χρονιά» της μαθήτριας Ζηνοβίας  Π. Κωσταροπούλου 20/5/1931 (σελ. 4-6) γ) «Κρίσις της μορφώσεώς μου»  της μαθήτριας Αντωνίας Ν. Πελέκη 21/5/1931 (σελ. 7-8) δ) «Σχολική εργασία της χρονιάς» της μαθήτριας Χαρίκλειας Χ. Κανταρτζή 22/5/1931 (σελ. 9-10) ε) «Κρίσις της μορφώσεώς μου» της μαθήτριας Φωτεινής Γ. Παπανικολάου 22/5/1931 (σελ. 11-12) στ) «Πως κρίνουμε τον εαυτόν μας» συνεργασία των μαθητριών Κατσίπη  και Βελιώτου 22/5/1931 (σελ. 13-14) pdf 4 Οι εργασίες των μαθητριών 4 α) «Ησκήθημεν αρκετά καθ’ όλον το σχολικό έτος;» της μαθήτριας Μαρίας Γ. Βαρλα  23/5/1931 (σελ. 1-2) β) «Κριτική επί της μορφώσεώς μου» της μαθήτριας Παναγιώτας Βρεττάκη  25/5/1931 (σελ. 3-5) γ) «Η φετεινή μας χρονιά» της μαθήτριας Αγγελικής Γ. Καλαμακιώτου 25/5/1931 (σελ. 6-8) δ) Συνεργασία των αδελφών  Χαρίκλεια και Σμαραγδή Κοπελούδη 25/5/1931 (σελ. 9-10) ε) «Εισήγησις» της μαθήτριας Αιμιλίας Σταματιάδου 25/5/1931 (σελ. 11-13) στ) «Παιδαγωγική εργασία της χρονιάς μας» Συνεργασία των μαθητριών Άννας Λαγουδάκη , Αγγελικής Μεταξά αι Σοφίας Μπούκη 25/5/1931 (σελ. 14-16) ζ) «Αυτοκριτική» της μαθήτριας Μαρίας Τσιγκάρη 25/5/1931 (σελ. 17-19) pdf 5 Οι εργασίες των μαθητριών 5 α) «Η φετεινή μου χρονιά» της μαθήτριας Μαγδαληνής Βουζούκου 25/5/1931 (σελ. 1-2) β) Εισήγηση «Πως κρίνουμε τον εαυτόν μας» των μαθητριών Ιωάννας και Γεωργίας Παπαδοπούλου 26/5/1931 (σελ. 3-7) γ) Εισήγησις της μαθήτριας Άννας Πέττα 5/6/1931 (σελ. 8-10) δ) «Πως κρίνω τον εαυτόν μου» της μαθήτριας Ευαγγελίας Π. Σαλούστρου 14/6/ (σελ. 11-12) ε) «Αυτοκριτική» της μαθήτριας Δήμητρας Σπανουδάκη (σελ. 13-14) στ) «Η αυτοκριτική μου» της μαθήτριας Κούλας Κ. Κουτρούλη (σελ. 15-18) pdf 6 Οι εργασίες των μαθητριών 6 α) «Αυτοκριτική» της μαθήτριας  Κατίνας Θωμοπούλου (σελ. 1-3) β) «Πως κρίνω τον εαυτόν μου» της μαθήτριας Άννας Πουλάκη (σελ. 4-5) γ)»Αυτοκριτική» της μαθήτριας Αγγελικής Δαμηλάκου (σελ. 6-8) δ)»Πως κρίνω τον εαυτόν μου» της μαθήτριας Σοφίας Αρχοντάκη (σελ. 9-12) ε) Εισηγητική έκθεσις Με θέμα «Εάν μορφωθήκαμε βγαίνοντας από το Διδασκαλείο» εισηγήτριες οι μαθήτριες Καραντώνη- Κωτσάκη – Κοντού – Κατρανίδου (σελ. 13 -14) στ) «Αυτοκριτική» των μαθητριών Βεργοπούλου και Θεοδώρου (σελ. 15-16) pdf 7 Οι εργασίες των μαθητριών 7 α)  «Παιδαγωγική  εργασία της χρονιάς μου» της Ιωάννας Ν. Αμοιραδάκη (σελ. 1-2) β) «Αυτοκριτική» των μαθητριών Σταυρίνης Μπελεν και Αικατερίνης Σταματάκου (σελ. 3-4) γ) «Πως κρίνω τον εαυτόν μου» της μαθήτριας Ελπινίκης Πούπου (σελ. 5-7) δ) «Πως κρίνω τον εαυτόν μου» της μαθήτριας Ντίνας Ν. Αλάτση  (σελ 8-11) ε) «Αυτοκριτική της φετεινής μας χρονιάς» Συνεργασία Σοφίας Γιαννέλη και Νίτσας Βασιώτου (σελ. 12-14) στ) «Αυτοκριτική» της μαθήτριας Ακριβής Ράκκα (σελ. 15-16)

Φροντιστηριακές εργασίες των μαθητριών της τελευταίας τάξης του Διδασκαλείου Πειραιά του Σχολικού Έτους 1930-31

ΔΙΔΑΣΚΑΛΕΙΟ ΘΗΛΕΩΝ  ΠΕΙΡΑΙΑ

Διευθυντής Κ.Δ. ΣΩΤΗΡΙΟΥ

ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΑΚΕΣ ΕΡΓΑΣΙΕΣ ΜΑΘΗΤΡΙΩΝ ΤΕΛΕΥΤΑΙΑΣ ΤΑΞΗΣ ΤΟΥ ΔΙΔΑΣΚΑΛΕΙΟΥ

ΣΧΟΛΙΚΟ ΕΤΟΣ 1930-1931

(αυτός είναι ο τίτλος που είχε ο Σωτηρίου στον φάκελο)

Το σημείωμα του Σωτηρίου με τα θέματα του φροντιστηρίου και με τα ονόματα των μαθητριών σε κάθε θέμα σε Pdf:Το σημείωμα του Σωτηρίου

ΦΑΚΕΛΟΣ «Σχολείο και παιδί» 1.Θέμα: Ανάλυσις του έργου «Το σχολείο και το παιδί» Υπό του Τζων Ντιούε Pdf 1: Σχολείο και παιδί 1  Γενική ανάλυση του θέματος. Το κείμενο δεν έχει όνομα. Pdf 2: Σχολείο και παιδί 2  α) Ομαδική εργασία των : Ν. Οικονομοπούλου - Α Παπαδάκη- Μ  Μυολόγλου – Μ Παπαδημητρίου- Ι. Μυλωνά – Μ. Τεντεζή  ( σελ 1-3) β) εργασία 29/5/1931 της Αργυρώς Αντωνίου Παπαδάκη (σελ. 1-11) 2. Θέμα: Ανάλυσις . Από το βιβλίο «Σχολείο και παιδί» : «Παιδί και σχολικό πρόγραμμα» Pdf 3: Σχολείο και παιδί 3  α) Χ.Κ. Νικολοπούλου 28/4/1931(σελ. 1-5)  β) Ζηνοβία Π. Κωσταροπόύλου 13 /5/1931 (σελ 6-12) γ) Αγγελική Μεταξά & Παναγιώτα Μπούχλα 19 /5/1931 (σελ. 13-17)

ΦΑΚΕΛΟΣ «Περι διδακτηρίων   Pdf 4:Περί διδακτηρίων α) Εισήγησις των μαθητριών : Ντίνας Αλάτση και Πόπης Γλύκα 28/5/1931 (σελ. 1-4) β) «Πως πρέπει να είναι τα διδακτήρια» Εισήγησις της Σοφίας Αρχοντάκη (σελ. 5-9) γ) Εισήγησις των μαθητριών : Μελέτη- Τσιγκάρη – Πετράτζα  (σελ.10-12) 1. Ποία είναι η κατάστασις των σχολείων στην Ελλάδα και ιδίως στον Πειραιά 2.. Πως  πρέπει να γίνουν τα νέα διδακτήρια

ΦΑΚΕΛΟΣ «Σχολικός κήπος» Pdf  5: Σχολικός κήπος α) Εισήγησις των μαθητριών: Μαρία Κατσίπη και Μαγδαληνή Βουζόυκου 9/5/1931 (σελ. 1-2) β) Σουζάνα Κατηβάτη 13/5/1931 (σελ. 3-4) γ) Εισήγησις της μαθήτριας Χρυούλας Κονιζάκη (σελ. 5-8) δ)Εισήγησις των μαθητριών: Κατραμαδάκη και Καταρτζή (σελ. 9-14) ε)Εισήγησις της μαθήτριας Παναγιώτας Βρεττάκη (σελ 15-16)

ΦΑΚΕΛΟΣ «Σχολικές εορτές» Pdf 6: Σχολικές εορτές α) Εισήγησις της μαθήτριας Θεοδώρας Κωνσταντινίδου 10/5/1931 (σελ. 1-2) β) Εισήγησις των μαθητριών Ιωάννας Κοντού και Άννας Λαγουδάκη 19/5/1931 (σελ 3-5) γ) Θέμα της μαθήτριας Κούλας Κουτρούλη (σελ. 6-10) δ) Εργασία των μαθητριών Χαρίκλειας Κοπελούδη και Σμαραγδής Κοπελούδη (σελ. 11-12) ε) Εισήγησις της μαθήτριας Διονυσίας Κουτσουδάκη  (σελ. 13-15)

ΦΑΚΕΛΟΣ «Σχολικές εκδρομές»   Pdf  7 :Σχολικές εκδρομές α) «Σχολικαί εκδρομαί ταξίδια και περίπατοι» της μαθήτριας Ζωής Θ. Λεκάκη 11/5/1931 (σελ. 1-2) β) Εισήγησις των μαθητριών Πόπη Λόλα & Αικατερίνη Λυκούδη (σελ.3) γ) «Σολικαί εκδρομαί και εξ αυτών ωφέλειαι» των μαθητριών Παναγιώτας Λυμπέρη και Μήνας Ματθαίου (σελ. 4-8)

