«ΑΝΩΤΕΡΗ ΠΑΙΔΕΙΑ-ΘΕΣΕΙΣ» Δευτεριάτικες συγκεντρώσεις Εκπαιδευτικού Ομίλου 10 του Μάρτη 1947

«ΑΝΩΤΕΡΗ ΠΑΙΔΕΙΑ»

Δευτεριάτικες συγκεντρώσεις Εκπαιδευτικού Ομίλου

10 του Μάρτη 1947

Στη  «Δευτεριάτικη» συγκέντρωση του Εκπαιδευτικού Ομίλου στις 10/3/1947

με θέμα την «Ανώτερη Παιδεία» δημοσιεύεται εδώ

 το χειρόγραφο σημείωμα του Κ. Σωτηρίου σε pdf:Το σημείωμα καθώς και το χειρόγραφο κείμενο

με τίτλο «ΑΝΩΤΕΡΗ ΠΑΙΔΕΙΑ – ΘΕΣΕΙΣ» σε Pdf: ΘΕΣΕΙΣ

Στο χειρόγραφο σημείωμα ο Σωτηρίου δίνει και κάποιες οδηγίες

για το πώς πρέπει να δακτυλογραφηθεί το κείμενο και αναφέρεται στη μελέτη του

 «Εισήγηση για την Παιδεία» που έχει δημοσιευθεί εδώ: ΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΑΙΔΕΙΑ

Μάλιστα έχει και  τα σχετικά δακτυλογραφημένα αποσπάσματα από τη μελέτη αυτή,

Τα δακτυλογραφημένα αποσπάσματα σε pdf: Το δακτυλογραφημένο  έχουν όμως αρκετά λάθη.

Έτσι από τη μελέτη «Εισήγηση για την Παιδεία» παίρνει το κείμενο που αναφέρεται στην «Ανώτερη Παιδεία» και δημοσιεύεται εδώ με μπλε γράμματα ενώ

για τις «Θέσεις» ζητάει να γραφτεί το σχετικό χειρόγραφο, με μαύρα γράμματα.  

Το χειρόγραφο σημείωμα του Κώστα Σωτηρίου

Α! Τα  κύρια χαραχτηριστικά της [ τα βασικά της ελατώματα]

1. Είναι αντιλαϊκή : προνόμιο των λίγων

Δίδαχτρα (εκπαιδευτικά τέλη) – εξέταστρα – Εισιτήριες εξετάσεις (  φροντιστήρια) – Καμιά σοβαρή πρόνοια για διατροφή, κατοικία, και υγεία [ η φυματίωση θερίζει] Φοιτητική λέσχη – Πολύ σπάνιες οι υποτροφίες, και αυτές συχνά τις παίρνουν όσοι έχουν τα μέσα. 30% από όσους εγγράφονται διακόπτουν σπουδές – Φοιτούν πλουσιόπαιδα, νοικοκυρόπουλα και παιδιά υπαλλήλων. Μόνο 1% εργατόπαιδα

Αιτία: Προνομιούχοι στα υλικά, προνομιούχοι και στα πνευματικά αγαθά. – Ο δουλευτής λαός πρέπει να μένει βυθισμένος στο πνευματικό σκοτάδι. Η κατάχτηση της επιστήμης θα γίνει επικίντυνο όπλο στα χέρια του.

2. Είναι η ανώτερη παιδεία αντιοικονομική

Αντιλαϊκή, αντιοικονομική η δημοτική και η μέση παιδεία

Αντιλαϊκή, αντιοικονομική και η ανώτερη παιδεία. Αυτή δίνει την κατεύθυνση. Το ψάρι βρωμάει από το κεφάλι

Διαζύγιο της θεωρίας με την πράξη, της επιστήμης με τη ζωή.

Μένει ασυγκίνητη μπροστά στην τόση δυστυχία και εξαθλίωση του λαού.

Δε μελέτησε τα ζωτικά προβλήματα της χώρας. Και όσα ερεύνησε τα μελέτησε με τέτοιο τρόπο, για να δώσει τη λύση, που θα ικανοποιούσε την παρασιτική πλουτοκρατική ολιγαρχία.

π.χ.: το πρόβλημα της βιωσιμότητας – το πρόβλημα της εκβιομηχάνισης, της βαρειάς βιομηχανίας – το πρόβλημα της «Μεγάλης Ιδέας».

Δε δημιούργησε τους φλογερούς εργάτες και της ζωής για την προκοπή της πατρίδας

Είναι ανίκανη να πάρει στα χέρια της την ανοικοδόμηση της ερειπωμένης Ελλάδας. Μας λείπουν τα καθολικά μορφωμένα και ειδικά καταρτισμένα στελέχη.

 Όλοι όσοι πονούμε και αγωνιζόμαστε για την ευημερία του ελληνικού λαού καταγγέλνουμε την κατάπτωση και την ανεπάρκεια της ανώτερης παιδείας.

Αιτία: Η ανώτερη παιδεία δε μπορούσε παρά να είναι αντιοικονομική. Είναι οργανωμένη και λειτουργεί «κατ’ εικόνα και ομοίωσιν» της καθυστερημένης οικονομίας μας. Είναι όργανο της πλουτοκρατικής ολιγαρχίας. Αυτή χρησιμοποίησε την ανώτερη παιδεία για τους σκοπούς της, για τα δικά της συμφέροντα. Την έκανε παρασιτική. Η ανώτερη παιδεία δεν ενδιαφέρθηκε για την οικονομική ανάπτυξη του τόπου. Είχε άλλους «υψηλούς» πνευματικούς σκοπούς.

Ο πληθωρισμός στην ανώτερη παιδεία

Μας λείπουν χιλιάδες επιστήμονες και όμως χρόνια τώρα μιλάνε για υπερτροφία της ανώτερης παιδείας.

σελ. 26,27,28 χειρογράφου

Μας χρειάζονται χιλιάδες παραγωγικοί επιστήμονες. Οι πόρτες της ανώτερης παιδείας πρέπει ν’ ανοίξουν διάπλατα. όλα τα ικανά παιδιά πρέπει να σπουδάσουν, να γίνουν ενθουσιαστικοί οικοδόμοι του νεοελληνικού πολιτισμού. Ο λαός και η νεολαία λαχταρούν να ριχτούν στην ανοικοδόμηση της πατρίδας.

3. Η ανώτερη παιδεία είναι κι αυτή αντιεπιστημονική

Το διαζύγιο που διαπιστώσαμε της  επιστήμης με την παιδεία, εδώ παρουσιάζεται ολοκάθαρα.

Είναι πικρή η αλήθεια, μα πρέπει να το ομολογήσουμε, πως τα ανώτατα εκπαιδευτικά μας ιδρύματα δεν είναι ναοί της επιστήμης. Μέσα εκεί ούτε καλλιεργείται ούτε διδάσκεται ιδιαίτερα σήμερα η σωστή, η πραγματική επιστήμη.

Από την ως τώρα συζήτηση και ομιλίες βγαίνει αναμφισβήτητα το συμπέρασμα αυτό.

Το προσωπικό

[ Είναι να λυπάται κανείς τους νέους επιστήμονες, που επιδιώκουν να γίνουν καθηγητές]

Πως μπορεί με τέτοιους καθηγητές να καλλιεργηθεί η επιστήμη στον τόπο μας.

Η διδασκαλία

Τα προγράμματα δεν καταρτίζονται παιδαγωγικά

Το ωρολόγιο πρόγραμμα παραφορτωμένο

Μέθοδες διδασκαλίας Κύριο γνώρισμα η παθητική αποδοχή της κούφιας σοφίας. Ποσοτική μάθηση, όχι επιστημονική μόρφωση. Σχεδόν καμιά καλλιέργεια επιστημονικού πνεύματος και έρευνας. Οι φροντιστηριακές  εργασίες συχνά σωστή κωμωδία. Καμιά ελευτερία. Κυριαρχεί απόλυτα η αυθεντία. Ο καθηγητής αλάνθαστος.

Βιβλία και συγγράμματα

Γόνιμες επιστημονικές θεωρίες δε διδάσκονται

Όποιος φοιτητής γίνει οπαδός τους στιγματίζεται και καταδικάζεται γιατί είναι υπονομευτής της πατρίδας, της οικογένειας και της θρησκείας

Η ανώτερη παιδεία μεσαιωνικό φρούριο, κύριος προμαχώνας της καθυστέρησης και πισωδρομικότητας.

Τραγική για το Έθνος η κατάσταση της ανώτερης παιδείας

4.Η ανώτερη παιδεία είναι κατασταλτική

Εξωτερική πειθαρχία και αυθεντία του  καθηγητή

Καμιά ελευτερία στη σκέψη και στο λόγο. Η σπουδαστική ζωή κανονισμένη «άνωθεν». Καμιά αυτοδιοίκηση.

Η ανώτερη παιδεία θέλει το φοιτητή, άβουλο, ετεροκίνητο, τυφλά πειθαρχικό, δουλόπρεπο, υποταχτικό, δοχείο για γνώσεις

Συμπέρασμα: Πρώτιστο χρέος όλων μας και ιδιαίτερα του Εκπαιδευτικού Ομίλου, να αγωνιστούμε για τη ριζική αναγέννηση και της ανώτερης παιδείας

σελ. 36 το σχετικό κομμάτι και έπειτα το συμπέρασμα

Β! Θέσεις για την ανώτερη παιδεία

4! Ανώτερη παιδεία

Αντιλαϊκή και αντιοικονομική η δημοτική και η μέση παιδεία. Αντιοικονομική και αντιλαϊκή και η ανώτερη παιδεία και σε πολύ μεγαλύτερο βαθμό. Αν το καλοεξετάσουμε η ανώτερη παιδεία είναι η καθαυτό υπεύθυνη. Γιατί η δημοτική και η μέση, δουλικά υποταγμένες στην ανώτερη, έχουν μοναδικό σκοπό να προετοιμάζουν τα παιδιά που θα φοιτήσουν στο πανεπιστήμιο και τις άλλες ανώτερες σχολές. Η ανώτερη λοιπόν παιδεία δίνει τον γενικό τόνο. Αυτή χαράζει την κατεύθυνση. [ το ψάρι βρωμάει από το κεφάλι]

Και πραγματικά δεν μπορούσε παρά να είναι αντιοικονομική προπάντων η ανώτερη παιδεία. Είναι οργανωμένη και λειτουργεί «κατ’ εικόνα και ομοίωσιν» της οικονομικής καθυστέρησης του τόπου. Η επιστήμη είναι εξάρτημα της οικονομικής ζωής. Έτσι η επιστήμη δεν ενδιαφέρθηκε για την ευημερία του λαού, για την οικονομική ανάπτυξη της χώρας. Είχε άλλους «υψηλούς» πνευματικούς σκοπούς.

