Κ.Δ.Σωτηρίου :"Πλατειά περίληψη" από μελέτες και βιβλία

Τρείς «πλατειές περιλήψεις» όπως γράφει ο Σωτηρίου στον φάκελο.

Ο Σωτηρίου στο Μαρούσι όπου εξορίστηκε από το καλοκαίρι του 1948 ως το καλοκαίρι του 1949

γράφει τρείς περιλήψεις από «μελέτες και βιβλία». Είναι περιλήψεις από Γαλλικές Εκδόσεις.

Πρόκειται για:

1.  Για την ψυχανάλυση : I. «La psychanalyse est une » του Serge thérapeutique Lebovici («Pensée» Ν^ο 21,1948 σελ.50-59) II. «Destin de la Psychanalyse» του D^eur Victor Lafitte (« N^o  21, «Pensée» 1948 σελ.59-68 και Ν^ο 22, 1949 σελ.45-51). Η «πλατειά περίληψη» είναι στο μεγαλύτερο μέρος στα Γαλλικά και μπορείτε να την διαβάσετε εδώ από το χειρόγραφο σε pdf:  Για την ψυχανάλυση

2. «Anatomie de la Paix» του Emery Reves (Editions du Milieu du Monde 1947 σελ.320) [Μαρούσι Μάιος 1949] Η «πλατειά περίληψη» είναι στα Ελληνικά με λίγες Γαλλικές λέξεις και φράσεις που εύκολα μεταφράζονται και μπορείτε να το διαβάσετε εδώ από το χειρόγραφο σε pdf:Ανατομία της Ειρήνης  και παρακάτω όπως έχει αντιγραφεί. Ο Σωτηρίου εκφράζει με σχόλια (έντονα γράμματα) την άποψή του για την αντιδραστικότητα του βιβλίου.  

3. «Actes et Paroles pendant l’ exil» του Victor Hugo (Paris, Nelson Editeurs) [Μαρούσι Νοέμβρης 1948] Η «πλατειά περίληψη» είναι στα Γαλλικά και μπορείτε να την διαβάσετε εδώ από το χειρόγραφο σε pdf: Victor Hugo

Emery Reves

«Anatomie de la paix»

[Edition du Milieu de Monde 1947 σελ.320]

Μαρούσι Μάϊος 1949

Η ρεκλάμα για το βιβλίο: «Το βιβλίο του αιώνα μας(!)»

Ο συγγραφέας είναι ο εκδότης του «Hitler m’ a dit» του Herman Rauschning. Στα 1930 ο Reves ίδρυσε τη «Cooperation, Service de Presse» για τη διάδοση των δημοκρατικών αρχών εναντίον στο φασισμό. Στα 1942 έγραψε το «Δημοκρατικό Μανιφέστο». Στα 1945 την «Ανατομία της ειρήνης». Εκατομμύρια άνθρωποι πρέπει να το διαβάσουν. Ο Einstein το επαίνεσε. Η «ανατομία της ειρήνης» ορίστηκε come livre d’ etude σε πολλά αμερικάνικα πανεπιστήμια και λύκεια. Σε 60 πανεπιστήμια οι φοιτητές οργανώθηκαν για να διαβάσουν τις ιδέες του. Σε πολλές εκκλησίες  θέμα για κηρύγματα. Ομάδες οργανώθηκαν για να διαδώσουν την καινούργια τούτη θεωρία. Το βιβλίο τούτο θα είναι το βιβλίο του αιώνα, αλλιώς « il n'y aura plus de siècle». Μεταφράστηκε και μεταφράζεται σε 17 ξένες γλώσσες. Ακόμη έγινε έκδοσή του για τους τυφλούς «en caractères Braille».

Ι. Ο κοπερνικάνικος κόσμος.

[σελ. 11-42]

Βαθιά ριζωμένη η πτολεμαϊκή εθνικοκεντρική αντίληψη. Όλοι μας θεωρούμε τη χώρα μας κέντρο του κόσμου. Η άποψη τούτη διαστρεβλώνει ολότελα την προοπτική. Και εκεί επάνω οι κυβερνήσεις στηρίζουν την πολιτική τους. Έτσι la tableau d’ ensemble είναι απελπιστικά θολό, γεμάτο σύγχιση (σελ. 11).

Από τη σελίδα 12-34 εκθέτει σε αδρές γραμμές την εξωτερική πολιτική στο διάστημα του μεσοπόλεμου της Αμερικής, Αγγλίας, Γαλλίας, Γερμανίας, Σοβιετικής Ένωσης. Παρουσιάζει με μαεστρική υποκρισία – τάχα αντικειμενικά – τα επιχειρήματα της αντίδρασης και του ιμπεριαλισμού, νοθεύει την ιστορία, διαστρεβλώνει τη σοβιετική πολιτική.

Οι Ενωμένες Πολιτείες λένε οι πολιτικοί της πήρε μέρος στον πρώτο παγκόσμιο πόλεμο «pour faire triompher la démocratie dans le monde». Μα οι σύμμαχοι τη γέλασαν. Αποτραβήχτηκε από την Ευρώπη, έξω από τα τσακώματά της. Μα με την επίθεση την Ιαπωνική πήρε μέρος στο δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο «pour sauver le monde civilisé occidental» (!!!). Τα γεγονότα απόδειξαν, λένε οι πολιτικοί της, πως η παγκόσμια ειρήνη δεν μπορεί να σωθεί, παρά μόνον άμα οι Ενωμένες Πολιτείες έχουν ισχυρό στρατό, τον πιο ισχυρό στόλο και την πιο ισχυρή  αεροπορία και εξασφαλίσουν βάσεις σ’ όλον τον κόσμο.