ΦΑΚΕΛΟΣ «Το μάθημα των εκθέσεων»  Pdf 8: Το μάθημα των εκθέσεων 1 α) «Αι εκθέσεις εις το Δημοτικόν σχολείον»  της μαθήτριας Ινώ Τακούλα 26/3/1931 (σελ. 1-14) β) «Κριτική του βιβλίου των εκθέσεων» της μαθήτριας Αικατερίνη Μπαϊρα 6/5/1931 (σελ. 15-18) Pdf 9:Το μάθημα των εκθέσεων 2 α) «Αι εκθέσεις στο Δημοτικό σχολείο» Συνεργασία των μαθητριών Μπότσαρη Ευαγγελίας – Τερτζιώτου Μήνας – Ταγκοπούλου Μαρίας 11/5/1931  (σελ. 1-3) β) «Εισήγησις εις την διδασκαλίαν της εκθέσεως εις το δημοτικό σχολείο» της μαθήτριας Βιργινία Θ. Γιαννάρου 12/5/1931 (σελ. 4-6) γ) «Διδασκαλία των εκθέσεων στο Δημοτικό σχολείο» της μαθήτριας Άννας Πέτα 5/6/1931 (σελ. 7-10) δ) Φροντιστήριο «Εισήγησις εις τας εκθέσεις του Δημοτικού σχολείου: Πότε θα δίνομεν εκθέσεις που θα γίνονται; Πως θα διορθώνομεν τας εκθέσεις;» της μαθήτριας Π.Τ.Στάη  (σελ.  11-14) ε) «Ανάλυσις του βιβλίου εκθέσεων του κ. Τσαγκιά» υπό των μαθητριών Μαρίας Πετρούτσου και Ακριβής Ράκκα (σελ.15-17) στ) «Αναλυσις του βιβλίου των εκθέσεων» Συνεργασία των μαθητριών Αννας Πουλάκη και Ελπινίκης Πούπου. ( σελ. 18-20) ζ) «Εισήγησις του θέματος η διδασκαλία των εκθέσεων» της μαθήτριας Αντωνίας Πελέκη (σελ. 21-24)

ΦΑΚΕΛΟΣ «Περί Αυτοδιοικήσεως» Pdf 10 :Περί αυτοδιοικήσεως α) Εργασία των μαθητριών: Αριάδνη Καρνασοπούλου – Θεσσαλονίκη Καραδήμα – Μαρουλιώ Καραδήμα – Ποθητή Γιανναγά  2/5/1931 (σελ. 1-3) β) Συνεργασία των μαθητριών : Παρ. Καρακατσάνη – Ευθ. Βλαστάρη – Ευαγ. Καστριώτου (σελ. 4-6)

ΦΑΚΕΛΟΣ «Το σχολείο εργασίας της Μοντεσσόρι» Pdf 11 :Το σχολείο εργασίας της Μντεσσόρι α) Κριτική του βιβλίου «Σχολεία Εργασίας» -Η μέθοδος της κ. Μοντεσσόρι στην πράξη – «Ανάγνωσις και γραφή στην πρώτη τάξη» - Χωρίς όνομα (σελ. 1-4) β) «Αριθμητική στην πρώτη τάξη κατά την Μοντεσσόριο μέθοδο» εργασία της μαθήτριας Σωτηρίας Καμπανοπούλου 22/5/1931 (σελ. 5-7) γ) «Ανάλυσις του Σχολείου εργασίας της κας Μοντεσσόρι» εργασία της μαθήτριας Αικατερίνης  Θωμοπούλου (σελ 8-13) δ) «Ανάλυσις και κριτική του βιβλίου «Η αρχή  της εργασίας στο Δημοτικό Σχολείο»» Εισηγήτριαι: Λάλα- Τρέζου – Χαραμή- Σαλούστου – Σαμαράκη – Σπανουδάκη – Χριστοδούλου – Τσακωμένου – Μοίρα. (σελ 14-25) ε) «Ανάλυσις του πρώτου μέρους του βιβλίου «Για τα Σχολεία Εργασίας»» της μαθήτριας Σοφίας Ι. Κατρανίδου

ΦΑΚΕΛΟΣ «Ο κακός και αμελής μαθητής»  Pdf  12:Ο κακός και αμελής μαθητής α) «Ποιες είναι οι αιτίες που κάνουν το παιδί κακό και αμελή και τι μέτρα πρέπει να λάβουμε» της μαθήτριας Αγγελικής Καλαμακιώτου 13/6/1931 (σελ. 1-5) β) «Ο κακός και αμελής μαθητής , που το σκάζει που επαναστατεί που κοροϊδεύει. Στη παλιά παιδαγωγική εστάθη αδύνατον. Το παιδικό ψέμα» της μαθήτριας Ζηνοβίας Κωσταροπούλου 20/5/1931 (σελ. 5-9) γ) Εισήγηση «Ο κακός και αμελής μαθητής. Αναμνήσεις δικές μου και τα σημερινά παιδιά» της μαθήτριας Ζωής Λεκάκη 18/6/1931 (σελ. 10-13)

ΦΑΚΕΛΟΣ «Το σχολείο εργασίας στο Μισσουρι της Κολομβίας»  Pdf  13:Το σχολείο εργασίας στο Μισσουρι της Κολομβίας α) 1. «Κριτική του Σχολείου εργασίας στο Μισσουρι της Κολομβίας» 2. «Σχολείο εργασίας στο Μόναχο»  της μαθήτριας Αγγελικής Καλαμακιώτου 18/5/1931 (σελ.1-8) β) «Το Σχολείο εργασίας του κ. Μεριάμ στο Μισουρί της Κολομβίας» της μαθήτριας  Ματίνας Κοσμά Θεοδώρου 8/6/1931 (σελ. 9-12)

ΦΑΚΕΛΟΣ «Βαθμοί και διαγωνισμοί»  Pdf  14:Βαθμοί και διαγωνισμοί α) Φροντιστήριο «Περί βαθμολογίας και διαγωνισμών»  (σελ. 1-4) β) «Βαθμοί, εξετάσεις, διαγωνισμοί» (σελ. 5-17) Πρόκειται για ομαδικές εργασίες στις οποίες όμως δεν αναφέρονται τα ονόματα των συνεργαζόμενων μαθητριών.

ΦΑΚΕΛΟΣ «ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ & ΠΕΙΘΑΡΧΙΑ»   Pdf 15 :Ελευθερία και πειθαρχία «Κριτική και ανάλυσις του βιβλίου «ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ & ΠΕΙΘΑΡΧΙΑ»  στην ανατροφή του παιδιού» Ομαδική εργασία των Δουζίνα- Δαμηλάκου – Δαλετζάκη – Δημητροκάλλη – Γιοτάμπαλη – Δροσίνου – Δέλλη  Πρόκειται για εργασία «φροντιστήριο» της περιόδου 1930-31, είναι το Δ’ θέμα βλέπε φάκελος «Διδασκασλείο Πειραιά» -«Σημειώματα χειρόγραφα από τις συνεδριάσεις»- «Φροντιστήριο σχ. Ετος 1930-31»

ΦΑΚΕΛΟΣ «ΟΔΗΓΟΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΡΩΤΗ ΑΝΑΓΝΩΣΗ»  Pdf  16:Οδηγός για την πρώτη ανάγνωση «Εισηγητική έκθεσις επί της αναλύσεως και κριτικής του βιβλίου «Οδηγός για την πρώτη ανάγνωση» Εκ των εισηγητριών : Μ. Βάρλα – Κ. Καραντώνη – Κ. Κωτσάκη – Α. Κουρεντσή – Γ. Λαμπαθάκη

ΦΑΚΕΛΟΣ «ΠΩΣ  Ν’ ΑΝΑΤΡΕΦΩΜΕ ΤΑ ΠΑΙΔΙΑ ΜΑΣ» Pdf  17:Πώς ν' ανατρέφουμε τα παιδιά μας «Ανάλυσις του συγγράμματος «Πώς ν’ ανατρέφωμε τα παιδιά μας» του Α. Ferriere ( μετάφραση : Βαλαγιάνη)» 13/5/1931 της μαθήτριας Χρίκλειας Παπαχαραλάμπους

ΦΑΚΕΛΟΣ «Η  ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ ΥΛΗ ΣΤΟ ΣΧΟΛΕΙΟ» Pdf 18:Η διδακτική ύλη στο σχολείο α) Θέμα φροντιστηρίου «Η διδακτική ύλη στο Σχολείο και ιδιαίτερα στο Δημοτικό σχολείο» 1931 της μαθήτριας Άννας Γούτη (σελ. 1-2 β) «Το μάθημα της Γεωγραφίας» 8/1/1931 της μαθήτριας Ελένης Σπυρίδ.  Βλάχου (σελ.3-4) γ) «Μαθηματικά – Κοσμογραφία – Επί της όλης εργασίας της σχολικής περιόδου» της μαθήτριας Καλλιόπης Βιλλαντζάκη (σελ. 5-10) δ) Το μάθημα της φυτολογίας  της μαθήτριας Ντίνας Βενιζέλου (11-13) ε) «Η διδασκαλία της χειροτεχνίας, πραματογνωσίας και ιχνογραφίας» χωρίς όνομα (σελ.14-19) στ) «Πρώτη ανάγνωσις και γραφή , ανάγνωσι και ορθογραφία» της μαθήτριας Άννας Καμπάνη (σελ. 20-23)

Τέσσερεις διαλέξεις του Διευθυντή του Διδασκαλείου θηλέων Πειραιά Κώστα Σωτηρίου για το «σχολείο εργασίας» στο Δημοτικό θέατρο Πειραιά το 1931

Στην ανάρτηση ο «Κώστας Σωτηρίου αφηγείται»(http://arxeiokdsotiriou.blogspot.gr/2016/07/blog-post.html)μιλάει για τέσσερεις ομιλίες που έκανε για το σχολείο εργασίας  :«Έπειτα έρχεται ο Πρόεδρος του συλλόγου των δημοδιδασκάλων στον Πειραιά, ο σεβαστός φίλος μου ο Γιάννης Συκώκης, μια μέρα στο γραφείο μου και μου λέει: «Ακούμε εδώ σχολείο εργασίας, ενεργητικό  σχολείο, ακούμε διάφορα πράματα. Αν με ρωτήσεις εμένα, δεν έχω ιδέα. Σκέψου τώρα οι άλλοι τι ιδέα μπορεί νάχουν. Και  κάτι πρέπει να γίνει». Συζητήσαμε και καταλήξαμε στο ακόλουθο συμπέρασμα. Να μην κάνω εγώ την ομιλία αυτή μα να καλέσουμε τους παιδαγωγούς, που ήσαν στις διάφορες δημόσιες υπηρεσίες και με τη σειρά να τους δώσουμε το θέμα και να αναπτύξουν τις ιδέες τους. Διαλέξαμε τον καθηγητή του Πανεπιστημίου τον Νικόλαο Εξαρχόπουλο έναν, τον Δημήτρη Μωραΐτη δύο, τον Γιώργο τον Τσοπανάκη  διευθυντή του διδασκαλείου, του Μαρασλείου διδασκαλείου τρείς, δε θυμάμαι καλά αν καλέσαμε και τον Σπύρο Καλλιάφα, ήταν τότε επόπτης στο Αρσάκειο στην Αθήνα. Και τελευταίος θα μιλούσα εγώ. Λέω: « Αυτά αγαπητέ μου Συκώκη, πρέπει να μείνουν. Παρακαλέσαμε το Δήμαρχο να μας στείλει έναν καλόν στενογράφο, και να στενογραφήσει τις ομιλίες.»