Και στην ανώτερη παιδεία θριαμβεύει το διαζύγιο της θεωρίας με την πράξη, της επιστήμης με τη ζωή. Μένει ασυγκίνητη μπροστά στην τόση δυστυχία και εξαθλίωση του λαού. Δε μελέτησε τα ζωτικά προβλήματα της χώρας. Δεν καταπιάστηκε με τα περισσότερά τους. Και όσα ερεύνησε, τα μελέτησε με τέτοιο τρόπο για να δώσει τη λύση, που θα ικανοποιούσε τη πλουτοκρατική ολιγαρχία. Άφησε ανεξερεύνητες  τις πλουτοπαραγωγικές πηγές της χώρας, και είναι ανέτοιμη να πάρει στα χέρια της την ανοικοδόμηση της Ελλάδας από τα ερείπια της φασιστικής σκλαβιάς. Όσοι πονούν και αγωνίζονται για το λυτρωμό του λαού καταγγέλνουν την κατάπτωση και την ανεπάρκεια της ανώτερης παιδείας. Δεν εξυπηρετεί τις ανάγκες της ζωής. Ούτε μας έδωσε το ανώτερο επιστημονικά μορφωμένο προσωπικό για την αναγέννηση του τόπου. Δε δημιουργεί τους ειδικευμένους φλογερούς εργάτες της ζωής και της επιστήμης για να προκόψει η πατρίδα. Μας λείπουν οι καθολικά μορφωμένοι και ειδικά καταρτισμένοι γεωλόγοι, δασολόγοι, εδαφολόγοι, γεωπόνοι, χημικοί. Και ενώ αυτή είναι η κατάσταση, μιλούν για υπερτροφία στη μέση και ανώτερη παιδεία.

5! Η υπερτροφία στη μέση και ανώτερη παιδεία

Μέση παιδεία: Όπως είδαμε, στη μέση παιδεία γράφονται 9-10% από τα παιδιά που φοιτούν στο δημοτικό σχολείο. Το ποσοστό τούτο το θεωρούν πολύ μεγάλο και για να το περιορίσουν προτείνουν το πιο αυστηρά κατασταλτικά μέτρα. Για να αποδείξουν μάλιστα πόσο έχουν δίκιο, συγκρίνουν την Ελλάδα με τις άλλες Ευρωπαϊκές χώρες και βγάζουν το συμπέρασμα πως η Ελλάδα «κατέχει την πρώτην θέσιν ως προς τον αριθμόν των μαθητών εν αναλογία με τον πληθυσμόν αυτής». Έτσι αναλογεί στην Ελλάδα ένας μαθητής της μέσης παιδείας σε 100 κατοίκους, ενώ στη Βουλγαρία ένας σε 190, στην Τσεχοσλοβακία ένας στους 160, στη Σουηδία ένας σε 205 κατοίκους.

Πώς να εξηγήσουμε το φαινόμενο τούτο; Τρείς είναι οι σπουδαιότερες αιτίες που το προκαλούν:

α! Η ατροφική, σχολαστική και ασυγχρόνιστη δημοτική παιδεία. Σε καμιά πολιτισμένη χώρα δεν είναι παραπεταμένο το δημοτικό σχολείο όπως σε μας. Εκεί λειτουργεί σε καλύτερες συνθήκες, η φοίτηση είναι πιο μακρόχρονη, το πρόγραμμα συγχρονισμένο και τα παιδιά που το τελειώνουν βγαίνουν λίγο πολύ εξοπλισμένα στη ζωή. Εκεί υπάρχουν ακόμη κατώτερες επαγγελματικές σχολές, και σε πολλά Κράτη υπάρχουν και επιμορφωτικές τάξεις. Έτσι εκεί τα παιδιά φοιτούν ωσότου συμπληρώσουν τα 14 τους χρόνια.

Σε μας η δημοτική παιδεία βρίσκεται σε αξιοθρήνητη κατάσταση. Η φοίτηση εξακολουθεί ως σήμερα να είναι στην πραγματικότητα τετράχρονη. Τα παιδιά τελειώνουν το δημοτικό σχολείο στα 10 τους χρόνια. Τι να τα κάνουν οι γονιοί τους; Που να τα στείλουν;  Αναγκαστικά τα στέλνουν στη μέση παιδεία ένα δυό, τρία χρόνια, αφού δεν υπάρχει άλλη διέξοδος. Να τι μας λένε οι αριθμοί. Από τα 1855 ως τα 1929 το ποσοστό  των παιδιών που φοιτούν στη μέση παιδεία είναι 11,5%-12%. Στα 1930 έπεσε στα 8,3% γιατί τότε το δημοτικό σχολείο εξάχρονο. Στα 1938 ανεβαίνει πάλι στα 11% γιατί τότε με την αντιμεταρύθμιση το δημοτικό ξανάγινε τετράχρονο. Είδαμε ακόμη παραπάνω πως στα 1936-37 γράφτηκαν στην α! τάξη των σχολείων της μέσης παιδείας 24.629 παιδιά, ενώ στη β! τάξη 16.863 – οχτώ χιλιάδες λιγότερα – και στην γ! τάξη 11.340 – άλλες πέντε χιλιάδες λιγότερα. Κι αυτό θα ειπεί πως από τα παιδιά που γράφονται στην α! τάξη τα μισά φοιτούν ένα ή δυό το πολύ χρόνια, ωσότου μεγαλώσουν λιγάκι, ώστε να συμπληρώσουν τα 13 ή 14 τους χρόνια.

β! Η βαθιά ριζωμένη πρόληψη για την αξία της ψευτοκλασικής και στείρας μάθησης. Την πρόληψη αυτή την καλλιέργησε συστηματικά στο λαό το Κράτος με την αντιοικονομική πολιτική του. Το ψευτοκλασικό ιδανικό διαποτίζει ολόκληρη την παιδεία. Ολοκληρωτική αδιαφορία για την τεχνική και επαγγελματική εκπαίδευση. Τα σχολεία αυτά είναι χειροναχτικά, κατάλληλα για το «χυδαίο όχλο» για τα αλητόπαιδα. Δεν υψώνουν κοινωνικά τους μαθητές. Ο λαός δεν τα εχτίμησε, δεν πίστεψε στη χρησιμότητά τους. Θεωρεί άλλωστε την εργασία καταδίκη στη σκλαβιά. Γι αυτό η κραυγή από τις επαρχίες να ιδρύει το Κράτος ημιγυμνάσια και γυμνάσια. Και όσοι μπορούσαν έστελναν όσο μπορούσαν τα παιδιά τους στη μέση παιδεία.

γ! Και λαχταρούσαν όλοι να τα στείλουν. Λαχταράει ο κάθε γονιός ο κάθε μικρονοικοκύρης χωρικός ο κάθε μικροαστός να καλυτερέψει τη ζωή του παιδιού του, να βελτιώσει την κοινωνική του θέση. Ο μόνος τρόπος είναι να μάθει το παιδί του γράμματα. Έτσι θα πάρει αξία. Και κάνει ό,τι μπορεί να του δώσει το χαρτί του γυμνασίου. Αυτό είναι το μαγικό ραβδί. Κάποια θεσούλα, κάποια «καλή τύχη».

Αυτοί είναι οι ιδιαίτεροι λόγοι για  τη χώρα μας, που προκαλούν «την μεγάλην συρροήν των μαθητών» στη μέση παιδεία. Έχουμε όμως πραγματικά υπερτροφία στη μέση παιδεία; Και τι είδος είναι η υπερτροφία αυτή;

Από όσα είπαμε παραπάνω είναι ολοφάνερο, πως: 1) έχουμε υπερτροφία στη ψευτοκλασική μέση παιδεία. 2) Σχετικό πληθωρισμό στην εμπορική εκπαίδευση 51 εμπορικές σχολές με 7.500 μαθητές είναι συγκριτικά με τις ανάγκες  της χώρας πολλές. Και 3) επικίντυνη ατροφία στη γεωργική, τεχνική και επαγγελματική  μέση παιδεία. Ο κίντυνος από την κατάσταση αυτή πραγματικά εθνικός. Όχι βέβαια με το νόημα που του δίνει το επίσημο Κράτος και οι σύμβουλοί του, όχι επειδή δημιουργεί υπερτροφία στην ανώτερη παιδεία – ενώ στην πραγματικότητα μας λείπουν χιλιάδες επιστήμονες, ούτε επειδή προλεταροποιεί τους επιστήμονες. Αλλού είναι ο εθνικός κίντυνος. Η μέση παιδεία με την υπερτροφική ψευτοκλασική μάθηση σπρώχνει τη νεολαία στον παρασιτισμό και τη μοιρολατρεία, και με την ατροφία της στους παραγωγικούς κλάδους δε γίνεται συντελεστής στην ευημερία του λαού και στην οικονομική ανάπτυξη της χώρας. Δε δραστηριοποιεί λοιπόν τη δημιουργική δύναμη του λαού. Δεν τον εξοπλίζει για τη ζωή. Με τα κατασταλτικά μέτρα που παίρνουν, για να αποκλείσουν τα παιδιά του λαού, ο εθνικός κίντυνος γίνεται απειλητικότερος. Για να τον αποφύγουμε ένας μόνο τρόπος υπάρχει. Να προσαρμοστεί η μέση παιδεία στις υλικές και πνευματικές ανάγκες του λαού. Μα τότε πρέπει η μέση παιδεία να γίνει πολύπλευρη, να διακλαδιστεί  ανάλογα με τις ανάγκες της χώρας και τις τοπικές συνθήκες και ν’ ανοίξουν διάπλατα οι πόρτες της για όλους τους ικανούς. Θα περιοριστούν τότε αυτόματα τα κλασικά γυμνάσια, και θα τροφοδοτηθούν πλούσια οι άλλοι κλάδοι της μέσης παιδείας, οι γεωργικές, τεχνικές, βιομηχανικές και  επαγγελματικές σχολές, όπου τα παιδιά παράλληλα με τη ζωντανή ανθρωπιστική μόρφωση, θ’ αποχτήσουν τις ειδικές σε κάθε κλάδο γνώσεις. Με τη ριζική αναδιοργάνωση της μέσης παιδείας ο αριθμός των παιδιών που θα φοιτούν θα γίνει δυό και τρείς φορές μεγαλύτερος. Αυτό απαιτεί το συμφέρο του Έθνους, το συμφέρο του λαού και της νεολαίας.