Η Μεγάλη Βρετανία λένε οι πολιτικοί της, πήρε μέρος στον πρώτο παγκόσμιο πόλεμο για να βοηθήσει τους συμμάχους της  -Βέλγιο, Γαλλία, Ρωσία- για να εμποδίσουν την Γερμανία ν’ αποχτήσει την ηγεμονία στην Ευρώπη. Μετά τη νίκη 1918, έπρεπε να αγρυπνάει  για να μην πάρει η Γαλλία την ηγεμονία.  Εξακολουθούσε την «πολιτική της ισορροπίας». Η Ρωσία μετά την επανάσταση  του 1917 απειλούσε να προκαλέσει την κομμουνιστική επανάσταση σ’ όλη την Ευρώπη. Η τσακισμένη Γερμανία έτοιμη να πέσει στον κομμουνισμό. Απαραίτητο λοιπόν για την ειρήνη να ανορθωθεί η γερμανική οικονομία. –Μουσολίνι, τελωνειακοί δασμοί, χρέη στην Αμερική – αναθεώρηση της συνθήκης των Βερσαλλιών. Η Αγγλική πολιτική ζητούσε με ειρηνικά μέσα να γίνουν σχετικές βελτιώσεις για να σταματήσει το δυναμισμό των διχτατόρων και να προλάβει τον πόλεμο. Ιταλία- Αβυσσινία, Χίτλερ- Ρημανία, Ισπανία εμφύλιος πόλεμος, μη επέμβαση! Η Αγγλία δεν ήθελε τον πόλεμο γι αυτό καινούργιες θυσίες – Μόναχο. Μα η Γερμανία δε χόρταινε. Ήθελε να καταχτήσει τον κόσμο. Η Αγγλία ρίχτηκε στις προετοιμασίες. Ζήτησε να συνεννοηθεί με τη Σοβιετική Ένωση, μα αυτή πρόδωσε τους δημοκρατικούς – σύμφωνα με τον Χίτλερ. Η Αγγλία τιμώντας το λόγο της (!!) πήρε μέρος στον δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο.

Η Γαλλία (σελ.20-24) παρουσιάζει κι αυτή την εθνικοκεντρική  άποψή της. 1870-1914 δεύτερη γερμανική επίθεση, καταστροφές ερήμωση, - εξασφάλιση από νέα επίθεση. Συνθήκη ειρήνης – Ρουρ, Λοκάρνο, Χίτλερ – Ρηνανία – οι σύμμαχοι την προδίδουν- συνθήκη φιλίας με τη Σοβιετική Ένωση [Αξιοδάκρυτη δικαιολογία της αντισοβιετικής πολιτικής – καθαρά προδοσία του γαλλικού λαού από την πλουτοκρατική ολιγαρχία] . Δεύτερος παγκόσμιος πόλεμος – capitulation - Γαλλική αντίσταση.

Η Γερμανία (σελ. 24-28) Βαριοί και άδικοι οι όροι της συνθήκης των Βερσαλλιών, υποδούλωση του γερμανικού λαού, φτώχεια και αθλιότητα, ανεργία. Εμφανίστηκε τότε ο σωτήρας ( un sauveur ο Χίτλερ). Ο Γερμανικός λαός  έσπασε μόνος του τις αλυσίδες των Βερσαλλιών εξοπλίστηκε – ζωτικός χώρος, προσάρτηση Αυστρίας, Σουδίτες, διάδρομος Ντάντσιγ,  pour prouvez ses intentions pacifiques υπόγραψε Γερμανοσοβιετικό σύμφωνο. Όμως Αγγλία, Γαλλία κήρυξαν τον πόλεμο sans aucune provocation (χωρίς καμιά πρόκληση) από μέρος του Γερμανικού λαού. Κατέλαβαν τη Νορβηγία, Βέλγιο, Ολλανδία, για να προλάβουν τους Άγγλους. Οι εκθέσεις της αντικατασκοπείας έδειξαν ολοφάνερα πως η Σοβιετική Ένωση ετοιμαζόταν για επίθεση. Έπρεπε η Γερμανία να προλάβει την προδοσία της Ρωσίας και της επιτέθηκε. [Και ο ίδιος ο Χίτλερ θα ντρεπόταν να τα έλεγε σήμερα έτσι ξετσίπωτα, όπως τα λέει ο Reves για να είναι τάχα αντικειμενικός, ενώ ασύστολα ξεγελάει τον αναγνώστη]

η Σοβιετική Ένωση (σελ. 28-33) Κομμουνιστική επανάσταση 1917 - καπιταλιστική  επίθεση και  εμφύλιος πόλεμος – πολεμική βιομηχανία, κόκκινος στρατός, εχθρότητα καπιταλιστική- φασισμός, Αγγλία, Γαλλία και οι δορυφόροι της υποθάλπουν επίθεση εναντίον στη Σοβ. Ένωση κ.τ.λ.

