Η ΠΑΙΔΕΙΑ ("Ανταίος" Ιούλιος 1950)

Άρθρο του Κώστα Σωτηρίου που δημοσιεύθηκε

στον «Ανταίο» Περίοδος Β – χρόνος πέμπτος

 αρ. τ. 5-6 Ιούλιος 1950 σελ.. 172-178

Αντιλαϊκή, αντιπροοδευτική, κατασταλτική και υποδουλωτική για το λαό, διαποτισμένη με τη στείρα προγονοπληξία και την παθητική αρχαιολατρεία ήταν η παιδεία μας σ’ όλον τον 19^ο και 20^ο αιώνα. Η κυρίαρχη τάξη στη χώρα μας  φοβάται το φως. Θέλει την παιδεία όργανο του σκοταδισμού. «Όσο πιο χαλασμένη η παιδεία του λαού, όσο πιο απλωμένη η βασιλεία του σκοταδιού, τόσο πιο στερεωμένα τα προνόμια των ολίγων» γράφει ο δάσκαλος και ποιητής Κώστας Βάρναλης («Προοδευτικός Φιλελεύθερος» 13 Ιουνίου 1950).

Και ήρθε η διχτατορία της 4 Αυγούστου με την «κοσμογονία» της(!) και ακολούθησε η χιτλεροφασιστική κατοχή με πρόγραμμά της το σκοταδισμό για να κάνει και τον αδούλωτο ελληνικό λαό δούλο στην προνομιούχα φυλή των χιτλερικών «αφεντάδων» και ξανακάθισε στο σβέρκο του ελληνικού λαού η τετράχρονη λαοπροβλητία για να ξαναθεμελιώσει με την πιο ξετσίπωτη φαυλοκρατία τα προνόμια της πλουτοκρατικής ολιγαρχίας στη χώρα μας.

Οι ιεροφάντες της αληθινής επιστήμης, οι προοδευτικοί λειτουργοί της παιδείας καταδιώκονται, παύονται, πιάνονται, εκτοπίζονται, φυλακίζονται, «αναμορφώνονται» στο Μακρονήσι. Ο δήμιός τους, ο υπουργός της Παιδείας, ο λαοπρόβλητος κ. Παπαδήμος αποσυνθέτει, διαλύει την παιδεία. Ο αναλφαβητισμός και η αγραμματοσύνη φουντώνουν. Πυκνό το σκοτάδι. Ερείπια επάνω σε ερείπια.

Οι  προγραμματικές «Δηλώσεις της Κυβερνήσεως» για την Παιδεία

Μπροστά σ’ αυτή την τραγική  για το λαό κατάσταση  της παιδείας, η Κυβέρνηση μένει ασυγκίνητη. Κλείνει θεληματικά τα μάτια της. Δεν αφιερώνει ούτε μια λέξη στις προγραμματικές δηλώσεις της, για να διαμαρτυρηθεί για το ολοκληρωτικό ξεχαρβάλωμα της παιδείας και να στιγματίσει τους αυτουργούς, δε βρίσκει ούτε μια λέξη για να εκφράσει τον πόνο του ελληνικού λαού, που προσπάθησαν με όλα τα μέσα να τον κρατήσουν βυθισμένο μέσα στο πνευματικό σκοτάδι. Σαν να καμαρώνει, αλήθεια, μπροστά στα ερείπια.

«Η Ελλάς» δηλώνει η Κυβέρνηση στη Βουλή, «είναι η Πατρίς του Πνεύματος, και είναι φυσικό, υπό την Ακρόπολιν, η παιδεία να θεωρείται πρώτη υπόθεσις. Άλλ’ εάν εις πάσαν εποχήν η εκπαίδευσις της Νεότητος είναι σημαντική, όμως εις την εποχήν μας έχει καταστεί περισσότερον κρίσιμος, διότι ο καθιερωμένος  πίναξ των ηθικών αξιών τίθεται υπό αμφισβήτησιν και ανήκει εις την παιδείαν το καθήκον, όπως μεταγγίση και εμπεδώση εις τα ψυχάς της Νεότητος τας αιωνίας αρχάς του ελληνοχριστιανικού πολιτισμού – την Ελευθερίαν και την Δικαιοσύνην». Και προσθέτει: «Η Κυβέρνησις θα εκδηλώση ολόκληρον την στοργήν της και θα παράσχη πάσαν δυνατήν ενίσχυσιν εις την εκπαίδευσιν και τους λειτουργούς της».

Ούτε λέξη λοιπόν για την ανοικοδόμηση της ερειπωμένης παιδείας, ούτε λέξη για κάποια μεταρύθμιση ή για κάποιο νοικοκύρεμά της, ούτε λέξη για την προσαρμογή της παιδείας στις υλικές και πνευματικές  ανάγκες του λαού, ούτε λέξη για την εγκατάσταση «Κράτους Δικαίου» μέσα στην εκπαίδευση. Όλα φαίνεται, πάνε καλά. Τίποτε δεν χρειάζεται.

Βέβαια αναγνωρίζει η Κυβέρνηση, πως «η εκπαίδευσις της Νεότητος έχει καταστεί περισσότερον  κρίσιμος» όχι όμως επειδή είναι ερειπωμένο το οικοδόμημα της παιδείας, ούτε επειδή έχει στρογγυλοκάτσει, αληθινός βραχνάς «υπό» μα και υπέρ «την Ακρόπολιν» το πνεύμα του σκοταδισμού, ούτε επειδή έχει φουντώσει ο αναλφαβητισμός, ούτε επειδή έχει βεβηλωθεί ο ναός της Επιστήμης, ούτε επειδή καταπνίγεται η επιστημονική συνείδηση, ούτε επειδή το δρεπάνι του Χάρου θερίζει αλύπητα παιδικές ψυχές. Τίποτε απ’ όλα αυτά.

Ένας είναι ο καημός της, πως «ο καθιερωμένος πίναξ των ηθικών αξιών τίθεται υπό αμφισβήτησιν». Και μια η φροντίδα του: Να αποκαταστήσει τον καθιερωμένο πίνακα. Και αυτό θα το πετύχει άμα η παιδεία εμπεδώσει «εις τας ψυχάς της Νεότητος τας αιωνίας αρχάς του ελληνοχριστιανικού πολιτισμού».

Τα ίδια συνθήματα πρόβαλε και η διχτατορία της 4 Αυγούστου, για να αλυσοδέσει τον ελληνικό λαό. Και αυτή θέλησε να εμπεδώσει την πειθαρχημένη ελευθερία και τη λιτότητα της αρχαίας Σπάρτης. Τα ίδια παχιά λόγια διακήρυξε και η τετράχρονη λαοπροβλητία, για στερεώσει «τα προνόμια των ολίγων». Τον ίδιο δρόμο βαδίζει και η σημερινή Κυβέρνηση. Τα ίδια φανταχτερά και απατηλά συνθήματα.