Ανώτερη παιδεία. Και για την ανώτερη παιδεία φωνάζουν, πως είναι επικίντυνα υπερτροφική. Έχουμε υποστηρίζουν, πολύ περισσότερους επιστήμονες απ’ ότι χρειαζόμαστε και από όσους μπορεί να θρέψει η χώρα μας. Ο κίντυνος εθνικός. Γι αυτό το Κράτος ολοένα και αυστηρότερα κάνει τα κατασταλτικά μέτρα και περιορίζει ολοένα και περισσότερο τους «εισακτέους» στην ανώτερη παιδεία. Έτσι μπήκανε στο πανεπιστήμιο της Αθήνας

1933-34	2.747 τελειόφοιτοι μέσης παιδείας
1934-35	2.162 τελειόφοιτοι μέσης παιδείας
1935-36	1.788 τελειόφοιτοι μέσης παιδείας
1936-37	1.635 τελειόφοιτοι μέσης παιδείας
1937-38	1.194 τελειόφοιτοι μέσης παιδείας

Αντίστοιχος είναι ο περιορισμός και στο πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, στο Πολυτεχνείο και τις άλλες ανώτερες σχολές.

Έχουμε όμως πραγματικά υπερτροφία στην ανώτερη παιδεία; Πλεονάζουν οι επιστήμονες στον τόπο μας; Ας ιδούμε τι μας λένε οι αριθμοί:

1. Πανεπιστήμιο της Αθήνας Γράφτηκαν από την ίδρυσή του (1837) ως τις 31 Δεκέμβρη 1932
	Φοιτητές	φοιτήτριες	Σύνολο		%
Στη θεολογία	2.004	22	2.026		2,56%
Στη φυσικομαθηματική
Τμήμα φυσικών	2.110	67	2.177	2,76%	11,65%
Τμ. μαθηματικών	2.329	62	2.391	3,03%
Τμήμα χημικών	1,137	29	1.166	1,47%
Τμ. φαρκευτικών	3.095	379	3.474	4,39%
Στη φιλοσοφική σχολή	9.703	686	10.389		13,15%
Στην Ιατρική	17.453	474	17.927	22,69%	24,61%
Στην οδοντοϊατρική	1.029	494	1.523	1,92%
Στη Νομική	37.596	370	37.966		48,04%
Σύνολο	76.456	2.583	79.039

2. Γράφτηκαν τη σχολική χρονιά 1936-37
	Στο Πανεπιστήμιο Αθήνας		Στο Πανεπιστήμιο Θες/νίκης		Σύνολο	%
	Φοιτητές	φοιτήτριες	Φοιτητές	φοιτήτριες
Στη Θεολογία	165	6	-	-	171	1,8
Φυσικομαθηματική	475	77	52	18	622	6,5
Γεωπονική-Δασονομική	-	-	416	14	430	4,6
Φιλοσοφική	179	188	75	72	514	5,4
ιατρική	1.643	134	-	-	1.777	21,6
Οδοντοϊατρική	190	107	-	-	297
Νομική	2.417	167	873	62	3.519	36,7
Στην Πάντειο σχολή	1.162	95			1.257	13,4
Στην ανωτάτη Σχολή Εμπ. & Οικονομικών	918	57			975	10,2
Στο Πολυτεχνείο	515	6			521
Στην Ανωτάτη σχολή καλών τεχνών	103	44			147
Σύνολο					10.230

Αν συγκρίνουμε το δεύτερο πίνακα με τον πρώτο, βλέπουμε σημαντική αύξηση στο ποσοστό των φοιτητών της νομικής από 48% στα 60 % (36,7%+13,4%+10,2%=60,3%) και αντίστοιχη πτώση στο ποσοστό των φοιτητών στη φιλοσοφική σχολή –από 13,15% σε 5,4% - και των φοιτητών, που σπουδάζουν φυσικομαθηματικά. Η πτώση αυτή είναι δικαιολογημένη. Οι δυό αυτές σχολές τροφοδοτούν με καθηγητές τη μέση παιδεία. Και όταν τόσοι πτυχιούχοι χρόνια περιμένουν να διοριστούν, φυσικό είναι να μην προσελκύουν μαθητές.

Γενικά μπορούμε να πούμε πως από την ίδρυση της ανώτερης παιδείας ως σήμερα, οι μισοί φοιτητές γράφονται στη νομική σχολή, το ένα τέταρτο στην ιατρική και το άλλο ένα τέταρτο σ’ όλε στις άλλες πανεπιστημιακές σχολές και στο πολυτεχνείο.

Διαπιστώνουμε λοιπόν τρομαχτικό πληθωρισμό στη νομική σχολή. Φουρνιές κάθε χρόνο οι δικηγόροι. Δεν τρέχουν, βέβαια, σωρό οι νέοι στη νομική σχολή, από έρωτα στη νομική επιστήμη. Άλλοι είναι οι λόγοι:

α! Η σπουδή στη νομική είναι πολύ πιο ξεκούραστη. Δεν έχει εργαστηριακές απαιτήσεις, και οι φροντιστηριακές εργασίες είναι περισσότερο τυπικές παρά ουσιαστικές. Περισσεύει καιρός ώστε να μπορούν να δουλεύουν όσοι έχουν ανάγκη και να σπουδάζουν. Τόσοι και τόσοι δημόσιοι υπάλληλοι πήρανε το πτυχίο της νομικής χωρίς να αποχωρήσουν από την υπηρεσία. Και είναι εύκολο να πάρει κανείς το πτυχίο της νομικής με τα γνωστά ιδιωτικά νομικά φροντιστήρια. Κάνουν χρυσές δουλιές.

β! Το πτυχίο της νομικής, όπως είναι οργανωμένη η κοινωνία μας, ανοίγει όλες τις πόρτες. Είναι κι αυτό μαγικό ραβδί. Έτσι βλέπουμε τα 4/5 από τους δημόσιους υπαλλήλους να είναι πτυχιούχοι της νομικής.

γ! Η αντιλαϊκή οργάνωση και η κακή λειτουργία της δικαιοσύνης, και γενικά η φαυλοκρατική διοίκηση με την πολυνομία και τα γνωστά παραθυράκια στους νόμους ανοίγουν «ευρύ στάδιον»  εις το επάγγελμα του δικηγόρου. Δεν μπορεί κανείς να κουνηθεί στον τόπο μας, αν δεν έχει δίπλα του το δικηγόρο.

δ! Η καθυστερημένη και αντιπαραγωγική οικονομική ανάπτυξη της χώρας. Μέσα σ’ αυτή την κατάσταση αδύνατο να αναπτυχτούν και ν’ ανθίσουν οι θετικές, οι πραχτικές επιστήμες. Οι επιστήμονες στους παραγωγικούς κλάδους δε βρίσκουν δουλιά. Δεν υπάρχει ζήτηση. Έτσι εξηγείται γιατί έχουμε επικίντυνη για το Έθνος ατροφία στις θετικές επιστήμες. Και αυτό αποδείχνει άλλη μια φορά πόσο αντιοικονομική είναι η ανώτερη παιδεία.

Έχουμε λοιπόν υπερτροφία στη νομική σχολή, μεγάλο πληθωρισμό στους δικηγόρους, και παράλληλα επικίντυνη για το έθνος ατροφία στις άλλες επιστήμες. Δε γέμισε ο τόπος επιστήμονες. Αντίθετα μας λείπουν πολλές χιλιάδες. Έχουμε πολύ λιγότερους απ’ ό,τι έχουν τα άλλα πολιτισμένα Κράτη. Και το έλλειμμα θα γίνει ακόμη μεγαλύτερο, μόλις αρχίσουμε την ανοικοδόμηση. Να τι μας λένε πάλι οι αριθμοί.

Έχουμε 5.500-6.000 γιατρούς. Οι 4.000 είναι εγκαταστημένοι στις 6 μεγαλύτερες πόλεις. Περισσεύουν 1.500-2.000 για τις άλλες πόλεις και τις 10.000 μεγάλα και μικρά χωριά. Ώστε μας λείπουν το λιγότερο άλλοι 6.000 γιατροί.

Έχουμε σήμερα 1.000 γεωπόνους, και αυτοί είναι αποροφημένοι στο Υπουργείο Γεωργίας και Αγροτική Τράπεζα. Για να αναπτύξουμε την αγροτική οικονομία μας λείπουν το λιγότερο 6-7.000 γεωπόνοι.

Έχουμε 150 χτηνίατρους. Μας λείπουν κι εδώ όχι λίγοι. Έχουμε 1.200 μόνο χημικούς, 3.500 μηχανικούς και 500 μόνο εργοδηγούς και κατώτερο τεχνικό προσωπικό. Για να αξιοποιήσουμε τον εθνικό πλούτο  με παραγωγικά έργα κ.τ.λ. χρειαζόμαστε χιλιάδες χημικούς, άλλους 3.500 μηχανικούς και 14-15.000 μεσαίο τεχνικό προσωπικό. Και τέλος έχουμε 15.000 δασκάλους. Για να λειτουργήσουν σήμερα τα σχολεία μας λείπουν 9.000 το λιγότερο – η Βουλγαρία στα 1936 είχε 24.000 δασκάλους – και για να εφαρμόσουμε το οχτάχρονο δημοτικό μας λείπουν 15-20.000 δασκάλοι.

Αυτή είναι η κατάσταση –αληθινά τραγική. Ο «εθνικός κίνδυνος» άμεσος. Το φως της επιστήμης δε λάμπει στη χώρα μας. Είμαστε άοπλοι επιστημονικά. Και κιντυνεύουμε μα την οικονομική καθυστέρηση και το επιστημονικό σκοτάδι να καταποντιστούμε, να αφανιστούμε σαν Έθνος.