[ Ο συγγραφέας για να ξεγελάσει α) σκεπάζεται πίσω από την ψευτοαντικειμενικότητα. β) παρουσιάζει δηλαδή χωρίς καμιά κριτική κάθε Κράτους με τα επιχειρήματα που προβάλουν οι αντιδραστικοί κάθε χώρας για να ξεγελούν τους λαούς. Έτσι γ) νοθεύει την ιστορία και καταλήγει ασύστολα στη προπαγάντα του για το παγκόσμιο κράτος = παγκόσμια δηλαδή κυριαρχία των Ενωμένων Πολιτειών. Είναι λοιπόν συνειδητό όργανό τους, συνειδητός λαοξεγελαστής. ]

«Ο ΠΕΡΙΓΥΡΟΣ ΚΑΙ Η ΚΛΗΡΟΝΟΜΙΚΟΤΗΤΑ ΤΩΝ ΕΠΙΧΤΗΤΩΝ ΙΔΙΟΤΗΤΩΝ» του Γάλλου καθηγητή MARCEL PRENANT Περίληψη -Μετάφραση του Κώστα Σωτηρίου για τον «Ανταίο»

Έτσι γράφει στο χειρόγραφο. Το κείμενο όμως που δημοσιεύτηκε

 («Ανταίος» Περίοδος Β! χρόνος Πέμπτος Τεύχος 5-6 Ιούλιος 1950 σελ. 199-205)

 έχει  ομοιότητες με το χειρόγραφο αλλά και διαφορές.

Εδώ δημοσιεύεται το χειρόγραφο κείμενο του Σωτηρίου

Το χειρόγραφο σε pdf: Το χειρόγραφο    

Η σπουδαία τούτη μελέτη του Γάλλου καθηγητή Marcel

Prenant σχετικά με τη ζωηρή φιλονικία που προκάλεσε

η καινούργια θεωρία και πράξη της σοβιετικής βιολογίας,

δημοσιεύτηκε στο προοδευτικό και βαθιά επιστημονικό

γαλλικό περιοδικό «La Pensée » στα τεύχη 22,23 και 25 (1949).

Στο προηγούμενο τεύχος του «Ανταίου» δημοσιέψαμε

σε μετάφραση το Α! μέρος της μελέτης. Δίνουμε σήμερα

σε περίληψη τα κύρια σημεία του Β! και Γ! μέρους.

Στο πρώτο μέρος της μελέτης μας αντιπαραβάλαμε τη θεωρία του Λαμάρκ με τη θεωρία του Βάϊσμαν, και είδαμε πως η πρώτη «παραδέχεται ολοκληρωτικά την κληρονομικότητα των επίχτητων ιδιοτήτων» ενώ η δεύτερη η θεωρία του Βάϊσμαν, την αρνιέται απόλυτα.

Ο λαμαρκισμός, είδαμε, έχει δύο πλεονεχτήματα: Αναγνωρίζει, αντίθετα με τους οπαδούς της αμεταβλητότητας (fixistes), την εξέλιξη της ζωντανής ύλης, η δεύτερη, τονίζει την επίδραση του περίγυρου στα ζωντανά πλάσματα. Έχει όμως και δυό μειονεχτήματα: Κρύβει  μέσα του ιδεαλιστικές και τελειολογικές τάσεις, και, δεύτερο, οι οπαδοί του ήσαν τόσο βέβαιοι για την κληρονομικότητα των επίχτητων ιδιοτήτων, ώστε κανείς τους δεν νοιάστηκε να την αποδείξει, ως τη  στιγμή που παρουσιάστηκε ο Βάϊσμαν και την αρνήθηκε.

Ο λαμαρκισμός παρουσιάζεται στα πρώτα χρόνια του 19^ου αιώνα. Εκφράζει την «αισιοδοξία της αστικής τάξης στην ανοδική πορεία της». Η αστική τάξη από τη στιγμή που έκανε την επανάστασή της, απόλυτα αισιόδοξη και με πεποίθηση στον εαυτό της, πίστεψε «σχεδόν απεριόριστα» στην πρόοδο της ανθρωπότητας. Πίστεψε στην τεχνική και βιομηχανική πρόοδο, πίστεψε ταυτόχρονα όμως και στην πνευματική και ηθική πρόοδο, στην παγκόσμια Δημοκρατία, στην ειρήνη, στη γενική ευτυχία. Ο Σαιν-Σιμόν, ο Ουγκώ, ο Μεσελέ, ο Ταίν, είναι ζωντανά σύμβολα για την αισιόδοξη τούτη πίστη στην πρόοδο. Ανάμεσά τους και ο Λαμάρκ, τη στιγμή που βεβαιώνει, πως οι ευνοϊκές αλλαγές που παθαίνει το άτομο από την επίδραση του περίγυρου, οι επίχτητες λοιπόν ιδιότητες, μεταβιβάζονται κληρονομικά στους απογόνους του.

Ο Βαϊσμανισμός «εκφυλισμένο βλαστάρι του δαρβινισμού» παίρνει την οριστική του μορφή γύρω στα 1900, στην εποχή δηλαδή που έχει «αρχίσει η παρακμή της κεφαλαιοκρατίας». Η θεωρία του Βάϊσμαν «περίπλοκη, αφηρημένη, δογματική» κλονίζει την εμπιστοσύνη στην κανονική πρόοδο, «είναι φυγή από την πραγματικότητα. Είναι λοιπόν αντιδραστική» και εξυπηρετεί τους φυλετιστές. Πρόσφερε όμως και μια υπηρεσία: Υποχρέωσε και όσους δεχόντουσαν την κληρονομικότητα των επίχτητων ιδιοτήτων, και όσους την αρνιόντουσαν, να εργαστούν πειραματικά και ν’ αντλήσουν τα επιχειρήματά τους από την πειραματική έρευνα.

