Στις 23/06/1934 γίνεται η γιορτή της Λογοδοσίας του Διδασκαλείου στην οποία μιλάει ο Δήμαρχος
κ. Στρατήγης και η εφημερίδα «ΝΕΟΙ ΚΑΙΡΟΙ» όπως και η εφημερίδα «ΘΑΡΡΟΣ»
δημοσιεύουν την ομιλία του Δημάρχου και
σχετικά ρεπορτάζ .
Η εφημερίδα «ΝΕΟΙ ΚΑΙΡΟΙ» σε pdf: pdf 1
Η εφημερίδα «ΘΑΡΡΟΣ» σε pdf: pdf 2
Οι εφημερίδες είναι αρκετά ταλαιπωρημένες αλλά διαβάζονται.
Η επιστολή και τα ονόματα των 47 πολιτών του Πειραιά που
δημοσιεύθηκε την 01-12-1934 στην εβδομαδιαία εφημερίδα «ΚΟΙΝΗ ΓΝΩΜΗ» με την
οποία ζητούν την «Απόλυση» του Κώστα
Σωτηρίου από το Διδασκαλείο σε pdf : pdf 3
Η επιστολή του Δικηγόρου Μ.
Κεφαλάκη στον Κώστα Σωτηρίου όπου εκφράζει την λύπη του και ζητάει
συγνώμη από τον Κώστα Σωτηρίου διότι υπέγραψε το κείμενο «χωρίς να λάβω γνώσιν
του υβριστικού τούτου περιεχομένου…….» σε pdf : pdf 4
Η επιστολή-απάντηση του Κώστα Σωτηρίου σχετικά με το δημοσίευμα
της εφημερίδας «ΚΟΙΝΗ ΓΝΩΜΗ» της
01-12-1934 η οποία δημοσιεύθηκε στις 05-12-1934 στις εφημερίδες «Χρονογράφος»
«Σφαίρα» «Θάρρος» και «Νέοι Καιροί». Δακτυλογραφημένο κείμενο σε pdf : pdf 5
Η επιστολή του Δικηγόρου Κλ. Παπανικολάου (ένας από τους 47)
Πρόεδρος της Ε.Ε.Ε (Εθνική Ένωσις Ελλάδος )
Πειραιώς στην εφημερίδα «ΚΡΑΤΟΣ» της 11-12-1934. Εφημερίδα σε pdf : pdf 6
Το «Ανακοινωθέν» του Συλλόγου των καθηγητών του Διδασκαλείου
Θηλέων Πειραιώς σχετικά με την επιστολή
του Δημοτικού Συμβούλου κ. Ι. Μητρόπουλου που δημοσιεύθηκε στις εφημερίδες της
12ης Νοεμβρίου 1934 «Νέοι Καιροί» και «Σημαία» «Η πολυτέλεια εις το
Διδασκαλείον Θηλέων» σε pdf : pdf 8
Η συνέντευξη του Κώστα Σωτηρίου στην εφημερίδα «ΚΟΙΝΗ ΓΝΩΜΗ»
σχετικά με τις καταγγελίες για «σπατάλες» στο Διδασκαλείο σε pdf : pdf 9
Η «Πρότασις απολύσεώς μου υπό Εκπαιδευτικού Συμβουλίου Δήμου
Πειραιώς» 7 Φεβρουαρίου 1935 σε pdf : pdf 10
Εφημερίδα «ΕΦΟΔΟΣ» 20 Ιανουαρίου 1935 «Ο ΔΙΕΥΘΥΝΤΗΣ ΤΟΥ
ΔΙΔΑΣΚΑΛΕΙΟΥ ΘΗΛΕΩΝ ΠΕΙΡΑΙΩΣ ΚΟΜΜΟΥΝΙΣΤΗΣ!..- Η Ε.Ε.Ε. ΠΕΙΡΑΙΩΣ ΔΙΕΞΑΓΕΙ
ΓΙΓΑΝΤΙΟΝ ΑΓΩΝΑ ΓΙΑ ΤΑ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥ ΛΑΟΥ» σε pdf : pdf 11
Εφημερίδα «ΕΦΟΔΟΣ» 10 Φεβρουαρίου 1935 «Ο ΠΕΙΡΑΪΚΌΣ ΛΑΟΣ ΕΚΚΑΘΑΡΙΖΕΙ ΜΟΝΟΣ ΤΑ
ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΑ ΙΔΡΥΜΑΤΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΚΟΜΜΟΥΝΙΣΤΙΚΗΝ ΜΑΦΙΑΝ –Ο ΘΡΙΑΜΒΟΣ ΤΗΣ Ε.Ε.Ε.
ΠΕΙΡΑΙΩΣ ΠΡΩΤΟΠΟΡΟΥ ΕΙΣ ΤΟΝ ΑΝΤΙΚΟΜΜΟΥΝΙΣΤΙΚΟΝ ΑΓΩΝΑ – ΕΠΕΤΥΧΕ Ν’ ΑΠΟΛΥΣΗ ΤΟΝ
ΚΟΜΜΟΥΝΙΣΤΗΝ ΔΙΡΥΘΥΝΤΗΝ ΤΟΥ ΔΙΔΑΣΚΑΛΕΙΟΥ ΠΕΙΡΑΙΩΣ» σε pdf : pdf 12
Εφημερίδα «ΣΗΜΑΙΑ» 23 Μαΐου 1935 «ΤΙ ΓΙΝΕΤΑΙ ΤΟ ΖΗΤΗΜΑ ΤΟΥ
κ. ΣΩΤΗΡΙΟΥ;» (σελ. 1) – Εφημερίδα «ΧΡΟΝΟΓΡΑΦΟΣ» 18 Ιουνίου 1935 «ΤΟ ΔΡΑΜΑ ΤΩΝ
ΤΕΛΕΙΟΦΟΙΤΩΝ ΤΟΥ ΔΙΔΑΣΚΑΛΕΙΟΥ ΜΑΣ» Επιστολή του ΠΑΥΛΟΥ ΔΑΜΟΥΛΑΚΗ Δημοτικός
Σύμβουλος και Μέλος της Εκπαιδευτικής Επιτροπής του Διδασκαλείου (σελ. 2) –
Εφημερίδα «ΗΜΕΡΗΣΙΟΣ ΚΥΡΗΞ» 1 Ιουλίου 1935 «Ο ΗΘΙΚΟΣ ΡΥΘΜΟΣ ΣΤΟ ΔΙΔΑΣΚΑΛΕΙΟΝ
ΘΗΛΕΩΝ ΕΡΓΑ ΤΟΥ κ. ΣΤΡΑΤΗΓΗ» (σελ, 3). pdf : pdf 13
Εφημερίδα «ΧΡΟΝΟΓΡΑΦΟΣ» 19 Ιουνίου 1935 «ΝΕΟΙ ΗΡΟΣΤΡΑΤΟΙ
ΕΒΕΒΗΛΩΣΝ ΤΟΝ ΝΑΟΝ ΤΩΝ ΠΕΙΡΙΑΩΤΙΔΩΝ [ΑΡΘΕΝΩΝ – ΗΡΧΙΣΕΝ Η ΑΠΟΣΥΝΘΕΣΙΣ ΤΟΥ
ΔΙΔΑΣΚΑΛΕΙΟΥ ΘΗΛΕΩΝ –ΜΙΑ ΚΑΤΑΓΓΕΛΙΑ ΕΝΟΣ ΓΟΝΕΩΣ» σε pdf : pdf 14
27 Ιουνίου 1935 Επιστολή του Κώστα Σωτηρίου προς το
Υπουργείο της Παιδείας στην οποία αναφέρει ότι «Συμμορφούμενος με την διαταγήν
σας κατήλθον προχθές εις το Διδασκαλείον δια να δώσω τους βαθμούς των γραπτών
και προφορικών του Α! τριμήνου, και των προφορικών του Β! τριμήνου ……………Επενέβη
όμως ο ………..κ. Ζαμάνης …….και με ημπόδισε ……..». Ολόκληρη η επιστολή χειρόγραφη
(σελ. 1-7) και δακτυλογραφημένη (σελ. 8-11) σε pdf : pdf 15 ( Αναφέρεται στις εργασίες που έχουν δημοσιευθεί http://arxeiokdsotiriou.blogspot.gr/2016/12/14-1935-1934-35.html )
Την απολογία του μπορείτε να την διαβάσετε παρακάτω. Είναι
το δακτυλογραφημένο κείμενο.
Το Υπουργείο της Παιδείας απέλυσε τον Κώστα Σωτηρίου στις 16
Ιουλίου 1935.
Εδώ http://arxeiokdsotiriou.blogspot.gr/2016/07/blog-post.html μπορείτε να διαβάσετε και πως ο ίδιος αφηγείται την απόλυσή του
Δύο "φέϊγ - βολάν" που κυκλοφόρησαν τότε όπως λέει και ο ίδιος στις παρακάτω εικόνες. Ένα υπέρ και ένα κατά.
Δύο "φέϊγ - βολάν" που κυκλοφόρησαν τότε όπως λέει και ο ίδιος στις παρακάτω εικόνες. Ένα υπέρ και ένα κατά.
 |
| ΚΑΤΑ |
 |
| ΥΠΈΡ |
Απολογία
του
Διευθυντού του
Διδασκαλείου Πειραιώς
Κ. Δ. Σωτηρίου
Προς το Σον
Εκπαιδευτικόν Συμβόυλιον
του Υπουργείου
Θρησκευμάτων και Παιδείας
Κύριε Πρόεδρε
Διά του υπ’ αριθ. 2007της 20ης Μαρτίου εγγράφου
Σας καλούμαι ν’ απολογηθώ. Συμμορφούμενος προς την παραγγελίαν Σας ταύτην,
λαμβάνω την τιμήν να υποβάλω την απολογίαν μου.
ΑΠΟΛΟΓΙΑ
Είναι αναμφισβήτητον, ότι το Σον Εκπαιδευτικόν
Συμβούλιον διά να με καλέση εις απολογίαν, εστηρίχθη εις την πρότασιν της
επταμελούς εκπαιδευτικής Επιτροπής του
Δήμου Πειραιώς περί απολύσεώς μου από την θέσιν μου «ως Διευθυντού του
Δημοσυντήρητου Διδασκαλείου Θηλέων Πειραιώς» διότι αι εναντίον μου κατηγορίαι
περί κομμουνισμού, αθεϊσμού και εκπαιδευτικής
αναρχίας, δια τας οποίας καλούμαι να απολογηθώ, περιλαμβάνεται σχεδόν
αυτολεξεί εις την πράξιν, της εκπαιδευτικής Επιτροπής του Δήμου Πειραιώς, διά
της οποίας προτείνεται προς το Σον Υπουργείον της Παιδείας η
απόλυσίς μου. Της προτάσεως ταύτης έλαβον επισήμως γνώσιν, διότι η εκπαιδευτική
Επιτροπή του Δήμου ενόμισε υποχρέωσίν της να μου κοινοποιήση δια δικαστικού
κλητήρος «ακριβές αντίγραφον» της πράξεως της τής 4 Φεβροααρίου ε.ε. και να μου
γνωστοποιήση δια το υπ.αριθ. 21 της 7 Φεβρουαρίου εγγράφου της την πρότασίν της
περί απολύσεώς μου.
Ομολογώ ότι η πρότασις αυτή της εκπαιδευτικής Επιτροπής του
Δήμου με κατέπληξεν:
Πρώτον μεν, διότι η εκπαιδευτική Επιτροπή του Δήμου Πειραιώς
συμφώνως με τον Νόμον περί «Δήμων και Κοινοτήτων» ουδεμίαν απολύτως αρμοδιότητα
είχε να προτείνη προς το Σον Υπουργείον
της Παιδείας την απόλυσίν μου, καθ’ όσον το υπό του Ν.Δ. της 24 Νοεμβρίου 1923
προβλεπόμενον «Διοικητικόν Συμβούλιον» του Δημοσυντήρητου Διδασκαλείου δεν
δύναται να είναι άλλο, παρά ολόκληρο το Δημοτικόν Συμβούλιον του Δήμου
Πειραιώς. Την ερμηνείαν άλλωστε ταύτην έδωκεν κατά τρόπον αναμφισβήτητον και το
Σον Υπουργείον της Παιδείας δι’ εγγράφου της 4 Φεβρουαρίου ε.ε. προς
τον κ. Δήμαρχον Πειραιώς[1].
Επομένως η τυχόν απόλυσίς μου υπό του Σου Εκπαιδευτικού Συμβουλίου
κατόπιν της προτάσεως της ειρημένης εκπαιδευτικής Επιτροπής του Δήμου Πειραιώς
είναι αυτοδικαίως ΑΚΥΡΟΣ, ως μη στηριζομένη εις το Ν.Δ. της 24 Νοεμβρίου 1923
άρθρον 1 παράγραφος 2.
Δεύτερον δε, διότι αι εναντίον μου κατηγορίαι της
εκπαιδευτικής Επιτροπής περί κομμουνισμού, αθεϊσμού και εκπαιδευτικής αναρχίας
εν τω υπό την διεύθυνσίν μου Διδασκαλείω δεν ανταποκρίνονται προς την αλήθειαν,
καθ’ όσον τα προσκομιζόμενα στοιχεία, εφ’ ων στηρίζονται αι εναντίον μου
κατηγορίαι, αντικειμενικά εξεταζόμεναι ή
είναι πλάσματα της φαντασίας, διαλυόμενα ευθύς ως λάμψη το φως της αληθείας, ή
παρεξηγούν κατά τρόπον οφθαλμοφανή την πραγματικότητα, ως θέλει αποδειχθή κατωτέρω
δια της παρούσης απολογίας μου και ως εμφαίνεται εκ του ότι εμειοψήφισαν δύο
μέλη της ειρημένης εκπαιδευτικής Επιτροπής, ο Πρόεδρος ταύτης ο κ. Δήμαρχος
Πειραιώς και ο δημοτικός Σύμβουλος κ.Παύλος Δαμουλάκης.