Κανείς δεν αρνιέται πως ο αρχαίος ελληνικός πολιτισμός κλείνει μέσα του πολλά γόνιμα στοιχεία. Και όλοι οι προοδευτικοί τονίζουν, πως τα  γόνιμα αυτά στοιχεία – άλλο ζήτημα ποια είναι αυτά – πρέπει  και μπορούν ν’ αξιολογηθούν μέσα στον καινούργιο πολιτισμό, που χτίζει σήμερα μπροστά στα μάτια μας με κόπο και ιδρώτα ολόκληρη η ανθρωπότητα. Μα για να γονιμοποιηθούν τα γόνιμα αυτά στοιχεία ένας είναι ο απαραίτητος όρος: Να χτίζουμε με το φως της επιστήμης την υλική και πνευματική ευημερία του λαού και όχι να την παρεμποδίζουμε βυθίζοντας το λαό στο σκοτάδι, να τραβάμε εμπρός και όχι να πισωγυρίζουμε, ν’ ανοίγουμε το δρόμο στην πρόοδο και όχι να τον φράζουμε, ν’ αναπτύξουμε τη δημιουργική δράση για την ευτυχία του συνόλου και όχι να πέφτουμε σε παθητικό άγονο θαυμασμό των «αρχαίων ημών προγόνων».

Δυό είναι οι «αιώνιες αρχές» του ελληνοχριστιανικού πολιτισμού, τονίζει η Κυβέρνηση: «η Ελευθερία και η Δικαιοσύνη» κι αυτές προβάλλει για ιδανικά στη Νεολαία.

«Ελευθερία και Δικαιοσύνη» ωραίες, αλήθεια, λέξεις. Μα για να συγκινήσουν σήμερα την ψυχή της Νεολαίας, για να γίνουν ζωντανά ιδανικά, ακοίμητα κίνητρα για δημιουργική δράση, πρέπει να τις προβάλουμε με το αληθινό, το προοδευτικό περιεχόμενό τους. Ποια λοιπόν «ελευθερία» υψώνουμε σε ιδανικό; Την ασύδοτη ελευθερία των «αφεντάδων» για να καταδυναστεύουν τον λαό, ή την ελευθερία του λαού, το λυτρωμό του από την οικονομική και πολιτική σκλαβιά; Και ποια «δικαιοσύνη»; Την δικαιοσύνη που άγριος κέρβερος περιφρουρεί τα «προνόμια των ολίγων» ή την δικαιοσύνη για να καταλύσει τα προνόμια αυτά; Και γιατί πισωγυρίζουμε στον ελληνοχριστιανικό πολιτισμό; Μήπως γιατί νοσταλγούμε την ελευθερία και τη δικαιοσύνη της αρχαίας Αθήνας και Σπάρτης, που καταδυνάστευαν και απομυζούσαν τους δούλους και είλωτες; Ή μήπως επειδή βλέπουμε πόσο ακοίμητη είναι η λαχτάρα του ελληνικού λαού να λυτρωθεί από την οικονομική σκλαβιά, και πόσο φλογερός είναι ο πόθος του να εξοπλιστεί με τη δύναμη της αληθινά δημοκρατικής παιδείας, για να χτίσει τον πολιτισμό του, θεμελιωμένο στην κοινωνική δικαιοσύνη;

Ο ελληνικός λαός έχει χορτάσει από παχιά λόγια και παραπλανητικά συνθήματα. Τα έργα είναι εκείνα, που θα ξεσκεπάσουν στα μάτια του το πραγματικό περιεχόμενο, που κρύβεται στα προγραμματικά λόγια της Κυβέρνησης.

Τα Έργα

Η «ΕΠ-ΑΝ»

Η επιστημονική Εταιρεία «Επιστήμη – Ανοικοδόμηση» (ΕΠ-ΑΝ) ιδρύθηκες στις 3 του Σεπτέμβρη του 1945. Είναι νόμιμο και αναγνωρισμένο σωματείο. Το καταστατικό της εγκρίθηκε από το Πρωτοδικείο Αθηνών (απόφαση 5768 του 1945).

Μέλη της οι πιο διαλεχτοί προοδευτικοί επιστήμονες στη χώρα μας. Πρόγραμμά της: Να ερευνήσει και να μελετήσει «τα οικονομικά, τεχνικά και κοινωνικά προβλήματα, που έχουν σχέση με την ανόρθωση και ανοικοδόμηση της χώρας» (άρθρο 2 του καταστατικού της) και να βοηθήσει με όλη της τη δύναμη να γίνει η ανοικοδόμηση για το καλό και όχι σε βάρος του ελληνικού λαού. Σκοπός της λοιπόν να εξυπηρετήσει τον ελληνικό λαό, να κάνει την επιστήμη όργανο για την υλική ευημερία και την πνευματική του εξύψωση.

«ΑΝΩΤΕΡΗ ΠΑΙΔΕΙΑ-ΘΕΣΕΙΣ» Δευτεριάτικες συγκεντρώσεις Εκπαιδευτικού Ομίλου 10 του Μάρτη 1947

«ΑΝΩΤΕΡΗ ΠΑΙΔΕΙΑ»

Δευτεριάτικες συγκεντρώσεις Εκπαιδευτικού Ομίλου

10 του Μάρτη 1947

Στη  «Δευτεριάτικη» συγκέντρωση του Εκπαιδευτικού Ομίλου στις 10/3/1947

με θέμα την «Ανώτερη Παιδεία» δημοσιεύεται εδώ

 το χειρόγραφο σημείωμα του Κ. Σωτηρίου σε pdf:Το σημείωμα καθώς και το χειρόγραφο κείμενο

με τίτλο «ΑΝΩΤΕΡΗ ΠΑΙΔΕΙΑ – ΘΕΣΕΙΣ» σε Pdf: ΘΕΣΕΙΣ

Στο χειρόγραφο σημείωμα ο Σωτηρίου δίνει και κάποιες οδηγίες

για το πώς πρέπει να δακτυλογραφηθεί το κείμενο και αναφέρεται στη μελέτη του

 «Εισήγηση για την Παιδεία» που έχει δημοσιευθεί εδώ: ΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΑΙΔΕΙΑ

Μάλιστα έχει και  τα σχετικά δακτυλογραφημένα αποσπάσματα από τη μελέτη αυτή,

Τα δακτυλογραφημένα αποσπάσματα σε pdf: Το δακτυλογραφημένο  έχουν όμως αρκετά λάθη.

