ΤΟ ΠΑΙΔΙ ΜΑΣ ΕΠΑΥΣΕ ΝΑ ΕΙΝΑΙ ΠΑΙΔΙ

Δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα «Ελεύθερος»  στη στήλη «Μια μεγάλη κοινωνική έρευνα»

«Επικίνδυνη η θεωρεία ότι το παιδί  «διανύει το μυθολογικόν στάδιον».

 Πρέπει ν’ αναληφθή γενική σταυροφορία δια την μελλοντικήν ευτυχίαν του παιδιού».

Αι απόψεις του παιδαγωγού κ. Κώστα Σωτηρίου – 6 Δεκεμβρίου 1954

Ο παιδαγωγός κ. Σωτηρίου μας είπε τα ακόλουθα εν σχέσει με την ερευνά μας «Το παιδί μας έπαυσε να είναι παιδί»:

«Νομίζω απαραίτητο πριν να απαντήσω στο ερώτημά σας να βγάλω από

τη μέση μερικές παρεξηγήσεις που μπορεί να γεννήθηκαν στους αναγνώστες σας.

Και πρώτα το ερώτημά σας «Το παιδί μας έπαυσε να είναι παιδί» νομίζω πως δεν είναι καλά διατυπωμένο και δίνει αφορμή για παρεξήγηση. Το παιδί στην παιδική ηλικία δεν μπορεί να πάψη να είναι παιδί. Μπορεί  να μην τρέφεται καλά, μπορεί να είναι άρρωστο και κακομοιριασμένο, μπορεί η ανάπτυξή του να βαδίζει με αργό ρυθμό, να καθυστερήσει ή να πάρει στραβό και ανώμαλο δρόμο, μπορεί η μόρφωσή του να μην είναι εκείνη που πρέπει, μπορεί η προσωπικότητά του να μην αναπτυχθεί σε όλες της τις πλευρές, όμως το παιδί δεν παύει να είναι παιδί το παιδί είναι παιδί.

Το πρόβλημα λοιπόν δεν είναι αν το παιδί έπαψε να είναι παιδί. Το πρόβλημα είναι : Τα παιδιά μας σήμερα έχουν όλα  όλες τις ευκαιρίες να ζήσουνε πλούσια μέσα στη δημιουργική χαρά τη ζωή τους. Έχουν  όλα όλες τις δυνατότητες κοινωνικές και οικονομικές να αναπτύξουνε πλούσια τις σωματικές και ψυχικές τους ικανότητες. Είναι ανοικτός και ανεμπόδιστος ο δρόμος για να μεστώση και να ανθίση η προσωπικότητά τους;

Δεν πρέπει επίσης να συγχέουμε την ψυχοσωματική λειτουργία που λέγεται «παιχνίδι» με τα διάφορα παιχνίδια που παίζουνε μικροί και μεγάλοι. Αν τα παιδιά στην πόλη δεν παίζουνε σήμερα , όπως λέτε, την αμπάριζα, την μέλισσα , τα σκλαβάκια, αυτό δεν θα ειπεί πως δεν ενδιαφέρονται για το «παιχνίδι» και γι’ αυτό πάψανε να είναι παιδιά. Αυτό θα ειπή πως δεν ενδιαφέρονται γι’ αυτά τα παιχνίδια που μπορεί να συγκινούσαν εμάς τους ενήλικους, όταν είμαστε παιδιά. Ενδιαφέρονται  όμως για άλλα παιχνίδια. Και όλα αυτά τα νέα παιχνίδια – φρούτα τα περισσότερα της πολεμοκάπηλης προπαγάνδας και της πολεμοκάπηλης βιομηχανίας – είναι σήμερα προ πάντων τα πολεμικά, τα γκανγκστερικά, τα καουμπόϊκα, τα ταρζανικά. Τα παιδιά μας, λοιπόν, παίζουνε, μα παίζουνε πολύ επικίνδυνα για την ανθρωπιστική τους ψυχική εξέλιξη.

