ΤΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΜΑΣ ΠΡΟΒΛΗΜΑ

Περιοδικό "ΝΕΑ ΓΕΝΙΑ"

ΤΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΜΑΣ ΠΡΟΒΛΗΜΑ- pdf

Άρθρο του Κ.Δ. ΣΩΤΗΡΙΟΥ

Δημοσιεύθηκε στο περιοδικό «Νέα Γενιά»

Όργανο του Κεντρικού Συμβουλίου της ΕΠΟΝ

Αρ. φύλλου 39 Αθήνα 20 Νοέμβρη 1944

Ένα από τα βασικά προβλήματα που πρέπει ν’ απασχολήσει το ελληνικό Κράτος, ολόκληρο το λαό και τη νεολαία μας, είναι το πρόβλημα της παιδείας, δηλαδή της μόρφωσης και αγωγής της ελληνικής νεολαίας. Η παιδεία μας πρέπει να διαπλάσει τη νέα γενιά, να δημιουργήσει τους φωτισμένους πολίτες που θ’ ανοικοδομήσουν τη νέα Ελλάδα, θα θεμελιώσουν έναν καινούργιο πολιτισμό.

Κατά γενική ομολογία η εκπαίδευση στην Ελλάδα, καθυστερημένη και διαποτισμένη απ’ την προγονοπληξία και πατριδοκαπηλία, έμεινε σ’ όλο το μακρόχρονο διάστημα της ελεύθερης ελληνικής ζωής, αντιδραστική, αποξενωμένη απ’ τη σύγχρονη ζωή, απροσάρμοστη στα προβλήματα και στα συμφέροντα του ελληνικού λαού.

Στην πατρίδα μας, στην ωραία Ελλάδα μας, όπου άνθισε η φιλοσοφία και έλαμψε το φως της επιστήμης, απλώθηκε το σκοτάδι και η αγραμματοσύνη. Ο λαός μας βυθισμένος στις προλήψεις και την αμορφωσιά. Η νεολαία μας στέναζε μέσα στην υλική και ψυχική εξαθλίωση. Ο αναλφαβητισμός θριάμβευε. Τα μισά παιδιά του λαού αναλφάβητα και τα άλλα μισά με δυσκολία φοιτούσαν στο σχολειό δυό ή τρία χρόνια το πολύ. Τα σχολικά κτίρια σταύλοι. Καμιά φροντίδα για την υγεία και την κοινωνική πρόνοια των παιδιών. Καμιά καλλιέργεια της πρωτοβουλίας και της κοινωνικής αλληλεγγύης. Το σχολείο φυλακή για την παιδική ψυχή. Η σχολική εργασία αγγαρεία. Το πρόγραμμα απροσάρμοστο στις πραγματικές υλικές ανάγκες του λαού, και παραγεμισμένο με περιττές, άχρηστες και αχρησιμοποίητες γνώσεις. Η δημιουργική χαρά των παιδιών νεκρωμένη. Έτσι η νεοελληνική παιδεία κρατούσε τη νεολαία μας στο πνευματικό σκοτάδι κα έγινε φραγμός στην πρόοδο του λαού. Οι  κάποιες μικρές βελτιώσεις πού έγιναν στο μεταξύ, κερδήθηκαν αποκλειστικά με την πίεση από τα κάτω. Οι λιγοστές σοβαρές προσπάθειες για τη μεταρρύθμιση της παιδείας, που έκαναν οι ριζοσπαστικοί προοδευτικοί παιδαγωγοί μας, δεν  καρποφόρησαν. Η ποικιλώνυμη αντίδραση κάθε φορά τις ματαίωνε ή τις γκρέμιζε.

*

 Ένας νέος όμως κόσμος ανατέλλει σήμερα. Η νεολαία μας με στεφανωμένο το μέτωπό της με τη δάφνη της πιο δύσκολης και σκληρής νίκης διεκδικεί τα δικαιώματά της. Θέλει να γκρεμίσει όλους τους φραγμούς που έστησε ο φασισμός και να ξετυλίξει την πλούσια δημιουργική της δράση για την ευτυχία και τη δική της και του λαού. Και θα αγωνιστεί με τον ίδιο ηρωισμό, με την ίδια ενσυνείδητη πίστη και αυτοθυσία, κάτω από την ένδοξη σημαία της ΕΠΟΝ, για την αληθινή αναγέννηση της πατρίδας μας, για το χτίσιμο μέσα από τα σημερινά ερείπια, μιάς νέας Ελλάδας ελεύτερης, ανεξάρτητης, ευτυχισμένης και πρωτοπόρας στον πολιτισμό.