Έτσι από τη μελέτη «Εισήγηση για την Παιδεία» παίρνει το κείμενο που αναφέρεται στην «Ανώτερη Παιδεία» και δημοσιεύεται εδώ με μπλε γράμματα ενώ

για τις «Θέσεις» ζητάει να γραφτεί το σχετικό χειρόγραφο, με μαύρα γράμματα.  

Το χειρόγραφο σημείωμα του Κώστα Σωτηρίου

Α! Τα  κύρια χαραχτηριστικά της [ τα βασικά της ελατώματα]

1. Είναι αντιλαϊκή : προνόμιο των λίγων

Δίδαχτρα (εκπαιδευτικά τέλη) – εξέταστρα – Εισιτήριες εξετάσεις (  φροντιστήρια) – Καμιά σοβαρή πρόνοια για διατροφή, κατοικία, και υγεία [ η φυματίωση θερίζει] Φοιτητική λέσχη – Πολύ σπάνιες οι υποτροφίες, και αυτές συχνά τις παίρνουν όσοι έχουν τα μέσα. 30% από όσους εγγράφονται διακόπτουν σπουδές – Φοιτούν πλουσιόπαιδα, νοικοκυρόπουλα και παιδιά υπαλλήλων. Μόνο 1% εργατόπαιδα

Αιτία: Προνομιούχοι στα υλικά, προνομιούχοι και στα πνευματικά αγαθά. – Ο δουλευτής λαός πρέπει να μένει βυθισμένος στο πνευματικό σκοτάδι. Η κατάχτηση της επιστήμης θα γίνει επικίντυνο όπλο στα χέρια του.

2. Είναι η ανώτερη παιδεία αντιοικονομική

Αντιλαϊκή, αντιοικονομική η δημοτική και η μέση παιδεία

Αντιλαϊκή, αντιοικονομική και η ανώτερη παιδεία. Αυτή δίνει την κατεύθυνση. Το ψάρι βρωμάει από το κεφάλι

Διαζύγιο της θεωρίας με την πράξη, της επιστήμης με τη ζωή.

Μένει ασυγκίνητη μπροστά στην τόση δυστυχία και εξαθλίωση του λαού.

Δε μελέτησε τα ζωτικά προβλήματα της χώρας. Και όσα ερεύνησε τα μελέτησε με τέτοιο τρόπο, για να δώσει τη λύση, που θα ικανοποιούσε την παρασιτική πλουτοκρατική ολιγαρχία.

π.χ.: το πρόβλημα της βιωσιμότητας – το πρόβλημα της εκβιομηχάνισης, της βαρειάς βιομηχανίας – το πρόβλημα της «Μεγάλης Ιδέας».

Δε δημιούργησε τους φλογερούς εργάτες και της ζωής για την προκοπή της πατρίδας

Είναι ανίκανη να πάρει στα χέρια της την ανοικοδόμηση της ερειπωμένης Ελλάδας. Μας λείπουν τα καθολικά μορφωμένα και ειδικά καταρτισμένα στελέχη.

 Όλοι όσοι πονούμε και αγωνιζόμαστε για την ευημερία του ελληνικού λαού καταγγέλνουμε την κατάπτωση και την ανεπάρκεια της ανώτερης παιδείας.

Αιτία: Η ανώτερη παιδεία δε μπορούσε παρά να είναι αντιοικονομική. Είναι οργανωμένη και λειτουργεί «κατ’ εικόνα και ομοίωσιν» της καθυστερημένης οικονομίας μας. Είναι όργανο της πλουτοκρατικής ολιγαρχίας. Αυτή χρησιμοποίησε την ανώτερη παιδεία για τους σκοπούς της, για τα δικά της συμφέροντα. Την έκανε παρασιτική. Η ανώτερη παιδεία δεν ενδιαφέρθηκε για την οικονομική ανάπτυξη του τόπου. Είχε άλλους «υψηλούς» πνευματικούς σκοπούς.

Ο πληθωρισμός στην ανώτερη παιδεία

Μας λείπουν χιλιάδες επιστήμονες και όμως χρόνια τώρα μιλάνε για υπερτροφία της ανώτερης παιδείας.

σελ. 26,27,28 χειρογράφου

Μας χρειάζονται χιλιάδες παραγωγικοί επιστήμονες. Οι πόρτες της ανώτερης παιδείας πρέπει ν’ ανοίξουν διάπλατα. όλα τα ικανά παιδιά πρέπει να σπουδάσουν, να γίνουν ενθουσιαστικοί οικοδόμοι του νεοελληνικού πολιτισμού. Ο λαός και η νεολαία λαχταρούν να ριχτούν στην ανοικοδόμηση της πατρίδας.

3. Η ανώτερη παιδεία είναι κι αυτή αντιεπιστημονική

Το διαζύγιο που διαπιστώσαμε της  επιστήμης με την παιδεία, εδώ παρουσιάζεται ολοκάθαρα.

Είναι πικρή η αλήθεια, μα πρέπει να το ομολογήσουμε, πως τα ανώτατα εκπαιδευτικά μας ιδρύματα δεν είναι ναοί της επιστήμης. Μέσα εκεί ούτε καλλιεργείται ούτε διδάσκεται ιδιαίτερα σήμερα η σωστή, η πραγματική επιστήμη.

Από την ως τώρα συζήτηση και ομιλίες βγαίνει αναμφισβήτητα το συμπέρασμα αυτό.

Το προσωπικό

[ Είναι να λυπάται κανείς τους νέους επιστήμονες, που επιδιώκουν να γίνουν καθηγητές]

Πως μπορεί με τέτοιους καθηγητές να καλλιεργηθεί η επιστήμη στον τόπο μας.

Η διδασκαλία

Τα προγράμματα δεν καταρτίζονται παιδαγωγικά

Το ωρολόγιο πρόγραμμα παραφορτωμένο

Μέθοδες διδασκαλίας Κύριο γνώρισμα η παθητική αποδοχή της κούφιας σοφίας. Ποσοτική μάθηση, όχι επιστημονική μόρφωση. Σχεδόν καμιά καλλιέργεια επιστημονικού πνεύματος και έρευνας. Οι φροντιστηριακές  εργασίες συχνά σωστή κωμωδία. Καμιά ελευτερία. Κυριαρχεί απόλυτα η αυθεντία. Ο καθηγητής αλάνθαστος.

Βιβλία και συγγράμματα

Γόνιμες επιστημονικές θεωρίες δε διδάσκονται

Όποιος φοιτητής γίνει οπαδός τους στιγματίζεται και καταδικάζεται γιατί είναι υπονομευτής της πατρίδας, της οικογένειας και της θρησκείας

Η ανώτερη παιδεία μεσαιωνικό φρούριο, κύριος προμαχώνας της καθυστέρησης και πισωδρομικότητας.