Εδώ δημοσιεύονται οι ομιλίες αυτές από το δακτυλογραφημένο κείμενο που υπάρχει στο αρχείο του. Οι άλλες ομιλίες δεν βρέθηκαν.  

Διάλεξις

Κ. Σωτηρίου 11 Φεβρουαρίου 1931

Εν τω Δημ. Θεάτρω Πειραιώς

Το δακτυλογραφημένο κείμενο

ΠΡΩΤΗ ΟΜΙΛΙΑ 11-2-1931

Συκόκης . Κυρίαι και Κύριοι συνεχίζουμε σήμερα τις διαλέξεις μας με ομιλητήν τον κ. Σωτηρίου. Ο κ. Σωτηρίου είναι γνωστός εις όλους μας από την όμορφη δράσι του ως Τμηματάρχου της Δημοτ. Εκπαιδεύσεως και ως Διευθυντής του Διδασκαλείου Πειραιώς. Ο κ. Σωτηρίου όπως όλοι γνωρίζωμεν είναι ένας από τους διαπρεπέστερους παιδαγωγούς μας. Πιστεύει με όλη του την ψυχήν εις τας αρχάς του Σχολείου εργασίας και απόδειξη είναι ότι μέσα στο Διδασκαλείον εκφράζει όσον του είναι δυνατόν βέβαια την αρχήν αυτήν. Βέβαια η τάξις αυτή θα εξελειχθή, θα ίδωμεν και τα πορίσματα, τα οποία θα έλθη ο κ. Σωτηρίου σε μια άλλη διάλεξη να μας ανακοινώση. Ο κ. Σωτηρίου παρακαλείται να λάβη τον λόγον. – Το θέμα περί του οποίου θα μας ομιλήση ο κ.  Σωτηρίου είναι «η αρχή της εργασίας από την άποψη της ψυχολογίας του παιδιού».

(Χειροκροτήματα υποδέχονται την εμφάνησιν επί το βήμα του κ. Σωτηρίου)

Σωτηρίου Κυρίαι και Κύριοι, αισθάνομαι την υποχρέωσιν να ευχαριστήσω θερμότατα τον Σύλλογον δημοδιδασκάλων Πειραιώς διά την μεγάλη τιμή που μου έκανε να συμπεριλάβει και εμέ μέσα εις τον κύκλον των ομιλητών που ανέλαβον από το βήμα τούτο να αναπτύξουν τα  τόσον ενδιαφέροντα διά την σημερινή εποχή προβλήματα του Σχολείου εργασίας και να αποδείξουν την πλέον πρακτική και εφαρμόσιμη λύση των. Αισθάνομαι την υποχρέωση να ευχαριστήσω ιδιαίτερα τον Πρόεδρο του Συλλόγου σας και αγαπητό μου φίλο δια τα επαινετικά λόγια που είπε για τη δράση μου ομολογώ όμως ως είναι δίκαιον, δια την πρόοδο που παρουσιάζει το Διδασκαλείο θηλέων ν’ απονεμηθεί ο έπαινος αυτός από το ένα μέρος στον κ. Δήμαρχο Πειραιώς, διότι με τον ενθουσιασμό του αυτόν ζωογονεί την κάθε πρόοδο μέσα εις το Διδασκαλείο, από το άλλο μέρος εις τους αγαπητούς συναδέλφους και πολύτιμους συνεργάτες μου, εις τον Σύλλογον των Καθηγητών, διότι εις την αφοσίωσιν αυτών και εις την αγάπην των προς το έργον οφείλεται το μέγιστον της προόδου του Διδασκαλείου μας.

Εις την δήλωσιν που έκαμα εις τον Πρόεδρον όταν μου έκαμε την τιμήν να με καλέση να λάβω μέρος εις τας διαλέξεις-μαθήματα αυτά είπα ότι θα ήμην ευτυχής εάν μου εδίδετο η ευκαιρία να πραγματευθώ δύο από τα θέματα που περιλαμβάνοντο εις τον κατάλογον που μας εστάλη, το πρώτο και το τελευταίο.

Το πρώτο θέμα ήτο το σχολείο εργασίας εις την θεωρίαν και την πράξιν και αυτό είναι κατ’ ουσίαν σήμερα. Όμως το θέμα αυτό είναι τόσο πλατύ και τόσο γενικό που εκείνος που θα επιχείρη να το εξαντλήση μέσα σε μια ώρα ή θα ήτο πολύ δυσνόητος και δογματικός, ή δεν θα κατόρθωνε να φθάση εις το αποτέλεσμα. Ευτυχώς ο Εκπαιδευτικός Σύμβουλος Κος Σκουτερόπουλος επραγματεύθη το ίδιο θέμα εις την προπερασμένη διάλεξή του και προσπάθησε με αρκετήν επιτυχίαν να φωτίση το ζήτημα τούτο από τη μια του πλευρά. Σήμερα θα προσπαθήσω εγώ να φωτίσω όσον μου είναι δυνατόν το ίδιο θέμα από μια άλλη άποψη και η άποψις αυτή που θα πραγματευθώ είναι η άποψις της ψυχολογίας του παιδιού. θα ηδυνάμην λοιπόν να διατυπώσω το θέμα μου ως εξής: η αρχή της εργασίας από την άποψη της ψυχολογίας του παιδιού ή καλύτερα ποίοι είναι οι ψυχολογικού λόγοι που μας αναγκάζουν ή μας ηνάγκασαν εμέ τον άλλοτε θερμότατον οπαδόν του ………………συστήματος να εγκαταλείψω το σύστημα αυτό και να γίνω από τους πλέον φανατικούς οπαδούς του νέου συστήματος που είναι γνωστόν με τον τίτλον «η αρχή της εργασίας» ή «το σχολείον εργασίας».

Αλλά πριν εισέλθω εις το θέμα και σαν εισαγωγή εις αυτό νομίζω ότι είναι σκόπιμο να άρω μια δυό παρεξηγήσεις, και λύσω μια δυό απορίες που έγιναν αφορμή ώστε εις την ψυχήν πολλών των συναδέλφων και άλλων επιλέκτων μελλών της κοινωνίας να δημιουργηθούν κάποιοι φόβοι ενδοιασμού μέχρι τοιούτου σημείου ώστε πολλοί να πάρουν πραγματικά και αντίθετον στάσιν σχετικά με το σχολείο εργασίας. Πολλοί φοβούνται πως μέσα εις τα σημερινάς εκπαιδευτικάς συνθήκας του τόπου μας είναι αδύνατον να εφαρμοσθή με επιτυχίαν η αρχή της εργασίας, το Σ.Ε.. και επομένως θα ήτο προτιμώτερον, λέγουν, να πριμένωμεν να διορθωθούν αι δυσμενείς εκπαιδευτικαί συνθήκαι και όταν προπαρασκευασθή το έδαφος τότε πλέον να εφαρμόσουμε το Σ.Ε. Ομολογώ ότι όσον και αν δικαιολογούνται όμως αυτά τα πράγματα μας αποδεικνύουν ότι ο φόβος αυτός δεν έχει καμίαν θέσιν διότι όπως γνωρίζετε μέσα εις αυτάς τα συνθήκας του τόπου μας και το πειραματικό σχολείο και το ημερήσιο διδασκαλείο δύο έως τρία χρόνια εφαρμόζουν την αρχή της εργασίας και με την ευκαιρία αυτή συνιστώ με όλη μου τη δύναμη τη μελέτη του βιβλίου που εξέδωκε ο Κος………….. όπου μας περιγράφει λεπτομερώς και την θεωρία και την εφαρμογή του Σ.Ε. μέσα εις το διδασκαλείον θηλέων Θεσσαλονίκης υπό τον Κον Κουντουράν. Και όπως το γνωρίζετε απόπειρα να εφαρμοσθή το Σ.Ε γίνεται και μέσα εις το διδασκαλείον θηλέων Πειραιώς. Άλλ’ εκτός τούτων και μία σωρία, όπως πληροφορούμαι διαλεχτών συναδέλφων εκ της δημοτικής και της μέσης εκπαιδεύσεως  εις τας γενικάς του γραμμάς προσπαθούν να εφαρμόσουν το Σ.Ε. όταν λοιπόν έχουμε πράγματα τα οποία μας δείχνουνε ότι είναι δυνατή η εφαρμογή του Σ.Ε. δεν νομίζω ότι πρέπει να μας επηρεάσει ο φόβος δια τας δυσμενείς συνθήκας του τόπου μας. Δι αυτό εγώ τουλάχιστον πιστεύω πως ο φόβος αυτός την πηγήν του δεν την έχει τόσο εις τας δυσμενείς συνθήκας τας σημερινάς όσο μέσα εις τον εαυτόν μας. Θέλω να είπω, εάν δηλ. ο ευατός μας, να η νοσταλγία μας προς το παλαιό σύστημα, που τόσα χρόναι το έχουμε υπηρετήσει να είναι ακόμη πολύ δυνατή μέσα μας σαν η πίστη μας εις το νέο σύστημα να μη έχει ακόμη εδραιωθεί και δι αυτό φοβούμεθα. Δι αυτό τη στιγμή που θα πέση το παλαιό σύστημα, τη στιγμή που θα εδραιωθή η πίστη μας εις το νέο σύστημα σας βεβαιώ ότι όλοι μας θα αισθανθούμε την υποχρέωση να αντιπαλαίσουμε εις τας σημερινάς δυσχερείς συνθήκας του τόπου μας και να αρχίσωμε εφαρμόζοντες το Σ.Ε. Αλλά πάλιν, και αυτός είναι ο δεύτερος φόβος που κατέχει πολλούς συναδέλφους και τα μέλη της κοινωνίας, και είναι πολύ σπουδαιότερος ο φόβος αυτός των συναδέλφων, σας υπενθυμίζω το περίφημο άρθρο που δημοσιεύτηκε εδώ και ένα μήνα εις την «Εστία» με την υπογραφή «ο ιδικός», πολλοί φοβούνται πως το Σ.Ε πρόκειται να αλλάξη τα ιδανικά τα οποία θέλει να εξυπηρετήσει το σημερινό μας σχολείο. Θα μου επιτρέψετε Κύριοι να διαμαρτυρηθώ εντονώτατα δια τας αντιλήψεις αυτάς διότι αύται στηρίζονται εις μίαν παρανόησιν του Σ.Ε διότι άλλο πράγμα είναι ο σκοπός της εργασίας και άλλο πράγμα είναι η μέθοδος με την οποίαν θέλει να εκπληρώση έναν σκοπόν. Και το Σ.Ε. δεν έχει καμμίαν απολύτως σχέσιν με τα ιδανικά τα οποία θέλει να εκπληρώση το σχολείον μας. Δεν είναι τίποτε άλλο παρά αλλαγή της μεθόδου. Οιανδήποτε σκοπόν και εάν θέλετε να βάλετε εις την αγωγήν , οιονδήποτε σκοπόν και εάν θέλετε να εκπληρώσετε με το σχολείον και με την ανατροφήν, οπουδήποτε και εάν θέλετε να κατευθύνωμεν το παιδί, να το κάμωμεν επί παραδείγματι μιλιταριστήν ή ειρηνειστήν, εγώ σας λέγω τούτο: με τον παλαιόν τρόπον της διδασκαλίας δε θα επιτύχετε τον σκοπόν σας, πάρετε την αρχήν της εργασίας, την νέαν μέθοδον και τότε θα επιτύχετε τον σκοπόν τον οποίον θέλετε καλύτερα. Είναι λοιπόν ο φόβος αυτός αδικαιολόγητος στηριγμένος σε μια βαθύτατη παρανόηση του έργου του Σ.Ε και μόνον έτσι δύναμαι να είπω τον μεταχειρίζονται δια να εμποδίσωμε την πρόοδο του σχολείου μας. Είπα ότι η αρχή της εργασίας δεν είναι τίποτε άλλο παρά η νέα μέθοδος με την οποίαν θα εργασθή εκείνος ο οποίος έχει αναλάβει την ανατροφήν του παιδιού και είπα πως με την νέαν αυτήν μέθοδο θα επιτύχομε τον κάθε σκοπό, πολύ καλύτερα. Διατί; Διότι η παλαιά μέθοδος της εργασίας στηρίζεται επάνω εις βασικάς πλάνας ψυχολογικάς, ενώ η νέα μέθοδος κατά την αντίληψήν μου και την αντίληψην των οπαδών της αρχής της εργασίας στηρίζεται εις τα νέα πορίσματα της ψυχολογίας του παιδιού.