Σωρός σήμερα τα ερείπια. Ο λαός και η νεολαία λαχταρούν να ριχτούν στην ανοικοδόμηση της πατρίδας. Μας χρειάζονται χιλιάδες μορφωμένα στελέχη, χιλιάδες καθολικά μορφωμένοι και πλούσια επιστημονικά καταρτισμένοι ειδικοί επιστήμονες. Οι πόρτες της ανώτερης παιδείας πρέπει να ανοίξουν διάπλατα. Όλα τα ικανά παιδιά πρέπει να σπουδάσουν. Αυτά θα γίνουν ενθουσιαστικοί  οικοδόμοι του νεοελληνικού πολιτισμού.

Γ! Η παιδεία μας είναι αντιεπιστημονική

Το τρίτο χαραχτηριστικό γνώρισμα της παιδείας στα 120 χρόνια της ελεύτερης ζωής μας είναι η αντιεπιστημονικότητα. Τη συναντάμε σε κάθε βήμα μας.

Δε θα μιλήσω ιδιαίτερα για τη δημοτική και μέση παιδεία.  Απ’ όσα είπαμε ως τώρα, είναι ολοφάνερο πόσο είναι αντιεπιστημονικές. Μα για να μας μείνει καμιά αμφιβολία, ας ξαναθυμηθούμε μερικά απ’ όσα συναντήσαμε στην κριτική μας ανασκόπηση.

 Οι μέθοδες της διδασκαλίας και της διαπαιδαγώγησης είναι, είπαμε, βάρβαρες και απαρχαιωμένες. Δε στηρίζονται στα πορίσματα της σύγχρονης παιδαγωγικής και της παιδικής ψυχολογίας. Ξεκινούν από αντιλήψεις ξεπερασμένες  πια πέρα για πέρα αντιεππιστημονικές, και ιδιαίτερα από την αντίληψη, πως το παιδί είναι άβουλο και παθητικό πλάσμα με μοναδική ιδιότητα την παθητική αποδοχή, ενώ η σύγχρονη ψυχολογία παραδέχεται πως η βασική ιδιότητα της παιδικής ηλικίας είναι η ενεργητικότητα.

Το διδαχτικό προσωπικό είναι αμόρφωτο παιδαγωγικά και ακατάρτιστο επιστημονικά.

Επικρατεί η ποσοτική μάθηση και το διαζύγιο της θεωρίας με την πράξη. Τα παιδιά αποθηκεύουν γνώσεις, μόνο γνώσεις. Μα δεν κατανοούν τι θα ειπεί επιστήμη, δεν καλλιεργείται το επιστημονικό πνεύμα, δεν αποχτούν την επιστημονική μέθοδο και δεν είναι σε θέση να χρησιμοποιήσουν τις γνώσεις στη ζωή. Βγαίνουν λοιπόν στη ζωή ανερμάτιστα και αμόρφωτα.

Ανώτερη παιδεία

Είναι πικρή η αλήθεια, μα πρέπει να το ομολογήσουμε, πως, τα ανώτατα εκπαιδευτικά μας ιδρύματα δεν είναι ναοί της επιστήμης. Στα πανεπιστήμια και στις άλλες ανώτερες σχολές ούτε καλλιεργείται ούτε διδάσκεται η σωστή επιστήμη. «Η συμβολή μας στην επιστήμη είναι μηδαμινή είτε ανύπαρχτη». Υπάρχουν βέβαια, κάποιες τιμητικές εξαιρέσεις. Μα οι λιγοστές αυτές εξαιρέσεις δεν κλονίζουν το βασικό τούτο γνώρισμα. Δεν μπορεί να γίνει σοβαρός λόγος για επιστήμη στον τόπο μας. Ας ρίξουμε μια γοργή ματιά, να ιδούμε τι μας λένε τα πράματα.

Το προσωπικό

Από τα 1837 που ιδρύθηκε το πανεπιστήμιο της Αθήνας ως τα 1912 οι καθηγητές διορίζονται από το Υπουργείο της Παιδείας «κατά την κρίσιν» του. Το να γίνει λοιπόν κανείς καθηγητής ήταν μεγάλο κομματικό ρουσφέτι. Το κάθε κόμμα επεδίωκε να έχει στυλοβάτες υποταχτικούς στο πανεπιστήμιο. Έπρεπε μάλιστα να διαδηλώσει ο υποψήφιος την αφοσίωσή του στο κόμμα «τιθέμενος επί κεφαλής διαδηλώσεως».

Μόλις στα 1922 απόχτησε το πανεπιστήμιο δικό του οργανισμό, όπου καθιερώνεται η αυτοτέλειά του. Σύμφωνα με τον οργανισμό η εκλογή των καθηγητών γίνεται από την «οικεία» σχολή, και ο Υπουργός είναι υποχρεωμένος να διορίσει αυτόν και όχι άλλον. Μα η βασιλομεταξική διχτατορία της 4 Αυγούστου τροποποίησε τον οργανισμό σε τέτιο σημείο και με τις γνωστές υπερβάσεις του Υπουργού Σπέντζα κατάργησε ουσιαστικά την αυτοτέλεια. Οι καθηγητές περίφοβοι συμμορφωνόντουσαν και ικανοποιούσαν τις απαιτήσεις του διχτάτορα. Θα μείνει αιώνιο στίγμα η δουλικότητά τους. Χαραχτηριστική για τον ηθικό ξεπεσμό τους είναι η περιβόητη «αίτησις» του υγιώς σκεπτομένου καθηγητή Α. Χατζή.

Μα και με την αυτοτέλεια, όσα χρόνια εφαρμόστηκε δεν είχαμε καλύτερα αποτελέσματα. Δεν εξασφαλίστηκε η εκλογή του καλύτερου από τους υποψηφίους. Φύγαμε από τη «Σκύλλα» την κομματική και πέσαμε στη Χάρυβδη της πανεπιστημιακής φατρίας και συναλλαγής. Το πανεπιστήμιο έγινε φέουδο των καθηγητών. Μοίραζε τις θέσεις ανάλογα με το κέφι τους, με τα συμφέροντά τους, με τις κομματικές αντιλήψεις τους. Οι έδρες βγαίνανε στη δημοπρασία, προσφερόταν προίκα για τις κόρες ή τις ανιψιές των φεουδαρχών καθηγητών, και μοιράζονται σε ομόφρονες χωρίς να λογαριάζεται η επιστημονική αξία των υποψηφίων. Είναι γνωστός ο γλωσσαμυντωρικός φατριασμός στη φιλοσοφική σχολή. Και είπε αδιάντροπα ο Ν. Εξαρχόπουλος « Και Βιλλαμύβιει να είναι δε θα μάθεις» για ένα υποψήφιο δημοτικιστή. Τα ίδια και χειρότερα γίνονται και στη Φυσικομαθηματική σχολή, στην Ιατρική κ.τ.λ.

Έτσι όσοι αποβλέπουν να γίνουν μια μέρα καθηγητές πρέπει για να το πετύχουν και τον ισχυρό της ημέρας να προσκυνήσουν και να λιβανίζουν και να εξυμνούν τους καθηγητές, να χάσουν τη αξιοπρέπεια και μαζί και τη πρωτοβουλία, τον όρεξή τους, και να γίνουν δουλόπρεποι.

Μα και η διοικητική αυτοτέλεια, η εκλογή των πανεπιστημιακών αρχών, πρύτανη, συγκλητικών κ.τ.λ δείχνει τη μουχλιασμένη ατμόσφαιρα των ανωτάτων εκπαιδευτικών ιδρυμάτων. Ψηφοθηρίες, φατριασμός, μέσα, προστριβές, ανωμαλίες, ταραχές, ανήθικη συναλλαγή. Έτσι πολλοί που προσκύνησαν και εξευτελίστηκαν για να γίνουν καθηγητές, μόλις το πέτυχαν και ασφαλίστηκαν παράτησαν την επιστήμη και τη διδασκαλία και ρίχτηκαν με πάθος στην μικροπολιτική. Τα ανώτερα ιδρύματα μεταβλήθηκαν σε παλαίστρα. Εκεί εξαντλείται η λίγη ζωτικότητα των περισσότερων καθηγητών. Έτσι για πολλούς η επιστήμη καταντάει πάρεργο και κύριο έργο τους γίνεται ο φατριασμός. Οι γενικές συνελεύσεις, οι συνεδριάσεις των σχολών παρουσιάζουν αυτή την πνιχτική ατμόσφαιρα. Καμιά ανώτερη σκέψη, καμιά συζήτηση σοβαρή για παιδαγωγικά ή οργανικά ζητήματα. Κι αν καμιά φορά παρουσιάζεται, τορπιλίζεται αμέσως. Βιάζονται  να έρθουν στα προσωπικά. Οι παρατάξεις έρχονται στις συνεδριάσεις πανέτοιμες και δίνουν αποκαρδιωτικό τόνο μικρότητας.

Μεγάλη πληγή, που αποδείχνει την αντιεπιστημονικότητα της ανώτερης παιδείας, είναι και ο επαγγελματισμός των καθηγητών, ιδιαίτερα στην Ιατρική και νομική σχολή. Οι καθηγητές της ιατρικής κύριο έργο τους έχουν το επάγγελμα, για να θησαυρίζουν. Οι καθηγητές της νομικής γίνονται νομικοί σύμβουλοι σε τράπεζες και άλλους οργανισμούς. Σ’ αυτόν τον επαγγελματισμό, το εύκολο πλουτισμό, χρωστιέται και η έλλειψη επιστημόνων. Οι άγονες επαγγελματικά επιστήμες στη φιλοσοφική, φυσικομαθηματική και θεολογική σχολή. Δεν παρουσιάζονται, δεν υπάρχουν, υποψήφιοι για να καταλάβουν τις έδρες. Η φιλοσοφική σχολή στο πανεπιστήμιο της Θεσσαλονίκης τρείς φορές μέσα σε 10 χρόνια προκήρυξε τις έδρες της αρχαίας ελληνικής και ιστορίας και δεν παρουσιάστηκε κανένας υποψήφιος που να άξιζε κάτι. Αυτή τη στιγμή δεν έχουμε ένα, έναν ειδικευμένο στα Λατινικά.

