Ο ΔΩΔΕΚΑΛΟΓΟΣ ΤΗΣ ΝΕΟΛΑΙΑΣ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ

Αντάρτικα Νειάτα
σελ.2 Ο ΔΩΔΕΚΑΛΟΓΟΣ 

Δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα «Αντάρτικα Νειάτα»

ΟΡΓΑΝΟ ΤΗΣ ΕΝΙΑΙΑΣ ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΗΣ ΟΡΓΑΝΩΣΗΣ ΝΕΩΝ Της 1ης ΜΕΡΑΡΧΙΑΣ

Χρόνος 1ος –αρ. φύλλου 1 Δεκέμβρης 1943

Χειρόγραφο σημείωμα του Κώστα Σωτηρίου: Σε συνεργασία με την παιδαγωγό κ. Ρόζα Ιμβριώτη

Τελικό χτένισμα δικό μου. Υπογραφή 
Στο βιβλίο "Ο Κώστας Σωτηρίου αφηγείται"  μιλάει για τον σκοπό για τον οποίο γράφτηκε ο "Δωδεκάλογος" . Είναι στη σελίδα 25-26 του pdf:  Ο ΚΩΣΤΑΣ ΣΩΤΗΡΙΟΥ ΑΦΗΓΕΙΤΑΙ"

Εφημερίδα -ΑΝΤΑΡΤΙΚΑ ΝΕΙΑΤΑ- pdf

Ο ΔΩΔΕΚΑΛΟΓΟΣ

ΤΗΣ ΝΕΟΛΑΙΑΣ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ

1.- Θέλουμε τα νιάτα ευτυχισμένα, μέσα στη χαρά της δημιουργικής δράσης.

2.- Πιστοί στρατιώτες στα ιδανικά της κοινωνικής δικαιοσύνης, θ’ αγωνιστούμε να περάσουμε  από το βάρβαρο καταναγκασμό στη δημιουργική λευτεριά.

3.- Θα αγωνιστούμε παληκαρίσια να γκρεμίσουμε όλους τους πολιτικούς και οικονομικούς φραγμούς και όλα τα εμπόδια, που έστησε ο καπιταλισμός και ο φασισμός, για να καταχτήσουμε κι εμείς τα δικαιώματα της ηλικίας μας, και να επιβάλουμε το σεβασμό τους.

           4. – Κανένας φραγμός και κανένα εμπόδιο στην αρμονική σωματική μας ανάπτυξη και ψυχική μας εξέλιξη. Ζητάμε όλα τα μέσα για ν’ αναπτύξουμε τον πλούσιο δυναμισμό της ηλικίας μας και να φτιάξουμε γερό το σώμα και χαρούμενη και ακμαία την ψυχή.

5.- Ζητάμε ίσα δικαιώματα για όλα τα παιδιά, πολύπλευρη παιδεία και ποιοτική μόρφωση, διαποτισμένη με το πνεύμα της λαοκρατικής Δημοκρατίας, σφραγίζοντας ο καθένας μας την προσωπική του αξία και εξύψωση με το δημιουργικό του έργο.

6.- Θέλουμε να γίνουμε, σύμφωνα με τις ατομικές του ο καθένας ικανότητες, φωτισμένοι και ειδικευμένοι εργάτες της ζωής και της επιστήμης, ικανοί ν’ ανταποκριθούμε σ’ όλες τις υλικές και πνευματικές ανάγκες της χώρας μας και δημιουργικοί συντελεστές στο ξαναχτίσιμο του πολιτισμού στον τόπο μας, υποτάσσοντας τους ατομικούς μας σκοπούς στην ευτυχία και εξύψωση του λαού.

7.- Θα αγωνιστούμε να πετύχουμε σ’ όλα τα επίπεδα της δράσης μας πραγματική, και μ’ εσωτερική πειθαρχία, αυτοδιοίκηση.

8.- Θέλουμε, εμείς οι Νέες, λυτρωμένες από τον απατηλό και παραστρατημένο φεμινισμό, να σπάσουμε τις αλυσίδες της πολύμορφης σκλαβιάς μας, και ν’ αγωνιστούμε ολόψυχα, πλάϊ και μαζί με τους νέους, για να καταχτήσουμε την οικονομική, την κοινωνική και την πολιτική μας ισότητα. Μόνον έτσι θα λάμψει ο αληθινός εαυτός μας και θα υψωθούμε στον γνήσιο γυναικείο ανθρωπισμό.

9.- Θα αγωνιστούμε παληκαρίσια, όλοι μαζί, Νέοι και Νέες, και σήμερα και πάντοτε ενάντια σε κάθε εξωτερικό εχτρό, για ν’ αναχτήσουμε και να θρονιάσουμε τη λευτεριά στον τόπο μας, προασπίζοντας με κάθε θυσία την ακεραιότητα της Ελλάδας μας, και ολοκληρώνοντας την εθνική μας ενότητα, μ’ απόλυτο όμως σεβασμό στην «αυτοδιάθεση των λαών».

10.- Θέλουμε κι εμείς, πρωτοπόροι συναγωνιστές μαζί με όλους τους νέους του κόσμου, να υπερνικήσουμε τον γεμάτο προκαταλήψεις στενόκαρδο εθνικισμό, να υψωθούμε πέρα κι επάνω από κάθε ιμπεριαλισμό και να χτίσουμε όλοι μαζί, με αδελφική συνεργασία, το μεγαλόπρεπο ναό της ειρηνικής διαβίωσης των λαών, όπου μέσα θα στήσουμε το βωμό στις αληθινά ανθρώπινες αξίες.

11.- Θα αγωνιστούμε κι εμείς ολόψυχα και σήμερα και πάντοτε ενάντια σε κάθε εσωτερικό εχτρό, για να καταχτήσουμε και να κατοχυρώσουμε τις ελευτερίες του λαού.

Θα βοηθήσουμε μ’ όλη μας τη δύναμη, άξιοι, συνεργάτες και άγρυπνοι φρουροί, να θεμελιωθεί, να προκόψει, και να ολοκληρωθεί η ελληνική λαοκρατική Δημοκρατία.

12.- Δίνουμε την υπόσχεση, πως θα προετοιμάσουμε το έδαφος για το ριζοβόλημα και το πλούσιο άνθισμα ενός πρωτοπόρου νεοελληνικού σοσιαλιστικού πολιτισμού. Μόνον έτσι θα καταχτήσουμε κι εμείς την εσωτερική ευτυχία.

                                                                                                 

Η ΚΑΘΑΡΕΥΟΥΣΑ ΣΤΑ ΣΧΟΛΕΙΑ ΜΑΣ

ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ- pdf

 Βρυκόλακες

Η ΚΑΘΑΡΕΥΟΥΣΑ ΣΤΑ ΣΧΟΛΕΙΑ ΜΑΣ

ΟΙ ΠΑΙΔΑΓΩΓΟΙ ΔΕΛΜΟΥΖΟΣ και ΣΩΤΗΡΙΟΥ

ΜΙΛΟΥΝ ΠΡΟΣ ΤΗΝ «ΕΛΕΥΘΕΡΗ ΕΛΛΑΔΑ»

Δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα «Ελεύθερη Ελλάδα»

ΑΠΟΓΕΥΜΑΤΙΝΗ ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ

 ΟΡΓΑΝΟ ΤΟΥ ΠΟΛΙΤΙΚΟΥ ΣΥΝΑΣΠΙΣΜΟΥ ΤΩΝ ΚΟΜΜΑΤΩΝ ΤΟΥ ΕΑΜ

στις 28 Ιουνίου 1947

«Βγάζουν τα μάτια του λαού και τα δικά τους»

Μετά τον καθηγητά του Πανεπιστημίου κ. Χρ. Θεοδωρίδη , ο διαπρεπής παιδαγωγός, ένας από τους πρώτους και συνεπέστερους σκαπανείς της εκπαιδευτικής μεταρρυθμίσεως ο καθηγητής κ. Σωτηρίου με όλη τη δίκαιη αγανάκτηση, που προκαλεί σε όλους τους πνευματικούς ανθρώπους η κυβερνητική ενέργεια καταδικάζει αυστηρότατα την επαναφορά  της καθαρεύουσας στη δημοτική εκπαίδευση και υπογραμμίζει τους κινδύνους που δημιουργούνται για την εκπαίδευση :