Γι’ αυτό ο λαός και η νεολαία ζητούν παιδεία αληθινά λαοκρατική, διαποτισμένη με τα δικά τους ζωντανά και προοδευτικά ιδανικά, φωτισμένη με το πνεύμα της γνήσιας επιστήμης, και προσαρμοσμένη στις πραγματικές υλικές και πνευματικές ανάγκες του λαού και της νεολαίας. Βάση της παιδείας μας πρέπει να γίνει η κοινωνικά χρήσιμη ανθρώπινη εργασία, για την επιστημονική εκμετάλλευση των πλουτοπαραγωγικών πηγών της χώρας μας και το ανέβασμα του λαού σε ανώτερο πνευματικό επίπεδο.

Ζητούν ακόμη λαοκρατική οργάνωση της παιδείας. Ζητούν δηλαδή οχτάχρονο βασικό σχολείο, όπου θα φοιτούν υποχρεωτικά όλα τα παιδιά, αγόρια και κορίτσια, και διακλαδισμένη μέση παιδεία, που θα εξυπηρετεί τη ραγδαία και αρμονική ανάπτυξη όλων των κλάδων της οικονομίας και θα ικανοποιεί τις πνευματικές και ψυχικές ανάγκες του λαού και της νεολαίας.

Η σημερινή παιδεία είναι προνόμιο των λίγων. Γι’ αυτό τα νιάτα ζητούν να πέσουν οι οικονομικοί φραγμοί και να δώσει η οργανωμένη πολιτεία σ’ όλα τα παιδιά, αγόρια και κορίτσια, όλα τα μέσα να μορφωθούν ανάλογα με τις σωματικές και ψυχικές τους ικανότητες. Και παράλληλα να οργανωθεί η κοινωνική πρόνοια για όλα τα παιδιά του λαού. Να ιδρυθούν βρεφοκομικοί  και παιδικοί σταθμοί, μαθητικά συσσίτια, παιδικές εξοχές, νοσοκομεία και αναρρωτήρια παιδικά, και να οργανωθεί πραγματική ιατρική παρακολούθηση και περίθαλψη. Μόνον έτσι η νεολαία μας θα κάνει γερό το σώμα και ακμαία και χαρούμενη την ψυχή της.

Ζητούν ακόμη τα νιάτα, τα Πανεπιστήμια και οι ανώτατες σχολές να είναι προσιτά σ’ όλους τους ικανούς ανεξάρτητα από τα τυπικά προσόντα (τίτλους, πτυχία κτλ). Προπάντων ζητούν στα ανώτατα αυτά ιδρύματα να καλλιεργείται με απόλυτη ελευτερία στο λόγο και στη σκέψη, το πνεύμα της αληθινής επιστήμης.

Η σημερινή παιδεία καλλιεργεί την ποσοτική μάθηση. Παραγέμισμα της μνήμης των παιδιών με γνώσεις ασύνδετες, άχρηστες πολλές φορές, αχρησιμοποιήσιμες και γι’ αυτό νεκρές. Τα νιάτα ζητούν στη θέση της ποσοτικής μάθησης να μπεί η ποιοτική μόρφωση. Λαχταρούν ν’ αναπτύξουν τον πλούσιο δυναμισμό της ηλικίας τους και να θέσουν τις ατομικές τους ικανότητες στην εξυπηρέτηση του συνόλου.

Το σημερινό εκπαιδευτικό σύστημα, από τη βάση ως την κορυφή του στηρίζεται στην αυθεντία και την εξωτερική πειθαρχία. Και πολύ φυσικό, γιατί ο φασισμός χρειάζεται πολίτες άβουλους και υποταχτικούς. Τα νιάτα όμως, που ποτάμι έχυσαν το αίμα τους στο βωμό της λευτεριάς, θέλουν να γίνουν μέσα στην αναδημιουργημένη Ελλάδα, δημιουργικά μέλη της κοινωνίας με πρωτοβουλία και εσωτερική πειθαρχία. Ζητούν λοιπόν να οργανωθεί έτσι η σχολική και σπουδαστική ζωή, που να καλλιεργεί το πνεύμα της ομαδικής συνεργασίας, της ευθύνης, και της κοινωνικής αλληλεγγύης. Μόνον έτσι θα γίνουν οικοδόμοι της ευτυχίας και της δικής τους και του λαού. Μόνον έτσι θ’ αγαπήσουν συνειδητά την πατρίδα και θα γίνουν δημιουργικοί συντελεστές στο χτίσιμο του πολιτισμού μας.