Άλλ’ η κατάπληξίς μου δια την πρότασιν της εκπαιδευτικής
Επιτροπής του Δήμου Πειραιώς περί απολύσεώς μου γίνεται πολύ μεγαλυτέρα, όταν
αναλογισθώ την υπερεξαετή εν τω Διδασκαλείω δράσιν μου, τους απονεμηθέντας εις
εμέ επαίνους, την πάνδημον και υπό της κοινής γνώμης και υπό του εκπαιδευτικού
κόσμου αναγνώρισιν των επιτευχθέντων αποτελεσμάτων της εργασίας μου και την
ευαρέσκειαν και της εκάστοτε Δημοτικής αρχής και του Σου Υπουργείου
της Παιδείας δια την πρόοδον και την ανύψωσιν του συγκροτήματος των υπό του
Δήμου Πειραιώς συντηρουμένων σχολείων.
Ουδεμίαν αμφιβολίαν έχω, ότι είναι γνωστή εις το Σον
Εκπαιδευτικόν Συμβούλιον και η υπηρεσιακή μου σταδιοδρομία και η επιστημονική
και παιδαγωγική εργασία μου. Επιτρέψατέ μου όμως, Κύριε Πρόεδρε, να
ανακεφαλαιώσω δι’ ολίγον την κατά την
τελευταίαν οκταετίαν παιδαγωγικήν δράσιν μου.
Τον Ιούλιον του 1926 καταργηθέντος, δια λόγους οικονομίας,
του Β! Μονοταξίου Διδασκαλείου Αθηνών, το οποίον είχα την τιμήν να διευθύνω,
απελύθην της υπηρεσίας και έμεινα εκτός δημοσίας θέσεως μέχρι του Νοεμβρίου του
1928. Κατά το διετές τούτο χρονικόν διάστημα, πιστός της επιστήμης εργάτης, αφ’
ενός μεν διηύθυνα την παιδαγωγικήν Βιβλιοθήκην «για Δασκάλους και Γονείς» της
εκδοτικής Εταιρείας Ράλλη και ΣΙΑ. Τα εκδοθέντα εις την υπό την
διεύθυνσή μου Βιβλιοθήκην ταύτην εκλεκτά επιστημονικά και παιδαγωγικά έργα
πρωτότυπα ή κατά μετάφραση όπως π.χ. Dewey «Το Σχολείο και το Παιδί», Stark «Τα
προβλήματα του Δασκάλου», Ferriere «Πως ν’ ανατρέφουμε τα παιδιά μας» Lichthart «Πειθαρχία
και Ελευθερία» Bovet
«Το μαχητικό ένστιχτο» Ortli « Η αρχή του σχολείου εργασίας» «Η Μέθοδος Μοντεσσόρι» Payot «
Η κατάχτηση της Ευτυχίας», Δελμούζου «Δημοτικισμός και Παιδεία», Λουκόπουλου
«Ποια παιχνίδια παίζουν τα Ελληνόπουλα» κ.τ.λ., ουδεμίαν,απολύτως ουδεμία
σχέσιν έχοντα με τον κομμουνισμόν και τον αθεϊσμόν, προσέφερον, όπως
κολακεύομαι να πιστεύω , σπουδαίαν υπηρεσίαν εις τον εκπαιδευτικόν κλάδον της
χώρας μας και έγιναν πολύτιμα εφόδια εις τας χείρας των προοδευτικών διδσκάλων
δια την κατανόησιν των προβλημάτων της συγχρόνου παιδαγωγικής και δια την
βελτίωσιν της παιδείας μας.
Αφ’ ετέρου κατά την εκτός της δημοσίας υπηρεσίας διετίαν,
συνειργαζόμην ανελλιπώς εις το επιστημονικόν και παιδαγωγικόν υπό την διεύθυνση
του κ. Δ. Γληνού μηνιαίον περιοδικόν «Αναγέννησις»[2]. Εις το
περιοδικόν τούτο του οποίου κατά το δεύτερον και τελευταίον έτος της εκδόσεώς
του ανέλαβον την διεύθυνσιν της συντάξεως, η συνεργασία μου ήτο πάντοτε
ενυπόγραφος. Ό,τι εδημοσίευσα, τα άρθρα μου προς εισαγωγήν εις την ψυχανάλυσιν,
αι κριτικαί μου, έφερον πάντοτε την
υπογραφήν μου. Αλλ’ ουδέν τούτων, και επιτρέψατέ μου να τονίσω το σημείον
τούτο, έχει την παραμικροτέραν σχέσιν με τον κομμουνσμόν και τον αθεϊσμόν,
όπως δύναται να διαπιστώση και ο πλέον συντηρητικός αναγνώστης.
Τον Σεπτέμβριον του 1928 μετά τον θάνατον του αειμνήστου Αρ.
Κουρτίδου, ο τότε Δήμαρχος Πειραιώς, κ. Τάκης Παναγιωτόπουλος, προς
τον οποίον ουδένα φιλικόν σύνδεσμον είχον, κατόπιν θερμοτάτης συστάσεως
της αρμόδιας υπηρεσίας του Σου Υπουργείου της Παιδείας, με έπεισε ν’
αναλάβω την διεύθυνσιν του Δημοσυντήρητου Διδασκαλείου Πειραιώς. Εδέχθην μετά
ώριμον σκέψιν την προσφερθείσαν τιμητικήν δι’ εμέ θέσιν, και ούτω
επαναδιορίσθην διά Π.Δ. παρά του Σου Υπουργείου της Παιδείας Διευθυντής του
Διδασκαλείου Πειραιώς και ανέλαβον υπηρεσίαν την 2 Νοεμβρίου 1928.
Η κατάστασις, εις ην εύρον το Διδασκαλείον Πειραιώς, ότε
ανέλαβον την διεύθυνσίν του, δεν ήτο ευχάριστος. Από της πρώτης στιγμής
επεδόθην με όλας μου τας δυνάμεις εις την αναδιοργάνωσίν του, και την όσον το
δυνατόν ταχυτέραν θεραπείαν των σπουδαίων ελλείψεων. Η πολυμερής εν τω
Διδασκαλείω Πειραιώς μέχρι σήμερον κολακεύομαι να πιστεύω, ότι απέδωσε
ικανοποιητικούς καρπούς, ως ομολογούσι άλλωστε πάντες οι δυνάμενοι να εκφέρωσιν
έγκυρον γνώμην.
Ούτω α) Τρείς μήνες από του διορισμού ίδρυσα το μαθητικόν
συσσίτον του Διδασκαλείου, εις το οποίον έκτοτε λαμβάνουν μέρος 300 περίπου
άποροι και μακράν του σχολείου κατοικούσαι μαθήτριαι, καταβάλλουσαι κατά τα
τρία πρώτα έτη της λειτουργίας του το ασήμαντον ποσόν των τριών δραχμών, και
μετά τον οικονομικόν κλονισμόν του Δήμου Πειραιώς, 4 δραχμάς δι έκαστον γεύμα.
Η λειτουργεία του μαθητικού συσσιτίου από απόψεως υγιεινής και η παιδαγωγική
του οργάνωσις είναι παραδειγματική. Το Σον Υπουργείον της Παιδείας
εις εγκύκλιόν του συνιστά το μαθητικόν συσσίτιον του Διδασκαλείου ως πρότυπον και
πάντες οι αρμόδιοι Επιθεωρηταί και ανώτατοι της Παιδείας λειτουργοί, οι
επισκεφθέντες τούτο, εξεδήλωσαν τον ενθουσιασμόν τους. Μάρτυρας προς τούτο
παρουσιάζω τους εκπαιδευτικούς Συμβούλους κ.κ Ι. Χαντέλην, Ι. Σκουτερόπουλον,
Θεοδ. Παρασκευόπουλον, Βας. Σταματέλον, και τους ανωτάτους υπαλλήλους του
Υπουργείου της Παιδείας κ.κ Εμμ. Λαμπαδάριον, Θεοδ. Μιχαλόπουλον, Μιχ.
Μαντούδην και Παν. Ζερβόν.
β) Ίδρυσα και επλούτισα ανελλιπώς την σχολικήν και μαθητικήν
Βιβλιοθήκην του Διδασκαλείου, δι ην εδαπανήθησαν μέχρι σήμερον άνω των 150.000
δραχμών. Αι υπέροκτακόσιαι μαθήτριαι του
συγκροτήματος των υπό του Δήμου Πειραιώς συντηρουμένων σχολείων,
ευρίσκουσιν εις την μαθητικήν Βιβλιοθήκην πάντα τα κατάλληλα επιστημονικά,
παιδαγωγικά, σχολικά και παιδικά βιβλία, ως και τα απαραίτητα λεξικά δια την
σχολικήν και φροντιστηριακήν εργασίαν των και την πνευματικήν των μόρφωσιν. Αι
άποραι μάλιστα μαθήτριαι δεν αισθάνονται την ανάγκην να αγοράσουν τα σχολικά
βιβλία, διότι πάντα ταύτα υπάρχουν εις πολλαπλά αντίτυπα εις την σχολικήν
βιβλιοθήκην.
γ) Επεδόθην μετ’ επιμονής εις την λύσιν του προβλήματος των
σχολικών επίπλων. Η κατάστασις ήτο αφόρητος. Τα υπάρχοντα θρανία ήσαν και
ανεπαρκέστατα και παμπάλαια. Το μονδιακόν γραφείον του Διευθυντού των καθηγητών
και του βοηθητικού προσωπικού, πρωτόγονον. Και κατόρθωσα χάρις εις την γενναίαν συνδρομήν του Σου
Υπουργείου της Παιδείας να εφοδιάσω το Διδασκαλείον και τα παραρτήματά του με
300 περίπου δίεδρα θρανία, 70 τραπεζάκια και 120 καθίσματα δια τας μικράς
μαθητρίας του Προτύπου, με 200 τουλάχιστον ψάθινα καθίσματα και τα ανάλογα
τραπέζια δια την διδαασκαλείαν της κοπτικής της ραπτικής, της Χημείας και της
Χειροτεχνίας. Ίδρυσα επίσης ιδιαίτερον γραφείον δια τον Διευθυντήν, δια τους
καθηγητάς και τις Διδασκαλίσσας. Η επίπλωσις των τριών τούτων γραφείων είναι
σεμνή, αξιοπρεπής επιβλητική, ανάλογος προς το υψηλόν αξίωμα του λειτουργού της
Παιδείας, ως δύνανται να μαρτυρήσουν πάντες οι μέχρι σήμερον επισκεφθέντες το
Διδασκαλείον.
δ) Αλλά και το πρόβλημα της ανοικοδομήσεως νέου σχολικού κτιρίου,
καταλλήλου δια την μόρφωσιν 1.500 μαθητριών, με απασχόλησε ευθύς από της πρώτης
στιγμής του διορισμού μου. Ομολογώ ότι η προσπάθεια αυτή δεν απέδωκε τους
προσδοκομένους καρπούς. έχω όμως την συνείδησίν μου ήσυχον διότι πάν ό,τι ήτο
ανθρωπίνως δυνατόν έπραξα. Μάρτυρας καλώ τον Διευθυντήν της αρχιτεκτονικής
υπηρεσίας κ. Θεοδ. Μιχαλόπουλον, τον τέως Δήμαρχον κ. Μιχ. Ρηνόπουλον και τον
νυν Δήμαρχον Πειραιώς κ, Σωτ. Στρατήγην. Παρ’ όλα όμως τα εμπόδια επέτυχον την ανοικοδόμησιν 4 νέων
αιθουσών δια τας μικράς μαθητρίας του Προτύπου.
ε) Όταν ανέλαβον την διεύθυνσιν του Διδασκαλείου τα
υπάρχοντα εποπτικά μέσα ήσαν μόνο 15-20 παμπάλαιοι ρυπαροί γεωγραφικοί πίνακες.
Ο επισκεπτόμενος όμως σήμερα τας αιθούσας της διδαασκαλίας και ιδίως την
μεγάλην αίθουσαν του Διδασκαλείου, δεν είναι δυνατόν παρά να εκφράση τον
θαυμασμόν του δια τον πλούτον των εποπτικών μέσων. Πλουσιωτάτη συλλογή οργάνων
φυσικής, Εργαστήριον Χημείας αρτιώτατα εφωδιασμένον. Υπερεκατόν[3]
γεωγραφικοί χάρται, υπερεξακόσιοι πίνακες και εικόνες δια την διδασκαλείαν της
Ζωολογίας, Φυτολογίας, Ανατομίας, ΙΣΤΟΡΙΑΣ και ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΩΝ κ.τ.λ. Πλουσιωτάτη
συλλογή προπλασμάτων δια την διδασκαλίαν της Ανθρωπολογίας, Υγιεινής.
Ιχνογραφίας. Βιομηχανικαί συλλογαί. Εργαστήριον Χειροτεχνίας. Αρτία συλλογή
εποπτικών μέσων και παιδαγωγικών παιχνιδίων δια τας μαθητρίας του Προτύπου. 20
ραπτομηχαναί δια την διδασκαλίαν της κοπτικής και ραπτικής. Κινηματογράφος,
επιδιασκόπιον, Γραμμόφωνον, μάνδολαι, μανδολίνα, αρμόνιον δια την διδασκαλίαν
της Μουσικής κ.τ.λ. Δια τον πλουτισμόν του Διδασκαλείου εδαπανήθησαν υπέρ τας
700.000 δραχμών. Και αισθάνομαι την υποχρέωσιν να εκφράσω την βαθυτάτην
ευγνωμοσύνην μου και προς το Σον Υπουργείον της Παιδείας δια τας
γενναίας επιχορηγήσεις του και προς την Σχολικήν Εφορείαν του Διδασκαλείου δια
τον ζήλον και την πολύτιμον συνεργασίαν της.
στ) Ανύψωσα εις την
εμπρέπουσαν περιοπήν τον θεσμόν των παιδαγωγικών συνδρομών. Η συμμετοχή
ολοκλήρου του διδακτικού προσωπικού ήτο απολύτως υποχρεωτική. Εκεί
συνεζητούντο, όχι εκ του προχείρου, αλλά μετά μελέτην πάντα τα σχολικά και
παιδαγωγικά προβλήματα και πάντα τα μέτρα, τα οποία έπρεπε να ληφθώσι και δια
την καλυτέραν οργάνωσιν των υπό του Δήμου συντηρουμένων σχολείων, και δια την
καρποφορωτέραν διδασκαλίαν των μααθημάτων και μάλιστα της ΙΣΤΟΡΙΑΣ και των
ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΩΝ και δια πνευματικήν και προπαντός την ηθικήν μόρφωσιν των
μαθητριών.