Διάβασα κι’ εγώ την προκήρυξη του διαγωνισμού για τα αναγνωστικά του δημοτικού σχολείου και είδα όχι μόνο να στερεώνεται η καθαρεύουσα στις δυό τελευταίες τάξεις, παρά και να μπαίνει καμαρωτά στην δ’ τάξη και μασκαρεμένη με κουρέλια της δημοτικής  και στις τρείς κατώτερες τάξεις. Ομολογώ πως δεν μου έκανε εντύπωση. Η σημερινή Κυβέρνηση με όλα τα αντιλαϊκά μέτρα, που παίρνει, σε ένα αποβλέπει, να στραγγαλίσει κάθε ελευθερία του λαού. Φυσικό είναι να επιχειρήσει να καταργήσει και το αναφαίρετο δικαίωμα που έχει κάθε λαός να μιλάει, να γράφει και να μορφώνεται με τη δική του ζωντανή γλώσσα. Όλοι μας ξέρουμε – τον ζήσαμε άλλωστε – τον αγώνα που έκανε ο ελληνικός λαός για να υψώσει την γλώσσα του σε εθνική γλώσσα. Η σημερινή κυβέρνηση με την προοδοφοβία της θέλει και το δικαίωμα τούτο να του το αφαιρέσει. Ιδιαίτερα το υπουργείο της Παιδείας δεν είναι υπερβολή να πεί κανείς πως μοναδικό σκοπό του έχει θέσει να ξαναρίξει τη νέα γενιά στο πνευματικό σκοτάδι. Κάνει ό,τι μπορεί για να πραγματοποιήσει τον σκοπό του τούτο. Χιλιάδες σχολεία μένουν ακόμα κλειστά. Όλοι οι προοδευτικοί και αντιφασίστες λειτουργοί της παιδείας «εξυγιαίνονται». Η φαυλοκρατία στη διοίκηση είναι ασύστολη. Η νύχτα του Μεσαίωνα απλώνει τα φτερά της στην Παιδεία μας. Γιατί λοιπόν να μας κάνει εντύπωση και η επαναφορά της καθαρεύουσας στη δημοτική παιδεία; Η σημερινή Κυβέρνηση θέλει τη νεολαία μας χωρίς πρωτοβουλία, δουλική, αμόρφωτη, άγλωσση, για να την κάνει όργανο για τους αντιλαϊκούς της σκοπούς. Πρέπει να το καταλάβουμε καλά και ιδιαίτερα εμείς οι εκπαιδευτικοί, πώς μόνο η αληθινή Δημοκρατία θα αναλάβει μέσα στα πλαίσια της γενικής ανοικοδόμησης και την ριζική αναγέννηση της Παιδείας. Τότε η δημοτική θα γίνει η επίσημη γλώσσα και η μοναδική σ’ όλους τους βαθμούς της Παιδείας, από το Νηπιαγωγείο ως και το Πανεπιστήμιο. Και μαζί με την ολοκληρωτική νίκη της δημοτικής θα αλλάξει και το σχολαστικό μεσαιωνικό ασκητικό και αντιλαϊκό πνεύμα που έχει σαν βραχνάς επικαθίσει στην Παιδεία μας. Το φώς της επιστήμης , το φώς της αλήθειας, το φώς της προόδου θα αναζωογονήσει τότε την Παιδεία μας και θα την κάνει άξια του ελληνικού λαού και της ηρωϊκής ελληνικής νεολαίας.

Ο κ. Δελμούζος 

Ο καθηγητής της Παιδαγωγικής στο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης κ. Αλέξανδρος Δελμούζος, ένας από τους πρωτοπόρους αγωνιστές του αγώνα του δημοτικισμού στην Ελλάδα, μας είπε ότι «δεν έχει να μας κάνει δηλώσεις». Το πράγμα μιλάει μόνο του. Οι κρατούντες σήμερα θέλουν να ρίξουν στο πνευματικό σκοτάδι το λαό. Ο σεβαστός καθηγητής αρκέσθηκε να μας πει επιγραμματικά τα εξής για εκείνους που πήραν την πρωτοβουλία να επαναφέρουν την καθαρεύουσα στο δημοτικό σχολείο:

-Σηκώνουν τα χέρια τους και βγάζουν τα μάτια και του κόσμου και τα δικά τους. 

Η ΦΑΝΤΑΣΙΑ ΚΑΙ ΤΟ ΠΑΙΔΙ

Η ΦΑΝΤΑΣΙΑ ΚΑΙ ΤΟ ΠΑΙΔΙ- pdf

Άρθρο του Κ. Δ. ΣΩΤΗΡΙΟΥ

Δημοσιεύθηκε στο «Ρίζο της Δευτέρας»

ΕΒΔΟΜΑΔΙΑΙΑ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΚΗ ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ ΤΟΥ ΛΑΟΥ

Στις 17 Μαΐου1947

«Από το αυγό στην κότα» είναι το πρώτο παιδικό βιβλίο που προσφέρει στα ελληνόπουλα η εκδοτική εταιρία «ΤΑ ΝΕΑ ΒΙΒΛΙΑ».

Κάμποσοι γονείς και δάσκαλοι, συνηθισμένοι στα κακοτυπωμένα και ανούσια στο περιεχόμενο ελληνικά παιδικά βιβλία, θα παραξενευτούν. Άλλοι πάλι ταμπουρωμένοι στην προοδοφοβία τους , θα κατρακυλήσουν στο συνηθισμένο τους συκοφαντικό αποτροπιασμό. Όσοι όμως αγαπούν πραγματικά το παιδί, θα ενθουσιαστούν  με την «Παιδική Βιβλιοθήκη» που άρχισαν να εκδίδουν τα «ΝΕΑ ΒΙΒΛΙΑ».

Τα εφτά βιβλία της πρώτης σειράς της «Παιδικής Βιβλιοθήκης» γραμμένα για τα παιδιά από τους καλύτερους Αμερικανούς παιδαγωγούς και εικονογραφημένα από ονομαστότερους ζωγράφους ανοίγουν και στη χώρα μας το σωστό δρόμο για το τόσο παραμελημένο παιδικό βιβλίο. Οι συγγραφείς τους στηρίζονται στη βαθειά γνώση του παιδικού οργανισμού, στις πραγματικές ανάγκες του, στην πορεία που βαδίζει η ανάπτυξή του. Και όσοι λογοτέχνες και δάσκαλοι θέλουν ειλικρινά και από αγάπη στο παιδί να καταπιαστούν με το παιδικό βιβλίο, και να θέσουν το ταλέντο τους στην υπηρεσία του ελληνόπουλου πολλά θα έχουν να διδαχτούν. Γιατί πρέπει να ομολογήσουμε πως οι λογοτέχνες μας – λιγοστές είναι οι εξαιρέσεις – δεν έδωσαν ακόμη στο ελληνόπουλο το καλύτερο που θα μπορούσαν να του δώσουν είτε γιατί δεν είχαν μελετήσει την παιδική ψυχή, είτε γιατί θεώρησαν πάρεργο και κάτι πολύ απλό το παιδικό βιβλίο. Δεν μιλώ για όσους έγραψαν σχολικά βιβλία. Αυτοί υποτάχτηκαν θεληματικά στα αντιπαιδικά προγράμματα του υπουργείου Παιδείας, και ο σκοπός τους ήταν σε μεγάλο βαθμό εμπορικός. Πολλά είναι τα χαρακτηριστικά ελαττώματα του παιδικού βιβλίου στη χώρα μας. Θα σταθώ σήμερα σε δυό. Κι’ αυτά είναι: Η υπερτροφική και συχνά αρρωστιάρικη καλλιέργεια της παιδικής φαντασίας και η ακαλαίστητη εμφάνιση του παιδικού βιβλίου.