Κ’ έτσι ερχόμεθα εις το θέμα μας, και όσα είπα αποτελούν μίαν  εισαγωγήν.

Η παλιά λοιπόν μέθοδος της διδασκαλίας  στηρίζεται εις πλάνας ψυχολογικάς. Την απόδειξιν την έχομεν από τα ελαττώματα του σημερινού παλαιού σχολείου. Ας είδωμεν τα παιδιά μέσα εις το σχολείο. Προσπαθούσαμεν εμείς να τα κάμωμεν να μάθουν αυτά διότι τα εκβιάζαμε, τα αναγκάζαμε με τους βαθμούς και με όλην την ιεραρχίαν την αμοιβή και την ποινήν. Εμάθαιναν άλλα πολλά και άλλα ολιγώτερα. Το αποτέλεσμα όμως είναι, και τα μεν και τα δε να τα λησμονήσουν εις τας διακοπάς ή όταν ετελείωναν το σχολείο και δι αυτό το σύστημα αυτό ευρίσκεται εις την ανάγκην των επαναλήψεων και των διαγωνισμών, διότι έτσι νομίζει ότι θα εμπεδώση τας γνώσεις που θέλει.

Από το άλλο μέρος εις το σημερινό παλαιό σχολειό τα παιδιά μας παρουσιάζονται απειθάρχητα και άτακτα. Φυσικά δια να μη παρεξηγηθώ  δεν παραλείπω ν’ αναφέρω ότι υπάρχουν άπειροι εξαιρέσεις. Αι εξαιρέσεις αυταί οφείλονται όχι εις το σύστημα, αλλά εις την προσωπικότητα του δασκάλου ο οποίος γνωρίζει να εφαρμόζη καλύτερα το παλαιό του σύστημα. Τα παιδιά  λοιπόν μας παρουσιάζονται απειθάρχητα και άτακτα και το χειρότερο υποκριτικά. Εάν μπορέσουν να μην διαβάσουν ευχαρίστως το κάνουν. Και το χειρότερο αυτά όλα τα παιδιά αποφεύγουν το σχολείο, δεν αγαπούν το σχολείο. Όταν λοιπόν ένα σύστημα μου παρουσιάζει αυτά τα αποτελέσματα τα οποία δεν δύναται κανείς να αμφισβητήση έχομεν την υποχρέωσιν να εξετάσωμεν διατί παρουσιάζονται αυτά τ’ αποτελέσματα, και να ίδωμεν τότε πως πρέπει να αλλάξωμεν τον τρόπον αυτόν της μορφώσεως και της αγωγής δια να επιτύχωμεν καλύτερα αποτελέσματα. Και αν λοιπόν από τον νέον τρόπον έχωμεν καλύτερα αποτελέσματα – και ευτυχώς από την εφαρμογήν της νέας μεθόδου έχομεν πολύ καλύτερα αποτελέσματα – τότε είμεθα υποχρεωμένοι ν’ αποδεχθώμεν και θεωρητικά και πρακτικά το νέον σύστημα και να προσπαθήσωμεν να το εφαρμόσωμεν. Το παλαιόν σύστημα παρουσιάζει αυτά τα οδυνηρά αποτελέσματα διότι στηρίζεται εις τέσσερεις βασικές πλάνες ψυχολογικές. Πρώτη πλάνη είναι ότι θεωρεί  το μικρό παιδί ως ένα μικρόν ενήλικον. Είναι μια προσπάθεια που οποιοδήποτε παιδαγωγικό έργο και Ελληνικό και σε ξένη γλώσσα γραμμένο θα ίδετε πως από κάτω από όλας τα θεωρίας και από όλα τα διδάγματα κρύπτει την γενικήν αντίληψη ότι το παιδί είναι ένας μικρός ενήλικος. Η αντίληψη αυτή στηρίζεται εις μίαν επιπόλαια παρατήρηση του παιδιού, διότι  πράγματι  εάν εξετάσωμεν εξωτερικά το παιδί και το νήπιον θα ίδωμεν ότι εις την πρώτη μας εντύπωση δεν διαφέρει από τον ενήλικο: μάτια, πόδια, χέρια είναι τα ίδια. Η διαφορά είναι εις την  ποσότητα. Τα μικρό παιδί τα έχει εις μικροτέραν ποσότητα ο ενήλικος εις μεγαλυτέραν ποσότητα. Λοιπόν η πρώτη παρατήρησις φέρει εις το συμπέρασμα ότι το μικρό παιδί είναι ένας μικρός ενήλικος ατελής, που δεν έχει ακόμη ωριμάσει που δεν έγινεν ακόμη τέλειος, εις το βάθος όμως είναι ένας μικρός ενήλικος ή επειδή ο άνθρωπος εις την ζωήν είναι καλεσμένος να βιοπαλαίση, το συμπέρασμα είναι ότι πρέπει μια ώρα αρχήτερα το μικρό παιδί να γίνει ενήλικος δηλαδή να παύση να είναι παιδί και να λάβωμεν όλα τα μέτρα ώστε να κάμωμεν το παιδί να είναι παιδί. Επομένως και εις την ανατροφήν πρέπει να μιμείται τον ενήλικον, να του φορέσουν μακριά παντελόνια. Και εις την μάθησίν του το παιδί είναι ατελές και δεν γνωρίζει τον κόσμο. Ημείς οι ενήλικοι είμεθα εκείνοι που θα είπωμεν εις το παιδί και θα μάθη κατ’ ανάγκην. Το παλαιόν σύστημα έφθασεν εις την έξωθεν επιβολή και εις την ολοκληρωτικήν κηδεμονίαν του μικρού παιδιού εκ μέρους του ενήλικου. Αυτή είναι η πρώτη βασική πλάνη. Η δευτέρα πλάνη είναι ότι η ψυχή του παιδιού είναι ένας χάρτης άγραφος. Τίποτε δεν είναι γραμμένο εις την καθαρά του ψυχήν με την οποίαν έρχεται εις τον κόσμο. Συμπέρασμα: είμεθα υποχρεωμένοι τότε εμείς οι ενήλικοι μια ώρα αρχήτερα να σπεύσωμεν να εγχαράξωμεν όσον μπορούμε βαθύτερα εις αυτήν την ψυχήν όλην την γνώσιν, όλην την επιστήμην που απέκτησε μέσα εις τους αιώνες η  ενηλικιωμένη ανθρωπότης, και όλας τας αρετάς εις τα οποίας θέλωμεν να καθοδηγήσωμεν το παιδί. Μπούκωμα του παιδιού με γνώσεις. Ημείς είμεθα οι πρώτοι που γράφομεν επάνω, εν πάσει περιπτώσει δεν ημπορεί το παιδί παρά να γίνει σοφό, και δεύτερο να εγχαράξωμεν  όλας τας αρετάς όλους τους δεκαλόγους, δεν ημπορεί παρά το παιδί να γίνει ενάρετο. Ποιο είναι το αποτέλεσμα; Έτσι καταντήσαμε ώστε ένα μέρος από το Ερβαρτιανό σύστημα να θέλωμε εις το δημοτικό σχολείο να μεταδώσωμε  όλα τα πορίσματα, όλην την επιστήμην και από το άλλο μέρος καταλήξαμε ώστε από κάθε μάθημα να βγάζωμε ηθικά πορίσματα, διότι ποίος  θα ήτο ο καρπός της διδασκαλίας; Και ενθυμούμαι τον δάσκαλο ο οποίος είχε δώσει το πρόβλημα εις τα παιδιά ότι ένας έμπορος ηγόρασε τόσας οκάδας μήλα την μίαν ημέραν και την άλλην τόσας και έβγαλε ως ηθικόν καρπόν ότι δεν πρέπει να κλέπτωμεν. Και από το άλλο μέρος ενθυμούμαι έναν περίφημον καθηγητήν γυμνασίου τον οποίον σέβομαι και εκτιμώ δια την πίστην την οποίαν έχει εις το παλαιό σύστημα και δια την αφοσίωσιν εις το καθήκον του και ο οποίος εδίδασκε  - σας παραπέμπω εις το παράρτημα του περιοδικού «Αναγέννησις» «Σχολικαί πράξεις» όπου ένας συνάδελφος δημοσίευσε αυτά που θα σας είπω – ο οποίος λοιπόν εδίδασκε ότι: είδατε παιδιά πως οι αρχαίοι Έλληνες παραλείπουν το υποκείμενο; Το παραλείπουν διότι άμα δεν ομιλούμε καλά δεν σεβόμεθα τον απένατί μας. Ηθικός καρπός. Από τον κανόνα της παραλείψεως του υποκειμένου συνάγεται ότι πρέπει να σεβόμεθα τον πλησίον ( γέλωτες και ζωηρά χειροκροτήματα).