Η γενική αρχή, την οποίαν έθεσα από της πρώτης παιδαγωγικής
συνεδρίας και την οποίαν ετήρησα μετά θρησκευτικής ευλαβείας, ήτο η ακόλουθος:
Ουδεμία μικρά ή μεγάλη μεταρρύθμισις,και ουδέν μέτρον ήθελεν εφαρμοσθή, αν ο
Σύλλογος των Καθηγητών και των Διδασκαλισσών, μετά επιστημονικήν συζήτησιν δεν
απεφάσιζεν ΠΑΜΨΗΦΕΙ την εφαρμογήν. Πάσα
επομένως εφαρμοσθείσα μεταρρύθμισις και πάντα τα ληφθέντα μέτρα, έτυχον της
πλήρους και συνειδητής επιδοκιμασίας ολοκλήρου του Συλλόγου των Καθηγητών και
Διδασκαλισσών .
Επιτρέψατέ μου, κύριε Πρόεδρε, να τονίσω ιδιαιτέρως το σημείον τούτο, διότι αποδεικνύει με πόσην
σύνεσιν βάδιζε το Διδασκαλείον την οδόν της προόδου. Περί τούτου δύναται να
πεισθεί και ο πλέον αυστηρός κριτής. Τα επίσημα πρακτικά των παιδαγωγικών
συνεδριών είναι η αψευδεστέρα μαρτυρία.
ζ) Καθιέρωσα εις τας ανωτέρας και μάλιστα εις την τελευταίαν
τάξιν του Διδασκαλείου την φροντιστηριακήν εργασίαν εις ωρισμένα μαθήματα.
Υπήρχον άλλωστε όλα τα εποπτικά και βοηθητικά μέσα δια την επιτυχή και
καρποφόρον διεξαγωγήν των φροντιστηρίων. Αι εργασίαι των τελειοφοίτων εις τα
φροντιστήρια των Μαθηματικών, της Γεωγραφίας, της Ζωολογίας, της Φυτολογίας και
προ παντός εις το παιδαγωγικόν φροντιστήριον, αι διεξαγόμεναι παιδαγωγικαί
συζητήσεις απέδωκαν, ως είμαι εις θέσιν να διαβεβαιώσω, λίαν ικανοποιητικούς
καρπούς.
η) Εισήγαγον ως προαιρετικά μαθήματα δια τας μαθητρίας του
Διδασκαλείου την στενογραφίαν, την γρφομηχανήν και την λογιστικήν. Είναι
περιττόν να εξάρω την μεγάλην χρησιμότητα των μαθημάτων τούτων δια τας
μαθητρίας του Διδασκαλείου Πειραιώς. Πολλαί απόφοιτοι εξέφρασαν την
ευγνωμοσύνην των, διότι χάρις εις τα μαθήματα ταύτα κατόρθωσαν, κατά την εποχήν
τούτην της ανεργίας, να αντιμετωπίσωσι τον αγώνα της ζωής.
θ) Αφού κατά τα τρία πρώτα έτη με την διδασκαλίαν μου και με
τα παιδαγωγικά φροντιστήρια, εις τα οποία υποχρεωτικώς ελάμβανον μέρος άπασαι
αι διδασκάλισσαι του Προτύπου, προετοίμασα καταλλήλως το έδαφος, εφήρμοσα από του σχολικού έτους 1931-1932 εις το Πρότυπον
Δημοτικόν Σχολείον την διδακτικήν μέθοδον του «δημιουργικού σχολείου».
Δεν είναι του παρόντος να αναπτύξω ευρύτερον το σπουδαιότατον τούτο ζήτημα.
Τούτο μόνον θέλω μεθ’ υπερηφανείας κα εξάρω, ότι η δημιουργική αυτή προσπάθεια,
παρ’ όλα τα ποικίλα εμπόδια, και παρ’ όλας τας πικρίας, απέδωκε ευχύμους
καρπούς και έτυχε της κοινής
αναγνωρίσεως παρά πάντων των ειδικών, όσοι μετά προσοχής παρηκολούθησαν
την εργασίαν του Προτύπου Δημοτικού Σχολείου. Και οι επιθεωρηταί των Δημοτικών
Σχολείων και άλλοι συνάδελφοι και προπάντων οι μετεκπαιδευόμενοι δημοδιδάσκαλοι
και κατά το παρελθόν και μάλιστα κατά το παρόν σχολικόν έτος εξεδήλωσαν μετ’
ενθουσιασμού τον θαυμασμόν των, δια την τόσον επιτυχή καινοτομίαν εις την
διδακτικήν μέθοδον, την εφαρμοζομένην εις το Πρότυπον. Κατόπιν θερμής παρακλήσεως των μετεκπαιδευομένων
δημοδιδασκάλων εδέχθην και ωργάνωσα σειράν ομιλιών μου, δια την βαθυτέραν επιστημονικήν ανάπτυξιν των
γενικών αρχών του «δημιουργικού σχολείου» και ελπίζω προσεχώς να ίδωσι το φως της δημοσιότητος αι ομιλίαι μου αύται.
ι) Και δια την τόνωσιν της υγείας και δια την ανετωτέραν
εφαρμογήν των μεθόδων του «δημιουργικού σχολείου» ωργάνωσα κατά τα τρία
τελευταία έτη την παιδικήν εξοχήν του Διδασκαλείου εις Πόρτο- Ράφτη δια τας
μαθητρίας του Προτύπου Δημοτικού Σχολείου. Η συμμετοχή των μαθητριών ήτο
προαιρετική. Τοσαύτη όμως ήτο η εμπιστοσύνη των γονέων ώστε κατά το τελευταίο
έτος έλαβον μέρος διπλάσιος αριθμός μαθητριών. Πάντα τα έξοδα της μεταβάσεως
και της υγιεινής διατροφής εβάρυναν το Σχολικόν Ταμείον του Διδασκαλείου. Διά
την παιδαγωγικήν οργάνωσιν της παιδικής εξοχής και δια τα λαμπρά αποτελέσματα
μάρτυρας καλώ τους Διευθυντάς του Υπουργείου της Παιδείας κ.κ. Εμμ. Λαμπαδάριον
και Μιχ. Μαντούδην, ως και τον νυν Δήμαρχον Πειραιώς κ. Σωτ. Στρατήγην, ο
οποίος εις την ομιλίαν του κατά την εορτήν της λογοδοσίας του Διδασκαλείου ωμίλησε
μετ’ ενθουσιασμού δια την επιτυχίαν της παιδικής εξοχής.
ια) Αλλ’ η επιστημονική και παιδαγωγική δράσις μου δεν
περιωρίσθη μόνον εντός του Διδασκαλείου. Διορισθείς παρά του τότε Δημάρχου κ.
Τάκη Παναγιωτόπουλου Διευθυντής της Παιδείας του Δήμου Πειραιώς καθώρισα το
ευρύτερον εκπαιδευτικόν πρόγραμμα του Δήμου και εμελέτησα πάντα τα συναφή
προβλήματα δια την επιστημονικήν του εφαρμογήν, όπως αποδεικνύουν τα υπομνήματά
μου, τα οποία είχον την τιμήν να υποβάλλω
προς τους εκάστοτε Δημάρχους. Το ευρύτερον δε τούτο πρόγραμμα του Δήμου
περιελάμβανεν , την ανέγερσιν σχολικών κτιρίων δια τα σχολεία της πόλης Πειραιώς
και δια το Δημοσυντήρητον Διδασκαλείον, την οργάνωσιν μαθητικών λουτρών, την
ίδρυσιν υπό του Δήμου και οργάνωσιν μαθητικών βιβλιοθηκών, και μαθητικών
συσσιτίων, τον πλουτισμόν πάντων των σχολείων με τα απαραίτητα σχολικά έπιπλα,
εποπτικά μέσα και όργανα Φυσικής και Χημείας, την οργάνωσιν μαθητικών βραβείων
και μαθητικών υποτροφιών δια τους ικανωτέρους και από της φύσεως
πεπροικισμένους με ιδιοφυΐαν απόρους μαθητάς, την ίδρυσιν και οργάνωσιν
επαγγελματικών σχολών δια τον αποπληθωρισμόν των σχολείων της Μέσης Παιδείας
και τέλος την εκπαίδευσιν των ανηλίκων και μάλιστα των ενηλίκων αναλφαβήτων της
πόλεως Πειραιώς μετά των προσφυγικών συνοικισμών της δια της ιδρύσεως
καταλλήλων σχολείων.
ιβ) Ο βαθύς όμως
οικονομικός κλονισμός του Δήμου Πειραιώς, του πλουσιωτέρου των δήμων της
Ελλάδος, δεν επέτρεψε την εφαρμογήν του ευρυτέρου τούτου εκπαιδευτικού
προγράμματος. Και όμως παρ’ όλην την οικονομικήν δυσχέριαν και παρ’ όλα τα δισυπέρβλητα
εμπόδια κατόρθωσα:
1) Να απονείμη επί τρία έτη εις πάντας τους πρωτεύοντας
μαθητάς όλων των σχολείων της πόλης Πειραιώς από της τρίτης τάξεως του
Δημοτικού και άνω, αξιόλογα βραβεία και επαίνους.
2) Να ιδρύση ο Δήμος την κεντρικήν μαθητικήν βιβλιοθήκην δια
τους απόρους μαθητάς, την οποίαν οργάνωσα κατά τον πλέον παιδαγωγικόν τρόπον. Η
μαθητική βιβλιοθήκη λειτουργεί έκτοτε εις την βορείαν πλευράν του Δημοτικού
θεάτρου.
και 3) Ίδρυσα και ωργάνωσα την επαγγελματική σχολήν ραπτικής
και κοπτικής, εις ην φοιτώσι υπερτριακόσιαι μαθήτριαι, κατά το παρόν σχολικόν
έτος, και της οποίας έχω αναλάβει την διεύθυνσιν από της ιδρύσεώς της.
ιγ) Αλλά και προς τους λειτουργούς της Παιδείας και προς την
Πειραϊκήν κοινωνίαν πλειστάκις δημοσία ωμίλησα και ανέπτυξα τα κάτωθι
επιστημονικά και παιδαγωγικά θέματα: Το σχολείον και η εκλογή του επαγγέλματος, Τα παιδικά ψέματα
(δύο διαλέξεις), η αναδιοργάνωση της λαϊκής Παιδείας (δύο διαλέξεις) η
πανεπιστημιακή μόρφωσις, η θέσις της ψυχαναλύσεως εις την σύγχρονον ψυχολογίαν
( δύο διαλέξεις) αι επιστημονικαί κατακτήσεις της ψυχαναλύσεως (δύο διαλέξεις)
η ψυχολογική βάσις και αι γενικαί αρχαί του δημιουργικού σχολείου (τρείς
διαλέξεις) κ.τ.λ.
Άλλ’ αι ομιλίαι μου αύται, κατά τας οποίας προσεπάθησα
ενώπιον πυκνού, πυκνοτάτου ακροατηρίου να εκλαϊκεύσω ωρισμένες της επιστήμης
κατακτήσεις, και να διαφωτίσω σπουδαία της ψυχολογίας προβλήματα, ουδεμίαν απολύτως
ουδεμίαν έχουν σχέσιν προς τον κομμουνισμόν ή τον αθεϊσμόν. Και δύναται πας
τις να φνατασθώ οποία θύελλα διαμαρτυριών θα εξερρηγνύετο, αν ανύπτυσσον, και
εν παρόδω έστω, «ιδέας αντικειμένας προς εκείνας, εφ’ ων στηρίζεται το αστικόν
καθεστός».
ιδ) Και τέλος μετέφρασα και εξέδωκα το πολύκροτον έργον του
μεγάλου της Ζυρίχης παιδαγωγού Dr Oscar Pfister «ψυχανάλυση και παιδαγωγική» το οποίον κατέστη πολύτιμον
βοήθημα και εις τον Έλληνα διδάσκαλον και δια την κατανόησιν της θεωρίας και
της πρακτικής εφαρμογής της ψυχαναλύσεως, και
δια την επίλυσιν πλείστων όσων παιδαγωγικών προβλημάτων, τα οποία αγνοεί
ή αφήνει άλυτα η καθιερωμένη Παιδαγωγική. Και πρέπει να είναι ανίδεος όστις θα
εχαρακτήριζε το έργον τούτο του Pfister ως κομμουνιστικόν ή αθεϊστικόν. Αντιθέτως το έργον τούτο
διαποτίζεται από την ανωτέραν ηθικήν αντίληψιν του συγγραφέως και την βαθυτάτην
πίστιν του εις την ευεργετικοτάτην επίδρασιν της θρησκείας δια την απολύτρωσιν του ατόμου, ως δύναται να
διαπιστώση και ο πλέον αυστηρός και δύστροπος αναγνώστης και μάλιστα εις τας
σελίδας 174-178, όπου ο συγγραφεύς με ασυγκράτητον ενθουσιασμόν αναπτύσσει την
ανεκτίμητον υπηρεσίαν την οποίαν προσφέρουν εις την αναθρωπότητα η ΗΘΙΚΗ και η
ΘΡΗΣΚΕΙΑ.
Δια την επιστημονικήν και παιδαγωγικήν μου δράσιν , την έσω
και εξωσχολικήν οι εκάστοτε από του 1929 αξιότιμοι Υπουργοί της Παιδείας μου
εξέφρασαν την ευαρέσκειάν των και με επήνεσαν δημοσία. Και ο κ. Γ. Παπανδρέου κατά την εορτήν της απονομής των
μαθητικών βραβείων υπό του Δήμου Πειραιώς τον Ιούλιον του 1930 και ο κ. Παν.