Πολλοί υποστηρίζουν πως η πιο κατάλληλη πνευματική και η μοναδική λογοτεχνική τροφή, που πρέπει να δώσουμε ιδιαίτερα στο μικρό παιδί είναι τα παραμύθια, οι φανταστικές ιστορίες και περιπέτειες, τα παιχνίδια της φαντασίας, φτάνει να είναι καλά διαλεγμένα και καλογραμμένα. Κοιτάξτε, λένε, πόσο τέρπεται το παιδί μ’ όλα αυτά. Μα το πρόβλημα είναι: δίνοντας τέτοια τροφή στο παιδί, βοηθούμε την κανονική του ανάπτυξη, την αυτομόρφωσή του; Είναι τάχα η κυριαρχία της φαντασίας στην παιδική ηλικία μόνιμη κατάσταση, και πότε φυσικά πρέπει να την εδραιώσουμε, ή μήπως είναι μόνο ένα χρήσιμο και μεταβατικό στάδιο ; Για ν’ απαντήσουμε στο ερώτημα τούτο πρέπει πρώτα να λύσουμε ένα άλλο πρόβλημα. Για πιο λόγο τέρπεται το παιδί με τα παιχνίδια της φαντασίας ; Μ’ άλλα λόγια, τι ρόλο παίζει η φαντασία στην παιδική ηλικία;

Η φαντασία εμφανίζεται στον άνθρωπο από τα πρώτα βήματα της ζωής του, πρίν από άλλες σπουδαίες νοητικές λειτουργίες. Διπλός είναι ο ρόλος της. Το μικρό παιδί για να ζήσει, για να αναπτυχθεί και να αυτομορφωθεί πρέπει να γνωρίσει το γύρω του κόσμο. Τεράστια είναι η προσπάθειά του. Μα ο γύρω του κόσμος, ο φυσικός και κοινωνικός περίγυρος είναι πολύπλοκος και δυσκολονόητος. Τόσα μυστήρια κρύβει μέσα του. Τόσα ερωτηματικά ορθώνονται μπροστά στο παιδί. Πώς να τα ξεδιαλύνει ; Το νοητικό όργανο που βοηθεί το παιδί να δώσει μια απάντηση, είναι η φαντασία. Το φεγγάρι γίνεται δρεπάνι, τα σύννεφα αμάξι με άσπρα άλογα, το χελιδόνι αεροπλανάκι. Αυτός είναι ο πρώτος ρόλος της φαντασίας. Είναι ο προπομπός που ανοίγει κάποιο δρόμο. Είναι το μαγικό ραβδί, όχι που μεταμορφώνει, όπως λένε τα πράγματα, μα που απλοποιεί και απαλύνει. Είναι το μαγικό πουλί, που παίρνει στα φτερά του το παιδί, το περνάει ανάμεσα στα μυστήρια, χωρίς να το συνθλίβει και το φέρνει στην πρώτη επικοινωνία μαζί τους. Μα η επικοινωνία αυτή όσο κι’ αν ικανοποιεί το παιδί, δεν είναι αρκετή. Μόλις περάσει η πρώτη ικανοποίηση φουσκώνει το στήθος του παιδιού με ολοένα καινούργια ερωτηματικά.

Από το άλλο μέρος το παιδί ζητά να ικανοποιήσει τις ανάγκες και τις επιθυμίες του, που του γεννιούνται σε κάθε του βήμα. Η σκληρή όμως πραγματικότητα και η καθιερωμένη κατασταλτική και απαγορευτική ανατροφή δεν το αφήνουν να τις ικανοποιήσει. Και καταφεύγει – και τούτος είναι ο δεύτερος συμπληρωματικός ρόλος της φαντασίας – στην φανταστική ικανοποίηση, όπως άλλωστε πολύ συχνά και ο ενήλικος. Έτσι και στον ύπνο του και στο ξύπνιο του τρώει φανταστικά τα κεράσια, που του απαγορέψαμε να φάει ή κάνει το καλάμι άλογο και την καρέκλα αυτοκίνητο. Ευεργετικός είναι ο διπλός ρόλος της φαντασίας. Χωρίς τη φαντασία, τρομακτικά και παραλυτικά θα ήταν για το παιδί τα μυστήρια που το περιβάλλουν. Και χωρίς τη φαντασία συντριπτικά θα ήταν τα δράματα της παιδικής ψυχής και χαμένος ο παράδεισός της.

Η ΗΘΙΚΗ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗ ΤΗΣ ΝΕΟΛΑΙΑΣ

Άρθρο του Κ. Δ. ΣΩΤΗΡΙΟΥ

Δημοσιεύθηκε στο περιοδικό

 «Ελεύθερα γράμματα»

ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ ΤΗΣ ΖΩΝΤΑΝΗΣ ΣΚΕΨΗΣ

Διευθυντής : ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΦΩΤΙΑΔΗΣ  

Αρ.2 -   12 Μάη 1945

Η σημερινή παιδεία μας παρουσιάζει στα μάτια των παιδιών για ηθικό ιδανικό την επικράτηση του ατόμου με κάθε μέσο. Στη θέση αυτή του αντικοινωνικού ιδανικού, η δημοκρατική παιδεία θα προβάλλει την ευτυχία του συνόλου, την προκοπή και την ευημερία ολόκληρου του λαού. Και αντί να τροφοδοτεί, όπως γίνεται ως σήμερα μόνο τον εγωισμό των παιδιών, θα καλλιεργεί εντατικά, μέσα στη ζωή και με τη ζωή των παιδιών, τα κοινωνικά τους συναιστήματα, την αγάπη, την αλληλεγγύη, τη συνεργασία, την ευθύνη, την αυτοθυσία, και θα τα διοχετεύει σε κοινωφέλιμη δράση. Τα παιδιά μας δηλαδή πρέπει έτσι να διαπαιδαγωγηθούν, ώστε πρόθυμα να δίνουν τον εαυτό τους για την προκοπή ολόκληρης της νεολαίας και του λαού. Πρέπει να νοιώσουν βαθειά, πως την ατομική τους ευτυχία μόνο μέσα στην ευτυχία του συνόλου θα τη βρούνε, και πως έχουνε την υποχρέωση και την ευθύνη να μορφωθούνε,  και να αναπτύξουν όλες τις σωματικές και πνευματικές τους ικανότητες, για να τις θέσουν στην υπηρεσία της ευημερίας, της ευτυχίας του συνόλου.

Βλέπω όμως μερικούς να με ρωτάνε: Δεν υπάρχει φόβος τα κοινωνικά συναιστήματα , με την εντατική καλλιέργεια που θα τους κάνουμε στα σχολεία μας, να πάθουν υπερτροφία; Και δεν υπάρχει φόβος με την υπερτροφία  τους αυτή να συνθλιβεί η ατομικότητα; Και πως θ’ ανθίσει τότε αρμονικά η προσωπικότητα του παιδιού; Και δε θα χάσουνε τα παιδιά κάθε όρεξη και ζήλο για δουλειά, αφού το βαθύτερο ελατήριο, που κάνει τον άνθρωπο να αγωνίζεται και να ξετυλίγει τη δράση του, είναι η ατομική του ανάδειξη, το ατομικό του υλικό και ψυχικό συμφέρο; Δε θα ισοπεδωθούν λοιπόν τα άτομα και δε θα σταματήσει έτσι η πρόοδος;

Καλό είναι να συζητήσουμε σύντομα τις απορίες αυτές: Σε μια κοινωνία, σαν τη σημερινή, είναι φυσικό να είναι βαθειά ριζωμένη η αντίληψη, πως το ατομικό συμφέρο, η επικράτηση του ατόμου, είναι το μοναδικό ελατήριο, που σπρώχνει τον άνθρωπο στη δράση. Γιατί η σημερινή κοινωνία, τραγική για τα αμέτρητα θύματά της, στηρίζεται στον άκρατο ατομικισμό, στη σκληρή εκμετάλλεψη, και μόνο το ατομικό συμφέρο ρυθμίζει την οργάνωση και τη ζωή της. Γι’ αυτό και η παιδεία, όπως είπα, καλλιεργεί, και δεν μπορούσε να κάνει αλλιώς, τον εγωισμό των παιδιών.