Ο «ΦΑΝΤΑΣΤΙΚΟΣ ΚΟΣΜΟΣ»

Είναι επίσης λάθος και λάθος μεγάλο να πιστεύουμε πως το παιδί πρέπει να ζει στο «δικό του φανταστικό κόσμο» και πως για να είναι παιδί πρέπει να αναπνέη μέσα στην ατμόσφαιρα αυτού του φανταστικού κόσμου γατί, μας λένε το παιδί  «διανύει το μυθολογικόν στάδιον».  Έτσι γεννιέται η παρεξήγηση, πως άμα βγάλουμε το παιδί από το «φανταστικό», τον παραμυθένιο κόσμο» του σκοτώνουμε την παιδικότητα και το παιδί παύει να είναι παιδί.

Θα πηγαίναμε πολύ μακριά, αν επιχειρούσα να αναλύσω πως γεννήθηκε και από πού πηγάζει η αντίληψη αυτή και να εξηγήσω τι επιδιώκει και για ποια παιδιά μας μιλάει. Όμως η αντίληψη αυτή έχει τραγικές συνέπειες για το παιδί. Το παιδί με κανέναν τρόπο  δεν πρέπει να κλειστή μέσα στον παραμυθένιο κόσμο. Ψεύτικη θα είναι η χαρά του και στραβό δρόμο θα πάρη η ψυχική του εξέλιξη. Αν θέλουμε τα παιδιά μας να χαρούνε την δημιουργική χαρά, αν θέλουμε να ζήσουνε πλούσια και ευτυχισμένα τη ζωή τους, πρέπει εμείς οι ενήλικοι να τους χτίσουμε τον πραγματικό παράδεισο  επάνω στη γη και μέσα εκεί, μέσα στη ζωντανή πραγματικότητα να αναπτύξουν πλούσια την προσωπικότητά τους  για να συνεχίσουν όταν ενηλικιωθούνε το δημιουργικό τους έργο.

ΠΟΤΕ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΠΑΕΙ ΤΟ ΠΑΙΔΙ ΣΤΟ ΣΧΟΛΕΙΟ

 Συνέντευξη του Κ. Δ. ΣΩΤΗΡΙΟΥ

Δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα « Προοδευτικός Φιλελεύθερος» στις 2 Ιουνίου 1952

Στη στήλη «Μια παιδαγωγική συζήτησις»  με αφορμή 

«Η Ομοσπονδία των Εκπαιδευτικών προτείνει την ηλικίαν των πέντε ετών»

Στον  τύπο δημοσιεύονται τελευταίως διαμαρτυρίες διαφόρων διδασκαλικών συλλόγων εναντίον της σκέψεως που έγινε να πηγαίνουν τα παιδιά στο δημοτικό σχολείο, ένα χρόνο νωρίτερα από ό,τι σήμερα. Τα παιδιά εγγράφονται στο σχολείο, όπως είναι γνωστό, όταν συμπληρώσουν τα έξι τους χρόνια. Η Ομοσπονδία όμως των λειτουργών της Μέσης στην έκτακτη γενική συνέλευσή της αποφάσισε να διατυπώσει πρόταση προς το υπουργείο Παιδείας για την εγγραφή των παιδιών στα σχολεία ένα χρόνο ενωρίτερα δηλαδή μόλις συμπληρώσουν τα πέντε τους χρόνια. Η πρότασις αυτή διατυπώθηκε σε ψήφισμά της και έφτασε στο υπουργείο Παιδείας. Η Ομοσπονδία υποστηρίζει ότι τα παιδιά είναι  πνευματικώς και δυναμικώς ώριμα για να αρχίσουν τη σχολική τους αγωγή ένα χρόνο ενωρίτερα. Κατ’ αυτόν τον τρόπο η χρονιά που θα εξοικονομηθεί μπορεί να προστεθεί στο γυμνάσιο. Μερικοί από τους ομιλητές υπεστήριξαν  στη συνέλευση να εγγράφονται τα παιδιά από ηλικίας 5 ½  ετών.

Επίσης και στο συνέδριο των Γενικών Επιθεωρητών της Μέσης το οποίο είχε συνέλθει τον περασμένο Απρίλιο, το ζήτημα αυτό ετέθη, χωρίς να γίνει συζήτησις εκτεταμένη.