Πετρίδης κατά την εορτήν της λογοδοσίας του Διδασκαλείου εις το Δημοτικόν
θέατρον Πειραιώς τον Ιούλιο του 1932
εξήρον δημοσία την δράσιν μου, αλλά και ο προσωρινός επί της Παιδείας Υπουργός
αξιότιμος κύριος Πέτρος Ράλλης, επιθεωρήσας το Διδασκαλείον την 24 Νοεμβρίου
1934 έπλεξε το εγκώμιόν μου εις επισήμους δηλώσεις του προς τους Διευθυντάς των
Πειραϊκών εφημερίδων, ως εμφαίνεται εκ
του επισυναπτομένου φύλλου της 24 Νοεμβρίου 1934 της εφημερίδος «Χρονογράφος».
Αλλά και οι από του 1928 εκάστοτε Δήμαρχοι Πειραιώς, οι
στενώς παρακολουθούντες το έργον μου και ως άμεσοι προϊστάμενοί μου και ως
Πρόεδροι των εκπαιδευτικών επιτροπών του Δήμου πλειστάκις επήνεσαν δημοσία τον
πολυμερή παιδαγωγικήν μου δράσιν. Θα
περιοριστώ μόνον να υποβάλω συνημμένως το φύλλον της 23 Ιουνίου 1934 της
εφημερίδος «Χρονογράφος» και να παραθέσω αποσπάσματα από τον λόγον του νυν
Δημάρχου Πειραιώς κ. Σωτ. Στρατήγη.
«Και ως εκπρόσωπος της πόλεως Πειραιώς» λέγει ο κ. Στρατήγης
«και ως Πρόεδρος του Διοικητικού Συμβουλίου του Διδασκαλείου εκφράζω τα θερμά
συγχαρητήρια προς τον Σύλλογον των Καθηγητών δια τα λαμπρά αποτελέσματα της γενομένης
εργασίας…….. Η ευρεία παιδαγωγική
μόρφωσις του Διευθυντού κ. Σωτηρίου η ανεγνωρισμένη διοικητική του
ικανότης, η ευρυτέρα αντίληψίς του περί του υψηλού προορισμού του Διδασκαλείου
και των άλλων προσηρτημένων εις το
Διδασκαλείον Σχολείων, η αξιόλογος καινοτομία εις τας διδακτικάς μεθόδους και
ιδιαιτέρως εις το Πρότυπον σχολείον….».
Και κατωτέρω: « Η σημερινή Διοικητική αρχή έχουσα απόλυτον
εμπιστοσύνην και εις τον Διευθυντήν κ. Σωτηρίου…….. Ο απολογισμός της παιδικής
εξοχής του Διδασκαλείου τον οποίον με
τόση απλότητα αλλά και σεμνότητα μας
παρουσίασεν ο Διευθυντής του Διδασκαλείου, όχι μόνον ικανοποιεί τας απαιτήσεις,
τας οποίας είχεν η Πειραϊκή κοινωνία από το
ανώτερον εκπαιδευτικόν της Ίδρυμα, αλλά και μας ενισχύει εις την
προσπάθειάν μας δια την επέκτασιν του θεσμού των παιδικών εξοχών εις την πόλιν
μας………»
«Θα μείνη πάντοτε ζωηρά εις την ανάμνησίν μου η παιδική
χαρά, όπου μέσα έπλεον αι παραθερίζουσαι εις το Πόρτο-Ράφτη μικραί μαθήτριαι,
του Διδασκαλείου. Η τόνωσις της υγείας των, η πρακτική των μόρφωσις εις τα οικοκυρικά, η απόλυτος ελευθερία και ταυτοχρόνως η
εσωτερική πειθαρχία των μικρών μαθητριών με ικανοποίησαν βαθέως και αισθάνομαι
την υποχρέωσιν να συγχαρώ και τον Διευθυντήν του Διδασκαλείου και τας διδασκαλίσσας,
αι οποίαι ως φιλόστοργαι μητέρες ανέλαβον το δύσκολον έργον της
διαπαιδαγωγήσεως των μικρών μαθητριών εις την παιδικήν εξοχήν».
Αλλά και σύμπας ο Πειραϊκός τύπος, και μάλιστα αι εφημερίδες
«Χρονογράφος» «Θάρρος» και η τελευταία εβδομαδιαία εφημερίς «Κοινή Γνώμη» εις
πάσαν ευκαιρίαν διά χρονικών και αρθριδίων επήνεσαν το επιτελούμενον εν τω
Διδαασκαλείω έργον και με συνεχάρησαν θερμώς. Και μη νομίση τις ότι ο Πειραϊκός
τύπος επιπολαίως έπραξε τούτο. Διότι αι
Πειραϊκαί εφημερίδες, ως εκπρόσωποι της Πειραϊκής γνώμης εις τα τοπικά
ζητήματα, περί πολλού ποιούνται το ανώτατον της πόλεως Πειραιώς εκπαιδευτικόν
ίδρυμα, και ανέκαθεν μετ’ ιδιαιτέρας προσοχής παρηκολούθουν την δράσιν του
Διδασκαλείου, το ενδιαφέρον του Πειραϊκού τύπου υπολλαπλοσιάσθη και η
παρακολούθησις του επιτελουμένου έργου έγινεν άγρυπνος, διότι από της ημέρας
του διορισμού μου Πρόεδρος της Σχολικής Εφορείας
εξακολουθεί να είναι ο Διευθυντής της εφημερίδος «Χρονογράφος» κ. Χαρβαλιάς,
και από 4 ετών ταμίας ο Διευθυντής της «Σφαίρας» κ. Μιχαήλ Ελευθερίου. Και αν κατά
τον οικονομικόν κλονισμόν του Δήμου Πειραιώς κατά το 1931 όχι μόνον περισώθη
αλώβητον, αλλά εξηκολούθησε την πρόοδόν
του το Διδασκαλείον, τούτο κατά μέγα μέρος οφείλεται εις την ένθερμον
υποστήριξιν του Πειραϊκού τύπου, και εις την γεννηθείσαν δια των Πειραϊκών
εφημερίδων συγκίνησιν της Πειραϊκής κοινωνίας.
Αλλά και η αγάπη της Πειραϊκής κοινωνίας και μάλιστα των
γονέων και κηδεμόνων των μαθητριών του Διδασκαλείου από ημέρας εις ημέραν
έβαινεν αυξανομένη. Σαφής δε η απόδειξις της εμπιστοσύνης μεθ’ ης με
περιέβαλλεν η Πειραϊκή κοινωνία παρέχει και εις τον πλέον αυστηρόν κριτήν το
γεγονός ότι ενώ παρέλαβον το συγκρότημα των υπό του Δήμου συντηρούμενων σχολείων με περίπου 600
μαθητρίας, πάρ’ όλον τον υπερδιπλασιασμόν των διδάκτρων ο αριθμός των
εγγραφομένων μαθηρτιών ηυξάνετο από έτους εις έτος, υπερέβησαν δε αι φοιτώσαι
κατά το παρόν σχολικόν έτος τον αριθμόν των 900.
Άλλ’ η αγάπη και η εμπιστοσύνη των γονέων και κηδεμόνων των
μαθητριών εξεδηλώθη κατά τον πλέον έκδηλον τρόπον από του παρελθόντος Δεκεμβρίου
και μάλιστα μετά την πρότασιν της εκπαιδευτικής του Δήμου Επιτροπής περί
απολύσεώς μου. Βαθυτάτη ήτο η
συγκίνησίς μου όταν έβλεπον αθρόους προσερχομένους τους γονείς και κηδεμόνας
των μαθητριών και διαβεβαιούντας με περί της εμπιστοσύνης και της βαθείας
εκτίμησεως, την οποίαν τρέφουν και προς το πρόσωπόν μου και προς το παιδαγωγικό
μου έργον. Αψευδής δε των συναισθημάτων τούτων και της συμπαθείας των γονέων
και κηδεμόνων απόδειξις είναι και το
πολυπληθές συλλαλητήριον, το οποίον ωργάνωσαν προ του Δημαρχείου Πειραιώς δια
να διαμαρτυρηθώσιν εντόνως προς την Δημοτικήν αρχήν δια την άδικον και
αδικαιολόγητον απόλυσίν μου, και το ψήφισμα της εντόνου διαμαρτυρίας των, το
οποίον επέδωκαν και προς το Σον Υπουργόν της Παιδείας και προς το Σον
Εκπαιδευτικόν Συμβούλιον.
Καιρός όμως είναι ν’ ανασκευάσω και εις τας λεπτομερείας
τας εναντίον μου κατηγορίας περί κομμουνισμού, αθεϊσμού, και εκπαιδευτικής εν
τω Διδασκαλείω αναρχίας.
Η ΠΕΡΙ ΚΟΜΜΟΥΝΙΣΜΟΥ ΚΑΤΗΓΟΡΙΑ
Η επταμελής εκπαιδευτική του
Δήμου επιτροπή με κατηγορεί και προτείνει κατά πλειοψηφίαν την απόλυσίν
μου, διότι «από πολλών ετών έχω
ασπασθεί τον κομμουνισμόν» και προς απόδειξιν της εναντίον μου κατηγορίας
προσκομίζει τα ακόλουθα στοιχεία:
α) «Συνέγραψα», ισχυρίζεται η εκπαιδευτική Επιτροπή,
«διάφορα έργα κομμουνιστικού περιεχομένου».
Ουδέν όμως τούτου αναληθέστερον. Διότι και τα δύο
έργα, τα οποία μετέφρασα Dewey «Το Σχολείο και το παιδί» και το έργο μου «Τα ψηλά βουνά»[4] και τα
συγγράμματα, τα οποία εξεδόθησαν εις την υπό την δειύθυνσίν μου βιβλιοθήκην
«Για Δασκάλους και Γονείς» και τα οποία ανέφερον ανωτέρω, και αι μελέται και τα
διάφορα άρθρα μου τα δημοσιευθέντα εις το «Δελτίον της λαογραφίας» και τα
περιοδικά «Αγωγή» «Αναγέννηση» ουδεμίαν απολύτως έχουν σχέσιν με τον
κομμουνισμόν.
Ώφειλε δε η εκπαιδευτική Επιτροπή προς απόδειξιν του
ισχυρισμού της, να αναφέρη τα κομμουνιστικού περιεχομένου έργα μου και να
παραθέση έστω ένα απόσπασμα. Αλλά πως ήτο δυνατόν να τηρήση την υποχρέωσιν
ταύτην; Και τούτο αποδεικνύει μετά πόσης
επιπολαιότητος υιοθέτησε η Εκπαιδευτική Επιτροπή τας φήμας των εν Πειραιεί
ελαχίστων κατηγόρων μου.
β) «Ηγωνίσθην» με κατηγορεί η εκπαιδευτική Επιτροπή
«σθεναρώς υπέρ της κατισχύσεως των ιδεών» του κομμουνισμού. Αλλά πότε, που και
πως ηγωνίσθην και μάλιστα «σθεναρώς» υπέρ του κομμουνισμού; Ούτε μέλος του
κομμουνιστικού κόμματος υπήρξα, ούτε εις κομμουνιστικήν τινα συγκέντρωσιν
έλαβον ποτέ μέρος, ούτε συνέγραψα τι υπέρ του κομμουνισμού, ούτε εις τας δημοσίας
επιστημονικάς και παιδαγωγικάς ομιλίας μου ως ανέφερον και ανωτέρω, ανέπτυξα
θέμα τι έχον και την ελαχίστην σχέσιν με τον κομμουνισμόν, ούτε εις την
διδασκαλικήν μου δράσιν ούτε εις τας παιδαγωγικάς συνεδρίας του Συλλόγου των
Καθηγητών εισηγήθην μέτρον τι ευνοϊκόν προς την κομμουνιστικήν ιδεολογίαν, όπως
καλούμενοι θα επιβεβαιώσωσι τούτο άπαντες ανεξαιρέτως οι εν τω Διδασκαλείω
συνάδελφοί μου. Απεναντίας και ως υπάλληλος κατά την υπερεικοσαετή
σταδιοδρομίαν μου και ως διδάσκαλος, εξετέλεσα ευόρκως το καθήκον μου, και ως
Διευθυντής του Διδασκαλείου εισηγήθην πάντα τα κατάλληλα παιδαγωγικά μέτρα και
δια την καρποφορωτέραν διδασκαλίαν της ΙΣΤΟΡΙΑΣ και δια τον εορτασμόν της
Εθνικής εορτής –αι δε μαθήτριαι του Διδασκαλείου πολλάκις έπαιξαν από της
σκηνής του Δημοτικού θεάτρου ΠΑΤΡΙΩΤΙΚΑ δράματα- και ως Διευθυντής της Παιδείας
του Δήμου Πειραιώς επρωτοστάτησα κατά τας εορτάς της εκατονταετηρίδος, ως
δύναται να μαρτυρήσωσι και η τότε Δημοτική αρχή, και οι Διευθυνταί των
Πειραϊκών εφημερίδων, και άπαντες οι εν Πειραιεί υπηρετούντες τότε συνάδελφοι
Επιθεωρηταί, καθηγηταί και διμοδιδάσκαλοι. Και δεν ώφειλε η κατηγορούσα με
εκπαιδευτική του Δήμου Επιτροπή ν’ αναφέρη έστω και εν μόνον γεγονός, και το
πλέον ασήμαντον, από την υπερεικοσαετή υπαλληλικήν μου δράσιν, δια να αποδείξη
τους υπέρ του κομμουνισμού «σθεναρούς» αγώνας μου; Διατί άραγε να υιοθετήση τας
σπερμολογίας των κατηγόρων μου; Μήπως διότι είναι εύκολον να εξοντώση τις τους
αντιπάλους του, προσάπτων εις αυτούς την κατηγορίαν επί κομμουνισμού, ή μήπως
από άγνοιαν και επιπολαιότητα θεωρεί και η εκπαιδευτική Επιτροπή πάσαν πρόοδον
ως πηγάζουσαν από τον κομμουνισμόν;
Διότι αληθές είναι ότι ηγωνίσθην «σθεναρώς» υπέρ της
εκπαιδευτικής αναγεννήσεως εις την χώραν μας και αφωσιώθην με όλας μου τας
δυνάμεις εις την πρόοδον και την ανύψωσιν της λαϊκής Παιδείας. Αλλά δια τον
σθεναρόν τούτον αγώνα και δια τας πικρίας τας οποίας πολλάκις εδοκίμασα, είμαι
υπερήφανος και άξιος ουχί κατηγορίας, άλλ’ επαίνου.