Διδασκαλείο Θηλέων Πειραιά 1928-1935 1. Πρακτικά Συνεδριάσεων Συλλόγου 2. Λογοδοσία του Διευθυντού κ. Σωτηρίου 21 Ιουνίου 1931 (Σχ. έτος 1930-1931) & 23 Ιουνίου 1932 (Σχ. έτος 1931-1932)

Τα Πρακτικά Συνεδριάσεων του Συλλόγου του Διδασκαλείου Θηλέων  Πειραιώς

Αρχή 6 Οκτωβρίου 1928. Λήξις 20/2/1935

Πρόκειται για τα Πρακτικά του Συλλόγου των Καθηγητών του Διδασκαλείου που δημοσιεύονται εδώ σε αρχεία pdf:
ΣΧΟΛΙΚΟ ΕΤΟΣ 1928-1929, 1929-1930,1930-1931
ΣΧΟΛΙΚΟ ΕΤΟΣ 1931-1932
ΣΧΟΛΙΚΟ ΕΤΟΣ 1932-1933
ΣΧΟΛΙΚΟ ΕΤΟΣ 1933-1934

ΣΧΟΛΙΚΟ ΕΤΟΣ 1934-1935 Α

ΣΧΟΛΙΚΟ ΕΤΟΣ 1934-1935 Β

Σχολικό έτος 1930-1931

Λογοδοσία 21 Ιουνίου 1931

Σύντομη περίληψις της ομιλίας του Διευθυντού του Διδασκαλείου κ. Σωτηρίου

Ο Κώστας Σωτηρίου είναι γνωστό ότι πολλές φορές μιλούσε με σημειώματα.

Εδώ σε pdf μπορείτε να δείτε την πρόσκληση στην Εορτή της Λογοδοσίας,

το σημείωμα του Κ. Σωτηρίου και την χειρόγραφη  περίληψη της ομιλίας

 όπως υπάρχει στο αρχείο μάλλον από κάποιον δημοσιογράφο

 της εποχής που μπορείτε να διαβάσετε παρακάτω.
 ΠΡΟΣΚΛΗΣΗ-ΣΗΜΕΙΩΜΑ-ΠΕΡΙΛΗΨΗ 

Εις την αρχήν της ομιλίας του ο κ. Σωτηρίου εκφράζει την βαθυτάτην ευγνωμοσύνην των καθηγητών και διδασκαλισσών προς τον κ. Δήμαρχον Πειραιώς και τα μέλη του Εκπαιδευτικού Συμβουλίου του Διδασκαλείου δια τον ενθουσιασμόν και αγάπην την οποίαν τρέφουν και προς το Διδασκαλείον και προς την όλην εκπαίδευσιν της πόλεως Πειραιώς.

Επίσης ο κ. Σωτηρίου εκφράζει και την ευγνωμοσύνην του προς τον Σύλλογον των Καθηγητών και Διδασκαλισσών του Διδασκαλείου δια τον ενθουσιασμόν τους και την αφοσίωσιν με την οποίαν εκτελούν το καθήκον τους.

Το πρώτον σημείον το οποίον έθιξε ο κ. Σωτηρίου εις την χθεσινήν Λογοδοσίαν του είναι ο πλουτισμός του Διδασκαλείου με άφθονα εποπτικά μέσα.

Το Διδασκαλείον έχει σήμερον πλουσίαν συλλογήν οργάνων Φυσικής Χημείας και Παιδολογίας δια την οποίαν εδαπανήθησαν 120 χιλιάδες δραχμές.

Επίσης το Διδασκαλείον έχει πλουσίαν συλλογήν προπλασμάτων ανθρωπολογίας και κατέχει μοναδικήν συλλογήν πινάκων και χαρτών, την οποίαν κανένα άλλο σχολείον του Κράτους δεν έχει και δη:

Δια το μάθημα των Θρησκευτικών 41 πίνακες

Δια το μάθημα της Ζωολογίας       160 πίνακες

Δια το μάθημα της Φυτολογίας      136 πίνακες

Δια  το μάθημα της Ιστορίας και Ιστορίας Πολιτισμού 140 πίνακες

Δια το μάθημα της Γεωγραφίας        96 πίνακες

Δια το μάθημα της Κοσμογραφίας    18 πίνακες

Επίσης το Διδασκαλείον απέκτησε αρκετά πλουσίαν συλλογήν Παιδαγωγικών παιχνιδιών δια το Δημοτικόν σχολείον. Δι όλα ταύτα εδαπανήθησαν 210 χιλιάδες δραχμές,  υπάρχουν δε διαθέσιμοι εις τα Ταμεία της σχολικής Επιτροπής του Διδασκαλείου άλλαι 200 χιλιάδες δραχμαί δια την συμπλήρωσιν του εφοδιασμού του Διδασκαλείου και δι άλλα ακόμη εποπτικά μέσα εκ των οποίων τα σπουδαιότερα είναι τα κατάλληλα παρασκευάσματα δια προβολάς εικόνων και μικροσκόπια.

Το δεύτερον σημείον το οποίον ανέπτυξεν ο κ. Σωτηρίου κατά την Λογοδοσίαν του είναι η μεγίστη μέριμνα η οποία ελήφθη δια την υγείαν των μαθητριών.

Α) Το Μαθητικόν Συσσίτιον του Διδασκαλείου ελειτούργησε και εφέτος κατά τον πλέον Παιδαγωγικόν τρόπον και απέσπασε τα συγχαρητήρια όλων των επισκεπτών.

Το Υπουργείον της Παιδείας δι εγκυκλίου του προβάλλει το Συσσίτιον του Διδασκαλείου ως παράδειγμα προς μίμησιν.

Β) Δια καταλλήλου διαρρυθμίσεως του Προγράμματος του Διδασκαλείου και Δημοτικού σχολείου εκτυπήθη η Λερναία Ύδρα των σχολείων της Ελλάδος η πνευματική κόπωσις των παιδιών. Περιορίσθη η διδακτική ύλη, ελήφθησαν τα δέοντα μέτρα ώστε αι μαθήτριαι του Διδασκαλείου και Δημοτικού να μαθαίνουν τα μαθήματά τους μέσα στο σχολείο κατά την ώρα της διδασκαλίας, ώστε να είναι εντελώς περιττή η κατ’ οίκον εργασία των κοριτσιών. Διερρυθμίσθη το ζήτημα των Διαγωνισμών και εξετάσεων κατά τον πλέον επιεική τρόπον μέχρις ότου το Υπουργείον της Παιδείας αποφασίσει και καταργήσει το βάρβαρον τούτο μέτρον.

Επεστήθη η προσοχή ιδιαιτέρως δια το Δημοτικόν σχολείον να γίνωνται  τα μαθήματα όσο το δυνατόν περισσότερον εις το ύπαιθρον και καθιερώθη εις το πρόγραμμα του σχολείου ως μάθημα ο σχολικός περίπατος.

Το τρίτον σημείον το οποίον έθιξε λίαν συντόμως κατά την Λογοδοσίαν του ο κ. Σωτηρίου είναι η γενομένη μεταρρύθμισις του προγράμματος του Διδασκαλείου και του Δημοτικού σχολείου.

Όλαι αι γενόμεναι μεταρρυθμίσεις ήσαν αποτέλεσμα πολυώρων συνεδριάσεων του Συλλόγου των Καθηγητών και Διδασκαλισσών του Διδασκαλείου, και πάσα απόφασις ελαμβάνετο με παμψηφείαν.

Το Διδασκαλείον ακολούθησαν εις το σημείον τούτο τα πορίσματα της παιδικής ψυχολογίαας και τα σοφά διδάγματα των σοφών συγχρόνων παιδαγωγών έπαυσε πλέον να ανήκη εις τον τόπον του παλαιού σχολείου, και βαδίζει με σύνεσιν και περίσκεψιν εις την οδόν της προόδου δια να φθάση όπως ελπίζουμε τάχιστα εις την πρωτοπορίαν της Εκπαιδευτικής Αναγεννήσεως της χώρας μας.

Ότι δε αι εφαρμοσθείσαι μεταρρυθμίσεις καλώς εγένοντο αποδεικνύεται από την προ ημερών κοινοποιηθείσαν εγκύκλιον του Εκπαιδευτικού Συμβουλίου του Υπουργείου της Παιδείας, εις την οποίαν τονίζεται ότι το Υπουργείον της Παιδείας θα προβή εις την μεταρρύθμισιν του Προγράμματος των σχολείων του Κράτους.

Αλλά και ένα άλλο πρόβλημα σπουδαιότατον δια την πόλιν του Πειραιώς αντιμετώπισε το Διοικητικόν Συμβούλιον του Διδασκαλείου.  

Είναι γνωστόν ότι αι  απόφοιτοι του Διδασκαλείου λόγω του γνωστού νόμου περί «Διορισμού των λειτουργών της Δημοτικής Εκπαιδεύσεως» ούτε εις τον Πειραιά είναι δυνατόν να διορισθή – το απαγορεύει τούτο ο νόμος – και ευρίσκουν μεγίστην δυσκολίαν να διορισθούν εις άλλα μέρη, διότι συμφώνωνς με τον Νόμον προτιμώνται οι εντόπιοι.