ΤΑ ΚΡΙΤΗΡΙΑ ΓΙΑ ΤΗ ΜΟΡΦΩΣΗ

Άρθρο του Κ. Δ. ΣΩΤΗΡΙΟΥ

Δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα «Ελεύθερη Ελλάδα»

ΑΠΟΓΕΥΜΑΤΙΝΗ ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ

 ΟΡΓΑΝΟ ΤΟΥ ΠΟΛΙΤΙΚΟΥ ΣΥΝΑΣΠΙΣΜΟΥ ΤΩΝ ΚΟΜΜΑΤΩΝ ΤΟΥ ΕΑΜ

στη στήλη «Η επιστήμη για το λαό»

Στις 26-27-28 Νοεμβρίου 1946 σαν «Μαθήματα Αγωγής"

Ληψη Εφημεριδας pdf

Είδαμε στα δύο προηγούμενα μαθήματα («Ελεύθερη Ελλάδα» 11-17 του Οκτώβρη), ποια είναι η ουσία της μόρφωσης και ποιοι οι βασικοί παράγοντες για τη λειτουργία της. Καιρός τώρα να εξετάσουμε τα συστατικά της στοιχεία και να εξακριβώσουμε ποια είναι τα κριτήρια, για να κρίνουμε αν πραγματικά μορφώνεται το παιδί.

Δυό είναι οι βασικές ανάγκες της ζωής, οι βιολογικές, όπως τις λέμε ανάγκες και στον άνθρωπο και σ’ όλα τα ζωντανά πλάσματα, η αυτοσυντήρηση και η αναπαραγωγή. Από τις δύο αυτές ανάγκες πηγάζουν όλες οι άλλες, και οι υλικές – η ανάγκη για τροφή, πείνα, δίψα, η ανάγκη για ξεκούρασμα, ύπνος, η ανάγκη για προφύλαξη από κιντύνους, η σεξουαλική ανάγκη κτλ- και οι πνευματικές, όπως η ανάγκη για χαρά, η απόλαυση της ομορφιάς, της τέχνης και τόσες άλλες. Το κάθε ζωντανό πλάσμα από το κατώτερο ως το ανώτερο, τον άνθρωπο, έχει τα κατάλληλα όργανα, για να μπορεί να ικανοποιεί με το δικό του τρόπο τις δικές του ανάγκες. Ας θυμηθούμε τώρα, πως και στα ανώτερα ζώα και πιο πολύ στον άνθρωπο, τα όργανά τους δεν είναι ώριμα, όταν γεννιέται το άτομο, και πως αναπτύσσονται και μορφώνονται στη διάρκεια της παιδικής ηλικίας. Και γι’ αυτό, είπαμε, πως σοβαρότατη ανάγκη στην παιδική ηλικία, που όχι σπάνια ξεπερνάει κι’ αυτή την ανάγκη της αυτοσυντήρησης, είναι η ανάγκη για ανάπτυξη, η ανάγκη δηλαδή να εξοπλισθεί το άτομο για τη ζωή.

Τι έχει λοιπόν ν’ αναπτύξει το παιδί με την αυτομόρφωσή του, για να εξοπλισθεί για τη ζωή ; Το παιδί πρέπει πρώτα ν’ αναπτύξει το σώμα του –ανάστημα, βάρος – και όλα τα εσωτερικά και εξωτερικά του όργανα. Ταυτόχρονα  πρέπει να καλλιεργήσει και τις ικανότητες τις λειτουργίες αυτών των οργάνων, τις σωματικές δηλαδή λειτουργίες, το περπάτημα, το πιάσιμο, την όραση, την αφή κτλ και να τις μορφώσει, όπως είδαμε στο προηγούμενο μάθημα, μέσα στη ζωή και με την πράξη, με τη χρησιμοποίησή τους επάνω στα προβλήματα, που του προβάλλει κάθε φορά η δική του ζωή. Ώστε το πρώτο συστατικό στοιχείο της μόρφωσης είναι η καλλιέργεια των σωματικών λειτουργιών μέσα στη ζωή.

Ταυτόχρονα πρέπει το παιδί να καλλιεργήσει και να μορφώσει και τις πνευματικές του λειτουργίες, την προσοχή, τη μνήμη, τη φαντασία, τη νόηση. Ώστε το δεύτερο συστατικό στοιχείο της μόρφωσης είναι η καλλιέργεια των πνευματικών λειτουργιών. Είπαμε, πως και οι πνευματικές λειτουργίες, όπως και όλες οι άλλες, μορφώνονται και τελειοποιούνται μέσα στη ζωή και με την πράξη. Το παιδί, ας το καταλάβουμε καλά, μορφώνει  πραγματικά τις πνευματικές του λειτουργίες, μόνο άμα τις χρησιμοποιεί για να ικανοποιεί τις δικές του ανάγκες, και να λύνει τα προβλήματα, που σε κάθε βήμα του προβάλλει η δική του η ζωή.

Τι κάνει όμως η επίσημη παιδεία μας; Αγνοεί με πείσμα τα διδάγματα της σύγχρονης ψυχολογίας και εξακολουθεί ακόμη και σήμερα να παραδέχεται – άλλο ζήτημα για ποιο λόγο – πως οι πνευματικές λειτουργίες του ανθρώπου είναι δυνάμεις της άϋλης και αθάνατης ψυχής και όχι όργανα για την πραχτική εξυπηρέτηση της ζωής, και γι’ αυτό πως η κατάλληλη ατμόσφαιρα για την μόρφωσή τους είναι έξω από την πρακτική ζωή. Σύμφωνα με την ριζικά λαθεμένη αυτή αντίληψή της, η επίσημη παιδεία μας αναγκάζει τα παιδιά να μορφώσουν τις πνευματικές λειτουργίες τους με τον πιο αφύσικο, με τον πιο αντιεπιστημονικό τρόπο, με ανούσιες ασκήσεις και γυμνάσματα έξω από τη ζωή, έξω από τις πραγματικές ανάγκες των ίδιων των παιδιών. Πιστεύει πως μορφώνει τη μνήμη των παιδιών, με τον παπαγαλισμό, την προσοχή, με τα προστάγματα και τις τιμωρίες και τις φωνές του δασκάλου, και την κρίση με τους γραμματικούς και συντακτικούς κανόνες. Έτσι όμως, αντί να βοηθεί, τα εμποδίζει τα παιδιά να μορφώσουν τις πνευματικές τους λειτουργίες. Άμα όμως εμποδίζουμε το παιδί να χρησιμοποιεί τα όργανά του, τις πνευματικές του λειτουργίες, για να λύνει τα δικά του προβλήματα, και το αναγκάζουμε να καταγίνεται με πράγματα που δεν το ενδιαφέρουν, μ’ άλλα λόγια που δεν εκφράζουν τις δικές του ανάγκες, τότε το εμποδίζουμε ταυτόχρονα να μορφώσει τις πνευματικές του λειτουργίες, το αφήνουμε αμόρφωτο.

Μπορούμε τώρα να βγάλουμε το πρώτο μας συμπέρασμα. Για να ειπούμε πως πραγματικά μορφώνεται το παιδί, πρέπει να προσέξουμε να ιδούμε, αν χρησιμοποιεί τις ικανότητές του, για να ικανοποιεί τις δικές του ανάγκες, τα δικά του ενδιαφέροντα. Ώστε το πρώτο κριτήριο για την αληθινή μόρφωση, είναι η χρησιμοποίηση των ικανοτήτων μέσα στη ζωή και για τη ζωή.