Και τόση είναι η ανικανότητα και η ανεπάρκεια των περισσότερων καθηγητών, που ποτέ δεν ενδιαφέρθηκαν να δημιουργήσουν φυτώριο από επιστήμονες. Άλλοι φοβούνται μην ξεσκεπαστούν, μερικοί φοβούνται μη υποσκελιστούν. Αφάνταστος ο μισονεϊσμός τους. Απελπιστική είναι η κατάσταση του επιστημονικού προσωπικού που έχει δίπλα του ένας καθηγητής. Ο επιμελητής, ο βοηθός του αλοίμονό του  αν αναπτύξει πρωτοβουλία, αν έχει δική του διαφορετική γνώμη. Και όχι λίγες φορές εργασία πρωτότυπη, που ετοίμασε ο επιμελητής τη βλέπουμε να δημοσιεύεται σαν κοινή εργασία του καθηγητή και αυτουνού. Τους υφηγητές ελάχιστοι καθηγητές τους χρησιμοποιούν. Για να διδάξει ένας υφηγητής πρέπει να πάρει την άδεια από τον καθηγητή της αντίστοιχης έδρας. Συστηματική είναι η αντίδραση των καθηγητών για τους υφηγητές και ιδιαίτερα τους έκτακτους καθηγητές. Δεν τους θέλουν. Φοβούνται. Θέλουν να είναι οι μονοκράτορες στην επιστήμη τους. Δεύτερη γνώμη να μην υπάρχει.

Πως λοιπό με τέτιο καθηγητικό προσωπικό, μπορεί να καλλιεργηθεί η επιστήμη στον τόπο μας; Και πως μπορεί να δείξουν οι τέτιοι καθηγητές ζήλο και αγάπη για την επιστήμη, να γίνουν ερευνητές, να συμβάλλουν στην πρόοδό της;

Μα και ο διδαχτικός ζήλος λείπει στους περισσότερους. Πάμπολλοι είναι οι «αγραφιώτες» , αυτοί που από τη στιγμή που μπήκανε στο πανεπιστήμιο παράτησαν την επιστήμη και δεν έγραψαν τίποτε καινούργιο επιστημονικό. Το αίστημα της ασφάλειας που απόχτησαν είναι «το λίπασμα της ρουτίνας τους». Όλος τους ο ζήλος εξαντλείται στη νυσταχτερή πολλές φορές παράδοση του ξερού μαθήματός τους.

Η διδασκαλία στα ανώτερα εκπ. Ιδρύματα

  Οι ημέρες της διδασκαλίας  στο πανεπιστήμιο και τι άλλες ανώτατες σχολές κανονικά δεν είναι παραπάνω από 133 (1 Νοέμβρ- 20 Μαϊου=201μέρες-68 Κυριακές και εορτές=133). Αν λογαριάσουμε κάτι ξαφνικές αργίες – πολύ συνηθισμένες – μόλις φτάνουν τις 120μέρες. Και αν λογαριάσουμε ακόμη τις αδιαθεσίες και κάτι άλλα τέτια, ευχαριστημένοι να είμαστε αν οι ημέρες της διδασκαλίας φτάνουν τις 110. Και όμως καμιά διαμαρτυρία δεν ακούστηκε ως σήμερα από στόμα καθηγητών για το κατάντημα αυτό.

Τα προγράμματα δεν καταρτίζονται παιδαγωγικά. Συχνά μεταθέτονται μαθήματα με Διατάγματα από τον ένα χρόνο στον άλλο, και γεννιέται έτσι όχι μικρή ανωμαλία στις σπουδές, ή διδάσκονται μαθήματα πριν από άλλα, που αυτά τα δεύτερα έπρεπε να προηγηθούν για να μπορεί να παρακολουθήσει ο φοιτητής τα πρώτα. Γενικά καμιά σχολή δεν έχει σωστό πρόγραμμα εργασίας και διδασκαλίας. Σ’ ένα δυό είναι υποφερτό μόνο για τον επαγγελματικό καταρτισμό των φοιτητών, όχι όμως για την επιστημονική μόρφωση. Το πρόγραμμα είναι τις περισσότερες φορές «τυχαίο άθροισμα από γνώσεις σημαντικές και ασήμαντες και συχνά περιττές, βάρος αβάσταχτο για το φοιτητή» με μπούκωμα της μνήμης του.

Και ο καταρτισμός του ωρολογίου προγράμματος γίνεται με το χειρότερο για τους φοιτητές τρόπο. Εδώ στον τόπο μας γίνονται αλήθεια ωραία πράματα! Την ίδια ώρα π.χ. 11-12 ο φοιτητής σύμφωνα με το πρόγραμμα είναι υποχρεωμένος ν’  ακούσει δυό και κάποτε και τρία μαθήματα. Αδύνατο να τακτοποιηθεί το απλό τούτο ζήτημα, γιατί κανένας καθηγητής δεν ενοεί ν’ αλλάξει την ώρα. Έχει, βλέπετε, τις δουλιές του! Έπειτα ενώ σύμφωνα με τον οργανισμό οι ώρες διδασκαλίας δεν επιτρέπεται  να είναι πάνω από 30, όμως περνούν τις 30, και όχι σπάνια ανεβαίνουν στις 40, 6-7 δηλαδή ώρες καθημερινή ακροαματική διδασκαλία.

Οι μέθοδες διδασκαλίας είναι αντιπαιδαγωγικές, πρωτόγονες, χειρότερες από τη μέση παιδεία. Κύριο γνώρισμά τους η παθητική αποδοχή της κούφιας πολλές φορές σοφίας τν καθηγητών με μοναδικό σκοπό την ποσοτική μάθηση και όχι την επιστημονική μόρφωση.

Ο τρόπος της διδασκαλίας πολύ συχνά νυσταχτερός, αηδιαστικός. Πολλοί καθηγητές δε διδάσκουν καν. Διαβάζουν μόνο από τα βιβλία τους ή από τις σημειώσεις τους, «πολλές φορές γραμμένες σε παμπάλαια τετράδια κιτρινισμένα και λιγδωμένα από τον καιρό και τη χρήση». Άλλοι πάλι ρητορεύουν παπαγαλίστικα το μάθημά τους. Άλλοι διδάσκουν χωρίς αρχή και τέλος και για να κάνουν προσελκυστικό το μάθημά τους ξεφεύγουν σε ανέκδοτα, σε ιστορίες και δεν είναι σπάνιο, να μιλάει ο καθηγητής της φυσικής για το Ναβουχοδονόσορα και το Ναστρατίν Χότζα. Άλλοι πάλι διδάσκουν τον πρώτο τόμο από το τρίτομο βιβλίο τους κι αυτόν όχι ολόκληρο και ζητούν στις εξετάσεις  από τον φοιτητή να έχει αποστηθίσει και τους τρείς τόμους.

Παράλληλα δε γίνεται καμιά ή σχεδόν καμιά καλλιέργεια του επιστημονικού πνεύματος. Δεν ανοίγονται οι επιστημονικοί ορίζοντες, ούτε διδάσκεται η επιστημονική μέθοδος της έρευνας. Οι φροντιστηριακές εργασίες – οι εξαιρέσεις είναι πολύ λιγοστές- είναι σωστή κωμωδία. Οι περισσότεροι καθηγητές στα φροντιστήρια δεν κάνουν τίποτε άλλο παρά να εξετάζουν ορισμένες σελίδες από το βιβλίο τους μάθημα. Καμιά συζήτηση. Καμιά ελευτερία ούτε στο λόγο ούτε στη σκέψη. Κυριαρχεί απόλυτα η αυθεντία. Και αν σπάνια γίνει ανάπτυξη κανενός θέματος από κανένα φοιτητή οι λύσεις πρέπει να είναι απόλυτα σύμφωνες με τις γνώμες του καθηγητή. Αυτός τα ξέρει όλα. Είναι αλάνθαστος.

Η πραχτική άσκηση των φοιτητών σε εργαστήρια είναι και ποσοτικά και ποιοτικά πάρα πολύ ελαττωματική. Λείπει συχνά η καθοδήγηση. Η εργαστηριακή εργασία παίρνει κι αυτή μορφή αγγαρείας. Και το χειρότερο τα εργαστήρια είναι λιγοστά, και δεν επαρκούν να ασκηθούν όσο πρέπει οι φοιτητές. Έτσι η Ιατρική Σχολή μόλις πριν λίγα χρόνια απόχτησε εργαστήρια στο Γουδί, μα κι αυτά δεν επαρκούν. Χειρότερη είναι η κατάσταση στη Φυσικομαθηματική Σχολή. Το εργαστήριο π.χ. της ανόργανης χημείας μόλις είχε 35 θέσεις διαθέσιμες για τους φοιτητές. Μπαίνανε όμως προπολεμικά 100-125 φοιτητές στη Χημεία. Γι αυτό για να μπαλωθούν τα πράματα γινόντουσαν τρείς σειρές το χρόνο, έτσι που οι φοιτητές δεν καλοπρόφταιναν όχι να ασκηθούν, μα ούτε καλά- καλά να μάθουν τα όργανα. Στο Ανατομικό τα ταριχευμένα πτώματα είναι ελάχιστα. Η άσκηση των φοιτητών της Ιατρικής περιορίζεται σε απλή υπόδειξη. Αυτή είναι η θλιβερή κατάσταση. Έπειτα οι βιβλιοθήκες στα σπουδαστήρια είναι αφάνταστα φτωχές. Λείπουν πολλά συγγράμματα, και από όσα έχουν τα αντίτυπα είναι λίγα, που αδύνατο να εξυπηρετηθούν οι σπουδαστές. Βέβαια η σπουδαιότερη αιτία είναι το περιορισμένο υλικό μέσα. Όμως σημαντική αιτία είναι και ο εγωισμός των καθηγητών. Θεωρούν το πανεπιστήμιο  φέουδό τους, και τον κλάδο της επιστήμης ατομική ιδιοχτησία τους. Δεν πονούν το φοιτητή. Δε συνενοούνται  έτσι που ο καθένας να διαθέσει το εργαστήριο, και τη βιβλιοθήκη και στους συναδέλφους και προπάντων για τους φοιτητές.

Διδαχτικά συγγράμματα: Οι περισσότεροι καθηγητές έχουν γράψει και συράψει πολυσέλιδα δίτομα και τρίτομα βιβλία. Λίγοι είναι όσοι έχουν γράψει σύντομα, και μεθοδικά διδαχτικά συγγράμματα  για τους φοιτητές. Και οι φοιτητές είναι υποχρεωμένοι ν’ αποστηθίζουν τα πολυσέλιδα βιβλία για να περάσουν στις εξετάσεις. Μπουμπουνίζει πια το μυαλό τους. Μα δεν αρκεί αυτό. Πρέπει και ν’ αγοράσουν τα πανάκριβα αυτά βιβλία. Είναι γνωστή η «μαύρη αγορά» που αδιάντροπα ασκούν οι καθηγητές σε βάρος των φοιτητών. Γνωστά τα τεχνάσματα, γνωστός ο ανήθικος εκβιασμός τους, ολοφάνερος ο ηθικός ξεπεσμός τους. Έφτασαν να τα διατιμήσουν σήμερα σε χρυσές λίρες και ζητούν από τους φοιτητές λίρες. Δράμα για τους φτωχούς φοιτητές. Μα τι θέλουν τώρα αυτοί να σπουδάσουν; Η ανώτερη παιδεία προνόμιο των λίγων, των πλουσίων.

Συμπέρασμα: απ’ όσα διαπιστώσαμε ως τώρα βγαίνει μόνο του το συμπέρασμα, πως οι φοιτητές μας δε μορφώνονται, ούτε καταρτίζονται επιστημονικά. Τα μαθήματα στα πανεπιστήμια και στις άλλες ανώτερες σχολές σέρνονται, χωρίς πολλές φορές να ξέρει ούτε από μακριά ο φοιτητής τον καθηγητή, με τις πιο απαρχαιωμένες μέθοδες, με αφάνταστη ασυδοσία, με φροντιστήρια για τον τύπο.

Καμιά σωστή καθοδήγηση του φοιτητή. Δεν του δίνεται η μέθοδος της επιστημονικής έρευνας, δεν καλλιεργείται το επιστημονικό πνεύμα. Στην ανώτερη παιδεία, στο ναό της επιστήμης δε διδάσκεται η επιστήμη.   

Οι συνέπειες θλιβερές. Ο φοιτητής για ένα μόνο ενδιαφέρεται: όχι να μορφωθεί, παρά να πάρει το χαρτί του- το πτυχίο- να ξεμπερδέψει όπως-όπως για να βρει κάποια δημόσια ή ιδιωτική τέχνη, ή να εξασκήσει όπως-όπως το επάγγελμα για βιοπορισμό και εύκολο πλουτισμό. Ιδανικό του η ατομική ευτυχία. Η επιστήμη –το πτυχίο του – μέσο πλουτισμού και «καλής τύχης».

Μα όχι μόνο δε διδάσκεται η επιστήμη, μα ούτε καλλιεργείται  η σωστή επιστήμη στην ανώτερη παιδεία. Και αυτό δείχνει αναμφισβήτητα την αντιεπιστημονικότητά της. Πρώτα πρέπει να τονίσω, πως γόνιμες επιστημονικές θεωρίες δε διδάσκονται διόλου, ή διδάσκονται παραμορφωμένες και γελοιοποιούνται, ή διαστρεβλώνονται και κατασυκοφαντούνται. Έτσι η θεωρία της εξέλιξης, ο ιστορικός υλισμός, η ψυχανάλυση και άλλες επιστημονικές θεωρίες αγνοούνται ολότελα, ή κακοποιούνται με τον πιο ασυνείδητο τρόπο. Και αν τολμήσει κανείς φοιτητής να γίνει οπαδός τους, στιγματίζεται, καταδιώκεται, και όχι σπάνια παραδίδεται στην ειδική ασφάλεια,  γιατί είναι υπονομευτής της «πατρίδας, της θρησκείας».

Το περιεχόμενο. Και στην ανώτερη παιδεία έχει θρονιαστεί το αντιδραστικό, σχολαστικό πνεύμα. Και ειδικά θριαμβεύει ο ψευτοκλασικισμός, και ο στείρος εγκυκλοπαιδισμός, με την ποσοτική μάθηση, το στατικό αντίκρυσμα, και το διαζύγιο της θεωρίας με την πράξη.

Στρογγυλοκαθισμένη  η καθαρεύουσα στον πιο ισχυρό προμαχώνα της, στην ανώτερη παιδεία. Άγριος ο πόλεμος και ιδιαίτερα στη φιλοσοφική σχολή κατά της εθνικής, της λαϊκής γλώσσας. Ένα ορθογραφικό λάθος καταδικάζει και τον πιο καλό επιστήμονα. Ακόμη και σήμερα κυριαρχεί ο αποστεωμένος λογιοτατισμός, και η ειδωλολατρική αρχαιοπληξία. Η γόνιμη αρχαιοελληνική κληρονομιά γίνεται εμπόδιο στην πρόοδο, ασήκωτο φορτίο.

Η Ιστορία βουτηγμένη στον ιστορισμό. Δε φωτίζει, δε γονιμοποιεί τη δράση. Και πολύ σωστά ο Γιάννης Κορδάτος γράφει: «Στο πανεπιστήμιο οι σημερινοί καθηγητές της ιστορίας είναι κομπογιανίτες και μερικοί και κουφιοκεφαλάκιδες».

Θρονιασμένη και στην ανώτερη παιδεία η ποσοτική μάθηση. Μπούκωμα με γνώσεις ασύνδετες, με λεπτομέρειες, περιττό και ασήκωτο βάρος. Πολύτιμο σύνεργο των καθηγητών για την ποσοτική μάθηση οι εξετάσεις.

Οι εξετάσεις άλλη πληγή για τους φοιτητές, το πανίσχυρο όπλο των καθηγητών να επιβληθούν και να πνίγουν την πρωτοβουλία και την αληθινή επιστημονική έρευνα και δράση των φοιτητών. Παλαιότερα ήσαν μόνο οι πτυχιακές μα εδώ και 20-25 χρόνια καθιερώθηκαν οι τμηματικές. Η σπουδαιότερη αιτία ήταν να εκβιαστούν οι φοιτητές να παρακολουθούν τα μαθήματα, γιατί με τις πτυχιακές εξετάσεις πολλοί φοιτητές –προπάντων στη νομική σχολή – μια μόνο φορά πατούσαν το πόδι τους στο πανεπιστήμιο –τη μέρα που θα έδιναν εξετάσεις.

  Μα και στις πτυχιακές και πολύ περισσότερο στις τμηματικές μοναδικό κριτήριο για την αξία του φοιτητή είναι η ποσότητα στις γνώσεις του, η αποστήθιση των γνωμών του καθηγητή του. Ο καθηγητής δεν ενδιαφέρεται να εξακριβώσει αν ο υποψήφιος σκέπτεται επιστημονικά, ούτε αν είναι σε θέση να λύσει ένα πρόβλημα. Μα και οι τμηματικές εξετάσεις κατάντησαν τώρα τελευταία σωστή κωμωδία. Δε γίνονται μια φορά το χρόνο. Με διάφορες δικαιολογίες φτάσαμε σε ατέλειωτες εξεταστικές περίοδες. Η ζημία μεγάλη. Κατάντησε να τρώνε όλη την πανεπιστημιακή χρονιά. Όμως και ένα σημαντικό κέρδος. Οι παντοκράτορες καθηγητές προπάντων στη νομική και ιατρική σχολή τριπλασιάζουν και πενταπλασιάζουν τα παχιά εξέταστρα. Δωρεάν θέλεις να δουλεύουν οι άνθρωποι; Με τον τεράστιο όμως αυτόν εξεταστικό πληθωρισμό  γίνονται όχι λίγες αδικίες. Οι καθηγητές λαχανιασμένοι να προφτάσουν και να εισπράξουν περιορίζονται σε μια ή δυό ερωτήσεις, και έτσι η επιτυχία του φοιτητή κρίνεται ολοκληρωτικά από την τύχη, και από το κέφι και την ιδιοτροπία του ιεροεξεταστή πολλές φορές καθηγητή.

Θριαμβευτικά εγκαθιδρυμένο στην ανώτερη παιδεία είναι και το διαζύγιο της θεωρίας με την πράξη. Η αντιπροοδευτική αντίληψη «η επιστήμη για την επιστήμη» και όχι για τη ζωή ακλόνητη στα ανώτερα εκπαιδευτικά μας ιδρύματα. «Η επιστήμη ασκείται δια την επιστήμην» δογματίζει ο καθηγητής της κοινωνιολογίας. Έτσι υψώνεται αξεπέραστος μεσότοιχος ανάμεσα στο πανεπιστήμιο και τη ζωή.

Η ανώτερη παιδεία λοιπόν είναι αντιεπιστημονική. Ούτε διδάσκεται, ούτε καλλιεργείται η σωστή επιστήμη. Και δε μου φαίνεται να είναι ούτε άδικοι ούτε υπερβολικοί οι χαραχτηρισμοί που κάνει η «Revue d’ Athenes» στις 23-4-1945 «Η Ελλάδα βρίσκεται σήμερα στο πιο βαθύ σκοτάδι» «Το πανεπιστήμιο είναι ένα παζάρι όπου πουλάνε τα παλιά βιβλία τους που τα έχουν αντιγράψει, και οι φοιτητές είναι υποχρεωμένοι να τ’ αγοράσουν, αν δε θέλουν ν’ αποκλειστούν από τις εξετάσεις» «Το πανεπιστήμιο είναι μια αίθουσα, όπου εκθέτονται ταριχεμένες  αυθεντίες …..καταφύγιο για ανάπαψη, άσυλο γερόντων, φιάλη, όπου διατηρούνται μέσα σε οινόπνευμα ατροφικά κεφάλια»

Αυτή την τραγική για το Έθνος εικόνα μας παρουσιάζει η ανώτερη παιδεία. Αντιλαϊκή, αντιοικονομική και αντιεπιστημονική, όργανο κι αυτή στα χέρια της πλουτοκρατικής ολιγαρχίας, κατάντησε ο  προμαχώνας της αντίδρασης. Η ελληνική επιστήμη έμεινε μακριά από το Έθνος και τις ανάγκες του. Δεν εξυπηρέτησε το λαό. Φραγμός στην πρόοδό του. Δεν έγινε λαϊκό απόχτημα.

Μα η τραγική αυτή εικόνα γίνεται ακόμη τραγικότερη, άμα αντιμετωπίσουμε τη σπουδαστική ζωή των φοιτητών μας. Καμιά φροντίδα για την υγεία, τη διατροφή, την κατοικία. Καμιά φροντίδα για τη χαρά. Αβάσταχτα δίδαχτρα και εξέταστρα. Η ανώτερη παιδεία προνόμιο των λίγων, είπαμε.

Καμιά επίσης μέριμνα για την άρτια μόρφωση. Ούτε βιβλιοθήκες, ούτε διδαχτικά συγγράμματα.

Και το χειρότερο επικρατεί η αυθεντία του καθηγητή και η βάρβαρη εξωτερική πειθαρχία. Καμιά ελευτερία στη σκέψη και στο λόγο. Η σπουδαστική ζωή κανονισμένη ως την τελευταία λεπτομέρεια «άνωθεν». Καμιά αυτοδιοίκηση. Θέλει η ανώτερη παιδεία το φοιτητή άβουλο, ετεροκίνητο, τυφλά πειθαρχικό, χωρίς γνώμη δική του για τα δικά του ζητήματα, δουλόπρεπο, υποταχτικό, δοχείο για γνώσεις ασυνάρτητες και ασύνδετες.

Και δεν πρέπει να μας φανεί παράξενος ο ξεπεσμός της ελληνικής επιστήμης, η αντιεπιστημονικότητα της ανώτερης παιδείας. Ο παρασιτικός και αντιεπιστημονικός χαραχτήρας της είναι αναγκαίο επακολούθημα, όπως είπαμε, της παρασιτικής και καθυστερημένης οικονομικής ανάπτυξης, κι αυτή αναγκαία συνέπεια της παρασιτικής και τοκογλυφικής οικονομικής πολιτικής της πλουτοκρατικής ολιγαρχίας, που 120 χρόνια κυβερνάει τον τόπο μας. Η επιστημονική πρόοδος είναι αναπόσπαστα συνδεμένη με τη γενική και ιδιαίτερα την οικονομική πρόοδο.

ΑΝΩΤΕΡΗ ΠΑΙΔΕΙΑ

Θέσεις

1. Η ανώτερη παιδεία, αντιλαϊκή και διαποτισμένη και αυτή με τα πιο παραπλανητικά ιδανικά, και ιδιαίτερα με το στείρο ψευτοκλασικισμό και με το τυχοδιωχτικό πατριδοκαπηλικό ιδανικό της «Μεγάλης Ιδέας» έγινε το προπύργιο της αντίδρασης. Προετοίμασε ιδεολογικά το φασισμό στη χώρα μας και μένει ακόμη και σήμερα πειθήνιο όργανό του.

Ζητούμε η ανώτερη παιδεία να διαποτιστεί με τα ζωντανά προοδευτικά ιδανικά του λαού και να γίνει το ορμητήριο για την εθνική λευτεριά και την ολοκληρωτική ανεξαρτησία της πατρίδας μας ο προμαχώνας της λαϊκής δημοκρατίας, ο στυλοβάτης της συνεργασίας με τους άλλους λαούς, για το χτίσιμο της ειρήνης και της ευτυχίας του ανθρώπου επάνω στη γη.

2. Η ανώτερη παιδεία, όργανο κι αυτή της πλουτοκρατικής ολιγαρχίας που 120 χρόνια κυβερνάει τον τόπο μας, θεμελιωμένη στο αντιοικονομικό πλανερό δόγμα, η επιστήμη για την επιστήμη, στο διαζύγιο της θεωρίας με την πράξη, δεν εκπληρώνει τον προορισμό της. Αποξενωμένη από τη ζωή, άφησε ανεξερεύνητες τις πλουτοπαραγωγικές πηγές της χώρας. Δεν μας έδωσε τους φλογερούς εργάτες της επιστήμης για τη ζωή, για να προκόψει η πατρίδα και να ευημερήσει ο λαός. Αντίθετα καλλιέργησε την εγκληματική αντίληψη, πως το έδαφος είναι άγονο και η χώρα μας φτωχή και έσπρωξε από την πρώτη στιγμή που ιδρύθηκε το λαό στο φυλετικό μίσος και στο σφαγείο της «Μεγάλης Ιδέας».

Ζητούμε η ανώτερη παιδεία να μπει ολοκληρωτικά στην υπηρεσία του ελληνικού λαού. Η επιστήμη όχι για την επιστήμη. Η επιστήμη για τη ζωή, για την κοινωφέλιμη χρησιμοποίησή της στη ζωή, και η θεωρία – οι επιστημονικές γνώσεις – εναρμονισμένη με την πράξη, να γίνει όργανό της. Έργο της επιστήμης να συλλάβει, να ερευνήσει, να φωτίσει τα προβλήματα που αδιάκοπα προβάλλει η ζωή, και να οδηγήσει στην πραχτική λύση τους. Τότε γίνεται η επιστήμη δύναμη εξυψωτική και απολυτρωτική.

Ζητούμε λοιπόν η ανώτερη παιδεία να εξυπηρετεί τις υλικές και πνευματικές ανάγκες του λαού, να γίνει  πολύτιμος συντελεστής στην ανοικοδόμηση της ερειπωμένης πατρίδας, στην παραγωγική ανάπτυξη της χώρας, να αξιοποιήσει όλο τον εθνικό πλούτο. Ζητούμε η ανώτερη παιδεία να καταρτίσει μέσα στο πιο σύντομο χρονικό διάστημα το απαραίτητο για την ανασυγκρότηση της Ελλάδας άρτια μορφωμένο επιστημονικό προσωπικό.

3. Θρονιασμένο και στην ανώτερη παιδεία το σχολαστικό αντιδραστικό πνεύμα. Καμιά ελευτερία στη σκέψη και στο λόγο. Θριαμβευτικά εγκαθιδρυμένος ο στείρος εγκυκλοπαιδισμός με το στατικό αντίκρισα της ζωής και της επιστήμης.

Ζητούμε να φυσήξει ο αέρας της προόδου στην ανώτερη παιδεία. Ζητούμε τα ανώτατα εκπαιδευτικά ιδρύματα να καλλιεργούν με απόλυτη ελευτερία το πνεύμα της αληθινής επιστήμης. όλες οι γνώσεις να δίνονται διαλεχτικά. Η φοιτητική νεολαία πρέπει να ιδεί τη σημερινή πραγματικότητα στην εξάρτησή της με τα περασμένα και στην προοπτική της για το αύριο. Έτσι τα νιάτα θα ιδούν πως η αλλαγή και η πρόοδος δεν έρχεται μοιρολατρικά και θα νιώσουν την ευθύνη να γίνουν οι οικοδόμοι του πολιτισμού και της ευτυχίας και της δικής τους και του λαού.

4. Η ανώτερη παιδεία δε βγάζει αληθινούς επιστήμονες, με άσβεστη τη φλόγα για το επιστημονικό τους έργο, με συναίστηση για την κοινωνική τους αποστολή, με βαθειά ριζωμένη την ευθύνη για την προκοπή όλης της κοινωνίας. Δημιουργεί παράσιτους θεσιθήρες και στεγνούς επαγγελματίες, που δε βλέπουν παρά το ατομικό τους συμφέρο, και χρησιμοποιούν το λιγοστό φως της επιστήμης, που πήρανε, για τον εύκολο πλουτισμό τους, για την ασύστολη πολλές φορές εκμετάλλεψη του λαού.

Ζητούμε η ανώτερη παιδεία να προβάλλει για ηθικό ιδανικό την ευτυχία του συνόλου και να δημιουργεί καθολικά μορφωμένους επιστήμονες, προσανατολισμένους επιστημονικά στα πολιτικά και κοινωνικά ζητήματα, πρόθυμους ν’ αγωνιστούν με όλη τους τη δύναμη για την προκοπή του Έθνους, για την ευτυχία του λαού, όπου μέσα θα βρούνε και την ατομική τους ευτυχία.

Ζητούμε σ’ όλες τις ανώτατες σχολές να διδάσκεται η ιστορία, η κοινωνιολογία και η φιλοσοφία. Τα μαθήματα αυτά υποχρεωτικά για όλους, δε θα είναι πάρεργο. Θα πάρουν κυριαρχική θέση στο πρόγραμμα.

5. Η ανώτερη παιδεία δημιουργεί ακόμη κοντόθωρους αποξενωμένους από τη ζωή επιστήμονες, που δε βλέπουν πέρα από την ειδικότητά τους.

Ζητούμε η ανώτερη παιδεία να καταρτίζει καθολικά μορφωμένους και άρτια ειδικεμένους επιστήμονες, που να κυριαρχούν την ειδικότητά τους και να μπορούν να την καλλιεργούν με την πράξη και μέσα στη ζωή. Ζητούμε λοιπόν εκτός από τη φιλοσοφική και κοινωνιολογική μόρφωση να δοθεί και η πλατιά επιστημονική βάση, όπου θα στηριχθούν οι ειδικές για κάθε κλάδο γνώσεις.

6. Και στην ανώτερη παιδεία θριαμβεύει η βασανιστική ποσοτική μάθηση, το εξαντλητικό και καταναγκαστικό μπούκωμα των σπουδαστών με κούφια σοφία.

Ζητούμε στη θέση της ποσοτικής μάθησης να μπει η ποιοτική μόρφωση. Η ανώτερη παιδεία πρέπει να βασιστεί επάνω στην επιστημονικά οργανωμένη και κοινωνικά ωφέλιμη εργασία,  και να μορφώνει με την εργασία. Η προφορική λοιπόν από την έδρα διδασκαλία να περιοριστεί στο ελάχιστο, σαν εισαγωγή στον επιστημονικό κλάδο. Το βάρος να πέσει στη συμμετοχή στην παραγωγική δουλειά, όπου μέσα θα πραγματοποιήσουν οι σπουδαστές την επιστήμη, στα φροντιστήρια, στην ατομική και συλλογική μελέτη και έρευνα με τη στοργική καθοδήγηση και συνεργασία του καθηγητή και των βοηθών του. Να καταργηθούν οι σημερινές βάρβαρες και πνευματοχτόνες εξετάσεις, αντίστοιχο σύνεργο της ποσοτικής μάθησης. Στη θέση τους να μπει ο έλεγχος της κριτικής ικανότητας του φοιτητή, της ορμής του για αυτενέργεια, της δημιουργικής του δράσης.

7. Ζητούμε ακόμη να ιδρυθούν όλα τα απαραίτητα εργαστήρια.  Να πλουτιστούν οι φροντιστηριακές βιβλιοθήκες, να αυξηθούν και να βελτιωθούν ποιοτικά κάθε λογής επιστημονικά βοηθήματα, και ιδιαίτερα τα διδαχτικά, να καταρτιστούν ή και να μεταφραστούν συγγράμματα, που να περιέχουν ευσύνοπτα την ύλη, να γραφούν βιβλία οδηγητικά για την εργασία στα φροντιστήρια και στα εργαστήρια, να δοθούν πηγές, και να καταρτιστούν σχεδιαγράμματα για τα πειράματα.

8.Ζητούμε η οργάνωση της ανώτερης παιδείας να γίνει με βάση τις υλικές και πνευματικές ανάγκες του λαού. Σύμφωνα με τις ανάγκες αυτές της χώρας να ιδρύονται ανώτατες σχολές, και οι έδρες, σε κάθε σχολή, και αντίστοιχα με τις ανάγκες αυτές να κατανέμονται οι σπουδαστές σε κάθε σχολή. Η κατανομή θα είναι φυσιολογική σύμφωνα με τις ατομικές ικανότητες των σπουδαστών και όχι αυθαίρετα, έπειτα από τη διαφοροποίηση της μέσης παιδείας.

9. Σήμερα πολύτιμοι κλάδοι της επιστήμης θεωρούνται άγονοι και ερημώνονται από την ανισότητα που επικρατεί στις απολαυές.

Ζητούμε όλοι οι επιστήμονες, αληθινοί λειτουργοί της κοινωνίας, από τον παραγκωνισμένο δάσκαλο που η συμβολή του στο κοινωνικό σύνολο είναι από τις πολυτιμότερες, ως το γιατρό, το μηχανικό, και τον αρχιτέκτονα να έχουν απολαυές, που θα τους εξασφαλίζουν ζωή άνετη, απαλλαγμένη από τις σημερινές συντριφτικές για πολλούς επιστήμονες φροντίδες. Έτσι οι διάφοροι κλάδοι της επιστήμης θα τροφοδοτούνται με άξιους καλλιεργητές.

10.Δεν υπάρχει σήμερα φυτώριο της επιστήμης. Δεν το δημιουργεί η ανώτερη παιδεία. Για πολλές έδρες ιδιαίτερα στη φιλοσοφική και φυσικομαθηματική σχολή λείπουν ακόμη και οι υποψήφιοι. Σε πολλές  άλλες αναριχώνται, με μέσα που δεν συμβιβάζονται με το επιστημονικό ήθος, ανίκανοι και ακατάρτιστοι.

Ζητούμε και στον τόπο μας να δημιουργηθεί πλούσιο φυτώριο από νέους επιστήμονες, άρτια καταρτισμένους για να ανθίσει  η επιστήμη και στην Ελλάδα, όπου πρωτογεννήθηκε. Ζητούμε να οργανωθούν έτσι οι επιστημονικές σπουδές, ώστε από όλους τους σπουδαστές οι λιγοστοί που διακρίθηκαν για την ικανότητά τους, για το φλογερό ενδιαφέρο τους για την επιστημονική έρευνα, να παρατείνουν τρία χρόνια ακόμη τις σπουδές τους, στην ειδικότητα που διάλεξαν, μέσα σε ανώτερο κύκλο μαθήματα, για να εμβαθύνουν στην επιστημονική έρευνα, να αναπτύξουν την επιστημονική δημιουργική δράση και να τελειοποιηθούν στην ειδικότητά τους.

Ζητούμε  παράλληλα και μάλιστα τα πρώτα χρόνια, αθρόα αποστολή νέων σπουδαστών στο εξωτερικό για να συμπληρώσουν τις σπουδές και να καταρτιστούν άρτια. Κρατικές και κοινοτικές υποτροφίες με σύστημα, με κρατική επίβλεψη και στοργική μέριμνα για όλη τη ζωή των υπότροφων σπουδαστών. Η υποτροφία μετακλητή για τους μη αποδοτικούς. Από όλους αυτούς, τους πρώτους και τους δεύτερους θα στρατολογηθεί το διδαχτικό προσωπικό στην ανώτερη παιδεία, οι βοηθοί, οι επιμελητές, οι υφηγητές, οι έκτατοι και ταχτικοί καθηγητές. Έτσι ο καθηγητής θα προετοιμάζεται από τα χρόνια των σπουδών του. Η παραγωγή θα γίνεται αβίαστα και η επιλογή φυσιολογικά. Τρία πρέπει να είναι τα κριτήρια Η επιστημονική συγκρότηση, η διδαχτική ικανότητα, και το επιστημονικό προοδευτικό φρόνημα.

Στη μεγάλη τους πλειοψηφία οι σημερινοί καθηγητές στα ανώτατα εκπαιδευτικά ιδρύματα διακρίνονται για την επιστημονική τους ανεπάρκεια. Σε πολλούς λείπει η διδαχτική ικανότητα. Και τόσοι άλλοι κρύβουν το αληθινό τους φρόνημα και προσαρμόζονται χωρίς δισταγμό κάθε φορά στην κατάσταση για να κρατήσουν τη θέση τους. Πολλοί πάλι έχουν μετατρέψει την επιστήμη και τον τίτλο τους σε κερδοσκοπική επιχείρηση.

Ζητούμε ο καθηγητής στην αναγεννημένη ανώτερη παιδεία να είναι άρτια συγκροτημένος, πολύπλευρα μορφωμένος, παιδαγωγικά καταρτισμένος με βαθύτατη γνώση της ψυχολογίας της εφηβικής ηλικίας. Ζητούμε ακόμη να είναι προοδευτική προσωπικότητα, ιεροφάντης της επιστήμης στην εξυπηρέτηση του λαού. Έτσι θα είναι άξιος καθοδηγητής της φοιτητικής νεολαίας.

11. Η φασιστική διχτατορία της 4^ης Αυγούστου και τα τρία χρόνια της μαύρης σκλαβιάς έδειξαν τη βαθύτατη κρίση, τον ηθικό ξεπεσμό της πνευματικής ηγεσίας. Οι καθηγητές στα ανώτατα εκπαιδευτικά ιδρύματα στη μεγάλη τους πλειοψηφία πρόδωσαν το αξίωμά τους, έσκυψαν δουλικά το κεφάλι, φυγομάχησαν στον εθνικοαπελευθερωτικό αγώνα του ελληνικού λαού, και όχι λίγοι δε δίστασαν να γίνουν όργανα του βάρβαρου καταχτητή.

Ζητούμε να καθαριστούν τα ανώτατα εκπαιδευτικά ιδρύματα από τους δουλόπρεπους αναριχητές, τους στυλοβάτες του φασισμού, τους ανάξιους για το Έθνος και την πατρίδα καθηγητές.

12. Ζητούμε μοναδική γλώσσα στην ανώτερη παιδεία και στην επιστήμη να γίνει η δημοτική, η ζωντανή γλώσσα του ηρωικού Ελληνικού λαού.

13. Και η ανώτερη παιδεία είναι προνόμιο  των λίγων. Ερμητικά κλειστές οι πόρτες της για τα ικανά παιδιά του λαού.

Ζητούμε οι πόρτες της ανώτερης παιδείας ν’ ανοίξουν διάπλατα για όλους τους ικανούς ανεξάρτητα από την κοινωνική  θέση και την οικονομική κατάσταση.

Ζητούμε η λαοκρατικά οργανωμένη πολιτεία να εξασφαλίσει την εισαγωγή τους, να γκρεμίσει όλους τους οικονομικούς φραγμούς, που έχει υψώσει η πλουτοκρατική ολιγαρχία, να καταργήσει τα δίδαχτρα και εξέταστρα, και να δώσει όλα τα οικονομικά μέσα για την ανεμπόδιστη σπουδή τους, να πάρει όλα τα μέτρα για την υγεία, τη διατροφή, την κατοικία και τη χαρά της φοιτητικής νεολαίας, για να γίνει γερή στο σώμα και ακμαία και χαρούμενη στην ψυχή. Είναι υποχρέωση και συμφέρο της λαοκρατικής κοινωνίας. Καμιά ιδιοφυία δε θα πάει χαμένη και θα αξιοποιηθεί όλη η δημιουργική δύναμη του λαού.

Παράλληλα οι φοιτητές να συνειδητοποιήσουνε την υποχρέωση και την ευθύνη για τις καλές σπουδές, και ν’ αφοσιωθούν στον επιστημονικό τους καταρτισμό και την επιστημονική δημιουργική δράση, για να γίνουν άξιοι εργάτες της ζωής και της επιστήμης.

14. Και η ανώτερη παιδεία στηρίζεται στην αυθεντία, στο κύρος, στην εξωτερική πειθαρχία.

Ζητούμε να σπάσει η μονοκρατορία των καθηγητών. Να δημιουργηθεί στενή ψυχική επαφή των καθηγητών με τους σπουδαστές, με βάση την αμοιβαία εχτίμηση και τη συνεργασία. Να εδραιωθεί η αντίληψη, πως η εργασία καθηγητών και σπουδαστών είναι ανώτατη κοινωνική λειτουργία στην υπηρεσία του συνόλου.

Ζητούμε ν’ αναπτυχτεί η πρωτοβουλία, η δημιουργική ορμή, το συναίστημα της ευθύνης, το πνεύμα της ομαδικής συνεργασίας, της κοινωνικής αλληλεγγύης. Ζητούμε λοιπόν οι σπουδαστές, ελεύτεροι και εσωτερικά πειθαρχημένοι να οργανώσουν με βάση την αυτοδιοίκησή τους τη σπουδαστική ζωή. Ζητούμε ακόμη να συμμετέχουν με αντιπροσώπους στη διοίκηση της ανώτερης παιδείας για τη λύση των σπουδαστικών προβλημάτων. Μόνον τότε θα γίνουν άξιοι επιστήμονες για το θεμέλιωμα και το άνθισμα της λαϊκής δημοκρατίας.

15, Ζητούμε τέλος να αξιοποιηθεί ο φοιτητής στην κοινωνική του αποστολή, και ιδιαίτερα τώρα στην ανοικοδόμηση της πατρίδας από τα ερείπια. Όχι πια αποξενωμένος ο σπουδαστής από τη ζωή, παρά διαφωτιστής του λαού, μαχητής στο πλευρό του πρωτοπόρος εργάτης στην υλική και πνευματική αναγέννηση της χώρας.