Τραγική για το Έθνος η κατάσταση της ανώτερης παιδείας

4.Η ανώτερη παιδεία είναι κατασταλτική

Εξωτερική πειθαρχία και αυθεντία του  καθηγητή

Καμιά ελευτερία στη σκέψη και στο λόγο. Η σπουδαστική ζωή κανονισμένη «άνωθεν». Καμιά αυτοδιοίκηση.

Η ανώτερη παιδεία θέλει το φοιτητή, άβουλο, ετεροκίνητο, τυφλά πειθαρχικό, δουλόπρεπο, υποταχτικό, δοχείο για γνώσεις

Συμπέρασμα: Πρώτιστο χρέος όλων μας και ιδιαίτερα του Εκπαιδευτικού Ομίλου, να αγωνιστούμε για τη ριζική αναγέννηση και της ανώτερης παιδείας

σελ. 36 το σχετικό κομμάτι και έπειτα το συμπέρασμα

Β! Θέσεις για την ανώτερη παιδεία

4! Ανώτερη παιδεία

Αντιλαϊκή και αντιοικονομική η δημοτική και η μέση παιδεία. Αντιοικονομική και αντιλαϊκή και η ανώτερη παιδεία και σε πολύ μεγαλύτερο βαθμό. Αν το καλοεξετάσουμε η ανώτερη παιδεία είναι η καθαυτό υπεύθυνη. Γιατί η δημοτική και η μέση, δουλικά υποταγμένες στην ανώτερη, έχουν μοναδικό σκοπό να προετοιμάζουν τα παιδιά που θα φοιτήσουν στο πανεπιστήμιο και τις άλλες ανώτερες σχολές. Η ανώτερη λοιπόν παιδεία δίνει τον γενικό τόνο. Αυτή χαράζει την κατεύθυνση. [ το ψάρι βρωμάει από το κεφάλι]

Και πραγματικά δεν μπορούσε παρά να είναι αντιοικονομική προπάντων η ανώτερη παιδεία. Είναι οργανωμένη και λειτουργεί «κατ’ εικόνα και ομοίωσιν» της οικονομικής καθυστέρησης του τόπου. Η επιστήμη είναι εξάρτημα της οικονομικής ζωής. Έτσι η επιστήμη δεν ενδιαφέρθηκε για την ευημερία του λαού, για την οικονομική ανάπτυξη της χώρας. Είχε άλλους «υψηλούς» πνευματικούς σκοπούς.

ΟΙ ΦΟΙΤΗΤΕΣ ΣΕ ΔΙΩΓΜΟ

ΟΙ ΦΟΙΤΗΤΕΣ ΣΕ ΔΙΩΓΜΟ

Το άρθρο αυτό του Κώστα Σωτηρίου δημοσιεύθηκε με μικρές τροποποιήσεις

στο περιοδικό «Ανταίος» Περίοδος Β αρ,τ. 2 σελ. 47 - Ιανουάριος 1951

Εδώ δημοσιεύεται το χειρόγραφο κείμενο. Το χειρόγραφο  σε pdf: ΟΙ ΦΟΙΤΗΤΕΣ ΣΕ ΔΙΩΓΜΟ 

Στο αρχείο του Σωτηρίου υπάρχουν αρκετά αποκόμματα

 εφημερίδων της εποχής σχετικά με την απεργία των φοιτητών.

 Στο τέλος του άρθρου μπορείτε να δείτε τον κατάλογο  με τα αποκόμματα τω εφημερίδων.  

Γενική η κατακραυγή για τον εξοντωτικό διωγμό της φοιτητικής νεολαίας. Γενική η θλίψη μα γενική και η αγανάκτηση. Οι φοιτητές μας, η ελπίδα του Έθνους, οι αυριανοί πρωτεργάτες για την υλική και πνευματική ευημερία του λαού, οι αυριανοί δημιουργοί του εθνικού μας πολιτισμού βρίσκονται σε διωγμό. Γενική η θλίψη, γενική η κατακραυγή γενική η αγανάχτηση. Αποκαρδιωτική η κατάσταση. Όλος ο λαός στο πλευρό τους. Όλοι όσοι πονούν πολύ.

Οι φοιτητές μας σε διωγμό. Το λεγόμενο φοιτητικό συσσίτιο ατιμάζει τον πολιτισμό μας. Η φοιτητική νεολαία πεινάει. Οι αρώστειες τη θερίζουν. Η φτώχια τους περισφίγγει. Αν μπορεί να φανταστεί κανείς, πως τα παιδιά δεν έχουν στέγη. Ζούνε σε τρώγλες και πολλοί κοιμούνται στις καρέκλες συνοικιακών καφενείων. Καμιά ψυχαγωγία. Πεινασμένη, βαρύθυμη η φοιτητική μας νεολαία στερείται τη χαρά, η χαρά πέταξε μακριά της, η αγωνία την πνίγει.

Και μέσα στο Πανεπιστήμιο, βαριά η ατμόσφαιρα, αποπνιχτική, είναι στρογγυλοκαθισμένο το μεσαιωνικό πνεύμα. Καμιά ελευθερία στη σκέψη, καμιά  αυτενέργεια, καμιά επιστημονική έρευνα, καμιά επαφή με τους καθηγητές τους. Μέθοδες αποπνιχτικές, μπούκωμα με ασύνδετες γνώσεις, πολλές φορές αμφίβολής αξίας. Παπαγαλισμός, σκότωμα του μυαλού, πνίξιμο της πρωτοβουλίας. Ο καθηγητής αφέντης και ιεροεξεταστής.

Καμιά οργάνωση στη φοιτητική ζωή. Οι φοιτητές δούλοι, οι φοιτητές ετερόφωτοι. Αλλοίμονο αν δείξει κανένας του πρωτοβουλία. Το «Πειθαρχικό Συμβούλιο» άγρυπνος κέρβερος.