Ας ιδούμε τώρα σε γενικές γραμμές τι μας λέει η πειραματική έρευνα.

Με τη διαμάχη  των λαμαρκιστών με τους οπαδούς του βαϊσμανισμού- Εντοπισμός της κληρονομικότητας

Ο Βάϊσμαν, δέχεται, όπως είπαμε, δύο ειδών ζωντανή ύλη, το μορφόπλασμα και το βλαστόπλασμα, ολότελα ανεξάρτητα το ένα από το άλλο. Ταυτίζει μέσα σε κάθε κύτταρο το μορφόπλασμα με το κυτόπλασμα, που περιβάλλει τον πυρήνα, και το βλαστόπλασμα ,την καθαυτό κληρονομική ουσία, με τον πυρήνα και ιδιαίτερα με τα χρωμοσώματα του πυρήνα.

Στο γονιμοποιημένο ωάριο – απ’ αυτό αρχίζει η ανάπτυξη του νέου ατόμου – έχει μεταβιβάσει το μητρικό ωάριο τις κληρονομικές ιδιότητες από τη μητέρα και το σπερματοζωίδιο (σπερματοζωάριο) τις κληρονομικές ιδιότητες από τον πατέρα. Μα τα δυό αυτά – μητρικό ωάριο και σπερματοζωίδιο είναι κύτταρα και αποτελούνται από κυτόπλασμα και τον πυρήνα. Που είναι λοιπόν εντοπισμένες οι κληρονομικές ιδιότητες;

Ο Βάϊσμαν εντοπίζει το βλαστόπλασμα («Ανταίος» 1-2 σελ.40-41) την κληρονομική ουσία στον πυρήνα ή καλύτερα στα χρωμοσώματα του πυρήνα, και αποκλείει ολότελα το κυτόπλασμα.

Πραγματικά ορισμένοι λόγοι, ορισμένες παρατηρήσεις συνηγορούν για την αντίληψη τούτη – το σπερματοζωίδιο έχει ασήμαντο κυτόπλασμα- ο αριθμός των χρωμοσωμάτων είναι σταθερός σε κάθε είδος, η μίτωση, (η μείωση) πως ο πυρήνας και τα χρωμοσώματα παίζουν σπουδαίο ρόλο στην κληρονομικότητα. Τούτο δεν το αρνιέται ούτε ο Λυσένκο. Τονίζει το πρώτο όμως λάθος του Βάϊσμαν είναι η υπερβολή του, το ότι αποδίδει μόνο στον πυρήνα την μεταβίβαση της κληρονομικότητας και αποκλείει ολότελα το κυτόπλασμα. Όλα τα αποτελέσματα της σύγχρονης πειραματικής εμβρυολογίας καθώς και τόσες άλλες πειραματικές έρευνες απόδειξαν πως και το κυτόπλασμα συμμετέχει στην κληρονομική μεταβίβαση. Ολόκληρο λοιπόν το σύμπλεγμα κυτόπλασμα –πυρήνας δεν πρέπει ποτέ να λησμονήσουμε τη σταθερή αλληλεπίδρασή τους, μεταβιβάζει τις κληρονομικές ιδιότητες. Στη διαδικασία αυτή σπουδαίο ρόλο παίζει ο πυρήνας.

«Η ΠΡΩΤΗ ΓΑΛΛΙΚΗ ΑΤΟΜΙΚΗ ΣΤΗΛΗ» του Fr. Joliot Curie* Μετάφραση του Κώστα Σωτηρίου από το περιοδικό «Pensée» τεύχος 23 Μάρτης –Απρίλης 1949

*(Μέλους του Ινστιτούτου και της Ακαδημίας της Ιατρικής

–Βραβείο Nobel – καθηγητή στο  Collège de France –

ανώτατου επόπτη στην Επιτροπή για την ατομική ενέργεια) 

 Υπογράφεται σαν «Μετάφραση  Κ.Π.» από τον Σωτηρίου

(βλέπε τελευταία σελ. του χειρόγραφου)

Το χειρόγραφο μπορείτε να το διαβάσετε: Το χειρόγραφο

Δεν αναφέρει αν και που δημοσιεύτηκε.

Για δυό λόγους κατορθώσαμε οι επιστήμονες, οι τεχνικοί και οι εργάτες της Επιτροπής, για την ατομική ενέργεια, να πραγματοποιήσουμε και να βάλουμε σε λειτουργία την πρώτη γαλλική ατομική στήλη μέσα στην προθεσμία που είχαμε καθορίσει πριν δυό χρόνια περίπου. Πρώτα, επειδή νιώθαμε, πως μας υποστήριζαν στην προσπάθειά μας, όλοι οι Γάλλοι, που επιθυμούν να διατηρήσουμε την ανεξαρτησία της χώρας μας στον τομέα της ατομικής ενέργειας, και από το άλλο μέρος, επειδή όλο το προσωπικό, από τον κατώτερο ως τον ανώτερο, εργάστηκε με ενθουσιασμό και ομόφωνα για τον κοινό σκοπό.