Παράλληλα και ταυτόχρονα με τις σωματικές και πνευματικές λειτουργίες, πρέπει το παιδί να καλλιεργήσει και να μορφώσει και τον ψυχικό του πλούτο, τις ψυχικές του λειτουργίες και ικανότητες, τη θέληση, την πρωτοβουλία, τα διάφορα συναιστήματα και προπάντων το συναίστημα της ελευτερίας και τα κοινωνικά συναιστήματα. Το τρίτο λοιπόν συστατικό στοιχείο της αληθινής μόρφωσης είναι η καλλιέργεια και ο εμπλουτισμός των ψυχικών λειτουργιών μέσα στη ζωή και με την πράξη. Εδώ που  φτάσαμε, σωστό νομίζω, να σταματήσουμε λίγο και να προσέξουμε ιδιαίτερα δύο σημεία:

ΤΙ ΕΙΝΑΙ Η ΜΟΡΦΩΣΗ

ΤΙ ΕΙΝΑΙ Η ΜΟΦΩΣΗ -pdf

Άρθρο του Κ. Δ. ΣΩΤΗΡΙΟΥ

Δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα «Ελεύθερη Ελλάδα»

«Απογευματινή εφημερίδα, όργανο του πολιτικού συνασπισμού των κομμάτων του ΕΑΜ»

Από τις 11 έως τις 17 Οκτώβρη του 1946 στη στήλη

«Η επιστήμη για το λαό» σε έξι συνέχειες ως «Μάθημα»

ΑΝ ΣΑΣ ΡΩΤΗΣΩ: Ο άνθρωπος πού τέλειωσε το γυμνάσιο, ή ο άνθρωπος πού σπούδασε στο πανεπιστήμιο, ή ακόμη ο καθηγητής στο πανεπιστήμιο, είναι «μορφωμένοι»; Θα μού απαντήσετε – φαντάζομαι χωρίς να το καλοσκεφτείτε – πώς και οι τρείς τους είναι μορφωμένοι, ο ένας βέβαια περισσότερο από τον άλλον, ανάλογα με τα γράμματα πού έμαθαν, ανάλογα με τις σπουδές πού έκαναν. Και αντίθετα, ο αναλφάβητος ή ο αγράμματος, πού φοίτησε το πολύ δυό-τρία χρόνια στο δημοτικό σχολείο και αποξέχασε και τα λιγοστά πού έμαθε θα μού πείτε πώς και οι δυό τους είναι «αμόρφωτοι» επειδή είναι αγράμματοι.

Αν μάλιστα σας ρωτήσω για τον πρωτόγονο άνθρωπο πού ζει σε άγρια ή μισοάγρια  κατάσταση, θα παραξενευτείτε για την ερώτησή μου, και χωρίς κανένα δισταγμό θα μού απαντήσετε πώς αυτός δα είναι ολότελα «αμόρφωτος». Και αν ακόμη σας ρωτήσω, τι είναι εκείνο πού σας κάνει να χαραχτηρίσετε «μορφωμένο ή αμόρφωτο» έναν άνθρωπο, ποιο δηλαδή είναι το κριτήριό σας, θα μου απαντήσετε πρόθυμα, πως είναι τα γράμματα, οι γνώσεις , πού έμαθε. Μ’ άλλα λόγια ταυτίζετε τη μόρφωση με τη μάθηση. Και με το δίκιο σας γιατί αυτό γινόταν χρόνια πολλά και αυτό γίνεται ακόμη και σήμερα ιδιαίτερα σε μας. Ένα από τα βασικά ελαττώματα της παιδείας μας, αληθινή πληγή για τα παιδιά μας, είναι πως ενδιαφέρεται σχεδόν αποκλειστικά για τη μάθηση –την ποσοτική και διακοσμητική μάθηση – και όχι για την μόρφωση, έτσι που γεννάει στον καθένα την αντίληψη, πως μορφώνομαι και αποχτάω και αποθηκεύω στο μυαλό μου γνώσεις, είναι το ίδιο πράγμα.

Είναι όμως σωστή η αντίληψη αυτή; Μόρφωση και μάθηση είναι το ίδιο πράγμα; Αποκλείεται τάχα, ένα τελειόφοιτος  του γυμνασίου, ή ένας διπλωματούχος του πανεπιστημίου ή και ένας «σοφός» καθηγητής να μην είναι μορφωμένος, όσο κι’ αν είναι πολύμαθος και γραμματισμένος; Και αντίθετα αποκλείεται ο αναλφάβητος ή και ο πρωτόγονος άνθρωπος να είναι «μορφωμένοι» όσο κι’ αν είναι αγράμματοι; Η ουσία της μόρφωσης είναι τα γράμματα οι γνώσεις; Τι είναι λοιπόν η μόρφωση και ποια θέση παίρνουν μέσα στη μόρφωση οι γνώσεις; Να το πρόβλημά μας.

*

Θα ξεκινήσουμε στην έρευνά μας από μερικές πολύ απλές παρατηρήσεις. Άμα συγκρίνουμε τον άνθρωπο με τα άλλα θηλαστικά ζώα θα διαπιστώσουμε πολλές διαφορές αναμεταξύ τους. Θα σταθούμε σε τρείς. Αυτές μας ενδιαφέρουν σήμερα για το πρόβλημά μας:

Α’. Ο άνθρωπος όταν γεννιέται είναι το ποιο αδύναμο πλάσμα. Το βρέφος δεν μπορεί ούτε να κουνηθεί από τη θέση του, ούτε την τροφή του να βρει, ή να πάει να πάρει. Και φωτιά αν πιάσει η κούνια του θα καεί ζωντανό. Η ζωή του κρεμιέται ολοκληρωτικά από τη βοήθεια του ενήλικου, από την περιποίηση της μητέρας προ πάντων. Συγκρίνετε το βρέφος με τα νεογνά των άλλων ζώων, με το κατσικάκι, το αρνάκι, το γατάκι, το πουλάκι. Η υπεροχή τους είναι ολοφάνερη. Τα νεογνά των άλλων ζώων έρχονται στον κόσμο καλύτερα διαμορφωμένα, καλύτερα προετοιμασμένα για τη ζωή τους. Μπορούν από την πρώτη στιγμή να μετακινούνται μόνα τους, να παίρνουν ή και να βρίσκουν ακόμη την τροφή τους, και να προφυλάγονται λίγο πολύ από τους κιντύνους. Μπορούν δηλαδή να ικανοποιούν τις ανάγκες της ζωής τους χίλιες φορές καλύτερα από το βρέφος. Η πρώτη μας λοιπόν παρατήρηση είναι πως το βρέφος βρίσκεται σε πολύ μειονεχτική θέση. Είναι ολότελα ανίκανο να ικανοποιήσει τις ανάγκες της ζωής του. Είναι σε σύγκριση με τα νεογνά των άλλων ζώων πολύ πιο ανώριμο, πολύ πιο αδιαμόρφωτο.

ΟΙ ΝΕΟΙ ΚΑΙ Η ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ

Άρθρο του Κ. Δ. ΣΩΤΗΡΙΟΥ

Δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα «Ελεύθερη Ελλάδα»

ΑΠΟΓΕΥΜΑΤΙΝΗ ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ

 ΟΡΓΑΝΟ ΤΟΥ ΠΟΛΙΤΙΚΟΥ ΣΥΝΑΣΠΙΣΜΟΥ ΤΩΝ ΚΟΜΜΑΤΩΝ ΤΟΥ ΕΑΜ

Στις  28/8 και 1/9/1946

Η ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ -pdf

Με πίστη και ενσυνείδητη αυτοθυσία αγωνίζεται ο ελληνικός λαός για τη Δημοκρατία. Τίποτε δεν τον τρομάζει. Ούτε η φασιστική τρομοκρατία, ούτε η ανθρωποσφαγή, ούτε οι καταστροφές και οι εμπρησμοί, ούτε οι δολοφονίες και οι επίσημες εκτελέσεις.