Και παράλληλα όλα τα μέτρα ν’ αποκλειστούν από τα ανώτερα εκπαιδευτικά μας ιδρύματα όλοι οι άποροι. Η παιδεία προνόμιο των πλούσιων. Δίδαχτρα αβάσταχτα, εξέταστρα, και πάλι εξέταστρα, άσκητρα, χαρτόσημα, εκατομμύρια το χρόνο για κάθε φοιτητή. «Μόνον οι πλούσιοι να σπουδάζουν» θέσπισε, χωρίς να κοκκινίζει από ντροπή, ο προηγούμενος Πρύτανης. «Να σπουδάζουν όσοι μπορούν να κάνουν κομπίνες», διακήρυξε ο Υπουργός της Παιδείας, χωρίς να κοκκινίζει κι αυτός. Τι θέλουν οι φτωχοί να σπουδάζουν, να μείνουν στα χωράφια τους, και τα παιδιά των βιοπαλαιστών να μείνουν στη δουλειά του πατέρα τους! Τι θέλουν να σπουδάζουν;

Η παιδεία προνόμιο των λίγων. Μόνον  οι πλούσιοι έχουν το προνόμιο να νέμονται ασύδοτα και τα υλικά και τα πνευματικά αγαθά. Οι φτωχοί άμα σπουδάσουν, άμα ανοίξουν τα μάτια, γίνονται επικίντυνοι για το εθνικό σύνολο. Έχουμε πληθωρισμό από επιστήμονες. Τι θέλουν λοιπόν οι φτωχοί; Πίσω, πίσω στη γη, στο εργοστάσιο, και στο τσαγγαράδικο. Αυτή είναι η προκαθορισμένη μοίρα τους.

Α! δεν τους αρέσει; θέλουν να την αλλάξουν. Ορίστε λοιπόν περάστε χωρίς λεφτά για φροντιστήρια, στις εισαγωγικές εξετάσεις, πάτε να βρείτε , κάντε κομπίνες να βρείτε τα εκατομμύρια για εγγραφή κ.τ.λ. και τα άλλα εκατομμύρια για τα βιβλία που, αν τολμάτε, μην τα αγοράζετε, και πάρτε τα μούτρα σας να παρουσιαστείτε στις τμηματικές και πτυχιακές εξετάσεις. Και έπειτα φάτε το σάλιο σας, ντυθείτε με κουρέλια, κοιμηθείτε στους πάγκους και στις καρέκλες στα καφενεία, κλάψτε τη μοίρα σας .Τι θα γίνετε φθισικοί; Τόσο το καλύτερο, αυτό θέλουμε κι εμείς. Πώς να σας το ειπούμε, δεν μας χρειάζεστε.

Και ξέσπασε η φοιτητική απεργία. Οι φοιτητές αγωνίζονται για τα δίκαια αιτήματά τους. Παρεκάλεσαν, ικέτευσαν, είπαν τον πόνο τους, τίποτε δεν έγινε, κανένας δεν τους άκουσε. Τους είπαν κάποια φευτοσυμπονετικά λόγια, τους έδωσαν τις συνηθισμένες υποσχέσεις, ….. και ξέσπασε η φοιτητική απεργία.

Και αγωνίζονται, και παλεύουν οι φοιτητές, και θα νικήσουν. Τα αιτήματά τους είναι δίκαια. Και όλοι οι Έλληνες που αγαπούν πραγματικά την Ελλάδα είναι μαζί τους.

ΤΙ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΞΕΡΕΙ Ο ΜΕΤΑΦΡΑΣΤΗΣ

Άρθρο του Κώστα Σωτηρίου που δημοσιεύθηκε

στο περιοδικό «Ανταίος» Περίοδος Β! αρ. 4-5 σελ. 194-196 Απρίλιος – Μάιος 1951

Με το ίδιο θέμα ασχολήθηκε ο Σωτηρίου και το 1955 με δύο άρθρα στην «Αυγή»

το πρώτο με τίτλο «Πως πρέπει να μεταφράζουμε» 15 Ιουλίου 1955

και το δεύτερο με τίτλο «Μεταφραστικά μαργαριτάρια» στις 28 Αυγούστου 1955

Μπορείτε να τα δείτε εδώ : Τα δύο άρθρα στην "Αυγή"

Καθυστερημένοι  είμαστε και στον τεχνικό και στον  πνευματικό πολιτισμό, πρέπει να το ομολογήσουμε. Μένουμε πίσω στην επιστήμη. Η επιστημονική έρευνα σχεδόν ανύπαρχτη στη χώρα μας. Μένουμε πίσω και σε τόσα άλλα φανερώματα του πνευματικού πολιτισμού, στη λογοτεχνία, στο θέατρο, στον κινηματογράφο κ.τ.λ. Άλλοι λαοί, από ιστορικούς και κοινωνικούς λόγους, βρίσκονται πολύ πιο μπροστά από μας. Πλούσια τα δημιουργήματά τους. Πρόθυμα μας προσφέρουν τα πνευματικά αγαθά.

Ο ελληνικός λαός, προ πάντων τα τελευταία χρόνια, διψάει για μόρφωση. Θέλει να λυτρωθεί από την άγνοια και την αμάθεια, θέλει να βγει από το σκοτάδι, όπου τον κράτησαν και τον κρατούν ακόμη. Θέλει με το φως της αληθινής επιστήμης να φωτιστεί, να συνειδητοποιήσει και τα δικά του και τα παγκόσμια προβλήματα. Λαχταράει να δει την αλήθεια και να χαρεί την πραγματική ομορφιά. Λαχταράει να υψωθεί, λαχταράει να χτίσει τον πολιτισμό του.

Είναι εθνική ανάγκη να λυτρωθεί ο ελληνικός λαός από την άγνοια και την αμάθεια. Είναι εθνική ανάγκη να ξεριζωθούν παλιές και καινούργιες πλάνες, παλιές και καινούργιες επιστημονικές προλήψεις, αγκυροβολημένες στη χώρα μας. Είναι εθνική ανάγκη να μεταφέρουμε στη χώρα μας τα πνευματικά αγαθά που δημιούργησαν οι άλλοι. Μόνον τότε  θα γίνουμε ικανοί να δημιουργήσουμε το δικό μας πολιτισμό. Είναι λοιπόν εθνική ανάγκη να μεταφράσουμε όλα τα πραγματικά προοδευτικά, φιλοσοφικά και επιστημονικά βιβλία και μελέτες,  που διαλύουν το σκοτάδι, που ανοίγουν καινούργιους ορίζοντες, που ανάβουν το φως της επιστημονικής αλήθειας. Και είναι σπουδαία και τιμητική η υπηρεσία, που προσφέρουμε στον ελληνικό λαό, άμα του δώσουμε στη γλώσσα του τα αριστουργήματα της αρχαίας και ξένης λογοτεχνίας.