Η Δημοτική αρχή θα ζητήση διά ψηφίσματος του Δημοτικού Σμβουλίου την τροποποίησιν του σχετικού νόμου το δε Διοικητικόν Συμβούλιον του Διδασκαλείου, όπως ανέπτυξε δια μακρόν  εις την Λογοδοσίαν του ο κ. Σωτηρίου, απεφάσισε από του επομένου έτους να λειτουργήση δια την πρώτην τάξιν του Διδασκαλείου εν μόνον τμήμα με 40 το πολύ μαθητρίας,  εις αντάλλαγμα δε του καταργουμένου δευτέρου τμήματος απεφασίσθη η ίδρυσις της Πρώτης Επαγγελματικής σχολής των κοριτσιών.

Εις την σχολήν ταύτην θα εισαχθούν μαθήτριαι τελειόφοιτοι εξαταξίου Δημοτικού σχολείου και εκτός της γενικής μορφώσεως την οποίαν θα λάβουν, θα εκμάθουν δια  της καταλλήλου παιδεύσεως και εν επάγγλμα, ώστε εξερχόμεναι εκ  της επαγγελματικής σχολής να έχουν όλα τα εφόδια ώστε και τιμίως να βιοπαλαίσουν και τας οικογενείας των να βοηθήσουν.

Μετά ταύτα ο κ. Σωτηρίου ανεκοίνωσε τα αποτελέσματα του Διδασκαλείου και Δημοτικού σχολείου ανέφερε τα ονόματα των βραβευθεισών και επαινευθεισών μαθητριών, και τέλος δια συγκινηκοτάτης προσλαλίας του απεχαιρέτησε τας τελειοφοίτους μαθητρίας του Διδασκαλείου τας οποίας υπέμνησε τας υποχρεώσεις τας οποίας αναλαμβάνουν και ηυχήθη προς αυτάς να ευδοκιμήσουν και ως διδασκάλισσαι και ως καλώς μορφωμέναι και γνήσιαι Ελληνίδες μητέρες.


Σχολικό έτος 1931-1932
23 Ιουνίου 1932

Η ομιλία του Διευθυντού του Διδασκαλείου

κ. Κ. Σωτηρίου στην εορτή της «Λογοδοσίας»

του Διδασκαλείου

(Δημοσιεύουμε πλατειά περίληψη της ομιλίας του κ. Σωτηρίου κατά

την χτεσινήν εορτήν του Διδασκαλείου)

 Δακτυλογραφημένο κείμενο

 το οποίο μπορείτε να διαβάσετε εδώ σε pdf:

ΛΟΓΟΔΟΣΙΑ 23 ΙΟΥΝΙΟΥ 1932

Κύριε Υπουργέ, Κύριε Δήμαρχε, Κυρίες και Κύριοι

Μας συγκινεί βαθύτατα η καλωσύνη και η ευγένεια του Υπουργού της Παιδείας κ. Πετρίδη, με την οποίαν εδέχτηκε την πρόσκλησή μας για τη σημερινή εορτή του Διδασκαλείου. Η παρουσία του κ. Υπουργού μας είναι εξαιρετικά τιμητική. Και κανείς ας μην απορήσει, γιατί ο σημερινός Υπουργός της Παιδείας είναι ο καλός και αγαθός πολίτης είναι ο καλός και άξιος πολιτικός. Με την αθόρυβη και πολύπλευρη δράση του απέδειξε, ότι επαξίως κατέλαβε τα ανώτατα αξιώματα της πολιτείας. Αλλά για μας τους λειτουργούς της Παιδείας, είναι ακόμη πιο τιμητική η παρουσία του κ. Υπουργού στη σημερινή μας εορτή. Διότι ο Υπουργός μας είναι ο άξιος υιός του αειμνήστου Πετρίδη, του θεμελιωτού  της λαϊκής παιδείας, του οποίου το όνομα έχει γραφτεί με ανεξίτηλα γράμματα στην ιστορία της Ελληνικής παιδαγωγικής. Το ενδιαφέρο που έδειξε ο νέος μας Υπουργός για τα εκπαιδευτικά ζητήματα, η ραγδαία λύση σπουδαίων προβλημάτων που τόσο είχαν συγκινήσει την διδασκαλική ψυχή, και η αγάπη του στο Διδασκαλείο είναι τρανή απόδειξη ότι θα φανεί αντάξιος υιός του μεγάλου πατρός του. Και ότι με την δύναμη της θελήσεώς του και με τον ηθικόν του  χαρακτήρα, όχι μόνον θα συνεχίσει, αλλά θα ανυψώσει το έργον του αειμνήστου πατρός του.

Κυρίες  και Κύριοι

Σας ευχαριστώ θερμά για τη μεγάλη τιμή που μας κάνατε να δηχθείτε την πρόσκλησή μας και να παρευρεθείτε στη σημερινή μας εορτή.

Είμαι βέβαιος ότι θα δημιουργηθεί και σήμερα, η ωραία εκείνη ανώτερη πνευματική ατμόσφαιρα, της ψυχικής μας επαφής. Το Διδασκαλείον Πειραιώς στον ανηφορικό δρόμο της προόδου όπου βρίσκεται σήμερα έχει απόλυτη ανάγκη, από την εκτίμηση και την εμπιστοσύνη σας. Μας είναι πολύτιμη για να εκτελέσουμε το έργο μας. Θα σας παρακαλέσω να κρίνετε με όλη σας την επιείκεια την εργασία μας κατά το λήγον Σχολικόν έτος, γιατί και αν είναι η εργασία μας πολύπλευρη και γόνιμη, πάντα  θα έχει να παρουσιάσει και χίλιες από ελλείψεις. Και με την ενίσχυσή σας και την εμπιστοσύνη σας θα κάνουμε ότι μπορούμε, για να διορθώσουμε τις ελλείψεις μας. Είμαστε αισιόδοξοι, πως όλες τις δυσκολίες όσο είναι ανθρωπίνως δυνατό θα τις υπερνικήσουμε. Έχουμε πολύτιμο ενισχυτή, το νέο μας προϊστάμενο, το νέο μας Δήμαρχο, τον λευκό και τίμιο πολιτικό που αφιέρωσε όλες του τις δυνάμεις για το καλό της πατρίδας μας. Γνωρίζουμε την αγάπη του για την Παιδεία, γνωρίζουμε το μεγάλο του ενδιαφέρο για το Διδασκαλείο και είμαστε βέβαιοι, πως μόλις τακτοποιηθούν με το στιβαρό του χέρι τα οικονομικά του Δήμου θα μας παράσχει όλα τα οικονομικά  μέσα τα απαραίτητα, όχι μόνο για να συνεχίσει το προοδευτικό του έργο το Διδασκαλείο μας, αλλά για να γίνει το καλύτερο στο Κράτος μας. Γιατί μια από τις ευγενέστερες φιλοδοξίες του νέου Δημάρχου μας είναι και η ανύψωση της Παιδείας της πόλεως Πειραιώς.

***

Δεν είναι δυνατόν στη σημερινή μου λογοδοσία να αναπτύξω λεπτομερώς, όλη τη δράση του Διδασκαλείου και των προσηρτημένων στο Διδασκαλείο σχολείων κατά το λήγον Σχολικόν έτος. Θα περιοριστώ κατ’ ανάγκη να υπογραμμίσω μερικά μόνο σημεία.

Ο Κώστας Σωτηρίου αφηγείται: Η δράση μου στο διδασκαλείο Θηλέων στον Πειραιά, ή καλύτερα, η δράση μου στο Δημοσυντήρητο διδασκαλείο θηλέων στον Πειραιά. (1928-1935)

Αποτελεί τμήμα των αφηγήσεων του Κώστα Σωτηρίου στην Ολυμπία Παπαδούκα

 και οι οποίες δεν συμπεριλήφθησαν στο βιβλίο που εξέδωσε

 η αδελφή του και θεία μου Άννα Σωτηρίου με τίτλο «Ο Κώστας Σωτηρίου αφηγείται».

Η μαγνητοφώνηση έγινε από την Ολυμπία Παπαδούκα στις 10-11-12/04/1966. 
Η συνολική διάρκεια της αφήγησης είναι 4 ώρες 
Σε επόμενες αναρτήσεις θα δημοσιευθεί και άλλο αρχειακό υλικό 
από τη δράση του στο Διδασκαλείο θηλέων στον Πειραιά. 