γ) Υποστηρίζει προς τούτης η εκπαιδευτική Επιτροπή ότι «έχω
ασπασθή τον κομμουνισμόν» διότι συνεργαζόμην εις το υπό την διεύθυνσιν του
«γνωστού κομμουνιστού» Δ. Γληνού περιοδικόν «Αναγέννηση» το οποίον
«αναφανδόν στρέφεται κατά της παιδείας, της εκκλησίας, της γλώσσης και της
πατρίδος». Του περιοδικού τούτου «του οποίου το περιεχόμενον ήτο καθαρώς κομμουνιστικόν
και ο σκοπός προπαγανδιστικός» ως διαλαμβάνει το έγγραφον του Σου
Εκπαιδευτικού Συμβουλίου, δι ου καλούμαι εις απολογίαν, «υπήρξα Διευθυντής στη
σύνταξη».
Δια να αντικρούσω και την αστήρικτον ταύτην κατηγορίαν θα
έπρεπε να μακρηγορήσω επί πολύ. Με την επιφύλαξιν λοιπόν να αναπτύξω
προφορικώς ενώπιον του Σου Εκπαιδευτικού Συμβουλίου, και εν πάση
λεπτομερεία το στοιχείον τούτο της εναντίον μου κατηγορίας θα σας παρακαλέσω,
Κύριε Πρόεδρε, να μου επιτρέψητε να περιορισθώ εις ολίγα τινά, ικανά όμως ν’
ανατρέψωσι και το επιχείρημα τούτο της εκπαιδευτικής Επιτροπής. Και πρώτον
την εποχήν, καθ’ ήν εξεδίδετο το περιοδικόν «Αναγέννησις» (1926-1928) ο γνωστός
παιδαγωγός κ.Δ. Γληνός δεν ήτο ακόμη
κομμουνιστής, πράγμα το οποίον θα επιβεβαιώση ερωτώμενος και ο ίδιος ο κ.
Γληνός.
Δεύτερον Το περιοδικόν «Αναγέννησις» όπως σαφώς
καταφαίνεται και από το πρόγραμμά του[5] και από
τις δημοσιευθείσας μελέτας, ηκολούθει μέτ’ επιμονής προοδευτικήν κατεύθυνσιν,
ήτο, αν θέλετε, ριζζοσπαστικώς προοδευτικόν. Και μόνον όστις ουδέ το
εφυλλομέτρησε θα ήτο δυνατόν από άγνοιαν να το χαρακτηρίση ως κομμουνιστικόν
περιοδικόν, όπως και θα αποδείξω κατά τον προφορικήν μου ανάπτυξιν ενώπιον του
Σου Εκπαιδευτικού Συμβουλίου. Αλλά και αν ακόμη δεχθώμεν, ότι
εδημοσιεύθη εις την «Αναγέννησιν» μελέτη τις με περιεχόμενον συμπαθητικόν προς
τον κομμουνισμόν, και πάλιν την ευθύνην μεν φέρει ο συγγραφεύς της μελέτης, το
δε περιοδικόν «Αναγέννησις» εν ουδεμία περιπτώσει επιτρέπεται να χαρακτηρισθή
ως κομμουνιστικόν. Διότι τότε θα έπρεπε και αι μετά φανατισμού αστικαί
εφημερίδες, αι οποίαι εδημοσίευσαν, επί πληρωμή μάλιστα, όπως ο «Νέος Κόσμος»
και «Ελεύθερος Άνθρωπος» σειρά άρθρων περί της Σοβιετικής Ρωσσίας, να
χαρακτηρισθώσι και αύται ως όργανα προπαγανδίζοντα τον κομμουνισμόν.
Τρίτον Υποστηρίζει η Εκπαιδευτική Επιτροπή ότι η
«Αναγέννηση» «στρέφεται αναφανδόν εναντίον της Παιδείας, της εκκλησίας, της
γλώσσης και της πατρίδος». Ιδού θαυμάσιον παράδειγμα της επικρατούσης, εις
τους αγνοούντας ή προσποιημένους ότι αγνοούσι τα πράγματα, συγχύσεως του να
θεωρείται πας δημοτικιστής ως κομμουνιστής και να ταυτίζεται ο δημοτικισμός με
τον κομμουνισμόν. Και το γεγονός τούτο μας ενθυμίζει την μέχρι του 1912 παλαιάν
τακτικήν, καθ’ ήν οι δημοτικισταί εθεωρούντο όργανα του Πανσλαυϊσμού.
Τέταρτον Την διεύθυνσιν της συντάξεως του περιοδικού
«Αναγέννηση», ως είπον και ανωτέρω, ανέλαβον κατά το δεύτερον και τελευταίον
έτος της εκδόσεώς του. Άλλ’ ως είναι γνωστόν την ευθύνην των δημοσιεύσεων φέρει
ο Διευθυντής του περιοδικού και όχι ο Διευθυντής της συντάξεώς του.
Πέμπτον Ώστε υπεύθυνος είμαι μόνον δι όσα ενυπογράφως
εδημοσίευσα εις την «Αναγέννησιν». Αλλά και αι κριτικαί , και η μελέτη μου προς
εισαγωγήν εις την ψυχανάλυσιν είναι καθαρά επιστημονική εργασία, την οποίαν
μόνον οι ανίδεοι και πάλιν από κακεντρέχειαν θα ηδύναντο να χαρακτηρίσωσιν ως
κομμουνιστικήν.
δ) Κατηγορούμαι ως κομμουνιστής διότι ως καταγγέλλει η
οργάνωσις Ε.Ε.Ε «δικαιολογών το γεγονός
πολλών μαθητριών μου εγγεγραμμένων εις το κομμουνιστικόν κόμμα, είπον, ότι
τούτο δεν πρέπει να ξενίζει κανένα, διότι ο κομμουνισμός είναι ιδεολογία».
Ομολογώ ότι πρώτην φοράν ακούω, ότι υπάρχουν
μαθήτριαί μου «εγγεγραμμέναι εις το κομμουνιστικόν κόμμα» και είμαι βέβαιος ότι
η καταγγελία αυτή του Προέδρου της οργανώσεως Ε.Ε.Ε είναι πλάσμα της φαντασίας
του. Και έχω την βεβαιότητα τούτην, πρώτον μεν διότι γνωρίζω καλώς το ποιόν του
Προέδρου της Ε.Ε.Ε ο οποίος δια να ικανοποιήση την προσωπικήν του εμπάθεια
εναντίον μου, και άλλα τοιαύτα ψεύδη χωρίς να κοκκινίζη από εντροπήν
εδημοσίευσε εις δύο επιστολάς του εναντίον μου, ψεύδη τα οποία δημοσία
κατωνόμασα «ΚΑΘΑΡΑΣ ΣΥΚΟΦΑΝΤΙΑΣ», και δεύτερον διότι αν πράγματι υπήρχον
μαθήτριαί μου κομμουνίστριαι ώφειλε ν’ αναφέρη ονομαστί ταύτας.
Αλλά και αν ακόμη υποθέσωμεν, ότι, όχι μαθήτριαί μου , άλλ’
απόφοιτοι του Διδασκαλείου, έχουν πράγματι εγγραφή εις το κομμουνιστικόν κόμμα,
πως δύναται εκ τούτου να συναχθή το συμπέρασμα, ότι και εγώ «έχω στραφή προς
κομμουνισμόν»; Μήπως δεν κυκλοφορούν και εις τον τόπον μας και βιβλία και
περιοδικά κομμουνιστικά και μήπως δεν επιδεικνύει έντονον δράσιν η κομμουνιστική προπαγάνδα;
Κατά τι λοιπόν θα ήμην υπεύθυνος; Άλλ’ εν τοιαύτη περιπτώσει θα έπρεπε να
κατηγορήσωμεν ως κομμουνίζοντας και πάντες ανεξαιρέτως του Καθηγητάς και των
Πανεπιστημίων και των άλλων ανωτάτων εκπαιδευτικών ιδρυμάτων, διότι ουκ ολίγοι
φοιτηταί και πλείστοι απόφοιτοι των ανωτάτων σχολών, άρα πλείστοι μαθηταί των
κ.κ. Καθηγητών, έχουν μετά φανατισμού ασπασθή την κομμουνισμόν.
ε) Και τέλος η εκπαιδευτική του Δήμου Επιτροπή νομίζει ότι
προσκομίζει ακλόνητον δήθεν απόδειξιν
«περί των κομμουνιστικών μου ιδεών» διότι εις την Διακήρυξιν της Διοικητικής
Επιτροπής του Εκπαιδευτικού Ομίλου» και τα «δημοσιεύματά μου» εις Περαϊκάς
εφημερίδας του παρελθόντος Δεκεμβρίου
δια τν οποίων «εμμένω και περιτράνως διαλαλώ τας κομμουνιστικάς μου
ιδέας».
Η αλήθεια και επί του
σημείου τούτου της εναντίον μου
κατηγορίας είναι εντελώς διαφορετική. Και εξηγούμαι:
Εις την εβδομαδιαίαν Πειραϊκήν εφημερίδα «Κοινή Γνώμη» τη; 1ης
Δεκεμβρίου εδημοσιεύθη επί πληρωμή αναφορά εναντίον μου φέρουσα 47 υπογραφάς
πολιτών Πειραιώς – και ουχί γονέων και κηδμόνων μαθητριών ως ψευδώς υποστηρίζει
η εκπαιδευτική Επιτροπή – εν τη οποία καθυβρίζομαι ως «μίασμα» επικίνδυνον εις
την Πειραϊκήν νεολαίαν δια τας κομμουνιστικάς μου ιδέας, προς απόδειξιν δε
παρατίθενται 4-5 αποσπάσματα από την «Διακήρυξιν της Διοικητικής Επιτροπής του
Εκπαιδευτικού Ομίλου» τα οποία περιλαμβάνονται και εις το υπ. αριθ. 2007
έγγραφον του Σου Εκπαιδευτικού
Συμβουλίου, δια του οποίου καλούμαι ν’ απολογηθώ. Εις την αναφοράν
τούτην ενόμισα ότι είχον την επιτακτικήν υποχρέωσιν ν’ απαντήσω δημοσία και
προς αποκατάστασιν της αληθείας και δια να προλάβω τον δυσφημισμόν του εν τω
Διδασκαλείω επιτελουμένου έργου. Έγραψα λοιπόν προς απάντησιν ΜΙΑΝ και ΜΟΝΗΝ
επιστολήν, προς τους Διευθυντάς των Πειραϊκών εφημερίδων. Η επιστολή μου αύτη
εδημοσιεύθη την 5 Δεκεμβρίου εις τας εφημερίδας «Χρονογράφος» «Σφαίρα» «Θάρρος»
και «Νέοι Καιροί», έχει δε ούτω[6]:
------------------------------------------
Η ΠΑΛΗ ΤΟΥ ΦΩΤΟΣ ΕΝΑΝΤΙΟΝ ΤΟΥ ΖΟΦΟΥ
ΚΑΤΑΠΕΛΤΩΔΗΣ ΑΠΑΝΤΗΣΙΣ
ΤΟΥ ΔΙΕΥΘΥΝΤΟΥ ΤΟΥ
ΔΙΔΑΣΚΑΛΕΙΟΥ ΠΕΙΡΑΙΩΣ
ΠΡΟΣ ΤΟΥΣ ΑΣΥΣΤΟΛΟΥΣ ΚΑΤΗΓΟΡΟΥΣ ΤΟΥ
ΚΑΙ ΤΟΥΣ ΣΚΟΡΙΟΥΣ ΥΠΟΚΙΝΗΤΑΣ ΤΩΝ
Ελάβομεν την εξής επιστολήν:
Αξιότιμε Κύριε Διευθυντά
Εις το φύλλον της 1ης Δεκεμβρίου εβδομαδιαίας
εφημερίδος εδημοσιεύθη αναφορά υπογεγραμμένη υπό 47 κατοίκων της πόλεως
Πειραιώς προς το Εκπαιδευτικόν Συμβούλιον του Διδασκαλείου ,όπου χαρακτηρίζομαι
δια τας ιδέας μου ως «μίασμα και μόλυσμα» επικίνδυνον δια την Πειραϊκήν
νεολαίαν και όπου κατηγορούμαι διά «δικτατορικάς» τάσεις εν τη εκπαιδεύσει.
Επί της αναφοράς ταούτης έχω να παρατηρήσω τα ακόλουθα:
α/ Αι «μολυσματικαί» ιδέαι μου και όχι «πράξεις» δια τας
οποίας ζητούν την κεφαλήν μου επί πίνακι δεν είναι, τίποτε άλλο παρά πέντε
μικρά και ηκρωτηριασμένα αποσπάσματα από την γνωστήν Διακήρυξιν της Διοικητικής
Επιτροπής του Εκπαιδευτικού Ομίλου, την δημοσιευθείσαν τον Αύγουστον του 1927
ήτοι προ 7 ολοκλήρων ετών.
β/ Την εποχήν εκείνην έγώ δεν ήμην δημόσιος υπάλληλος και
επομένως ως ελεύθερος πολίτης ελευθέρου κράτους είχον το απαράγραπτον δικαίωμα της ελευθερίας της συνειδήσεως και
της σκέψης.
γ/ Αι διατυπούμεναι εις την «Διακύρυξιν» του «Εκπαιδευτικού
Ομίλου» αρχαί, δεν είναι τίποτε άλλο παρά απλαί ευχαί και επιστημονικοί
πόθοι δια την πραγματικήν και
ουσιαστικήν εκπαιδευτικήν μεταρρύθμισιν προς ριζικήν θεραπείαν της βαθέως
νοσούσης, ως υπό πάντων αναγνωρίζεται, λαϊκής εκπαιδεύσεως.