Άλλωστε η πρώτη τούτη επιτυχία μας δεν είναι παρά ένα μέρος από την εργασία που κάναμε εδώ και δυόμιση χρόνια. Καταβάλαμε πολύ μεγάλη προσπάθεια για την μεταλλειολογική έρευνα, για να ανακαλύψουμε κοιτάσματα ουράνιου και θόριου, όχι μόνο στη μητροπολιτική Γαλλία, παρά και στις περιοχές της Γαλλικής Ένωσης και ιδιαίτερα στη Μαγαδασκάρη και στην Αφρική του Ισημερινού. Γιατί πραγματικά, μόνο αφού ανακαλύψουμε αξιόλογα κοιτάσματα, πλούσια μεταλλεία ουράνιου, θα μπορέσουμε να αναπτύξουμε σε μεγάλη κλίμακα την ατομική ενέργεια και να εξασφαλίσουμε στον τομέα τούτον την ανεξαρτησία της χώρας μας. Είναι λοιπόν πολύ μεγάλη η προσπάθειά μας στο σημείο τούτο. Και δε διστάζω να ειπώ, πως τα πρόσφατα αποτελέσματά μας είναι σημαντικά ελπιδοφόρα.

Στο έργο μας πολύ μας βοήθησε η  μακρόχρονη στη χώρα μας επιστημονική παράδοση στη ραδιενέργεια και στην πυρηνική φυσική, που την ανακάλυψαν οι Γάλλοι Henri Becquerel και Pierre και Marie Curie. Στα εργαστήρια που ιδρύθηκαν πριν μισό αιώνα μορφώθηκαν πολλοί ερευνητές και όλοι μας σήμερα χρωστάμε μεγάλη ευγνωμοσύνη στους μεγάλους μας δασκάλους. Είχαμε ακόμη την καλή τύχη να έχουμε συνεργάτες επιστήμονες που εξακολούθησαν κατά τη διάρκεια του πολέμου τη γαλλική προσπάθεια για την ατομική ενέργεια, προσπάθεια που άρχισε το 1939 και που τον Ιούνιο του 1940 είχε υψώσει τη Γαλλία στην πρώτη θέση μέσα σ’ όλα τα Έθνη του κόσμου. Την προσπάθεια τούτη τη συνέχισαν κατά τη διάρκεια του πολέμου, με απόλυτη ομοφωνία με όσους από μας έμειναν στη Γαλλία οι Kawarski, Goldschmidt, Gueron, Pierre Auger, Halban στην Αγγλία στον Καναδά στις Ενωμένες Πολιτείες.

Ας ιδούμε τώρα ποια σημασία έχει η πραγματοποίηση της πρώτης γαλλικής στήλης, που πετύχαμε. Πιστεύουμε, και δεν είμαστε οι μόνοι που το πιστεύουμε, πως ο πρώτος τούτος σταθμός, όπου φτάσαμε στο τέλος του 1948, μέσα στην προθεσμία, το ξαναλέω, που είχαμε καθορίσει, είναι βασικός, είναι ένας σταθμός  - κλειδί. Δείχνει ολοφάνερα δυό πράματα:

α! Πως ξέρουμε καλά τα χαραχτηριστικά, που παρουσιάζουν οι πυρηνικές αντιδράσεις στην ανάπτυξή τους σε αλληλοδιάδοχες αυτοπολλαπλασιαζόμενες εκρήξεις με απόδοση χρησιμοποιήσιμης ενέργειας. Επάνω σ’ αυτό το επίκαιρο σημείο μιλάνε μερικές φορές για μυστικό. Όμως στην πραγματικότητα δεν υπάρχει μυστικό. Κατέχουμε τις σχετικές γνώσεις.

β! Δείχνει ακόμη πως η πρώτη τούτη ατομική στήλη μάς ανοίγει το  δρόμο να κατασκευάσουμε με μεγαλύτερη ευκολία και ασφάλεια ατομικές στήλες με μεγαλύτερη δύναμη και απόδοση και έπειτα και στήλες με μεγάλη δύναμη. Είμαστε βέβαιοι. Δουλειά μόνο χρειάζεται. Γιατί δεν έχουμε πια ούτε ανακαλύψεις να κάνουμε, ούτε να καθορίσουμε βασικές αρχές. Όλο το ζήτημα συγκεντρώνεται στα μέσα και στους ανθρώπους που θα έχουμε στη διάθεσή μας, ή που θα μπορέσουμε να μορφώσουμε, για να πραγματοποιήσουμε τις στήλες με μεγαλύτερη απόδοση και έπειτα τη μεγάλη κεντρική γενέτειρα ατομικής ενέργειας. Ενώ για την πρώτη ατομική στήλη, αυτή που πετύχαμε, ως την τελευταία στιγμή είχαμε κάποια ανησυχία.

René Maublanc:" Ο Μαρξισμός και η ελευτερία" Μετάφραση του Κώστα Σωτηρίου που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό «Μόρφωση» τ. 11 /25-10-1947 με το ψευδώνυμο Κώστας Σιδερίτης.

Πρόσφατα έχει αναδημοσιευτεί  το κείμενο από το περιοδικό «Μόρφωση».