ΕΚΔΡΟΜΗ ΣΤΗΝ ΑΚΡΟΠΟΛΗ
1931 & 1932

ΕΔΡΟΜΗ ΣΤΗΝ ΑΚΡΟΠΟΛΗ
1932

Στα 1928 τη χρονιά του δαγκείου πέθανε από δάγκειο ο τότε διευθυντής του διδασκαλείου Κουρτίδης. Ο δήμαρχος Τάκης Παναγιωτόπουλος είχε τη φιλοδοξία να υψώσει το διδασκαλείο σε πνευματικό κέντρο του Πειραιά. Αναζητούσε λοιπόν τον κατάλληλο διευθυντή. Επήγε στο Υπουργείο της Παιδείας. Διευθυντής της Δημοτικής Παιδείας ήταν  ο στενός μου φίλος Γιάννης Κωνστανταράκης.  Τον ερώτησε ο δήμαρχος και του απάντησε – βέβαια στην απάντηση αυτή, έπαιξε πιστεύω σπουδαίο ρόλο και η φιλία μας – του απάντησε πως κατάλληλος για το σκοπό που θέλει είναι ο Κώστας ο Σωτηρίου.-« Όμως ετοιμάζει τα χαρτιά του να πάει στην Κύπρο, όπου τον ζητούνε γυμνασιάρχη στη Λεμεσό. Γι αυτό πήγαινε σήμερα στο Πόρτο-Ράφτη, κάθεται στην έπαυλη του Γιώργου του Γρέγου- ο Γιώργης ο Γρέγος ήταν σύγαμπρός μου – και συνεννοήσου μαζί του».- Πραγματικά το απόγευμα, κατά τις 3 αν δε γελιέμαι 3 ή 4 ήρθε ο δήμαρχος και έστειλε  το σωφέρ του να με ζητήσει. Ο σύγαμπρός μου, όταν έμαθε ότι με ζητάει ο δήμαρχος του Πειραιά ο Τάκης Παναγιωτόπουλος, τον κάλεσε να ρθει μέσα για να τον περιποιηθεί. Δε δέχτηκε γιατί βιαζόταν του είπε, θέλει μόνο να κουβεντιάσει μαζί μου 5-10 λεπτά. Εβγήκα. Δεν τον γνώριζα. Του συστήθηκα και μου είπε ν’ ανέβω στο αυτοκίνητο. Και εκεί στο αυτοκίνητο μου ζήτησε να αναλάβω τη διεύθυνση του δημοσυντήρητου διδασκαλείου. Του απάντησα πως δεν μπορώ να δώσω οριστική απάντηση αν δε δω σε ποια κατάσταση βρίσκεται το διδασκαλείο. Μου λέει: « Δεν μπορεί να γίνει χειρότερη. Τούτο μόνο σου προσθέτω, πως τα βιβλία που έχουν σε μια βιβλιοθήκη τα βάζουν απάνω στο τραπέζι –γραφείο τραπέζι – ντύνουν με τσίγκο τα πόδια, για να μη μπορούν να ανεβαίνουν τα ποντίκια». Λέω: « θα επιθυμούσα να ιδώ κι εγώ το διδασκαλείο». Ορίσαμε την άλλη μέρα  δε θυμάμαι καλά σε δυό ή τρείς μέρες να πάω στο δημαρχείο, να πω ποιος είμαι και να ιδώ αμέσως το δήμαρχο. Έτσι κι έγινε. Ο δήμαρχος με πήρε, πήγαμε στο διδασκαλείο, από την απάνω πόρτα, από την πλατεία Κοραή. Είδα μια αρκετά μεγάλη αυλή πλακόστρωτη.  Είδα μια τεράστια πόρτα πανύψηλη, να ήταν η πόρτα η κεντρική απ’ όπου μπαίναν οι μαθήτριες  στο διδασκαλείο. Προχωρήσαμε και φθάσαμε εις το γραφείο. Εκεί μας περίμενε ο δημοδιδάσκαλος και κατόπιν καθηγητής της φιλολογίας, ο παιδαγωγός Γιώργος Κοσίβας. Μου είπε πως με ήξερε – ήταν και δημοτικιστής – ο μόνος άλλωστε μέσα στο διδακτικό προσωπικό. Η εντύπωσή μου δεν μπορούσε να γίνει χειρότερη. Οι αίθουσες είχαν τα παράθυρα 2,50  ή 3 μέτρα ψηλά για να μη το σκάνε φαίνεται οι μαθήτριες – ξέρω  κι εγώ; Για να τ’ ανοίγουν τα παράθυρα αυτά, είχαν γάντζους και τραβούσαν να τα’ ανοίξουν. Είδαμε όλες τις αίθουσες, η μία ήταν χειρότερη από την άλλη. Ανεβήκαμε και στη μεγάλη αίθουσα. Ήταν αρκετά μεγάλη. Κατάλληλη για τις εορτές του διδασκαλείου. Μια κι αυτή ήταν σε κακά χάλια. Σκέφτηκα για μια στιγμή, να τα παρατήσω και να φύγω. Κάτι τέτοιο πήγα να πω στο δήμαρχο. Μου λέει τότε ο Δήμαρχος: «Δεν μπορείς να το παρατήσεις το διδασκαλείο. Θάχεις όλη τη βοήθεια που μπορείς να φανταστείς από μένα».  Έδωσα  το λόγο μου πως θα μείνω. Και άρχισα δουλειά από την άλλη μέρα. Εξακολουθούσα όμως να μένω στο Πόρτο-Ράφτη, γιατί όποιος διανυχτέρευε στην Αθήνα δεν μπορούσε παρά να κολούσε δάγκειο. Την ημέρα δεν πείραζαν αυτά τα κουνούπια. Ήταν ειδικά κουνούπια που κουβαλούσαν το δάγκειο μαζί τους. Στις 3 η ώρα έφευγα με το μοναδικό αυτοκίνητο συγκοινωνίας από την πλατεία Μοναστηριακιού για το Πόρτο-Ράφτη.

Παρακάλεσα τον κύριο Κοσίβα να καλέσει για την άλλη μέρα, ας πούμε, και τους άλλους καθηγητές να ρθουν. Έχουμε μπει τώρα στον Οκτώβριο. Τα μαθήματα έχουν αναβληθεί για να μπορεί η επιδημία του δαγκείου λίγο πολύ να εκφυλιστεί. Είχαμε λοιπόν μέρες μπροστά μας. Το Υπουργείο είχε ορίσει τα μαθήματα ν’ αρχίσουν το νωρίτερο την πρώτη του Νοέμβρη. Όρισα την ημέρα που θα ήσαν όλοι οι καθηγητές εκεί. Με υποδέχτηκαν άλλος με χαρά, άλλος με επιφυλαχτικότητα, άλλος με δυσπιστία. Κι αυτός ακόμη ο Κοσίβας κουνούσε το κεφάλι του την ώρα που μιλούσα. Ήμουνα δε και ο νεώτερος απ’ όλους τους.

Το πρώτο  πρόβλημα που αντιμετώπισα ήταν να πάρουν οι καθηγητές το μιστό τους. Είχαν τρείς μήνες να πάρουν μιστό. Είχαν εξαντλήσει κάθε πίστωση στο μπακάλη, στο μανάβη. Οι πιο πολλοί ήσαν οικογενειάρχες. Κι όταν άρχισα να τους αναπτύσσω κάποιο πρόγραμμα, με διακόψανε. –«Καλά και άγια είναι αυτά. όλα αυτά όμως θέλουνε λεφτά».- «Ε! βέβαια» λέω,- «Μα εμείς έχουμε τρείς μήνες να πάρουμε μιστό»-. Το δεύτερο πρόβλημα που αντιμετώπισα ήταν : «Το γλωσσικό ζήτημα». Δημοτικιστές ήταν εκεί μέσα εγώ και ο Κοσίβας. Όλοι οι άλλοι ήσαν καθαρευουσιάνοι και αρχηγός τους ο Πατσουράκος ο γλωσσαμύντορας. Το τρίτο πρόβλημα ήταν τα χάλια του διδασκαλείου. Τα πατώματα βουλιάζανε. Τρύπες σε όλα τα πατώματα. Παμπάλαια όλα αυτά. Το τέταρτο πρόβλημα «Τα σχολικά έπιπλα». Είχανε θρανία – μη σας φανεί υπερβολικό – του 1852. Κάτι μακρυνάρια που κανονικά έπρεπε να κάθονται 8 μαθήτριες και καθόντουσαν 12. Εποπτικά είδη, όλα-όλα ήταν ένας σκουληκοφαγωμένος χάρτης της Ελλάδας, και ένας χάρτης της Ευρώπης. Αυτή ήταν η κατάσταση. Όλα αυτά σημαίνουν πως χρειάζομαι, πως χρειαζόντουσαν λεφτά. Και λεφτά πολλά. Με ένα πρόχειρο λογαριασμό που έκανα κατάληξα στο συμπέρασμα πως για να κινηθεί το διδασκαλείο πρώτη δόση έπρεπε να είναι ένα εκατομμύριο δραχμές. Όταν τους είπα πως θα τα βρω τα λεφτά, τότε η δυσπιστία έγινε ακόμη μεγαλύτερη. Μου είπαν λοιπόν όλοι: «Κύριε διευθυντά, δεν αφήνετε τα όνειρα αυτά. Δεν κοιτάτε να βρείτε το παραδάκι να πάρουμε το μιστό».

 Ένα άλλο πρόβλημα – δε θυμάμαι πιο είναι 5^ο,6^ο,7^ο δεν θυμάμαι τώρα που τα μετρήσαμε – ήταν πως στο διδασκαλείο φοιτούσαν και εις το πρότυπο και στο ίδιο το διδασκαλείο, φοιτούσαν, φτωχά παιδιά. Είχαν ανάγκη από φαί. Πολλά ερχόντουσαν θεονήστικα το πρωί. Έπρεπε λοιπόν ν’ αντιμετωπίσω και το ζήτημα αυτό και να ιδρύσουμε μαθητικό συσσίτιο. Που να το ιδρύσουμε; Γελούσαν μαζί μου οι καθηγητές. Ωστόσο τους λέω: «Που λέτε εσείς μπορούμε να κάνουμε το συσσίτιο;» - Λέει: «Έχει  εδώ ένα υπόγειο» – «Ποιος  τόχει το κλειδί;»- «Τόχει, λέει, ο θυρωρός, ο κυρ Αντρέας». Τον φωνάξαμε, ανοίγει την πόρτα, και τι να ιδούμε εκεί μέσα. Τι να ιδούμε, εκεί μέσα: Γιομάτο σκουπίδια του Δήμου. Πως να μη τρέφονται τα ποντίκια. Σταματώ εδώ. Είναι κι άλλα προβλήματα που θα αντιμετωπίσουμε. Και αρχίζω να βάζω μπροστά τη λύση τους.

Για να μπορώ να κάνω τους καθηγητές να πιστέψουν πως δεν είμαι ονειροπαρμένος παρά βασίζομαι σ’ αυτή την ελεεινή πραγματικότητα που αντίκρισα, πήγα και είδα το Δήμαρχο. Του αράδιασα του Δημάρχου αυτά τα προβλήματα. –Λέω: «ο ένας γελούσε όταν τους τάλεγα, ο άλλος με κοίταζε δύσπιστα ο τρίτος κουνούσε το κεφάλι του, ο τέταρτος μου το είπε καθαρά.-Ας τα αυτά, δεν μπορείς να μας εξοικονομήσεις το μιστό; Τρείς μήνες έχουμε».- Λέω του Δημάρχου: «κάνε ότι μπορείς, αύριο – είχα ζητήσει εγώ το μιστό, κατάσταση για το μιστό όλων των καθηγητών ενός μηνός – αύριο θέλω στις 10 η ώρα να έχω δυό μιστούς, αν δεν τους έχω, αγαπητέ μου Δήμαρχε, εγώ φεύγω».- Μου λέει: « Θα τους έχεις». Δεν ήξερα εγώ τότε πως γινόντουσαν καταχρήσεις στο Δήμο. Για να μην τα πολυλογώ, την άλλη μέρα, από το Πόρτο-Ράφτη κατέβηκα, πήγα στο Δήμο, και μου δίνει στη σάκα μου τους δύο μιστούς με τις καταστάσεις. Οι καθηγητές περίμεναν. Ακόμη τα μαθήματα δεν είχαν αρχίσει. Έβγαλα τις καταστάσεις , έβγαλα και μάτσο τα χιλιάρικα και ανάθεσα στον καθηγητή των μαθηματικών –θάξερε να τα μοιράσει- Λέω: «πάρτα και αυτή τη στιγμή θα μοιράσεις την μια κατάσταση και κατόπιν την άλλη κατάσταση. Και αν περισσέψουν τίποτε ψιλά, θα πάμε από δω να πιούμε μια μπύρα, αν δεν περισσέψουν θα  τη κεράσω εγώ την μπύρα». Φυσικά – α! όχι στην Τρίτη κατάσταση ήμουνα εγώ. – Έγινε η διανομή, κοιτούσαν, ξανακοιτούσαν. Λένε: « και πως τα πήρες τα λεφτά;» - «Αυτό – λέω- είναι το μυστικό μου». Μετά 5 μέρες λέω του Δημάρχου-« Η τρίτη κατάσταση. Θέλω και τον τρίτο μήνα». – «Θα τον έχεις» μου λέει. Πάμε στο διευθυντή των οικονομικών του Δήμου, τον Πηλιώτη – αυτός ήταν ο αρχικαταχραστής, αν ο δήμαρχος έπαιρνε 10 δραχμές για να στηρίξει την τράπεζα του πατέρα του να μην πάθει φτώχευση αυτός έπαιρνε 100- και βλέπω να μου φέρνουν και το τρίτο μιστό. Πάω στο διδασκαλείο, οι καθηγητές με περίμεναν. Βγάζω την κατάσταση, λέω: «Κύριε Μάρη μοίρασε και τον τρίτο μιστό». Ε! Τώρα πραγματικά έτριβαν τα μάτια τους. Τώρα πιά η ατμόσφαιρα έχει αλλάξει ριζικά. Γυρίζω και λέω στον Κοσίβα: «Αγαπητέ Γιώργο, εξακολουθείς να νομίζεις πως είμαι ονειροπαρμένος;» Σήκωσε τους ώμους του και μου λέει: «Θα είσαι τότε ταχυδακτυλουργός, και βγάζεις από τις τσέπες σου κι από τα αφτιά  και από τη μύτη χιλιάρικα». Αυτό το πρόβλημα προσωρινά τακτοποιήθηκε. Δεν ήξερα ότι θα μπορεί ο Δήμαρχος να μου δίνει έτσι τακτικά τους μιστούς.