Μισεί θανάσιμα ο ελληνικός λαός τη μοναρχία. Γνωρίζει τις εθνικές συμφορές που έφερε στη χώρα μας. Και βλέπει με ασυγκράτητη αγανάκτηση, πως η μοναρχία είναι ο εμπρηστής της ενότητας, ο κύριος υποκινητής και καθοδηγητής του διχασμού και του εμφύλιου σπαραγμού, ο αρχηγός του φασισμού, ο προστάτης των δοσίλογων, ο σφαγιαστής της ανεξαρτησίας, ο στυλοβάτης της αγγλικής κατοχής, ο ταραξίας της ειρήνης.

Και θα νικήσει ο αδούλωτος ελληνικός λαός, όσο σκληρός κι’ αν είναι ο αγώνας, όσες θυσίες κι’ αν χρειαστούν. Έχει στο πλευρό του όλους τους δημοκρατικούς λαούς. Πολέμησε ηρωϊκά πρώτος ανάμεσα στους πρώτους για το ξερίζωμα του φασισμού. Και θα νικήσει. Έχει ατρόμητο πρωτοπόρο αγωνιστή την ηρωϊκή νεολαία μας.

Αν η μοίρα του ελληνικού λαού ήταν τραγική στα 120 χρόνια της μοναρχικής σκλαβιάς του, τραγικότερη ήταν για την ελληνική νεολαία. Πείνα, εξαθλίωση, ψυχικός μαρασμός πυκνό πνευματικό σκοτάδι. Ολοκληρωτική η εγκατάλειψή της, εγκληματική η απονιά του μοναρχικού κράτους προς τη νεολαία.

*

Καμιά φροντίδα για την υγεία της νέας γενιάς, καμιά μέριμνα για τη μητρότητα. Ούτε βρεφοκομικοί ούτε συμβουλευτικοί σταθμοί. Μετριούνται στα δάχτυλα οι παιδικοί σταθμοί που λειτούργησαν τα τελευταία χρόνια στην Αθήνα και δυό τρείς άλλες πόλεις μόνο και μόνο για να επιδείξουν τη φιλανθρωπία (!) τους γνωστές κυρίες της αριστοκρατίας. Χιλιάδες παιδιά του λαού ζουν μέσα στη γύμνια και την ξυπολυσιά, χιλιάδες αδικοπεθαίνουν. Το δρεπάνι του Χάρου 120 χρόνια θερίζει αλύπητα παιδικές ζωές, ωραία μπουμπούκια, πριν ακόμη ανοίξουν να χαρούν τον ήλιο και να μοσκοβολήσουν τον αέρα. Η Ελλάδα, η πατρίδα μας, με το γλυκό κλίμα της έχει τη μεγαλύτερη απ’ όλα τα πολιτισμένα κράτη θνησιμότητα στη βρεφική και παιδική ηλικία. Προπολεμικά σε 1.000 βρέφη πέθαιναν 148 στην Ελλάδα, 71 στην Αγγλία, 51 στη Νορβηγία, και σε 1.000 παιδιά 1-5 χρονών πέθαιναν στην Ελλάδα 32, στην Αγγλία 7 και στη Νορβηγία 4, οχτώ φορές λιγότερο. Στα 1938 πέθαναν σε μας 5.479 παιδιά 5-14 χρονών κι’ από αυτά 586 από φθίση και 495 από ελονοσία. Σήμερα η κατάσταση είναι αφάνταστα τραγικότερη. Από 160.000 παιδιά που εξετάσθηκαν πέρσι στη Θεσσαλονίκη μόλις τα 1.450 βρέθηκαν γερά. Τα ίδια αποτελέσματα έδωσε και αντίστοιχη ιατρική εξέταση στην Αθήνα. Συθέμελα κλονισμένη η υγεία της νεολαίας μας, κλονισμένη μαζί της η ίδια η υπόσταση της ελληνικής φυλής.

Φριχτοί οι όροι της διατροφής των παιδιών. Αμορφωσιά των γονιών, άγνοια για τους κανόνες της διατροφής, βρώμα, γύμνια, μόνιμος υποσιτισμός λιποθυμίες και θάνατοι από πείνα, κλονισμός της υγείας, αποβαρβάρωση της ψυχής των παιδιών, είναι τα δώρα που πρόσφερε 120 χρόνια το εγκληματικό μοναρχικό κράτος στα ελληνόπουλα. Τα μαθητικά λουτρά ανύπαρχτα. Η μαθητική ιματιοθήκη άγνωστη. Μαθητικά συσσίτια πρωτοπαρουσιάζονται έπειτα από το 1926, λιγοστά κι’ αυτά και ιδρυμένα από φιλότιμους προοδευτικούς λειτουργούς της παιδείας. Μεγάλος ο θόρυβος που έκανε η μοναρχοφασιστική τυραννία της 4^ης Αυγούστου για τα μαθητικά συσσίτια. Θέλησε να τα γενικεύσει. Μα όλοι μας ξέρουμε πόσο βάρβαρα κακολειτούργησαν, όλοι μας ξέρουμε τις καταχρήσεις που έγιναν από τα όργανά της. Λίγοι όμως ξέρουν πως τα έξοδα για τα μαθητικά συσσίτια της 4^ης Αυγούστου τα πλήρωσε ο δουλευτής ελληνικός λαός. Ένα εκατομμύριο Ελληνόπουλα πλήρωναν υποχρεωτικά τη χρονιάτικη εισφορά και έπαιρναν συσσίτιο λιγότερο από 200 χιλιάδες στις πόλεις και στα κεφαλοχώρια.

Φριχτές και οι συνθήκες εργασίας για τη νεολαία μας. Το παιδί του αγρότη και του εργάτη καταδικασμένο να δουλεύει από την ηλικία των οχτώ χρόνων για να βοηθάει το σπίτι, για να βγάζει το ψωμί του. Πολύωρη υποχρεωτική εργασία, άγρια εκμετάλλευση. Αφάνταστο το δράμα της νέας γενιάς. Καμιά φροντίδα. Οι κάποιοι νόμοι για την προστασία του εργαζόμενου παιδιού, ποτέ δεν εφαρμόστηκαν. Απλή επίδειξη και στο βάθος συνειδητή απάτη του λαού από το μοναρχικό κράτος.

Απαγορευμένος καρπός η χαρά, η αιθέρια τροφή για την παιδική ψυχή, το βαθύτερο εσωτερικό κίνητρο για τη δημιουργική δράση του παιδιού. Πένθος και φτώχεια, καταναγκασμός και ψυχικός μαρασμός στο φτωχό λαϊκό σπίτι, σκληρή η δουλειά. Το σχολείο με το βάρβαρο εκπαιδευτικό σύστημα φυλακή της παιδικής ψυχής. Αποδιωγμένη η χαρά, κυνηγημένο το παιχνίδι. Καμιά φροντίδα για τον αθλητισμό και την ψυχαγωγία. Κλειστές οι πόρτες της αληθινής τέχνης για το παιδί, το παιδικό θέατρο ανούσιο, η εμπνευσμένη παιδική λογοτεχνία σχεδόν ανύπαρκτη στη χώρα μας. Και η λιγοστή που δίνεται από το μοναρχικό κράτος στα σχολεία, διαποτισμένη με παραπλανητικά ιδανικά και αντιδημοκρατικό πνεύμα.

Πυκνό το πνευματικό σκοτάδι, όπου έζησε η νέα γενιά στα 120 χρόνια. Πρώτη στον αναλφαβητισμό και την αγραμματοσύνη η πατρίδα μας, όπου γεννήθηκε η επιστήμη και άνθισε η φιλοσοφία.

ΓΙΑ ΤΗ ΖΩΝΤΑΝΗ ΜΟΡΦΩΣΗ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΟΠΑΙΔΩΝ Η ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ Στην Ελεύθερη Ελλάδα ΤΟ ΑΝΑΓΕΝΝΗΤΙΚΟ ΕΡΓΟ ΤΗΣ Π.Ε.Ε.Α.

ΕΛΕΥΘΕΡΗ ΕΛΛΑΔΑ-pdf

          

Άρθρο του Κ. Δ. ΣΩΤΗΡΙΟΥ

Δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα «Ελεύθερη Ελλάδα»

ΑΠΟΓΕΥΜΑΤΙΝΗ ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ,

 ΟΡΓΑΝΟ ΤΟΥ ΠΟΛΙΤΙΚΟΥ ΣΥΝΑΣΠΙΣΜΟΥ ΤΩΝ ΚΟΜΜΑΤΩΝ ΤΟΥ ΕΑΜ

στις 27 Σεπτεμβρίου 1945

Το Ελληνικό Κράτος ποτέ δεν ενδιαφέρθηκε για τη μόρφωση των παιδιών του λαού. Εκατοντάδες χιλιάδες και σήμερα οι αναλφάβητοι. Στρατός αμέτρητος οι αγράμματοι στη χώρα μας. Τα σχολικά κτίρια τα περισσότερα σαραβαλιασμένα, βρώμικα, πένθιμα, σωστή φυλακή για την παιδική ψυχή. Καμμιά φροντίδα για τη διατροφή των παιδιών, καμμιά μέριμνα για την υγεία και την χαρά τους. Πρώτη στον αναλφαβητισμό η Ελλάδα, πρώτη και στη θνησιμότητα της βρεφικής και παιδικής ηλικίας. Παραπεταμένο το δημοτικό σχολείο. Ακόμη και τα παιδιά που το τελειώνουν βγαίνουν στη ζωή άγλωσσα, ακατατόπιστα με κάποια κουρέλια γνώσεις, ξεθωριασμένα στολίδια της αμάθειάς τους.

Πνεύμα σχολαστικισμού έχει επικαθίσει στην παιδεία μας από το νηπιαγωγείο ως το Πανεπιστήμιο. Ο λογιοτατισμός, η καθαρεύουσα, η γνωσεοπληξία αποξέραναν τη ζωτικότητα της ελληνικής φυλής. Η παιδεία δεν έγινε συντελεστής στην πρόοδο της χώρας, στην οικονομική και πνευματική της ανάπτυξη. Δεν εξοπλίζει το λαό και τη νεολαία για τη ζωή. Κρατάει τα νιάτα μακριά από την άμεση πραγματικότητα και τα προβλήματά της. Καλλιεργεί την περιφρόνηση στην παραγωγική δουλειά και στον εργάτη. Διαποτισμένη με τα πιό αντιλαϊκά ιδανικά της προγονοπληξίας, της πατριδοκαπηλείας και της ασκητικής «λιτότητας» χάλκευε τις αλυσίδες της οικονομικής και πνευματικής σκλαβιάς του λαού. Η παιδεία προετοίμασε ιδεολογικά το φασισμό και στο τέλος έγινε πειθήνιο όργανό του.

Και πάτησαν στον τόπο μας οι Ούννοι. Σκλάβα η πατρίδα μας. Πείνα και εξαθλίωση. Τα σχολεία κλειστά. Τα παιδιά σκελετωμένα. Οι δάσκαλοι κυνηγημένοι. Τα σχολικά κτίρια καμένα, ερειπωμένα. Αυτή την τραγική κατάσταση της παιδείας μας, είχε να αντιμετωπίσει η Εθνική Κυβέρνηση στα ελεύθερα βουνά, η Π.Ε.Ε.Α.

 Μέσα στη φωτιά του Εθνικοαπελευθερωτικού αγώνα, παράλληλα με το άλλο γόνιμο αναδημιουργικό της έργο καταπιάστηκε η Π.Ε.Ε.Α. και με το εκπαιδευτικό πρόβλημα. Με το διαλεχτό επιτελείο της από παιδαγωγούς και άλλους εκπαιδευτικούς καθόρισε τις βασικές γραμμές για τη ριζική αναγέννηση της παιδείας μας, χάραξε το πρόγραμμα της αληθινής λαϊκής παιδείας και έδωσε την πιο προοδευτική λύση στα άμεσα ζητήματα.

Ο Γραμματέας  (υπουργός) της Παιδείας ο καθηγητής Κόκκαλης στην προγραμματική του εισήγηση στο Εθνικό Συμβούλιο στους Κορυσχάδες της Ευρυτανίας, διακήρυξε τα νέα ζωντανά ιδανικά της παιδείας: το ιδανικό της εθνικής λευτεριάς και ανεξαρτησίας, το ιδανικό της Λαϊκής Δημοκρατίας για το ξεσκλάβωμα του λαού από την πολύπλευρη σκλαβιά του, το ιδανικό της ειρήνης με την άδολη συνεργασία με όλους τους λαούς και το ιδανικό της ευτυχίας του συνόλου. Μόνον άμα γαλουχηθεί η νεολαία μας με τα ζωντανά προοδευτικά αυτά ιδανικά, τόνισε θα μπεί στο δρόμο της προόδου και θα βοηθήσει μ’ όλη τη νεανική της φλόγα στο χτίσιμο του νεοελληνικού πολιτισμού. Καθόρισε επίσης τις γενικές θέσεις όπου πρέπει να θεμελιωθεί το μεγαλόπρεπο οικοδόμημα της λαϊκής παιδείας. Οι σπουδαιότερες είναι οι ακόλουθες:

ΤΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ Ο φασισμός μέσα στη παιδεία μας

Άρθρο του Κ. Δ. ΣΩΤΗΡΙΟΥ

Δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα «Ελεύθερη Ελλάδα»

ΟΡΓΑΝΟ ΤΗΣ ΚΕΝΤΡΙΚΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΤΟΥ ΕΘΝΙΚΟΥ ΑΠΕΛΕΥΘΕΡΩΤΙΚΟΥ ΜΕΤΩΠΟΥ (Ε.Α.Μ.)

στις 22 Απριλίου 1945

Με υπογραφή

Θλιβερή είναι η ιστορία του αμαρτωλού Εκπαιδευτικού Συμβουλίου και για την παιδεία μας και για τους λειτουργούς της. Δε στάθηκε στο ύψος του το Εκπαιδευτικό Συμβούλιο. Δεν έγινε ο δίκαιος κριτής και ο προστάτης του εκπαιδευτικού κλάδου. Δεν έγινε φορέας προόδου στην παιδεία μας. Ιδιαίτερα τα τελευταία χρόνια ξέπεσε ολότελα στη συνείδηση του λαού και του εκπαιδευτικού κλάδου. Είχε καταντήσει ο προμαχώνας της αντιπροοδευτικής παιδείας μας. Ματαίωνε είτε φανερά, είτε με πλάγια μέσα κάθε μεταρρυθμιστική προσπάθεια. Έβλεπε με ύποπτο μάτι και υπόσκαπτε ακόμα και αλλαγές στη μέθοδο της διδασκαλίας, που επιχειρούσανε με δική τους πρωτοβουλία προοδευτικοί λειτουργοί της παιδείας. Καιροφυλακτούσε μάλιστα να βρεί την ευκαιρία και να τους τιμωρήσει για την καινοτομία τους. Πρόμαχος της ψευτονεοδημοτικής, ακόμη και της καθαρεύουσας, έγινε το εκπαιδευτικό Συμβούλιο ο στυλοβάτης του ψευτοκλασσικού ιδανικού της προγονοπληξίας και ο υπέρμαχος της πατριδοκαπηλίας στην παιδεία μας. Με πείσμα υποστήριξε την ποσοτική μάθηση, το παραγέμισμα της μνήμης των παιδιών μας με γνώσεις άχρηστες και  περιττές και παρεμπόδιζε την ποιοτική μόρφωση της νεολαίας μας. Καμμιά προσπάθεια να προσαρμόσει την παιδεία μας στις υλικές και πνευματικές ανάγκες του λαού και της νεολαίας. Χιλιάδες σχολεία κλειστά, χιλιάδες οι αδιόριστοι λειτουργοί της παιδείας. Ποτέ δεν ύψωσε το εκπαιδευτικό Συμβούλιο τη φωνή του να διαμαρτυρηθεί για το κατάντημα αυτό. Πρόθυμα μάλιστα ψήφιζε να κλείσουνε τα διδασκαλεία. Δε φρόντισε να διαλύσει το πνευματικό σκοτάδι όπου ήταν βυθισμένος ο ελληνικός λαός. Αντίθετα με τα αντιλαϊκά μέτρα του το πύκνωνε. Καμμιά ανώτερη πνοή. Βαριά και μολυσμένη η ατμόσφαιρα του εκπαιδευτικού Συμβουλίου από την μπόχα της πισοδρομικότητας.

O συναγ. Κ ΣΩΤΗΡΙΟΥ ΓΙΑ ΤΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ

«Μόνο γνήσιο δημοκρατικό πολίτευμα

Θα δραστηριοποιήσει τις δημιουργικές

ΔΥΝΑΜΕΙΣ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΛΑΟΥ»

Συνέντευξη του Κ. Δ. ΣΩΤΗΡΙΟΥ

Δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα «Ελεύθερη Ελλάδα»

ΟΡΓΑΝΟ ΤΗΣ ΚΕΝΤΡΙΚΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΤΟΥ ΕΘΝΙΚΟΥ ΑΠΕΛΕΥΘΕΡΩΤΙΚΟΥ ΜΕΤΩΠΟΥ (Ε.Α.Μ.)

στις 18 Μαρτίου 1945

ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ -pdf

Ο συναγωνιστής Κ. Σωτηρίου είναι ένας προοδευτικός παιδαγωγός με βαθύτατη παιδαγωγική μόρφωση και πλουσιότατη πείρα. Η ζωή του είναι αφιερωμένη στην αναμόρφωση της παιδείας μας και στην ανάπλαση της ελληνικής νεολαίας πάνω σε προοδευτικά ιδανικά.

Ο συναγωνιστής Κ. Σωτηρίου κατά την διάρκεια της κατοχής είχε βρεθεί  στο βουνό και εργάσθηκε γόνιμα στη Γραμματεία της παιδείας της Π.Ε.Ε.Α.  Είναι επίσης μέλος του προεδρείου του Κεντρικού Συμβουλίου της ΕΠΟΝ.

Του υποβάλαμε τα ερωτήματα της «Ελεύθερης Ελλάδας»:

- Πως κρίνετε τις αποφάσεις των Συμμάχων στη Διάσκεψη της Γιάλτας;

Οι κοσμοσωτήριες αποφάσεις, που πήραν οι μεγάλοι μας σύμμαχοι στη Γιάλτα, ανοίγουν διάπλατα το δρόμο του λυτρωμού και της προόδου, για την πραγματοποίηση των ιδανικών της λευτεριάς και της ειρήνης. Ενσαρκώνουν τις βαθύτερες λαχτάρες της πλατειάς μάζας όλων των λαών που με τον ιδρώτα της δημιουργεί τα υλικά και πνευματικά αγαθά και χτίζει με το αίμα της την ανθρώπινη ευτυχία επάνω στη γη. Η απόφαση των μεγάλων μας συμμάχων να θεμελιώσουν και να κατοχυρώσουν την ειρήνη με τη συνεργασία όλων των εθνών, δημιουργεί τις ευνοϊκές συνθήκες για την αμοιβαία κατανόηση και τη συνεργασία όλων των λαών στο χτίσιμο του νέου πολιτισμού, όπου ο κάθε λαός ελεύτερος και λυτρωμένος θα προσφέρει ό,τι ωραιότερο μπορεί να δημιουργήσει.

Με τα δημοκρατικά πολιτεύματα που εγκαθιδρύονται παντού, οι λαοί θα κρατούν οι ίδιοι την τύχη τους στα χέρια τους. Θα γίνουν οι οικοδόμοι της ευτυχίας τους μα και οι ακοίμητοι φρουροί της. Καλά θα κάνουμε όλοι οι Έλληνες να κατανοήσουμε τις αποφάσεις της Γιάλτας. Μέσα στη θολωμένη σημερινή ατμόσφαιρά μας είναι το φωτεινό αστέρι που μας δείχνει το δρόμο που πρέπει να ακολουθήσουμε για ν’ αποφύγουμε τους μεγάλους εσωτερικούς και εξωτερικούς  κινδύνους που ολοφάνερα μας απειλούν.  

Στα 120 χρόνια της ελεύτερης ζωής μας δοκιμάσαμε πικρά και τη μοναρχία και τη συνταγματική βασιλεία και τη στρατοκρατία και τις βαριές αλυσίδες της βασιλικής φασιστικής διχτατορίας της 4^ης Αυγούστου. Όλα αυτά τα πολιτεύματα χρεωκόπησαν, αφού συσσώρεψαν συμφορές και καταστροφές. Γι’ αυτό η Δημοκρατία είναι ιστορικά αναγκαία και στη χώρα μας. Η βασιλεία αν ξανάρθει, θα ζητήσει και πάλι με τυραννικά μέσα να πνίξει το λαϊκό φρόνημα. Θα προκαλέσει βαθύτατη εσωτερική διαίρεση, θα παραλύσει τις δημιουργικές δυνάμεις του λαού και της νεολαίας και θα οδηγήσει τη χώρα μας στην τελειωτική καταστροφή.

Η ΗΘΙΚΗ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗ ΤΗΣ ΝΕΟΛΑΙΑΣ

Νέα Γενιά 

Άρθρο του Κ. Δ. ΣΩΤΗΡΙΟΥ

Δημοσιεύθηκε στο περιοδικό «Νέα Γενιά»

(ΟΡΓΑΝΟ ΤΟΥ ΚΕΝΤΡΙΚΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ ΤΗΣ ΕΠΟΝ)

Χρόνος 2^ος –ΑΡ. Φύλλου 46 – Αθήνα  15 Μάρτη  1945

Η Δημοκρατία για να θεμελιωθεί και να ευδοκιμήσει δε χρειάζεται πολίτες άβουλους και δούλους. Αντίθετα χρειάζεται πολίτες δραστήριους, δημιουργικούς, ελεύτερους, με πολύπλευρη πρωτοβουλία, με πλούσια αναπτυγμένο το συναίσθημα της προσωπικής ευθύνης για την προκοπή της ολότητας. Στη δημοκρατικά οργανωμένη πολιτεία ο κάθε πολίτης πρέπει να συμμετέχει με φλογερό ενδιαφέρο στη δημόσια ζωή και στην οργάνωση του κράτους, γιατί το κράτος είναι δικό του και η καλή λειτουργία και οργάνωσή του είναι εγγύηση για την ευτυχία ολόκληρης της κοινωνίας. Πρέπει ο κάθε πολίτης να νοιώθει βαθιά την ευθύνη και την υποχρέωσή του να βοηθήσει με όλη του τη δύναμη για να λυθούν τα γενικά ζητήματα για το συνολικό καλό και να αγωνίζεται ακούραστα για τη γενική πρόοδο.

Τέτοια ανατροφή πρέπει να πάρουν τα παιδιά μας και στο σπίτι και ιδιαίτερα στο σχολείο. Πρέπει η παιδεία μας να διαποτιστεί με το αντιφασιστικό πνεύμα. Πρώτιστο χρέος της να κάνει τη νεολαία φορέα των δημοκρατικών θεσμών, να διαπλάσει τα παιδιά μας σε πολίτες και φρουρούς της γνήσιας Δημοκρατίας.

Ποια πρέπει λοιπόν να είναι η ηθική διαπαιδαγώγηση της νεολαίας μας; Αντίθετη από τη φασιστική.  Η φασιστική παιδεία προβάλλει στα παιδιά για ηθικό ιδανικό την επικράτηση του ατόμου με κάθε μέσο. Στη  θέση αυτή του αντικοινωνικού ιδανικού, η δημοκρατική παιδεία θα προβάλλει την ευτυχία του συνόλου, την προκοπή και την ευημερία της πατρίδας και αντί να τροφοδοτεί, όπως γίνεται ως σήμερα, τον εγωισμό των παιδιών, θα καλλιεργεί εντατικά τα κοινωνικά τους συστήματα, την αγάπη, την αλληλεγγύη, τη συνεργασία, την αυτοθυσία, και θα τα διοχετεύει σε κοινωφέλιμη δράση.