*

Ο λαός όμως και τα νιάτα έχουν πια νοιώσει, πως η ριζική αναγέννηση της παιδείας μας θα πραγματοποιηθεί, μόνον άμα ο ίδιος ο λαός γίνει νοικοκύρης στον τόπο του και εγκαθιδρυθεί η Λαϊκή Δημοκρατία. Στη μεταβατική περίοδο, που περνάμε σήμερα, προβάλλουν τα ακόλουθα άμεσα ζητήματα και πιστεύουμε πως η Εθνική μας Κυβέρνηση θα ασχοληθεί άμεσα με την πραγματοποίησή τους.

1. Ν’ ανοίξουν αμέσως και να λειτουργήσουν όλα τα σχολεία. Όλες οι δυσκολίες πρέπει να υπερνικηθούν, τα σχετικά με το άνοιγμα των σχολείων προβλήματα εύκολο είναι να λυθούν, άμα υπάρχει η καλή θέληση. Το φως της μόρφωσης, το φως της επιστήμης πρέπει και πάλι να φωτίσει τη νεολαία μας στο δημιουργικό της δρόμο.

2. Να ξεκαθαριστεί το γρηγορότερο το πρόγραμμα της ύλης σ’ όλες τις βαθμίδες της Παιδείας από κάθε φασιστικό στοιχείο.

3. Να απαγορευθούν όλα τα διδαχτικά βιβλία της επαίσχυντης φασιστικής διχτατορίας της 4^ης Αυγούστου, όσα προβάλλουν το φασιστικό ιδανικό, διαστρεβλώνουν την πραγματικότητα, και ψευτίζουν την ιστορική αλήθεια. Ας εισαχθούν προσωρινά στα σχολεία μας τα αντίστοιχα διδαχτικά βιβλία, που είχαν εγκριθεί πριν από το 1936.

4. Να ιδρυθούν σ’ όλα τα σχολεία μαθητικά συσσίτια και να οργανωθεί ανάλογα με τις σημερινές συνθήκες η μαθητική περίθαλψη. Και ακόμη να γίνει ιατρική εξέταση όλων των παιδιών και όλων των σπουδαστών και να παρθούν όλα τα μέτρα για την υγεία τους.

5. Να ιδρυθούν ειδικά ιδρύματα, ορφανοτροφεία, για τα απροστάτευτα και ορφανά παιδιά των θυμάτων του εθνικοαπελευθερωτικού αγώνα.

6. Να ιδρυθούν ειδικά φροντιστήρια για τους μαθητές των Γυμνασίων, που δεν μπόρεσαν στα χρόνια της σκλαβιάς να παρακολουθήσουν τα μαθήματα. Δεν είναι δίκαιο να χάσουν ένα ή δύο χρόνια τα παιδιά αυτά, αφού τα περισσότερά τους ήσαν αγωνιστές. Το πρόγραμμα να περιοριστεί στις απαραίτητες γνώσεις, για να μπορέσουν τα παιδιά αυτά να περάσουν μέσα σε μια σχολική χρονιά δυό τάξεις. Στα ειδικά αυτά φροντιστήρια να διδάσκουν με ανάλογο επίδομα οι καθηγητές των Γυμνασίων.

7. Να εκκαθαριστεί ο εκπαιδευτικός κλάδος από τα σάπια στοιχεία του. Να διωχτούν όλοι οι λειτουργοί της παιδείας, όσοι πρόδωσαν την αποστολή τους μέσα στα χρόνια της μαύρης σκλαβιάς.

8. Να παρθούν όλα τα μέτρα για την κοινωνική, οικονομική και μορφωτική εξύψωση του εκπαιδευτικού κλάδου.

9. Να αναδιοργανωθούν τα εποπτικά συμβούλια και της δημοτικής και της μέσης παιδείας με τη συμμετοχή αιρετών αντιπροσώπων του κλάδου.

10. Να οργανωθεί ο αγώνας ενάντια στον αναλφαβητισμό.

11. Να τροποποιηθεί το πρόγραμμα των Παιδαγωγικών Ακαδημιών για να μορφώνονται οι σπουδαστές τους ανάλογα με την κοινωνική αποστολή του δασκάλου.

Το πρόβλημα της παιδείας να γίνει ζήτημα ολόκληρου του Ελληνικού λαού. Να εξασφαλιστεί η συμμετοχή των γονιών στα διοικητικά όργανα της παιδείας ούτως ώστε ν’ αναπτυχθεί το ενδιαφέρο και η δραστηριότητα όλου του λαού στην επίλυση των εκπαιδευτικών προβλημάτων.