 Έρχεται τώρα το δεύτερο πρόβλημα. Τι θα γίνει με τη γλώσσα. Εδώ το περιβάλλον είναι απόλυτα εχθρικό. Είμαστε δύο, όπως είπα πρωτύτερα, εγώ κι ο Κοσίβας δημοτικιστές. Οι άλλοι 10,12 καθαρευουσιάνοι, με αρχηγό το γλωσσαμύντορα το Γιάννη Πατσουράκο. Λέω: «Επρότεινα στο Δήμο, να γίνει υποδιευθυντής του διδασκαλείου ο Χρίστος ο Μάρης. αλλά για σένα κύριε Πατσουράκο, επρότεινα και έγινε αποδεκτή η πρότασή μου, θα είσαι  ο αντιδιευθυντής. Είναι λέω κάτι ανώτερο από το υποδιευθυντής».- «Και τι θα κάνω;» - « Θα είσαι ο διχτάτορας στο γλωσσικό ζήτημα. Με μια θερμή παράκληση –Γράφε κι εσύ και οι συνάδελφοί σου και οι μαθήτριες, τις εκθέσεις και ότι θέλεις, όπως σας αρέσει. Εμένα όμως, μόνον εμένα θα μου δώσετε την άδεια να διδάσκω στη δημοτική. Αν θέλετε καμιά φορά,  ελάτε να μ’ ακούσετε». Σκέφτηκε.-Μου λέει: «Σύμφωνος, θα αναλάβω» -«Θα εξαιρεθώ εγώ;» - «Βεβαίως- μου λέει - Μα δεν είσαι διευθυντής;» - «Όχι- εσύ είσαι ο διχτάτορας στο γλωσσικό ζήτημα». Ευχαριστήθηκε λοιπόν ο Πατσουράκος και προσωρινά δώσαμε  μια λύση κι εκεί.

Το τρίτο πρόβλημα: «Το συσσίτιο». Στέλνει ο Δήμος το αυτοκίνητο των σκουπιδιών από την κάτω πόρτα, και βγάλαμε 4 αυτοκίνητα σκουπίδια. Και πόρτες και κάτι παραθυράκια μικρά που είχε το υπόγειο αυτό, ανοιχτά να ξεβρωμίσει, και έπειτα γενναία απολύμανση, για να μπορεί να κατέβουμε κάτω. Φυσικά, μαζί με τα σκουπίδια φύγαν και οι ποντικοί. Καθάρισε. Καλώ τώρα σε συνεδρίαση παιδαγωγική το σύλλογο καθηγητών -υπάρχουν τα πρακτικά των παιδαγωγικών συνεδριάσεων- και τους θέτω το ερώτημα: «Πως θα οργανώσουμε το συσσίτιο;». Μου λένε και πάλι: «Με τι λεφτά;»- Τους λέω: «Χωρίς λεφτά». Λένε: «και τι θα τρώνε τα παιδιά;»- «Να, λέω , τι σκέπτομαι εγώ: Θα φροντίσουμε να οργανώσουμε τα συσσίτιο με τέτοιο τρόπο, ώστε να έρχονται να τρώνε εδώ και να παρακαλούν να έρχονται και τα νοικοκυροκόριτσα- και ήσαν κάμποσα- Θα τους πούμε πως με αυτά που θα πληρώνετε εσείς θα τρώνε δωρεάν όλα τα φτωχά παιδιά. Να το δοκιμάσουμε». Την άλλη μέρα ο κάθε καθηγητής με τον τρόπο του μίλησε στις μαθήτριες. Οι φιλόλογοι φυσικά. Αυτοί ήταν να πούμε οι καθηγητές που είχαν τις περισσότερες ώρες, μίλησαν με κάθε τρόπο. Και πραγματικά προσφέρθηκαν τα νοικοκυροκόριτσα, είτε τρώνε είτε δεν τρώνε να δίνουν κατά μέσον όρο 3 δραχμές η μία την ημέρα. Έτσι είχαμε ένα ποσό. Αλλά το συσσίτιο ήθελε τραπέζια, ήθελε καρέκλες, ήθελε καζάνια, ήθελε κουζίνα, ήθελε μάγειρα, ήθελε τραπεζομάντηλα που ν’ αστράφτουν, ήθελε πετσέτες που ν’ αστράφτουν. Δεν εννοούσα να γίνει συσσίτιο έτσι, για τα φτωχά τα παιδιά τα παραπεταμένα. Που θα τα βρούμε αυτά; Ο Δήμαρχος ένας, εγώ δύο και ο αντιδιευθυντής ο κύριος Πατσουράκος τρείς, κάναμε μια βόλτα στα διάφορα μαγαζιά, τους είπαμε το σκοπό, μας έδωκαν κάμποτ ωραίο, μας έδωκαν ποτήρια, φλιτζάνια,  πιάτα βαθειά, ρηχά του φρούτου, μας έδωκαν μαχαιροπήρουνα για 60, 70 παιδιά- πάρα πάνω δεν μπορούσαν να κάτσουν στο συσσίτιο – τρώγανε αυτά, έπειτα ήταν η δεύτερη σειρά. Πλενόντουσαν καθαρά. Έπειτα η τρίτη σειρά, η τέταρτη σειρά. Και δώσαμε μια προσωρινή λύση και στο σημείο αυτό. Πριν ακόμη αρχίσουν, και έχουν ήδη αρχίσει τα μαθήματα, θα κάναμε επίσημα τα εγκαίνια του συσσιτίου. Είπα να καλέσουν τον βοηθό επισκόπου. Με λέγανε μαλλιαρό, και οι μαλλιαροί είναι άθεοι. Και να ρθει όλο το δημοτικό συμβούλιο, όλος ο σύλλογος των καθηγητών, γονείς των μαθητριών. Την ορισμένη μέρα, νομίζω θα ήταν 10 ή 15 Νοεμβρίου έγιναν επίσημα τα εγκαίνια. Εβούϊξε ο Πειραιάς. Όλες οι εφημερίδες στον Πειραιά, και οι Βενιζελικές και οι αντιβενιζελικές έγραψαν φλογερά άρθρα. Είπαν και κάτι επαίνους για μένα. Την άλλη μέρα άρχισε η λειτουργία του συσσιτίου. Έστρωσε λοιπόν και αυτό. Και βλέποντας και κάνοντας, γιατί κάθε μέρα αντιμετωπίζαμε προβληματάκια, που δημιουργούσε αυτή η λειτουργία του συσσιτίου. Όμως ξέχασα να πω πως για να γίνει η λειτουργία κανονική έπρεπε να υπάρχουν σερβιτόρες, όχι να πηγαίνουν ζητιανεύοντας ένα- ένα παιδάκι να παίρνει το πιάτο. «Σερβιτόρες – λέω στους καθηγητές- θα γίνουμε τις πρώτες δυό τρεις μέρες εμείς οι καθηγητές.- Δεν ξέρω πως τους φάνηκε και με τη σειρά, στο 1^ο τραπέζι θα είμαστε 3.4 στο δεύτερο τραπέζι οι άλλοι 4, εγώ – λέω- θα είμαι σερβιτόρος σε όλα τα τραπέζια». Έτσι και έγινε. Βλέπατε λοιπόν τα κοριτσάκια του προτύπου, οι μαθήτριες οι πτωχές να τρώνε με την πετσέτα τους. Α! ξέχασα να σας πω, πως μια ομάδα από μαθήτριες, με επικεφαλής την καθηγήτρια της ραπτικής την Κα Μοίρα, ανάλαβαν να κεντήσουν τις πετσέτες και η κάθε πετσέτα είχε και τη θήκη της, και αυτή κεντημένη, ήξερε λοιπόν η κάθε μαθήτρια το σερβίτσιο της, τον αριθμό της που ήταν στη θήκη της πετσέτας. Όταν το είδαν αυτό οι άλλες μαθήτριες που δε έτρωγαν στο συσσίτιο, το εθεώρησαν προσβολή, και έγινε μια επιτροπή να αναλάβουν αυτές να σερβίρουν. Έτσι κάθε μέρα η λειτουργία του συσσιτίου πήγαινε καλύτερα. Όπως είπα διάφορα προβλήματα, απάνω στην πράξη παρουσιαζόντουσαν και η προσπάθειά μου είναι να τα λύνουμε αμέσως. Να μην αφήνουμε και να μην αναβάλουμε τίποτα. Γιατί η αναβολή θα έφερνε περιπλοκές. Προχώρησε λοιπόν και αυτό το θέμα. Άρχισε το διδασκαλείο να λειτουργεί κανονιά