Μπορείτε να το διαβάσετε : Ιστοσελίδα "parapoda"

Εδώ δημοσιεύεται το χειρόγραφο κείμενο του Σωτηρίου.

Δεν είναι το καθαρογραμμένο κείμενο, είναι γραμμένο με μολύβι και λείπουν  οι σημειώσεις.

Το χειρόγραφο με μολύβι μπορείτε να το διαβάσετε εδώ:  Το χειρόγραφο

Υπάρχουν τρεις σελίδες με αρ. 2,3,7  γραμμένες με μελάνι  καθαρογραμμένες που ξαναγράφτηκαν

για το τελικό κείμενο όπου στη μια (σελ.  2) υπάρχουν και  σχετικές σημειώσεις

Μπορείτε να τις δείτε εδώ: 3 σελίδες    

 Ο Σωτηρίου πάντα παραπονιότανε που δεν του επιστρέφανε

 το καθαρογραμμένο χειρόγραφο κείμενό του.     

Το θέμα που καταπιάστηκα να αναπτύξω είναι αφάνταστα εξαιρετικά πλατύ, και παρουσιάζει πολλαπλές απόψεις. Θα προσπαθήσω να συγκεφαλαιώσω τις κυριότερες απόψεις κι να δείξω πως ο Μαρξισμός πιστεύει, ισχυρίζεται (γιατί ισχυρίζεται οι μαρξισμός) πως δίνει συνολική λύση (λύνει συνολικά) όλα τα προβλήματα της ελευτερίας, που συνήθως τα μελετούν ξεχωριστά στα διάφορα μέρη της φιλοσοφίας και γι αυτό παίρνουν και δίνουν λύσεις λίγο πολύ ( peu coherentes) άσχετες αναμεταξύ τους.

Με πάρα πολύ διαφορετικά νοήματα ( διαφορετικό περιεχόμενο) μπορούμε να πούμε για έναν άνθρωπο πως δεν είναι ελεύτερος. Η φράση ένας άνθρωπος δεν είναι ελεύτερος μπορεί να πάρει πάρα πολλά διαφορετικά νοήματα (περιεχόμενα).  Άμα λέμε ένας άνθρωπος δεν είναι ελεύτερος δεν εννοούμε πάντα το ίδιο πράγμα (το νόημα το περιεχόμενο μπορεί να είναι πολύ διαφορετικό). Λέμε για έναν άνθρωπο πως δεν  είναι ελεύτερος, πρώτα άμα είναι φυλακισμένος. Λέμε επίσης άμα τον απειλούν και δεν έχει τη δυνατότητα να διαλέξει την απόφαση που πρέπει να πάρει. όταν π.χ. του βάζουν το πιστόλι στο αυτί. Λέμε επίσης για  ένα δούλο, ή για τον άνθρωπο που δεν έχει τα αστικά και πολιτικά δικαιώματα. Και ακόμη λέμε πως δεν είναι ελεύτερος ο άνθρωπος που βρίσκεται υπό το κράτος του θυμού ή όταν τον έχει κυριέψει ένα πάθος, και ακόμη για έναν άνθρωπο που φοβάται πολύ το σκάνταλο ή την κοινή γνώμη.

Με δυό λόγια, εκείνο που εμποδίζει τον άνθρωπο να είναι ελεύτερος, είναι κάθε τι που μπορεί να περιορίσει τη θέλησή του, κάθε τι που μπορεί να τον βάλει κάτω από μια εξάρτηση, την ανεξαρτησία του, την αυτεξουσιότητα, κάθε τι που μπορεί να του στερήσει την αυτεξουσιότητα, και να τον κάνει υπεξούσιο. Από το σημείο τούτο  δεν μένει παρά ένα βήμα για να συμπεράνουμε πως η ελευτερία θα ειπεί απουσία κάθε καταναγκασμού, κάθε περιορισμού, με άλλα λόγια πως ελευθερία θα ειπεί η δύναμη (pouvroir) το δικαίωμα να κάνω ότι μ’ αρέσει. Μια αντίληψη όμως που χωρίς καμιά αμφιβολία δεν είναι ικανοποιητική, ή δεν αντέχει στη βαθύτερη έρευνα.

Στη φιλοσοφία όλα αυτά τα νοήματα που παίρνει η λέξη ελευτερία συμπυκνώνονται, κρυσταλλοποιούνται, μπορούμε να ειπούμε, - pour ainsidire- σε δύο έννοιες και αυτές είναι: από το ένα μέρος στην ψυχολογική ελευτερία στην ελευτερία στη θέληση, στον ελεύτερο αυτοκαθορισμό, και από το άλλο μέρος στην κοινωνική ελευτερία, στην ελεύτερη δράση μέσα στην κοινωνία, στην ελευτερία απέναντι στην πολιτική εξουσία.

Η ελευτερία στη θέληση θα ήταν η δύναμη να ενεργεί ο άνθρωπος χωρίς κανενός είδους καθορισμό, η δημιουργική δύναμη να κάνει ο άνθρωπος ότι του καπνίσει χωρίς κανένα καθοριστικό λόγο, να ενεργεί δηλαδή ή να μη ενεργεί, να κάνει τούτο ή να κάνει κάτι άλλο μέσα στις ίδιες συνθήκες χωρίς η θέλησή του να υποστεί τον καθορισμό από κανενός είδους λόγο, αιτίας, χωρίς η θέλησή του να καθορίζεται από κανενός είδους αιτία.