Πολλοί δεν καταδέχονται να καταπιαστούν με μεταφράσεις. Το θεωρούν υποτιμητικό. Προτιμούν να δώσουν πρωτότυπη εργασία. Αξιέπαινη η φιλοδοξία τους αυτή. Μα το ίδιο, αν όχι προτιμότερο, αξιέπαινη θα ήταν και η προσπάθεια να μεταφράσουν ένα καλό και προοδευτικό επιστημονικό λογοτεχνικό έργο. Και είναι χίλιες φορές προτιμότερη η καλή και δημιουργική μετάφραση ενός καλού βιβλίου, από τα πολυσέλιδα, και χωρίς καμιά εσωτερική συνοχή, συμπιλήματα, που κάνουν οι περισσότεροι και τα παρουσιάζουν, καμαρώνοντας, για πρωτότυπη εργασία! Θυμηθείτε τα εκατοντασέλιδα και, όχι σπάνια, χιλιοσέλιδα και τις περισσότερες φορές άκριτα, συρράματα, που παρουσιάζουν για πρωτότυπη εργασία τους, οι περισσότεροι από τους πανεπιστημιακούς καθηγητές.

Το μεταφραστικό πρόβλημα θα λυθεί ριζικά και για το συμφέρο του ελληνικού λαού, όταν το πάρει στα χέρια του το Κράτος. Και θα το πάρει στα χέρια του, και θα του δώσει την πιο συμφερτική για το λαό λύση, όταν το Κράτος μοναδικό σκοπό θα έχει, να εξυπηρετεί το λαό και να ικανοποιεί όλες τις υλικές και πνευματικές ανάγκες του λαού. Ωσότου όμως γίνει αυτό, όλοι οι εργάτες της επιστήμης και της τέχνης και όσοι άλλοι πονούν τον ελληνικό λαό, χρέος έχουν να του δώσουν σε μετάφραση – παράλληλα με την άλλη δημιουργική τους εργασία – την κατάλληλη επιστημονική και λογοτεχνική τροφή, και να τον βοηθήσουν να βγει από το πνευματικό σκοτάδι. Φως και δημιουργική χαρά, ολοένα περισσότερο φως στο λαό!

Βέβαια έγιναν και παλαιότερα και γίνονται και σήμερα πολλές μεταφράσεις. Λίγες όμως είναι καλές και δημιουργικές. Πολλά μεταφρασμένα έργα πυκνώνουν το πνευματικό σκοτάδι.  Μεταφέρουν στη χώρα μας παλιές και καινούργιες επιστημονικές πλάνες, και παλιά μα με καινούργια μορφή ανασταλτικά φιλοσοφικά κηρύγματα. Και συχνά βλέπουμε σκοταδιστικές μεταφράσεις σε ορισμένα γνωστά περιοδικά που κυκλοφορούν σήμερα. Και πάρα πολλά είναι τα μεταφρασμένα μυθιστορήματα και θεατρικά έργα, που διαφθείρουν. Δεν δίνουν στο λαό τη δημιουργική χαρά, δεν τον ανυψώνουν ψυχικά, δεν τον μορφώνουν. Αντίθετα τον κατρακυλούν και επιδιώκουν να τον βουτήξουν στην πιο πρωτόγονη αισθησιακή απόλαυση. Γεμάτα τέτοιες ψυχοκτόνες μεταφράσεις είναι τα γνωστά περιοδικά με την πλατειά κυκλοφορία.

Λίγες, πολύ λίγες, είναι οι δημιουργικές μεταφράσεις. Πολλές φορές είναι στην «καθαρεύουσα» και γι αυτό άχρηστες και προσβλητικές για τον ελληνικό λαό. Όσοι εξακολουθούν να γράφουν και να μεταφράζουν στην «καθαρεύουσα» ή περιφρονούν τον ελληνικό λαό και τον θέλουν αμόρφωτο, ή φοβούνται να του δώσουν το φως της επιστήμης, ή είναι ψευτοαπόστολοι. Και μη μου ειπούν, πως δεν ξέρουν και δεν μπορούν να γράψουν στη γλώσσα του λαού. Χρέος τους να τη μάθουν και να την καλλιεργήσουν. Η δικαιολογία τους αυτή αν δεν κρύβει τίποτε άλλο, δείχνει το λιγότερο, την πνευματική τους οκνηρία.

Πολλές πάλι μεταφράσεις είναι γεμάτες μεταφραστικά μαργαριτάρια. Είναι τόσο βιαστικά και πρόχειρα καμωμένες, χωρίς κανένα σεβασμό στα νοήματα του συγγραφέα. Διαστρεβλώνουν τα νοήματα, νερουλιάζουν το ύφος, και καταντούν ακαταλαβίστικες και ανιαρές. Άλλες πάλι παρουσιάζουν γλωσσικές αδυναμίες. Τους λείπει η σαφήνεια. Σα να μην έχει συλλάβει ο μεταφραστής καθαρά το νόημα, ή δεν μπόρεσε να το διατυπώσει διάφανα. Και άλλες μεταφράσεις δε βοηθούν τον αναγνώστη με απαραίτητες σημειώσεις για να καταλάβει ολόπλευρα τα νοήματα του ξένου συγγραφέα και να χαρεί το βιβλίο του, το λογοτέχνημά του. Πως πρέπει λοιπόν να μεταφράζουμε;

1. – Πρέπει να διαλέξουμε με μεγάλη προσοχή το βιβλίο ή τη μελέτη ή το άρθρο, που θα μεταφράσουμε. Η ευθύνη μας είναι μεγάλη απέναντι στον ελληνικό λαό και στη νεολαία. Βασικό κριτήριο για την εκλογή είναι, αν το έργο, που πάμε να μεταφράσουμε είναι προοδευτικό.

Και προοδευτικό είναι ένα επιστημονικό ή φιλοσοφικό έργο, όταν λυτρώνει τον άνθρωπο από τις πλάνες, από τις προλήψεις, και από τη μοιρολατρεία, άμα μας φέρνει ολοένα πιο κοντά στην αντικειμενική αλήθεια, για να γνωρίσουμε ολοένα και καλύτερα και τη φύση και την κοινωνία, καθώς και τους νόμους που καθορίζουν την κίνηση για την αλλαγή τους. Έτσι το πραγματικό προοδευτικό έργο δείχνει την αξία της επιστήμης, ανοίγει καινούργιους ορίζοντες στην ανθρώπινη δράση, μας βοηθάει να συνειδητοποιήσουμε και να λύσουμε σωστά τα προβλήματα, και, υψώνει ολοένα και περισσότερο τον άνθρωπο σε κυρίαρχο της τύχης του και δημιουργό της ευτυχίας επάνω στη γη.

Περιοδικό «Ανταίος» Δεκέμβρης 1947- Φλεβάρης 1948 Τρία άρθρα του Κώστα Σωτηρίου για την «Παιδεία»

 Το πρώτο δημοσιεύεται στη στήλη  «Θέματα παιδείας» τον Δεκέμβρη του  1947 στο οποίο ο Κώστας Σωτηρίου σχολιάζει την δημόσια  ομιλία του Αλέκου Δελμούζου με θέμα  «Παιδεία και κόμμα»  που οργάνωσε ένα μήνα πριν η Πολιτική Λέσχη «Τρικούπης».