δ/ Επαναδιωρίσθην τον Νοέμβριον του 1928 ως Διευθυντής του
δημοσυντηρήτου Διδασκαλείου Πειραιώς. Η «μολυσματική», ως την αποκαλούν οι
κατήγοροί μου, «Διακήρυξις» του Εκπαιδευτικού Ομίλου» είχε καθ’ όλον το
διάστημα από τον Αύγουστον του 1927 έως τον Νοέμβριον του 1928 ευρέως σχολιασθή
και ήτο επομένως γνωστή και εις το τότε Εκπαιδευτικόν Συμβούλιον του Δήμου, το
οποίον πρότεινε τον διορισμόν μου και εις το Υπουργείον της Παιδείας, το οποίον
και με διώρισεν ως Διευθυντήν του Διδασκαλείου δια Διατάγματος. Ώστε η «μολυσματική» «Διακήρυξις του Εκπαιδευτικού
Ομίλου» δεν εκρίθη ούτε ως νομικόν ούτε ως ουσιαστικόν κώλυμα δια τον διορισμόν
μου και πολύ ορθώς, διότι η «Διακήρυξις» αύτη περιέχει μόνον επιστημονικούς
πόθους ευσυνειδήτων επιστημόνων δια την αναγέννησιν της Ελληνικής Παιδείας.
ε/ Οι με τόσην ελαφράν συνείδησιν κατήγοροί μου εις την
πολυσέλιδον καταγγελίαν των, «κατόπιν επισταμένης ερεύνης», ως αναγράφουν οι
ίδιοι, δεν κατώρθωσαν να ανακαλύψουν
ΟΥΔΕΝ, απολύτως ΟΥΔΕΝ γεγονός και ΟΥΔΕΜΙΑΝ επικίνδυνον δια την Πειραϊκήν
νεολαίαν πράξιν μου όχι μόνον κατά
την εξαετή εις το Διδασκαλείον , αλλά και καθ’ όλην την υπερεικοσαετή
υπαλληλικήν δράσιν μου. Και τούτο σημαίνει ότι αι πράξεις μου και μάλιστα η
επακολουθήσασα μετά την δημοσίευσιν της «Διακηρύξεως» δράσις μου εις το
Διδασκαλείον Πειραιώς ευρίσκεται εν απολύτω τάξει και αρμονία με τους νόμους
του Κράτους. Διότι ο σκοπός τον οποίον έθεσα ότε ανέλαβον την διεύθυνσιν του
Διδασκαλείου Πειραιώς ήτο να συντελέσω με όλας μου τας δυνάμεις και με πλήρην ομοφωνίαν με τους
συναδέλφους και συνεργάτες μου καθηγητάς
και διδασκάλισσας του Διδασκαλείου, να ανυψωθή το ανώτατον της πόλεώς μας
εκπαιδευτικόν ίδρυμα εις την περιωπήν, όπου ευρίσκονται και τα διδασκαλεία των
πολιτισμένων κρατών της Ευρώπης, και να γίνη πρότυπον προοδευτικού σχολείου
λειτουργούντος συμφώνως με τα πορίσματα της ψυχολογίας του παιδιού και τας
βασικάς ανάγκας της αναπτύξεως της παιδικής ψυχής.
Ότι δε την οδόν τούτην της προόδου εβάδιζε και βαδίζει το
Διδασκαλείον μας το ομολογούν άνω των 1500 γονείς και κηδεμόνες των μαθητριών
του Διδασκαλείου και το αναγνωρίζει και σύμπασα η Πειραϊκή Κοινωνία και το
Υπουργείον της Παιδείας.
Προς απόδειξιν της αναμφισβητήτου τούτης αληθείας επιτρέψατέ
μου, Κύριε Διευθυντά, να κάνω κατάχρησιν του πολυτίμου χώρου της εφημερίδος
σας, να προσθέσω:
1/ Ουδείς εκ των 47 κατοίκων Πειραιώς των υπογραψάντων την
εναντίον μου καταγγελίαν είναι κηδεμών ή γονεύς μαθητρίας του Διδασκαλείου, εξ
όσων φοιτούν σήμερον ή εφοίτησαν, εφ’ ότου ανέλαβον την Διεύθυνσιν του
Διδασκαλείου.
2/ Πολλοί εκ των υπογραψάντων την καταγγελίαν προσήλθον
αυθορμήτως εις το γραφείον μου και ενώπιον μαρτύρων μου εδήλωσαν,
διαμαρτυρόμενοι εντόνως, ότι
παρεσύρθησαν, ότι έπεσαν θύμα κακής εισηγήσεως και υπέγραψαν την περιφερομένην
αναφοράν καλή τη πίστει, χωρίς να
διαβάσουν το περιεχόμενο. Οι υπογράφοντες μάλιστα καθηγηταί εις το Λύκειον του
κ.Σταυριανού κ.κ Καραντάσης και Καρανικόλας καθώς και ο δικηγόρος κ. Κεφαλάκης
μου εξέφρασαν την βαθυτάτην των λύπην, μου ετόνισαν την εκτίμησίν των, την
οποίαν τρέφουν και προς εμέ και προς το παιδαγωγικόν μου έργον και μου εδήλωσαν
ότι, καλούμενοι, θα προσέλθουν και εις το Εκπαιδευτικόν Συμβούλιον του
Διδασκαλείου δια να εξηγήσουν και προσωπικώς με ποίον τόπον παρεσύρθησαν να
υπογράψουν την εναντίον μου αναφοράν.
3/ Έχομεν ως επιστέγασμα την επίσημον υπο του Σου
Υπουργείου της Παιδείας αναγνώρισιν δια την επιτελεσθείσαν εργασίαν και την
καταβαλλομένην προσπάθειαν δια την αδιάκοπον πρόοδον του συγκροτήματος των υπό
του Δήμου συντηρουμένων σχολείων.
Παραθέτω μερικά αποσπάσματα από τα επισήμους δηλώσεις του
αξιοτίμου Υπουργού της Παιδείας κ. Ράλλη μετά την δίωρον επιθεώρησίν του τού
Διδασκαλείου κατά την 22αν του παρελθόντος μηνός Νοεμβρίου.
«Παρακολουθώ» εδήλωσεν ο κ. Υπουργός της Παιδείας, «μετ’
ιδιάζοντος ενδιαφέροντος τα επιτελουμένας προόδους εις το Διδασκαλείον, αι
οποίαι τον ενήγαγον εις απαράμιλλον εις
το είδος του εκπαιδευτήριον, το οποίον τιμά την πόλιν του Πειραιώς και τον
επιμελούνενον τούτο Δήμον».
«Είναι καταφανής η παρατηρουμένη πρόοδος εις το Διδασκαλείον
και πρέπει να είναι υπερήφανος ο Δήμος»
«Είναι πράγματι πολύτιμος η ευκαιρία να παρακολουθήσουν όλοι οι διδάσκαλοι του Πειραιώς την
εφαρμογήν της νέας μεθόδου εις το Διδασακλείον»
«Περισσότερον παντός άλλου πρέπει να συγχαρώ τον Διευθυντήν
του Διδασκαλείου. Ο κ. Σωτηρίου είναι ο εμπνευστής του έργου, ο δημιουργός, ο ανυψώσας το ίδρυμα
εις αξιοζήλευτον περιοπήν. Ο Δήμος πρέπει να είναι υπερήφανος διότι έχει θέσει
την διεύθυνσιν των Σχολών του εις τον κ. Σωτηρίου».
στ/ Και μόνη η επίσημος αναγνώρισις υπό του Σου
Υπουργείου της Παιδείας της συντελουμένης εργασίας είναι αρκετή δια να
αποστομώση τους κατηγόρους μου. Αλλά πως πρέπει να χαρακτηρίσω και τους
συντάξασας εις τα παρασκήνια την καταγγελίαν εναντίον μου και τον αξιότιμον
καθηγητήν ενός των ενταύθα Γυμνασίων, τον περιφέροντα, ως με επληροφόρησαν, την
καταγγελίαν προς άγραν υπογραφών, οι οποίοι δεν είχον το θάρρος της γνώμης των
να υπογράψουν αυτοί πρώτοι την αναφοράν, ως είχον υποχρέωσιν.
Τι άραγε να κρύπτεται υπό τας παρασκηνιακάς ταύτας
εναργείας;
η/ Τέλος η άλλη κατηγορία εναντίον μου δια τας
«δικτατορικάς» τάσεις μου εν τη εκπαιδεύσει του Δήμου, όπως είναι γνωστόν εις
πάντας, είναι απλούς μύθος, δημιουργηθείς από τα αυτά ελατήρια, από τα οποία
έχει πηγάσει όλη η εξστρατεία εναντίον μου. Διότι η υποβληθείσα παρά το
συμβούλιον της πλειοψηφίας, προς τους
οποίους και δημοσία εκφράζω τας θερμάς μου ευχαριστίας τροπολογία απέβλεπεν εις
το να καθορίση επακριβώς τα δικαιώματα, τα οποία μου παρέχει ο νόμος 4368, και
εις τον ψηφισθέντα οργανισμόν του Δήμου. Και όχι μόνον δεν με ανύψωνεν εις
«δικτάτορα» αλλά μου περιόριζε τα διακιώματα τα οποία είχον μέχρι της στιγμής
εκείνης δυνάμει του παλαιού οργανισμού του Δήμου, ως Διευθυντής της Παιδείας.
Σας ευχαριστώ θερμώς, Κύριε Διευθυντά, δια την φιλοξενίαν
σας
Μετά τιμής
Κ. Δ. ΣΩΤΗΡΙΟΥ
Διευθυντής Διδασκαλείου Πειραιώς
-----------------------------------------------------------------
Προς τον
Αξιότιμον Κύριον Κ. ΣΩΤΗΡΙΟΥ
Αξιότιμε κ. Σωτηρίου
Μετ’ εκπλήξεως είδον δημοσιευμένην εις το φύλλον της 1ης
Δ/βρίου ε.ε. της εβδομαδιαίας εφημερίδος έγγραφον αίτησιν προς το Εκπαιδευτικόν
Συμβούλιον του Δήμου Πειραιώς, η οποία δυστυχώς φέρει και την υπογραφήν μου και
όπερ καθάπτεται της τιμής σας δι’ ήκιστα τιμητικών λέξεων.
Σπεύδω όθεν να διαβεβαιώσω Υμάς, ότι ελυπήθην σφόδρα διότι
πεσών θύμα κακής εισηγήσεως υπέγραψα την αίτησιν ταύτην και δια της αιτήσεως
παρ’ υμών συγνώμης να επανορθώσω κατά το δυνατόν το σφάλμα μου, διότι μετά
τόσης επιπολαιότητος προσυπέγραψα το καπηλικώτατον τούτο έγγραφον, χωρίς να
λάβω γνώσιν του υβριστικού τούτου περιεχομένου, ούτως ώστε ακουσίως μου να
καταφέρομαι και να υβρίζω πρόσωπα, άτινα μόνον σεβασμού και εκτιμήσεως του Πανελληνίου
και ιδιαίτατα του Πειραιώς είναι άξια, ένεκεν των πολλαπλών υπηρεσιών τας
οποίας μας προσφέρατε και εξακολουθήτε να μας προσφέρετε δια των επιστημονικών
Σας έργων
Μετά πάσης τιμής
Μ. ΚΕΦΑΛΑΚΗΣ
Δικηγόρος
--------------------------------------
Και ερωτώ: Πόθεν προκύπτει εκ της ανωτέρω επιστολής μου –
και τονίζω δια δευτέραν φοράν ότι εις ουδέν άλλο δημοσίευμά μου ησχολήθην με
την αναφοράν των 47 κατοίκων Πειραιώς – πόθεν λοιπόν προκύπτει ότι «από πολλού
έχω στραφή προς τον κομμουνισμόν» ή ότι «εμμένω και περιτράνως δια του τύπου
διαλαλώ τας κομμουνιστικάς ιδέας»;
Εάν όμως μένη και η ελαχίστη αμφιβολία εις το Σον
Εκαπιδετικόν Συμβούλιον, επιτρέψατέ μου, Κύριε Πρόεδρε, αφ’ ενός μεν να Σας
παρακαλέσω, όπως με καλέσητε κατά την προσεχήν συνεδρίαν δια να συμπληρώσω
προφορικώς τα κενά της απολογίας μου, και αφ’ ετέρου να προσθέσω ολίγα τινά,
δια των οποίων, φρονώ, ανασκευάζεται τελείως και το ταλευταίον τούτο στοιχείον
της εναντίον μου κατηγορίας.
Και δη πρώτον. Οι υποκινηταί της τοιαύτης εκστρατείας
είναι ο καθηγητής των Μαθηματικών του Β Γυμνασίου κ. Παναγιωτόπουλος εναντίον
του οποίου έχω υποβάλλει προς το Σον Υπουργείον της Παιδείας
καταγγελίαν και ο Δημοτικός Σύμβουλος κ. Διον. Πετρόχειλος. Επιφυλάσσομαι δε ν’
αναπτύξω προφορικώς τα ελατήρια της τοιαύτης προς εμέ συμπεριφοράς των.
Δεύτερον Παρακαλώ ευσεβεστάτως τα μέλη του Σου
Εκπαιδευτικού Συμβουλίου να αναγνώσωσι μετά προσοχής ολόκληρον την «Διακήρυξιν
της Διοικητικής Επιτροπής του Εκπαιδευτικού Ομίλου» θα πεισθώσι, είμαι βέβαιος
ιδίοις όμμασι, πόσον ριζικώς διάφορον είναι το νόημα των παρατηθέμενων
αποσπασμάτων από την «Διακήρυξιν». Είναι άλλωστε γνωστή η τακτική των
επιτηδείως ηκρωτηριασμένων αποσπασμάτων, εις την οποία καταφεύγουν πάντες οι μη
έχοντες σοβαρά στοιχεία δια να στηρίξουν την καηγορίαν των κατήγοροι.