Στη φιλοσοφία τα διαφορετικά τούτα νοήματα της λέξης ελευτερία ισχύουν και για την εξωτερική και για την εσωτερική. Ώστε ελευτερία είναι η δύναμη, να παλέψουμε ανάμεσα σε πολλές μπορετές πράξεις, χωρίς η εκλογή μας να καθορίζεται από καμιά αιτία. Την αντίληψη αυτή τη βλέπουμε από καιρό σε καιρό –σπανιότερα όμως απ’ ότι συνήθως λένε – να την προβάλουν αρκετοί φιλόσοφοι, φυσικά με διαφορετική διατύπωση. Μα είτε πρόκειται για τον Επίκουρο[1] είτε για τον Μπέρξονα, είτε πρόκειται για τον Ντεκάρτ, είτε για τον Άγιο Θωμά, η ελευτερία της θέλησης είναι πάντα μια δύναμη απόλυτη, ελεύτερη δηλαδή από κάθε καθοριστική αιτία, που φαντάζονται πως είναι δοσμένη σ’ όλους τους ανθρώπους από την ίδια την ανθρώπινη ποιότητά τους, και που ξεχωρίζει τους ανθρώπους από τα ζώα, που δεν τα θεωρούν αυτεξούσια, γιατί η κάθε τους ενέργεια καθορίζεται από ορισμένη αιτία. Ο άνθρωπος λοιπόν, λένε – τούτο είναι ένα από τα προνόμιά του – είναι ελεύτερος, με το νόημα πως θα μπορούσε να κάνει ό,τι θέλει, χωρίς κανενός είδους καθοριστική αιτία.

Η κοινωνική ελευτερία φαίνεται με την πρώτη ματιά πως δεν έχει καμιά σχέση με την ψυχολογική ελευτερία. Στη θεωρία του 18^ου αιώνα, που αποκρυσταλλώθηκε στη «Διακήρυξη των Δικαιωμάτων του ανθρώπου και του πολίτη» θεωρούν την κοινωνική ελευτερία δικαίωμα  του ανθρώπου ένα δικαίωμα φυσικό, ιερό και απαράγραφτο. Είναι ένα δικαίωμα αναφαίρετο από την ανθρώπινη φύση, που βέβαια, το  είχαν για πολύ καιρό αρνηθεί στον άνθρωπο, άδικα όμως, μα που αναγνωρίστηκε και διακηρύχθηκε στα 1789 και που θεωρείται πραγματοποιημένο στα καθεστώτα της αστικής δημοκρατίας.

Η ελευτερία άλλωστε αυτή θα εκφραστεί με διάφορες μορφές. Ελευτερία στη σκέψη και στη συνείδηση, ελευτερία του τύπου, ελευτερία για συγκεντρώσεις, ελευτερία για συνδέσμους και συλλόγους και ακόμη ελευτερία του εμπορίου, της βιομηχανίας, ελευτερία της εργασίας, ελευτερία να κατέχει (το δικαίωμα της ιδιοχτησίας όπως την ονομάζουν) ελευτερία να κάνεις διαθήκη. Και η ελευτερία τούτη είναι συνυφασμένη με την προσωπικότητα του ανθρώπου, είναι ένα δικαίωμα που πρέπει να  το έχει όλος ο κόσμος, και που δεν περιορίζετααι στον καθένα παρά από την ελευτερία των άλλων. Σύμφωνα με τη Διακήρυξη των Δικαιωμάτων του ανθρώπου « η ελευτερία συνίσταται στη δύναμη να κάνεις κάτι, που δεν βλάφτει τον άλλο».

Henri Wallon: «Διαλεχτικός υλισμός και ψυχολογία» Μετάφραση του Κώστα Σωτηρίου που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό «Μόρφωση» τ. 8 /10-9-1947 με το ψευδώνυμο Κώστας Σιδερίτης.

Πρόσφατα έχει αναδημοσιευτεί  το κείμενο από το περιοδικό «Μόρφωση».

Μπορείτε να το διαβάσετε : Ιστοσελίδα "parapoda"

Εδώ δημοσιεύεται το χειρόγραφο κείμενο του Σωτηρίου.

Δεν είναι το καθαρογραμμένο κείμενο.  

Είναι αυτό στο οποίο ο Σωτηρίου κάνει τις τελευταίες διορθώσεις πριν το καθαρογράψει.  

 Ο Σωτηρίου πάντα παραπονιότανε που δεν του επιστρέφανε

 το καθαρογραμμένο χειρόγραφο κείμενό του. 

Το χειρόγραφο σε pdf : Το χειρόγραφο     

Ο διαλεχτικός υλισμός είναι μια γενική αντίληψη του κόσμου. Τις αρχές του, που τις καθόρισαν ο Marx και ο Engels, και που, με το όνομα του ιστορικού υλισμού, τις εφάρμοσαν οι ίδιοι στη μελέτη της ανθρώπινης κοινωνίας στη διαδοχική της εξέλιξη, πρέπει παρόμοια να τις εφαρμόζουμε σε κάθε αντικείμενο της γνώσης μας, επειδή εκφράζουν και ερμηνεύουν ό,τι είναι ουσιαστικό σε κάθε πραγματικότητα, την αδιάκοπη δηλαδή ανέλιξή της και τους νόμους της αλλαγής της. Ο διαλεχτικός αυτός υλισμός θέλει να υποκαταστήσει τις άλλες θεωρίες της γνώσης, γιατί οι άλλες θεωρίες, στην προσπάθειά τους να καθορίσουν και να κατανοήσουν τα όντα, τα ακινητοποίησαν, επειδή στρίμωξαν το κινούμενο όν στα άκαμπτα πλαίσιά τους, και επειδή, πολύ συχνά, πίστεψαν πως είναι το ίδιο το όν, και υπόταξαν την ύπαρξή του στα συστήματα, που έχτισαν για να  το γνωρίσουν.

Ο διαλεχτικός λοιπόν υλισμός δεν είναι μια απλή θεωρία της γνώσης. Είναι βέβαια αυτός μονάχα ικανός να ερμηνέψει την κίνηση των ιδεών, την εξέλιξη της ανθρώπινης γνώσης και των επιστημών, μα αυτό το πετυχαίνει, επειδή ταυτόχρονα αντιστοιχεί πέρα για πέρα με την ίδια την πραγματικότητα, που η ύπαρξή της δεν είναι τίποτε άλλο, παρά ανέλιξη και κίνηση.

Είναι υλισμός, σε αντίθεση με τον ιδεαλισμό, γιατί παραδέχεται πως η γνώση, αντί να επιβάλλει τους νόμους της στην πραγματικότητα, αντίθετα παίρνει αυτή από την πραγματικότητα τους δικούς της τους νόμους, επειδή η ύπαρξη και η γένεση του αντικειμένου προηγούνται και εξουσιάζουν την ύπαρξη και τη γένεση της εικόνας του, της παράστασής του. Είναι λοιπόν υλισμός γιατί το αντικείμενο, αντί να εξαφανίζεται μέσα στην ίδια του την εικόνα, υπάρχει πραγματικά.

Η ύλη είναι κίνηση. Η (Και οι καταχτήσεις της) σύγχρονη φυσική, που στην προοδευτική πορεία της έφτασε ν’ αναλύσει το άτομο και παραπέρα τον πυρήνα του  σε κόκκους ενέργειας, τοποθετημένους πολυποίκιλα μέσα στο χώρο, βαδίζει  (προχωρεί)  σταθερά μέσα στο νόημα του ορισμού αυτού και τον επαληθεύει. Μα από την απώτατη αυτή ανάλυση, και χωρίς άλλο ατέλειωτη ακόμη της αρχικής ύλης, ως τις υλικές συνθήκες, απ’ όπου εξαρτιέται η ιστορική ανάπτυξη της ανθρώπινης κοινωνίας, ως τα τεχνικά μέσα, που χρησιμοποιούσε σε κάθε εποχή ο άνθρωπος για να εξασφαλίσει τη συντήρησή του, πόσα διαδοχικά στάδια, πόσες καινούργιες μορφές ύπαρξης! 

Η  αδιάκοπη αυτή αλλαγή είναι ο ουσιαστικός όρος της ύλης (του όντος, του «είναι»)  (de l'être). Η ανέλιξη της (του είναι)  ποιοτική δημιουργία. Οι ποσοτικές δηλαδή αλλαγές, άμα φτάσουν σ’ ένα ορισμένο βαθμό, περνούν σε ποιοτική αλλαγή. Ο νόμος τούτος εξουσιάζει την εξέλιξη  της ύλης (του όντος) (de l’ être). από το άτομο και τον πυρήνα του ως τα είδη των ζώων και από κει ως την ανθρώπινη κοινωνία. Μα δεν μπορεί να πραγματοποιείται χωρίς δράση και αντίδραση, χωρίς το εξαιρετικά πολυποίκιλο παιχνίδι τους.

Πραγματικά, η αλλαγή δε χρωστιέται σε καμιά μεταμορφωτική δύναμη, κρυμμένη βαθειά μέσα στο ίδιο το πράμα, μέσα στο ίδιο το αντικείμενο ( intime ). (Αντίθετα) προκαλείται από τα έξω, είναι το αποτέλεσμα από κάποια εξωτερική αντίθεση, που υποχρεώνει εκείνο που υπάρχει ν’ αλλάξει, για (να μπορέσει) να εξακολουθεί να υπάρχει. Η αιτία (λοιπόν) βρίσκεται έξω από το αποτέλεσμα. Όμως και η ίδια είναι συχνά το αποτέλεσμα εκείνου που η ίδια τείνει, θέλει να το μεταβάλει, να το αλλάξει, γιατί δεν υπάρχει ύπαρξη (τίποτε, κάτι) που να μπορεί να αναπτυχτεί απομονωμένα και για λογαριασμό του, χωρίς επίδραση στον περίγυρό της, και χωρίς να (προκαλέσει ) γεννήσει (μέσα εκεί)  ανταγωνιστικές δυνάμεις. Έτσι γεννιούνται συγκρούσεις, που καταλήγουν όχι στην επικράτηση του ενός με τον εξολεθερμό , με το νέκρωμα του άλλου, παρά στην αλληλοδιείσδυση και τη σύνθεσή τους σε μια καινούργια μορφή ύπαρξης, όπου το ένα αναιρεί το άλλο, χωρίς όμως να εκμηδενίζονται αμοιβαία.