 Το δεύτερο με τίτλο «Η παιδεία μας στα 1947» που δημοσιεύεται τον Γενάρη του 1948  κάνει μια «κριτική ανασκόπηση» της Παιδείας στα 1947.

 Το τρίτο που δημοσιεύεται τον Φλεβάρη του 1948 με τίτλο «Το Εκπαιδευτικό Πρόγραμμα του Δημοκρατικού Προοδευτικού Κόμματος» εξηγεί γιατί το Πρόγραμμα είναι «συντηρητικά  προοδευτικό» . 

ΘΕΜΑΤΑ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

«Παιδεία και κόμμα» Ομιλητής ο κ. Αλέκος Δελμούζος

 «Ανταίος» Χρόνος Β αρ. 10-12  σελ. 284, 31 Δεκεμβρίου 1947

Με το θέμα τούτο επιχείρησε να ασχοληθεί ο παιδαγωγός  Αλέκος Δελμούζος  στη δημόσια ομιλία του, που οργάνωσε τον περασμένο μήνα η Πολιτική Λέσχη «Τρικούπης».

Αντί όμως να αναπτύξει το σπουδαίο τούτο θέμα με την σοβαρότητα που  έπρεπε, χρησιμοποίησε το βήμα για δυό άλλους σκοπούς. Πρώτα για να απολογηθεί για την πισωδρομική πορεία που βάδισε με γοργό ρυθμό  από τη διάσπαση του «Εκπαιδευτικού Ομίλου» που ο ίδιος προκάλεσε. Και μετά για να δικαιολογήσει τη γνωστή ουτοπιστική και αντικοινωνιολογική αντίληψή του, πως υπάρχει πραγματικά υπερταξική και υπερκομματική παιδεία, και πως η εκπαιδευτική μεταρρύθμιση μπορεί να πραγματοποιηθεί και να ριζώσει στη χώρα μας, μόνον άμα σταθεί πάνω από τα κόμματα και τους κοινωνικούς αγώνες.

Υποστήριξε πως στην Ελλάδα ως τα 1922 δεν είχε μπει το κόμμα στην παιδεία. Το κόμμα, είπε, μπορεί να την επηρέαζε έμμεσα, μόνο για να βολέψει με τη φαυλοκρατική διοίκηση τους φίλους του δασκάλους. Το κόμμα πρωτομπαίνει στην  παιδεία έπειτα από την μικρασιατική καταστροφή. Το έμπασαν οι αριστεροί εκπαιδευτικοί, που πλήθαιναν μέρα με τη μέρα. Αυτοί λησμόνησαν την καθαρά εκπαιδευτική αποστολή τους, και άρχισαν να προπαγανδίζουν μέσα στα σχολεία ολοένα και εντονότερα την κοσμοθεωρία και το πολιτικό πρόγραμμα του κομμουνιστικού κόμματος. Από τον κίνδυνο τούτον αγωνίστηκε, είπε, να προφυλάξει τον Εκπαιδευτικό Όμιλο, δεν το κατόρθωσε όμως, γιατί υπερίσχυσαν οι αριστεροί εκπαιδευτικοί. Δεν πρέπει, λοιπόν, τόνισε, να παραπονιούνται για το διωγμό τους και δίκαια σήμερα «εξυγιαίνονται». Και κατάληξε κάνοντας έκκληση σ’ όλα τα νόμιμα κόμματα, να καθορίσουν όλα μαζί σε κοινή σύσκεψη το κοινό εκπαιδευτικό τους πρόγραμμα, και ν’ αναλάβουν αλληλέγγυα την υποχρέωση να το σεβαστούν και να το εφαρμόσουν.

Είναι, αλήθεια, λυπηρό, να βλέπουμε έναν παιδαγωγό, που τόσο ψηλά είχε ανεβάσει στη συνείδησή του ο εκπαιδευτικός κλάδος, από ουτοπιστής σοσιαλιστής που ήταν, όταν ξεκίνησε, να καταντήσει στυλοβάτης της αντίδρασης. Είναι ακόμη πιο λυπηρό να τον βλέπουμε, να μην είναι σε θέση να ερμηνέψει και να κατανοήσει πρόσφατα ιστορικά γεγονότα και να δικαιώνει τους αλλεπάλληλους διωγμούς των εκπαιδευτικών τα τελευταία τριάντα χρόνια και τη σημερινή πρωτάκουστη «εξυγίανσή» τους. Είναι ακόμη πιο λυπηρό να τον βλέπουμε να πιστεύει και έπειτα από τον δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο, πως υπάρχουν αιώνιες και ακατάλυτες αξίες, και ενώ κηρύχνει πως θέλει την παιδεία υπερταξική, υπερκομματική, να καλεί όλα τα σημερινά νόμιμα κόμματα να κάνουν όργανό τους την Παιδεία, για να αναστηλώσουν την κυριαρχία τους και να σταματήσουν την πρόοδο της κοινωνίας.

ΚΩΣΤΑΣ ΣΩΤΗΡΙΟΥ

 Η ΠΑΙΔΕΙΑ ΣΤΟ 1947

(Κριτική Ανασκόπηση)

                                             «Ανταίος» Περίοδος Β Χρόνος τέταρτος  αρ. 1

  σελ. 33-35 Ιανουάριος 1948

Το Υπουργείο της Παιδείας συνέχισε έντονα σ’ όλο το 1947 τη γνωστή αντιεκπαιδευτική πολιτική του. Δεν παράλειψε κανένα μέτρο για να εξαφανίσει και τα τελευταία απομεινάρια από την περιορισμένη εκπαιδευτική μεταρρύθμιση, που είχε με τόσους αγώνες πραγματοποιηθεί. Πυκνώνεται το πνευματικό σκοτάδι.