Η ΑΠΟΨΙΣ ΤΗΣ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΚΗΣ ΟΜΟΣΠΟΝΔΙΑΣ

Κατόπιν όλων αυτών η Διδασκαλική Ομοσπονδία εξέδωκεν ανακοινωθέν, στο οποίο τονίζει ότι η εγγραφή των παιδιών στο δημοτικό σχολείο είναι αδύνατος πριν συμπληρώσουν αυτά τα έξη τους χρόνια. Ο πρόεδρος της Ομοσπονδίας κ. Αντωνόπουλος προέβη και σε δηλώσεις , πολλά δε διαβήματα έγιναν και γίνονται από την ομοσπονδία των διδασκάλων προς τους αρμοδίους για το ίδιο ζήτημα. Στο μεταξύ δημοσιεύονται στον καθημερινό τύπο διαμαρτυρίες των διδασκαλικών Συλλόγων των επαρχιών με το ίδιο πνεύμα, το δε συνέδριο της Διδασκαλικής Ομοσπονδίας, το οποίο έχει ορισθεί για την 7^ην Ιουλίου, θα ασχοληθεί εκτενώς με το ζήτημα που ετέθη.

Η ΑΠΟΨΙΣ ΤΟΥ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ  

Αυτό είναι το ιστορικό της  υποθέσεως. Ποια όμως  είναι γύρω από το πρόβλημα αυτό η άποψις του υπουργείου Παιδείας ; Ερωτήσαμε προς την κατεύθυνση αυτή και από πηγές έγκυρες πληροφορηθήκαμε τα εξής:

Το Ανώτατο Εκπαιδευτικό Συμβούλιο σε μία από τις τελευταίες συνεδριάσεις του ασχολήθηκε με την πρόταση της Ομοσπονδίας των λειτουργών της Μέσης και μάλιστα την έκαμε δεκτή με πλειοψηφία 23 ψήφων. Δηλαδή αποφάσισε να εγγράφωνται  τα παιδιά μια χρονιά νωρίτερα από ό,τι σήμερα.

Δεν γνωρίζουμε ποια θα είναι η απόφασις του υπουργού της Παιδείας, εν προκειμένω , ο οποίος θα δώσει και την οριστική λύση στο ζήτημα πού ανέκυψε.

Η ΓΝΩΜΗ ΤΟΥ κ. ΣΩΤΗΡΙΟΥ

 Επειδή το όλον θέμα δεν στερείται σπουδαιότητας , απεναντίας μάλιστα, ζητήσαμε την γνώμην του διακεκριμένου παιδαγωγού κ. Κ. Σωτηρίου, ο οποίος μας δέχθηκε στο σπίτι του με καλοσύνη και μας ανέπτυξε την άποψή του ως εξής:

ΕΡΩΤΗΣΙΣ: Σε ποια ηλικία πρέπει να εγγράφονται τα παιδιά στο δημοτικό σχολείο, κατά τη γνώμη σας κ. Σωτηρίου;

ΑΠΑΝΤΗΣΙΣ: Τη στιγμή που μας λείπουν χιλιάδες δάσκαλοι κα χιλιάδες σχολεία είναι τρώγλες ακατάλληλες και για τα ζώα ακόμη, τη στιγμή που η πείνα και η αρρώστεια θερίζουν τη νέα γενιά, τη στιγμή που γίνονται συστηματικές προσπάθειες να διαφθαρεί  η νεολαία μας με τα άσεμνα αναγνώσματα και τις γνωστές κινηματογραφικές ταινίες, μου φαίνεται τραγική ειρωνεία για τα παιδιά μας να συζητούμε σήμερα πότε πρέπει να πάν στο δημοτικό σχολείο. Άμα δηλαδή κλείσουν τα πέντε ή άμα κλείσουν  τα έξι τους χρόνια. Μου κάνει, αλήθεια, κατάπληξη να βλέπει κανείς τους λειτουργούς της παιδείας με τις Ομοσπονδίες τους ν’ αναταράσσονται για το λεπτομερειακό τούτο ζήτημα, αντί να υψώσουν το ανάστημά τους και να καυτηριάζουν την απονιά του Κράτους και να ζητήσουν την πραγματική αναγέννηση της παιδείας. Οι διάφορες προσπάθειες για κάποια μεταρρύθμισή της, τώρα τα τελευταία χρόνια, την ξεχαρβάλωσαν  περισσότερο ακόμη. Τώρα  μάλιστα, με τη διχοτόμηση που πάνε να κάνουν στη Μέση, θα γίνει η παιδεία ακόμη πιο ολιγαρχική.