Ιδιαιτέρως εφιστώ την προσοχήν το Σου Εκπαιδευτικού Συμβουλίου εις
το δεύτερον, τρίτον, τέταρτον και πέμπτον απόσπασμα[7]
Τρίτον Είμαι και εγώ εις εκ των ιδρυτών του
Εκπαιδευτικού Ομίλου. Αλλά πόσοι εκ των ιδρυτών και πόσα εκ των μελών του
Εκπαιδευτικού Ομίλου δεν ανήλθον εις τα ύψιστα αξιώματα της Πολιτείας, και δεν
προσέφερον πολυτίμους υπηρεσίας προς την
Πατρίδα; Και επιτρέπεται, επειδή «τον τελευταίο καιρό…. ήσαν στον Εκπαιδευτικό
Όμιλο και λίγα μέλη με καθαρή κομμονιστική ιδεολογία» επιτρέπεται, λέγω,
να χαρακτηρισθώσιν πάντα τα μέλη – και επομένως και εγώ- ως
κομμουνισταί;
Τέταρτον Και τέλος ερωτώ: Ποίαν σχέσιν έχουν με τον
κομμουνισμόν άπαντα τα αιτήματα τα περιλαμβανόμενα εις την σελίδα 22 της
«Διακηρύξεως»; Μήπως καθαρώς αστικά κόμματα δεν έχουν περιλάβει εις το
πρόγραμμά των τα περισσότερα των αιτημάτων τούτων, και δεν αγωνίζονται δια την
πραγματοποίησίν των;
***
ΑΘΕΪΣΜΟΣ
Άλλ’ η εκπαιδευτική του Δήμου Επιτροπή, δια να δικαιολογήση
την δι’ άλλους λόγους, ως θα αναπτύξω προφορικώς ενώπιον του Σου
Εκπαιδευτικού Συμβουλίου, ληφθείσαν απόφασίν της περί απολύσεώς μου, μου
προσάπτει και την επί αθεϊσμού κατηγορίαν. Και είμαι, υποστηρίζει μετά πάσης
σοβαρότητος, άθεος διότι:
α) «Ουδέν θρησκευτικόν δόγμα ασπάζομαι».
Ομολογώ ότι δεν ενθυμούμαι να έδωσα θρησκευτικάς εξετάσεις
ενώπιον της εκπαιδευτικής Επιτροπής. Επειδή όμως είναι πιθανόν να ελησμόνησα το
γεγονός τούτο, παρακαλώ την Εκπαιδευτικήν Επιτροπήν να παρουσιάση τα γραπτά των
εξετάσεών μου και το σχετικόν πρακτικόν, άλλως μου δίδει το δικαίωμα να
διαμαρτυρηθώ εντόνως και να διακηρύξω ότι ο ισχυρισμός της ούτος είναι παντελώς
αναληθής.
β) Διότι, λέγει, «απεκάλεσα την θρησκείαν κοινωνίας
πρόληψιν».
Νομίζω, Κύριε Πρόεδρε, ότι ο επιρρίπτων εναντίον μου την
κατηγορίαν ταύτην, έχει την επιτακτικήν ηθικήν υποχρέωσιν ν’ αναφέρη που και
πότε απεκάλεσα την θρησκείαν κοινωνικήν πρόληψιν. Εφ’΄όσον δε η εκπαιδευτική
Επιτροπή δεν έπραξε τούτο, μου δίδει και πάλιν το δικαίωμα και να διαμαρτυρηθώ
εντόνως και να διακηρύξω ότι οι δύο κατήγοροί μου, τους οποίους ανωτέρω
κατωνόμασα, επιδιώκοντες με πάντα τρόπον την εξόντωσίν μου, δεν εδίστασαν να
χρησιμοποιήσωσι μέσα, τα οποία ουδόλως συμβιβάζονται με την ηθικήν, διότι
προσκομίζουν εναντίον μου στοιχεία, τα οποία μετά βεβαιότητος γνωρίζουσι, ότι
δεν είναι αληθή.
γ) Καλούμαι όμως υπό
του Σου Εκπαιδευτικού Συμβουλίου δια του υπ’ αριθ. 2007 εγγράφου ν’
απολογηθώ διατί «επιδεικτικώς περιφρόνησα την μεγάλην θρησκευτικήν εορτήν των
Τριών Ιεραρχών δια της μη συμμετοχής μόνον, έξ όλων των σχολείων του Πειραιώς,
του Διδασκαλείου εις τον εορτασμό».
Είμαι βέβαιος ότι το Σον Εκπαιδευτικόν Συμβούλιον
ουδέποτε θα με εκάλη εις απολογίαν, εάν
εγνώριζε εν πάση λεπτομερεία την λειτουργίαν του Διδασκαλείου. Ομολογώ δε ότι υπεύθυνος
προς τούτο είμαι εγώ ο ίδιος, διότι δεν διεφώτιζον το Σον Εκπαιδευτικόν Συμβούλιον δια των εκθέσεών μου
επί όλων των ζητημάτων του Διδασκαλείου.
Αφ’ ετέρου όμως χαίρω πολύ, διότι μου δίδεται δια της
κλήσεως μου εις απολογίαν η ευκαιρία να παραθέσω ωρισμένα αναμφισβήτητα
γεγονότα, καταδεικνύοντα πασιφανώς και την επιμέλειαν την οποίαν έδειξα δια την
όσον δυνατόν καλυτέραν διδασκαλίαν των θρησκευτικών και τα παιδαγωγικά μέτρα,
τα οποία έλαβον δια την καλλιέργειαν του θρησκευτικού συναισθήματος των μαθητριών
των υπό του Δήμου συντηρουμένων σχολείων.
Και πρώτον μεν ολίγας μόνον λέξεις, δια να ανασκευάσω την
ανωτέρω κατηγορίαν: Ούτε περιφρόνησα, ούτε ήτο δυνατόν να περιφρονήσω και
μάλιστα «επιδεικτικώς» την θρησκευτικήν εορτήν των Τριών Ιεραρχών. Δεν νομίζω
να έχω έως τώρα δώσει προς το Σον Εκπαιδευτικόν Συμβούλιον δείγματα
ηλιθιότητος. Διότι θα ήτο πράγματι εκ μέρους μου ηλίθιον να περιφρονήσω
«επιδεικτικώς» την θρησκευτικήν εορτήν των Τριών Ιεραρχών, εις εποχήν, καθ’ ην
εμαίνετο ο εξοντωτικός πόλεμος, τον οποίον μου είχον κηρύξει οι κατήγοροί μου.
Έχω άλλωστε αρκετήν πείραν, και δεν ήτο δυνατόν να υποπέσω εις το σφάλμα , δια το οποίον κατηγορούμαι,
και να δώσω ούτω εις τους αντιπάλους μου σοβαρόν όπλον εναντίον μου.
Αν λοιπόν το Διδασκαλείον δεν συμμετείχε εις τον εορτασμόν της θρησκευτικής
εορτής των Τριών Ιεραρχών, η αιτία είναι ότι ούτε τοιαύτην τινά διαταγήν έλαβον
παρά του Σου Υπουργείου της Παιδείας, ως δύναται πας τις να πεισθή,
ερευνών το αρχείον του Διδασκαλείου, ούτε πρόσκλησιν τινά, ούτε απλήν
ειδοποίησιν έλαβον, παρά της εκπαιδευτικής αρχής, ήτις, ως φαντάζομαι, θα
ωργάνωσε τον εορτασμόν της εορτής των Τριών Ιεραρχών δια της συμμετοχής πάντων
των σχολείων του Πειραιώς.
Ομολογώ δε κατηγορηματικώς, ότι πρώτην φοράν λαμβάνω γνώσιν
του τοιούτου εορτασμού από το έγγραφον του Σου Εκπαιδευτικού
Συμβουλίου, δι’ ου καλούμαι εις απολογίαν.
Αλλά ποίος λειτουργός της Παιδείας, άξιος της αποστολής του
είναι δυνατόν να περιφρονήση την εορτήν των Γραμμάτων και της Παιδείας; Ποίος διδάσκαλος δεν αισθάνεται
βαθύτατα την υποχρέωσιν να εξάρη εις τους μαθητάς του την μεγάλην σημασίαν της,
και να υψώση μετ’ ευλαβείας ενώπιόν των ως σύμβολον του φωτός τους Τρείς
Ιεράρχας;
Την υποχρέωσιν ταύτην ετήρησε το Διδασκαλείον και κατά τα
παρελθόντα και κατά το παρόν σχολικόν έτος. Ο καθηγητής των
Θρησκευτικών εις το δημοσυντήρητον Γυμνάσιον και το Διδασκαλείον κ. Γεώργιος
Τζατζάνης, κατόπιν εντολής μου, ωμίλησε επί ώραν ολόκληρον το απόγευμα της
παραμονής εις τας συγκεντρωμένας εις την μεγάλην αίθουσαν του Διδασκαλείου
μαθητρίας, ανέπτυξε μετά παιδαγωγικής τέχνης την σημασίαν της εορτής και εδημιούργησε την
κατάλληλον ψυχικήν ατμόσφαιραν, δια να συναισθανθώσι βαθείαν θρησκευτικήν
συγκίνησιν αι μαθήτριαι και να
πλημμυρίση η ψυχή των από το φως της αρετής των Τριών Ιεραρχών.
Δεύτερον Την επιμέλειαν δε και την προσπάθειαν την
οποίαν κατάβαλλον δια την καλλιέργειαν του θρησκευτικού συναισθήματος των
μαθητριών καταδεικνύουν πλην των άλλων και τα ακόλουθα γεγονότα:
1) Κατά τας παιδαγωγικάς συνεδρίας του Συλλόγου των
καθηγητών συνεζητήθη μετά της δεούσης προσοχής και το μάθημα των θρησκευτικών
και εισηγήθην πάντα τα δυνάμενα να εφαρμοσθώσι παιδαγωγικά μέτρα δια την γονιμωτέραν
διδασκαλείαν του μαθήματος τούτου και την τόνωσιν του θρησκευτικού συναισθήματος.
Είχε δε μέχρι προ τινός την διδασκαλίαν των θρησκευτικών εις
πάσας τας τάξεις του Διδασκαλείου ο σεμνός και βαθύς των Ιερών Γραφών μελετητής
Καθηγητής κ. Χαρ. Παπαϊωάννου. Και ούτοι, και ο αντάξιος τούτου διάδοχος ο
καθηγητής κ. Γεωρ. Τζατζάνης, καλούμενοι παρά του Σου Εκπαιδευτικού
Συμβουλίου θα βεβαιώσωσι τα υπ’ εμού λεγόμενα και θα εκδηλώσωσι την απόλυτον
αυτών ικανοποίησιν δια την ενίσχυσιν, την οποίαν παρέσχον προς αυτούς και ως
Διευθυντής του Σχολείου και ως παιδαγωγός, δια την όσον το δυνατόν
καρποφορωτέραν διδασκαλίαν του μαθήματος των θρησκευτικών.
2) Αλλά και δια την διδασκαλίαν του μαθήματος τούτου και εις
το Πρότυπον Δημοτικόν Σχολείον ελήφθησαν πάντα τα επιβαλόμενα παιδαγωγικά μέτρα
και πολλάκις συνεζητήθη η ειδική Διδασκτική των θρησκευτικών εις τα παιδαγωγικά
φροντιστήρια. Μάρτυρας καλώ πάσας τας διδασκαλίσσας του Προτύπου, αίτινες, ως
είπον και ανωτέρω, υποχρεωτικώς συμμετείχον
των φροντιστηρίων.
3) Και εις τας μαθητρίας του Προτύπου υπό των διδασκαλισσών και εις τας μαθητρίας του Διδασκαλείου υπό
των αρμοδίων καθηγητών ανεπτύσσετο εις ιδιαιτέρας εκτός του ωρολογίου
προγράμματος θρησκευτικάς ομιλίας ή σημασία των μεγάλων της Εκκλησίας Εορτών.
Παρηκολούθουν δε τας κινηματογραφικάς παραστάσεις, όπου προεβάλλοντο εκλεταί
ταινίαι θρησκευτικού περιεχομένου άπασαι αι μαθήτριαι του Διδασκαλείου,
καταβαλλομένου του μαθητικού εισιτηρίου δια τας απόρους μαθητρίας υπό του
Σχολικού Ταμείου.
4) Εφωδίασα το Διδασκαλείον με πλούτον θρησκευτικών εικόνων,
πινάκων και γεωγραφικών χαρτών, δια την εποπτικήν διδασκαλείαν του μαθήματος.
5) Τη εισηγήσει μου η Σχολική Εφορεία του Διδασκαλείου εις
ένδειξιν σεβασμού και ευγνωμοσύνης διά δαπάνης ουχί μικράς ανήγειρεν , εις την
αυλήν του Σχολείου, μαρμαρίνην αναθηματικήν στήλην, εφ’ ης εστήθη η προτομή του
αοιδήμου Ιδρυτού του Σχολείου Ιάκωβου Ράλλη.
Τη εισηγήσει μου επίσης η Σχολική Εφορεία του Διδασκαλείου
καθιέρωσε ετήσιον αρχιερατικόν μνημόσυνον εις μνήμην του Ιδρυτού Ιάκωβου Ράλλη
, κατά το οποίον αι τελειόφοιται του Διδασκαλείου ψάλλουσιν την υπό του
καθηγητού του Διδασκαλείου κ. Ι.
Πατσουράκου συνταχθέντα ύμνον προς τον Ιδρυτήν και μέγαν της πόλεως Πειραιώς
ευεργέτην.
6) Τον παρελθόντα Δεκέμβριον η χορωδία των τελειοφοίτων του
Διδασκαλείου μετά των αρμοδίων καθηγητών παρηκολούθησε ψάλλουσα την περιφοράν
της ιεράς εικόνος του Πολιούχου του Πειραιώς Αγίου Σπυρίδωνος και απέσπασε τα
θερμά συγχαρητήρια της εκκλησιαστικής αρχής.
7) Εις τα έργα της κοινωνικής αλληλεγγύης, εις τους
δημοσίους εράνους της Αντιφθισικής Εταιρείας, του Πατριωτικού Ιδρύματος κ.τ.λ.
επρωτοστάτησε το Διδασκαλείον, ως αποδεικνύεται από τα ευχαριστήρια γράμματα τα
κατατιθέμενα εις το αρχείον του Διδασκαλείου.