Ο διωγμός των εκπαιδευτικών

Με σύνθημα την «εξυγίανση» της παιδείας και με κριτήριο το κομματικό συμφέρο, ο υπουργός της Παιδείας κ. Παπαδήμος ενάμιση χρόνο κυνήγησε όλους τους λειτουργούς της παιδείας, που δεν έσκυψαν δουλικά το κεφάλι τους. Πάνω από χίλιους δασκάλους και καθηγητές τους «εξυγίανε» μόνος του και τους πέταξε στο δρόμο τους περισσότερους χωρίς καμιά σύνταξη. Εκατοντάδες άλλους, που είχαν μεταθέσει προκάτοχοί του υπουργοί, τους έπαψε «δι’ εγκατάλειψιν θέσεως», μολονότι ήξερε, πως κινδύνευε η ζωή τους, αν πήγαιναν, όπου τους τοποθέτησαν. Και αφού έληξε το ψήφισμα για την «εξυγίανση» άρχισε να αποσπά ασύδοτα όσους εκπαιδευτικούς δεν πρόφτασε να μεταθέσει, σε κενές, όπως λέει, θέσεις, και τους αναγκάζει να παραιτηθούν. Και ενώ, σύμφωνα με την επίσημη υπόσχεση που είχε δώσει το κόμμα των Φιλελευθέρων, πριν να μπει στην Κυβέρνηση, περίμεναν οι λειτουργοί της παιδείας να «αναθεωρηθούν» οι απολύσεις, βλέπουν καινούργιους διωγμούς και τους απειλεί με το δικαίωμα που πήρε ο κ. Παπαδήμος, με το νόμο «περί νομιμοφροσύνης των δημοσίων υπαλλήλων», να εξακολουθήσει το αναστατωτικό του έργο στην παιδεία. Έτσι η παιδεία μας έχασε τόσους άξιους λειτουργούς της, μόνο και μόνο γιατί αγαπούσαν το υψηλό έργο τους και ήσαν αφοσιωμένοι στην αποστολή τους, στην μόρφωση της νεολαίας και στην πνευματική αναγέννηση της χώρας.

Τα Σχολεία κλειστά

Με την «εξυγίανση» πάνω από δυό χιλιάδες θέσεις έμειναν κενές. Η συνέπεια, πολλά σχολεία να κλείσουν και πολλά άλλα να μη μπορούν να λειτουργήσουν κανονικά. Αν τώρα προσθέσουμε, πως υπήρχαν και πριν ένα σωρό κενές θέσεις, πως τόσα σχολεία έπρεπε να προαχθούν, για να αποσυμφορηθούν οι ασφυχτικά πληθωρικές τάξεις τους – αμέτρητες είναι οι τάξεις με 70,80,90,100 και 120 παιδιά, ενώ κανονικά κάθε δάσκαλος δεν πρέπει να έχει πάνω από 25 ή το πολύ 30 παιδιά στην τάξη του -  και ακόμη αν προσθέσουμε πως σε πολλά μικρά χωριά και μικροσυνοικισμούς δεν έχουν ακόμη μέσα στα 120 χρόνια της ελεύθερης ζωής μας, ιδρυθεί σχολεία, και πως ο Υπουργός των Οικονομικών χορηγεί με το σταγονόμετρο την πίστωση να διοριστούν δασκάλοι, με τη δικαιολογία πως δεν αντέχει ο κρατικός προϋπολογισμός, θα καταλάβουμε πόσο τραγική είναι η κατάσταση της παιδείας στη χώρα μας.

Μα κι άλλοι λόγοι συντελούν να μένουν κλειστά και να κακολειτουργούν χιλιάδες σχολεία. Πρώτα, παρ’ όλες τις επίσημες υποσχέσεις, δεν κατόρθωσε το Υπουργείο της Παιδείας τρία χρόνια τώρα, να λύσει από την επίταξη τα περισσότερα επίταχτα σχολικά χτίρια. Ακόμα και μέσα στην πρωτεύουσα εξακολουθούν να χρησιμοποιούνται σχολεία για αποθήκες. Έπειτα τους τελευταίους μήνες πολλά σχολικά χτίρια επιτάχτηκαν και πάλι, για να στεγάσουν τις χιλιάδες πρόσφυγες, που συγκεντρώνονται στις πόλεις από τα διάφορα χωριά. Και στο μεταξύ θεριεύει ο αναλφαβητισμός και απλώνεται η αγραμματοσύνη. Τα παιδιά του λαού μένουν αμόρφωτα, απροετοίμαστα, ακατάρτιστα για τη ζωή.

Η Παιδεία προνόμιο των λίγων

Και ενώ πριν από τον παγκόσμιο πόλεμο μας έλειπαν χιλιάδες γεωπόνοι, τεχνικοί και κτηνίατροι, χιλιάδες γιατροί και δασκάλοι, και ενώ χρειαζόμαστε χιλιάδες καινούργιους επιστήμονες και ειδικευμένα στελέχη, για να αξιοποιήσουμε τις πλουτοπαραγωγικές πηγές της χώρας και να χτίσουμε την καινούργια Ελλάδα από τα ερείπια, το Υπουργείο της Παιδείας, αντί να ανοίξει διάπλατα τις πόρτες της παιδείας, τις κλείνει ερμητικά. Με παραπλανητικό σύνθημα τον ανύπαρκτο «πληθωρισμό των επιστημόνων», πήρε τα πιο περιοριστικά μέτρα, για να αποκλείσει τα παιδιά του λαού από τη μέση και προπάντων από την ανώτερη παιδεία. Καθόρισε μικρό αριθμό «εισακτέων» ιδιαίτερα στους πραχτικούς κλάδους της επιστήμης, ενώ ίσα – ίσα στους παραγωγικούς αυτούς κλάδους έχουμε τη μεγαλύτερη έλλειψη σε επιστήμονες, εφάρμοσε με μεγαλύτερη αυστηρότητα το βάρβαρο αντιπαιδαγωγικό σύστημα των «εισιτηρίων εξετάσεων», όχι βέβαια για να διαλέξει τους ικανότερους, παρά για να μπορέσουν να πετύχουν μόνον όσοι είχαν τα οικονομικά μέσα να προετοιμαστούν  στα ιδιωτικά  φροντιστήρια, και πολλαπλασίασε τα εξέταστρα και τα δίδακτρα – στα ανώτερα εκπαιδευτικά ιδρύματα έφτασαν τα δίδαχτρα στις 400-500 χιλιάδες δραχμές.

Μα αν για όλα αυτά μπορεί να φέρει για δικαιολογία του το υπουργείο της παιδείας τον ανύπαρκτο, όπως είπα, «πληθωρισμό των επιστημόνων», τότε γιατί δεν μερίμνησε για τη διατροφή, την κατοικία, και την υγεία των σπουδαστών, ενώ ξέρει μέσα σε ποιες τραγικές συνθήκες ζουν οι περισσότεροί τους; Και γιατί δεν χορήγησε, γιατί δεν σκέφτηκε καν να χορηγήσει υποτροφίες ή κάποια οικονομική ενίσχυση στα ικανά μα άπορα παιδιά, που κατόρθωσαν να προσπεράσουν όλους τους φραγμούς και να μπούνε στο Πανεπιστήμιο; Ολοφάνερος λοιπόν ο σκοπός. Όσοι δεν έχουν, δεν πρέπει να σπουδάσουν. Η παιδεία πρέπει να συνεχίσει να είναι προνόμιο των λίγων.