8) Αι μικραί μαθήτριαι του Προτύπου, αι συμμετέχουσαι της
παιδικής εξοχής του Διδασκαλείου εις Πόρτο- Ράφτη ετέλουν την προσευχήν των
εκάστην πρωίαν και εσπέραν εις την παρακειμένην μικράν εκκλησίαν του Αγίου
Σπυρίδωνος μετά κατανύξεως και βαθείας θρησκευτικής συγκινήσεως. Τούτο δύναται
να επιβεβαιώση και αυτός ο Δήμαρχος Πειραιώς κ. Σωτ. Στρατήγης, επισκεφθείς την
παιδικήν εξοχήν.
9) Και τέλος άπασαι αι μαθήτριαι του Διδασκαλείου εκάστην
πρωίαν προ της ενάρξεως των μαθημάτων τελούσι την προσευχήν των ψάλλουσι
διξολογίαν προ της εικόνος της Αγίας Τριάδος φωτιζομένης υπό κανδήλας καιούσης
ημέρας και νυκτός.
Προς πληρεστέραν επιβεβαίωσιν των ανωτέρω, επιτρέψατέ μου,
Κύριε Πρόεδρε, να παραθέσω αποσπάσματα τινα εκ της εντόνου διαμαρτυρίας
ολοκλήρου του Συλλόγου των Καθηγητών και Διδασκαλισσών, της δημοσιευθείσης εις
τα Πειραϊκάς εφημερίδας της 7 Δεκεμβρίου[8] .
«Κύριε Διευθυντά, εις τον εγερθέντα από τινος και
εξακουλουθούντα ατυχώς θόρυβον εναντίον της Διευθύνσεως του Διδασκαλείου παρατηρείται εν άτοπον, το
οποίον δυστυχώς ήρχισε να λαμβάνη μορφήν σκανδάλου…….. Το σκάνδαλον τούτο κατά την αντίληψιν των
θορυβούντων βάσιν έχει την κατηγορίαν προ παντός ……. ότι εν τω Παρθενικώ μας
Σχολείω καλλιεργείται συν τοις άλλοις ο «Αθεϊσμός». Αλλ’ η τοιαύτη ύβρις στρεφομένη
και καθ’ ημών …… ενομίσαμεν ότι επιβάλλει εις ημάς την υποχρέωσιν ……….. να διαμαρτυρηθώμεν
εντονώτατα. Δια τούτο ερωτώμεν τους θορυβούντας. Υπάρχει εις κανέν
σχολείον του Κράτους εικών της Αγίας Τριάδος φωτιζομένη υπό κανδήλας
καιούσης ημέρας και νυκτός και προ της οποίας καθ’ εκάστην πρωίαν χίλιαι
περίπου μαθήτριαι εις γραμμήν ψάλλουσι δοξολογίαν εις το μέσον της οποίας κατά
σειράν μια των μαθητριών της ανωτάτης τάξεως ομολογεί το Σύμβολον της
Πίστεως………. Νομίζομεν ότι επιβάλλεται ……… να σας βροντοφωνήσωμεν δημοσία …….
Παύσατε επί τέλους, Κύριοι, διότι η εξακολουθησις ούτω του δημοσίου θορύβου επι
του προκειμένου καταντά πλέον συνειδητώς εγκληματική.»
«Ιωαν. Β. Πατσουράκος, Θ. Ασπρέας, Σοφία Μουντζουρίδη, Γεωρ.
Κοσίβας, Ι. Δαμιανός, Αντ. Καμπάνης κ.τ.λ (ακολουθούν αι υογραφαί και των
λοιπών Καθηγητών και Διδασκαλλισών).
***
Η ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗ
ΑΝΑΡΧΙΑ ΕΝ ΤΩ ΔΙΔΑΣΚΑΛΕΙΩ
Η Εκπαιδευτική του Δήμου Επιτροπή μου επιρρίπτει προς
τούτους και την σοβαράν κατηγορίαν ότι
«δεν τηρώ το πρόγραμμα των μαθημάτων του Σου Υπουργείου, άλλ’ έχει
δημιουργηθεί υπ’ εμού πλήρης εκπαιδευτική αναρχία». Και δια την κατηγορίαν
ταύτην καλούμαι υπό του Σου Εκπαιδευτικού Συμβουλίου ν’ απολογηθώ.
Αν και γνωρίζω όχι μόνον τα βαθύτερα ελατήρια της εναντίον μου εκστρατείας των
δύο κατηγόρων μου του καθηγητού κ. Παναγιωτοπούλου και του μέλους της
εκπαιδευτικής Επιτροπής του δικηγόρου και
Δημοτικού Συμβούλου κ. Διον. Πετροχείλου, αλλά προσέτι και τας
παρασκηνιακάς ενεργείας, χάρις εις τας οποίας παρεσύρθησαν δύο μέλη της
εκπαιδευτικής Επιτροπής να προσυπογράψωσι την πρότασιν περί απολύσεώς μου –
περί πάντων τούτων θα ομιλήσω διεξοδικώς καλούμενος ενώπιον του Εκπαιδευτικού
Συμβουλίου – ομολογώ ότι δεν δύναμαι να συγκρατήσω την φωνήν της εντόνου
διαμαρτυρίας και δια την τρίτην ταύτην ύβριν, την οποίαν μετά τοσαύτης
επιπολαιότητος μου προσάπτει η εκπαιδευτική του Δήμου Επιτροπή.
Κατέπεσε λοιπόν η εκπαιδευτική Επιτροπή μέχρι τοιαύτου
σημείου, ώστε να χαρακτηρίζη ως «εκπαιδευτικήν αναρχίαν» την υπό πάντων των
ειδικών αναγνωρισθείσαν και υπό της προϊσταμένης μου αρχής τοσάκις
επαινεθείσαν ανύψωσιν και πρόοδον του
Διδασκαλείου την μετά πάσης προσοχής και συνέσεως συντελουμένων συμφώνως με τα
πορίσματα της ψυχολογίας του παιδιού και τας λελογισμένας αντιλήψεις της
συγχρόνου Παιδαγωγικής; Ή μήπως θεωρεί
ως «εκπαιδευτικήν αναρχίαν» τον προσανατολισμόν του Διδασκαλείου προς τας
παιδαγωγικάς αρχάς του «Δημιουργικού Σχολείου» και την εφαρμογήν της αναλόγου
Διδακτικής εις το Πρότυπον Δημοτικόν Σχολείον; Είναι «Εκπαιδευτική αναρχία» η
καλλιεργηθείσα εσωτερική πειθαρχία η επιτρέπουσα το άνθισμα εις πάσας τας
ψυχικάς ικανότητας της παιδικής ψυχής, η αντικαταστήσασα βαθμιαίως την
ψυχοκτόνον, στυγνήν, αυστηράν εξωτερικήν πειθρχίαν; Είναι «εκπαιδευτική
αναρχία» η καλλιέργεια της αυτενεργείας και η εκ ταύτης πηγάζουσα δημιουργική
χαρά η αντακαταστήσασα και μάλιστα εις το Πρότυπον Δημοτικόν Σχολείον, την
παλαιάν μέθοδον της εξωτερικής επιβολής, ήτις με την εκπαιδευτικήν της
επενέργειαν καταπνίγει την προσωπικότητα
του μαθητού; Ή μήπως είναι «εκπαιδευτική αναρχία» η αναγνώρισις ωρισμένων
δικαιωμάτων της παιδικής ψυχής η μη ικανοποίησις των οποίων δημιουργεί βλαβερόν
και επικίνδυνον σταμάτημα εις την πορείαν της κανονικής εξελίξεως του μαθητού;
Είναι μήπως «εκπαιδευτική αναρχία» η απονομή δικαιοσύνης, εις τους μαθητάς,
ήτις πηγάζει από την βαθείαν κατανόησιν των αναγκών της παιδικής ψυχής; Ή τις
έχων και την ελαχίστην γνώσιν της παιδικής ψυχολογίας ήθελεν τολμήσει να
χαρακτηρίση ως «εκπαιδευτικήν αναρχίαν» την καλλιέργειαν του θάρρους, της
πρωτοβουλίας, και της ευθύνης εις την θέσιν της ανηθίκου σεμνοτυφίας και
υποκρισίας, της δειλίας και ατολμίας, του ψεύδους και της υπεκφυγής, την
ενσάρκωσιν των οποίων βλέπομεν και εις τους λεγομένους καλούς μαθητάς του
παλαιού Σχολείου;
Αλλά θα ήμουν ανάξιος της αποστολής μου και ως Έλλην
διδάσκαλος και ως επιστήμων παιδαγωγός, εάν δεν κατηύθυνον μετά πάσης συνέσεως
το Διδασκαλείον εις την οδόν, την χαραττομένην υπό της συγχρόνου ψυχολογίας και
Παιδαγωγικής. Και εις τούτο ηκολούθησα το αξιομίμητον παράδειγμα των σοφών
παιδαγωγών, εις ους η Πολιτεία έχει αναθέσει επισήμως την κατεύθυνσιν της
Ελληνικής Παιδαγωγικής.
Αλλ’ επί τέλους διατί η Εκπαιδευτική του Δήμου Επιτροπή, δεν
προσκομίζει ΟΥΔΕΝ απολύτως ΟΥΔΕΝ στοιχείον,δια να στηρίξη την υβριστικήν
εναντίον μου κατηγορίαν της περί «εκπαιδευτικής αναρχίας»; Μέχρι τοιούτου
σημείου ελησμόνησε την επιτακτικήν τααύτην ηθικήν υποχρέωσίν της;
***
Κύριε Πρόεδρε
Αντ»ίκρουσα μίαν προς μίαν και εν πάση λεπτομερεία τας
αδικαιολογήτους εναντίον μου κατηγορίας της Εκπαιδευτικής Επιτροπής. Επιφυλάσσομαι
δε καλούμενος ενώπιον του Σου Εκπαιδευτικού Συμβουλίου να συμπληρώσω
τα κενά της απολογίας μου και να αναπτύξω τα βαθύτερα ελατήρια της κατ’ εμού
εκστρατείας των κατηγόρων μου.
Σύμπασα η Πειραϊκή κοινωνία εξεδήλωσε την αγανάκτησίν της
δια την τοιαύτην άδικον εκστρατείαν εναντίον μου, άπαντες οι γονείς και
κηδεμόνες των μαθητριών διεμαρτυρήθησαν εντόνως, ολόκληρος ο Σύλλογος των
Καθηγητών και Διδασκαλισσών ύψωσε δημοσία την φωνήν της διαμαρτυρίας του, η
Σχολική Εφορεία του Διδασκαλείου, αποτελουμένη από επίλεκτα μένη της Πειραϊκής κοινωνίας,
από τους κ.κ. Γ. Χαρβαλιά Διευθντήν της εφημερίδος «Χρονογράφος» Νικόλαον
Γεννηματάν Πρόεδρον του Αυτόνομου Οργανισμού Λιμένος Πειραιώς, Μιχ. Ελευθερίου
Διευθυντήν εφημερίδος «Σφαίρα», Γεργ. Ματσόπουλον Ιατρόν πρώην Βουλευτήν,
Κωνστ. Κυριεζόπουλον εργοστασιάρχην Δημοτικόν Σύμβουλον και Κωνστ. Γαλλιώτην
δημοδιδάσκαλον, και παρακολουθούσα εκ του πλησίον την εν τω Διδασκαλείω δράσιν
μου, και τον λειτουργίαν του Διδασκαλείου εις επίσημον τηλεγράφημά της προς τον
αξιότιμον Υπουργόν της Παιδείας κύριον Ι. Μακρόπουλον εχαρακτήρισε μετ’
αγανακτήσεως τας εναντίον μου κατηγορίας παντάπασιν ανυποστάτους».
Έχω την πεποίθησιν, ότι το Σον Εκπαιδευτικόν
Συμβούλιον,του οποίου καλώς γνωρίζω την ευθικρισίαν , όχι μόνον θα με απαλλάξη
από πάσας κατηγορίας, όχι μόνον θα με προστατεύση και από νέαν ίσως επίθεσιν
των κατηγόρων μου, αλλά και θα αναστηλώση την περιυβρισθείσαν επιστημονικήν μου
υπόληψιν και θα με αποδώση εις την
Παιδείαν λευκόν εις την ανύψωσιν της οποίας ειργάσθην με όλας μου τας δυνάμεις
Αθήναι 23 Μαρτίου 1934
Μετά σεβασμού
Ο Διευθυντής του
Διδασκαλείου Πειραιά
Κ.Δ. Σωτηρίου
[1] Λυπούμαι μη δυνάμενος να παραθέσω την ερμηνείαν του Σου
Υπουργείου της Παιδείας. Η Δημοτική αρχή Πειραιώς έκλεισε αυτοβούλως το
Διδασκαλείον από τη; 16 Μαρτίου και δεν δύναμαι να χρησιμοποιήσω το αρχείον του
Διδασκαλείου.
[2] Αναγέννηση – μηνιαίο περιοδικό.
Φιλοσοφία- Τέχνη – Επιστήμη – Παιδεία
Διευθυντής Δ. Γληνός Σεπτέμβριος 1926-
Σεπτέμβριος 1928
[3] Οι αριθμοί τους οποίους παραθέτω, είναι κατά
προσέγγισιν, διότι, ως είπον ανωτέρω, δεν δύναμαι να χρησιμοποιήσω το αρχείον
του Διδασκαλείου
[4] Εδώ ο Σωτηρίου αναφέρεται στο βιβλίο «Τα ψηλά βουνά»
κριτική στην «Επιτροπεία» για τα νέα Αναγνωστικά.
[5] Φυλλάδιο 1, σελ. 1 και 2
[6] Επισυνάπτεται το φύλλον της 5ης Δεκεμβρίου
της εφημερίδος «Χρονογράφος». Οι άνωθεν της επιστολής μου τίτλοι έχουν τεθή
παρά της εφημερίδος
[7] Σελ. 11, 12,14 και 15, 17 της Διακηρύξεως της Δ.Ε. του
Εκπαιδευτικού Ομίλου
[8] Επισυνάπτω και το φύλλον της 7 Δεκεμβρίου της
εφημερίδος «Χρονογράφος».
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου