Κ. Δ. Σωτηρίου: Σημειώματα για ομιλίες στη δεκαετία του 50: Εισήγηση για την «Εκπαιδευτική Πολιτική» σε σύσκεψη Εκπαιδευτικών το 1956- Σύντομη εισήγηση για την Παιδεία στην παναθηναϊκή συνδιάσκεψη της Ε.Δ.Α. το 1956 – Συζήτηση για τις προγραμματικές δηλώσεις της Κυβέρνησης. Συζήτηση για την Παιδεία το 1958

Η εκπαιδευτική πολιτική

Εισήγηση σε σύσκεψη εκπαιδευτικών

29 του Απρίλη 1956 (αναβλήθηκε για τις 11 του Μάη)

Το χειρόγραφο σε pdf: ΕΙΣΗΓΗΣΗ

Γενικές αρχές.

α! Μέσα στην ταξική κοινωνία δε υπάρχει ούτε υπερταξική ούτε υπερκομματική παιδεία. Η παιδεία είναι ταξική – όργανο της κυρίαρχης τάξης. Η κυρίαρχη τάξη σήμερα σε μας υποθάλπει με όλα τα πλάγια μέσα τη αγραμματοσύνη και το σκοταδισμό για το λαό.

β! Η παιδεία πρέπει να γίνει όπλο στα χέρια του λαού, όργανο που θα εξυπηρετεί τις ανάγκες του λαού.

Η παιδεία λοιπόν πρέπει να γίνει πραγματικά λαϊκή, αληθινά δημοκρατική, γνήσια ανθρωπιστική.

Ο Σωτηρίου για τις 11 του Μάη που είχε θέμα «Η εκπαιδευτική πολιτική της Ε.Δ.Α.» και ήταν πάλι «Εισήγηση σε σύσκεψη εκπαιδευτικών»  έγραψε ένα νέο κείμενο για τις «Γενικές αρχές»  και είναι αυτό:

Γενικές αρχές

α! Μέσα στην ταξική κοινωνία δεν υπάρχει ούτε υπερταξική ούτε υπερκομματική παιδεία. Η παιδεία είναι ταξική όργανο της κυρίαρχης τάξης για τα άμεσα και απώτερα συμφέροντά της.

Άρα:

1. Η κυρίαρχη τάξη σήμερα σε μας υποθάλπει με όλα τα μέσα – έμμεσα πλάγια και άμεσα – την αγραμματοσύνη, και το σκοταδισμό του λαού, καθώς και την πολύπλευρη διαφθορά της νεολαίας.

2. Θα χρειαστεί σκληρός αγώνας και έντονος διαφωτισμός του λαού και της νεολαίας για να γίνει και η παραμικρή μεταρρύθμιση στην παιδεία, η παραμικρή πρόοδος για την προστασία του παιδιού και τη μόρφωσή του. Η Ε.Δ.Α. να πρωτοστατήσει.

β! Η παιδεία πρέπει να είναι γνήσια δημοκρατική. Να εξυπηρετεί δηλαδή τις πνευματικές και υλικές ανάγκες του λαού.

γ! Η παιδεία πρέπει να είναι ανθρωπιστική.  Ν’ αναγνωρίζονται και να ικανοποιούνται δηλαδή όλα τα δικαιώματα του παιδιού και του ανθρώπου, και η κοινωνία, το Κράτος να έχει βαθειά συναίσθηση και την ευθύνη να τα ικανοποιήσει.

Βασικά αιτήματα

(Κοίταξε μελέτη μου «Ανθρωπισμός και Παιδεία»)

1. Ν’ αναγνωριστεί το δικαίωμα για τη ζωή (υγεία, διατροφή, σωματική ανάπτυξη) για όλα τα παιδιά.

2. Ν’ αναγνωριστεί σ’ όλα τα παιδιά και να ικανοποιηθεί το δικαίωμά τους για την ψυχική και πνευματική τους ανάπτυξη, με την ολόπλευρη μόρφωσή τους.

3. Ν’ αξιοποιηθεί και να δραστηριοποιηθεί η νεολαία. Δύο προϋποθέσεις α! αρμονική ανάπτυξη – άνθισμα ολόπλευρο της προσωπικότητας. β! εξοπλισμός της για τη ζωή και μέσα στη ζωή με την επιστήμη, την αλήθεια.

4! Ν’ αναγνωριστεί και να ικανοποιηθεί το δικαίωμα για την ελευτερία. Η παιδεία πρέπει να μορφώσει ανθρώπους ελεύτερους, και όχι δούλους.

5! Ν’ αξιοποιηθούν όλες οι ικανότητες, όχι για την ανάδειξη του ατόμου σε βάρος των άλλων. Ιδανικό πρέπει να είναι η ευτυχία του συνόλου.

6! Ενεργητική συμμετοχή της νεολαίας στο χτίσιμο του πολιτισμού για την ευτυχία του συνόλου.

7! Να καλλιεργεί η παιδεία την πίστη στον άνθρωπο, την πίστη στην αξία και τις ικανότητες του ανθρώπου, και το ελπιδοφόρο και νικηφόρο αντίκρυσμα της ζωής.

Από τις γενικές αυτές αρχές πρέπει να εμπνέεται η εκπαιδευτική πολιτική, και τα βασικά αυτά αιτήματα πρέπει να εκφράζει. Από τις γενικές αυτές αρχές και τα βασικά αυτά αιτήματα απορρέουν τα ακόλουθα άμεσα αιτήματα, που πρέπει με την εκπαιδευτική μας πολιτική να επιδιώξουμε την πραγματοποίησή τους.

Άμεσα αιτήματα  [Σταυροφορία για τη διαφθορά της νεολαίας –επερωτήσεις –Πανεπιστήμιο –Εκκλησία]

Νηπιακή ηλικία

Η μόρφωση πρέπει να αρχίσει από τη νηπιακή ηλικία

1. Να ιδρυθούν παιδικοί σταθμοί για τα νήπια των εργαζομένων γυναικών

2. Να ιδρυθούν βρεφοκομικοί σταθμοί

3. Να ιδρυθούν Ιατροπαιδαγωγικοί συμβουλευτικοί σταθμοί (Σταυροφορία για το παιδί. Δήμοι- Κοινότητες)

4. Να ιδρυθούν νηπιαγωγεία (Σήμερα καμιά 700 σε ξενόφωνες περιοχές)

Δημοτική Παιδεία- Μέση Παιδεία

1. Να ιδρυθούν καινούργια δημοτικά σχολεία

2. Να διοριστούν δασκάλοι στις κενές θέσεις – είναι σήμερα 1.000

3. Έχουμε σήμερα γύρω στους 19.000 δασκάλους. Μας λείπουν (1.200.000:40=30.000) το λιγότερο 10.000 δασκάλοι. Να ληφθούν όλα τα μέτρα για να σταματήσει ο υπερπληθωρισμός των τάξεων.

4. Να χτιστούν τα απαραίτητα σχολικά χτίρια.

5. Να εφοδιαστούν όλα τα σχολεία με τα απαραίτητα έπιπλα, σχολικά όργανα, εργαστήρια, σχολικούς κήπους.

6. Σχολική πρόνοια, υγειονομική περίθαλψη (συσσίτια, παιδικές εξοχές κ.τ.λ.)

7. Επαγγελματική μόρφωση. Διακλαδισμός Μέσης Παιδείας. Λυτρωμός από την ψευτοκλασική μάθηση. Επαγγελματικές σχολές.

8. Προγράμματα παμπάλαια. Βάση η ποσοτική μάθηση.

9. Εξοπλισμός με την επιστήμη.  Ποιοτική μόρφωση.

10. Διδακτικό προσωπικό  αμείβεται πολύ φτωχικά, εξαθλιωμένο και όχι καλά καταρτισμένο.

α! Τιμαριθμική αμοιβή

β! Συνδικαλιστικές ελευθερίες

γ!  Επαναφορά και αποκατάστασις

Χαραχτηριστική η αδράνεια της Ε.Δ.Α. ως σήμερα.

11. Διοίκηση της Παιδείας

α! Να γίνει δημοκρατική

β!  Σύνθεση όλων συμβουλίων και με αιρετούς

12. Σχολικά βιβλία

Ελεύθερα αναγνώσματα (Τα σημερινά είναι προχειρογραμμένα αντιεπιστημονικό περιεχόμενο. εξωσχολικά αναγνώσματα βλαβερά)  Έντονη κριτική

13. Ηθική και ψυχική εξύψωση της νεολαίας

Ανώτερη Παιδεία

1. Επιστημονικό πνεύμα

2. Οργάνωση βασισμένη σε πραγματική γενική μόρφωση

3. Βιβλία – βιβλιοθήκες

4. Εξετάσεις – εξέταστρα

5. Δουλειά στους Πτυχιούχους

Γι όλα αυτά να αυξηθούν οι πιστώσεις για την Παιδεία και υγεία των παιδιών από 28% το λιγότερο σε 14% με αντίστοιχη περικοπή των στρατιωτικών δαπανών.

Σύντομη εισήγηση για την Παιδεία

στην παναθηναϊκή συνδιάσκεψη της Ε.Δ.Α.

13 Ιουνίου 1956

Το χειρόγραφο σε pdf: ΣΥΝΔΙΑΣΚΕΨΗ

Γενική εισήγηση για την εκπαιδευτική πολιτική της Ε.Δ.Α.  θα γίνει στην Πανελλαδική συνδιάσκεψη

Σήμερα θα κάνω μερικές προτάσεις για την εκπαιδευτική πολιτική της επιτροπής πόλης της Αθήνας.

Α! Σημερινή κατάσταση της Παιδείας

Γενικά: Η παιδεία είναι αντιλαϊκή, ατομιστική, αντιδημοκρατική , αντιανθρωπιστική, αντιπαραγωγική. Τώρα γίνεται και αντιανεξαρτισιακή. Η Παιδεία στην Αθήνα φέρνει ολοφάνερα όλα τα χαραχτηριστικά αυτά.

Μια εικόνα, για την κατάσταση μας την έδωσε ο εισηγητής για τα ζωτικά (μαζικά) προβλήματα της Αθήνας.

Β! Προτάσεις

α! Γενικά η Εκπαιδευτική πολιτική της Ε.Δ.Α., άρα και της επιτροπής πόλης πρέπει να εμπνέεται από τις ακόλουθες βασικές αρχές: Η παιδεία να γίνει λαϊκή – δημοκρατική – εθνική – ανθρωπιστική – και να υψώσει σε μέθοδο για την μόρφωση και την αγωγή την παραγωγική εργασία.

Ο αγώνας θα είναι σκληρός. Η παιδεία ταξική. Γι αυτό χρειάζεται σταυροφορία για την παιδεία.

Προτείνω:

1. Σ’ όλα τα διοικητικά όργανα από το Δ.Ε. της Ε.Δ.Α. άρα και στην Δ.Ε. της πόλης της Αθήνας να υπάρχει και ένας εκπαιδευτικός υπεύθυνος για την εφαρμογή της Εκπαιδευτικής Πολιτικής.

2. Η Επιτροπή πόλης στην σταυροφορία για το παιδί να δραστηριοποιήσει όλους τους εκπαιδευτικούς και τους γονείς. – Σύλλογοι γονέων προοδευτικοί.

3. Πλατύς διαφωτισμός για τα προβλήματα της Παιδείας

- Σειρά από διαφωτιστικές ομιλίες και στην τελευταία συνοικία

- Τις ομιλίες να τις οργανώσουν οι δήμαρχοι και οι κοινοτάρχες (Δήμος Αθηναίων)

- Ειδικά φυλλάδια για την Παιδεία

- Διαφωτισμός ανεμπόδιστος από την ΑΥΓΗ. Σειρά πρωτοσέλιδα Κύρια άρθρα. Η ομάδα των εκπαιδευτικών θεωρεί επιταχτική υποχρέωση να βοηθήσει με όλη της τη δύναμη.

β! Ν’ αναγνωριστούν τα δικαιώματα του παιδιού, για την υγεία, την σωματική ανάπτυξη και τη μόρφωση. Όχι παιδιά που λιποθυμούν από την πείνα, όχι παιδεία προνόμιο των λίγων. Σκληρός αγώνας για όλα αυτά.

Προτείνω:

1. Κινητοποίηση όλων. Όλοι είναι σύμφωνοι για την σωτηρία του παιδιού.

2. Προστασία της προσχολικής ηλικίας. Να ζητήσουμε το Ι.Κ.Α. το Πατριωτικό Ίδρυμα να ιδρύσουν βρεφοκομικούς σταθμούς.

3. Να ζητήσουμε να σταλούν όλα τα φτωχά παιδιά στις παιδικές εξοχές.

4. Να περικοπούν οι στρατιωτικές δαπάνες και η πίστωση της παιδείας από 3% που είναι σήμερα να ανέβει στο 12% το λιγότερο του προϋπολογισμού.

5. Οι στήλες της ΑΥΓΗΣ να ανοίξουν διάπλατα.

γ! Η παιδεία όχι προνόμιο των λίγων. Κινητοποίηση για

1. Να χτιστούν σχολεία, να διοριστούν δασκάλοι.

2.  Να καταργηθούν για όλα τα μη εύπορα παιδιά τα εκπαιδευτικά τέλη, οι διάφορες εισφορές, τα εξέταστρα

3. Να λυθεί το πρόβλημα των βιβλίων για τα παιδιά και τους φοιτητές.

δ! Η παιδεία να γίνει εθνική. Κινητοποίηση για :

1. Τη δημοτική γλώσσα

2. Λαϊκοί αγωνιστές

3. Όργανο η παιδεία για την ανεξαρτησία

4. Ειρήνη, συνεργασία των λαών

ε! Σταυροφορία για την Νεολαία. Κινητοποίηση:

1. Να μην επιτρέπονται τα πορνοθεάματα και πορνογραφήματα (στις εφημερίδες, περιοδικά, και κινηματογραφικές ταινίες)

2. Να μην επιτρέπονται οι γκαστερικές ταινίες

3. Διαβήματα στην Κυβέρνηση, στη Βουλή, στην Ακαδημία, στην Εκκλησία, σ’ όλους τους ποικιλώνυμους συλλόγους.

στ! Προστασία του δασκάλου. Κινητοποίηση:

1.Γαι την καλή αμοιβή

2. Για τις συνδικαλιστικές του ελευθερίες

3.  Για την επαναφορά των απολυθέντων.

Συζήτηση για τις προγραμματικές δηλώσεις της Κυβέρνησης

Συζήτηση για την Παιδεία 13 Ιουνίου 1958

Το χειρόγραφο σε pdf:ΣΥΖΗΤΗΣΗ

Οι χειρόγραφες σημειώσεις από σελ. 14-17 του pdf  δεν είναι του Σωτηρίου.

Στις προγραμματικές δηλώσεις ο κ. Πρόεδρος λίγα λόγια μόνο αφιέρωσε για την Παιδεία.

Ένα μόνο θετικό μέτρο εξαγγέλει ο κ .Πρόεδρος: -«θα ιδρύσει τεχνικάς σχολάς και θα αυξήσει τις σχετικές υποτροφίες, για να προετοιμάσει τεχνικώς μορφωμένα στελέχη». Και δυό υποσχέσεις δίνει: «θα προχωρήσει σταδιακώς προς τας μεταρρυθμίσεις εκείνας τας οποίας θεωρεί επιβαλλομένας υπό τας παρούσας συνθήκας». Δεύτερη υπόσχεση: «ιδιαίτερον εννδιαφέρον δι όλας τας εκδηλώσεις της ζωής της νέας γενιάς»

Λυπούμαι που διαπιστώνω πως η Κυβέρνηση δεν έχει συλλάβει ούτε την ουσία του εκπαιδευτικού προβλήματος, ούτε την τεράστια σημασία του. Αλλιώς θα έπρεπε να έχει εξαγγείλει στις γενικές γραμμές το εκπαιδευτικό της πρόγραμμα.

Σκοπός μου είναι να βοηθήσω και εγώ να τεθεί σωστά το εκπαιδευτικό πρόβλημα, να παρουσιάσω ορισμένες πλευρές του και να υποδείξω ορισμένες λύσεις.

α! Προσχολική ηλικία: νηπιακή θνησιμότητα. Παιδικοί σταθμοί –νηπιαγωγεία – γάλα και φαγητό στα άπορα παιδιά.

β! Αναλφαβητισμός και αμορφωσιά

36% αναλφάβητοι. Το κύμα φουντώνει

Εγγράφονται 13% αντί 15%. Πριν από 20 χρόνια το 14,2%

1955-1956 γράφτηκαν 940.000, 1956-1957 γράφτηκαν 877.000. Αντί 1.200.000 το λιγότερο

Πολλά παιδιά φοιτούν ένα δυό χρόνια

Σχολεία πολλά ακατάλληλα, μερικά σταύλοι. (κοίταξε στοιχεία). αίθουσες διδασκαλίας 8.382 λιγότερες. Πληθωρισμός στις τάξεις. Χρειαζόμαστε το λιγότερο 30.000 δασκάλους. Μας λείπουν το λιγότερο 10.000. Και όμως αδιόριστοι.

Πρόγραμμα δημοτ. σχολείου ασυγχρόνιστο, καθυστερημένο. Παραπεταμένο το δημοτ. σχολείο, εξαθλιωμένος ο δάσκαλος με το μιστό της πείνας. Φτάσαμε σε απεργίες δασκάλων, και θα ξεσπάσουν και άλλες, αν η Κυβέρνηση δεν ικανοποιήσει δίκαια αιτήματά τους.

Για την Παιδεία η Ελλάδα 6% από τον προϋπολογισμό, Τουρκία 11%, Αίγυπτος 12%, Συρία 18%, Ιρλανδία 195, Πολωνία 23%

γ! Η παιδεία προνόμιο των λίγων

Η παιδεία δικαίωμα. Το Κράτος έχει υποχρέωση όλα τα ικανά παιδιά να μορφωθούν. Ν’ ανοίξουν οι πόρτες της Μέσης και Ανώτερης Παιδείας. Να καταργηθούν τα εκπαιδευτικά τέλη, και οι εισφορές. Κανένα άπορο μα ικανό παιδί , να μην πληρώνει. Να λυθεί το πρόβλημα των βιβλίων. Να δίνονται δωρεάν στα άπορα μα ικανά παιδιά

δ! Μέση Παιδεία μονόπλευρη, αντιοικονομική και ψευτοκλασική

Γενική μόρφωση Μέση παιδεία διαφοροποιημένη, όχι επαγγελματική.

ε! Σκοταδιστικό, μεσαιωνικό, το πνεύμα της παιδείας.  Η επιστήμη δεν καλλιεργείται. Μπούκωμα της μνήμης με γνώσεις με αμφίβολη αξία.

στ! Τα ιδανικά της Παιδείας και Νεολαίας. Τα σημερινά ιδανικά δεν ανταποκρίνονται στη σημερινή πραγματικότητα. Προβάλλεται ο Ελληνοχριστιανικός πολιτισμός. Ποιο όμως το περιεχόμενο; Ποια είναι τα γόνιμα στοιχεία του ελληνικού πολιτισμού; Και ποια του Χριστιανισμού;

1) Το πατριωτικό ιδανικό – όχι σωβινισμός, όχι κοσμοπολιτισμός

2) Το ιδανικό της ειρήνης.

3) Το ιδανικό της Δημοκρατίας –αναγνώριση δικαιωμάτων

4) Το ιδανικό της κοινωνικής δικαιοσύνης.

5) Το ιδανικό της εργασίας.

Μόνον έτσι θα εξοπλιστεί  η νεολαία για τη ζωή. Σήμερα η νεολαία διατρέχει άπειρους κινδύνους. Υψώστε τη νεολαία. Σήμερα διαποτίζετε τη νεολαία με το ιδανικό του διχασμού.

Σήμερα εξευτελιστικοί μισθοί για αγόρια και κορίτσια. Στρατός ολόκληρος από μικρά παιδιά που εξαντλούνται από τη δουλειά, και στρατός ολόκληρος από παιδιά που ζητιανεύουν.

Οι νέοι επιστήμονες αγωνιούν –γιατροί, δικηγόροι, όχι πληθωρισμός παρά καμιά σχεδιασμένη οικονομία. Χιλιάδες επιστήμονες και τελειόφοιτοι Γυμνασίου τρέχουν σε διαγωνισμούς για μερικές θέσεις.

Γραφεία βουλευτών έχουν γίνει γραφεία «ευρέσεως εργασίας»

Μπροστά σ’ αυτή την κατάσταση κάποιος Υπουργός της Παιδείας είπε σε επιτροπή φοιτητών : «Δεν έχετε λεφτά; Να μην σπουδάζετε».

Και το χειρότερο εξακολουθούν να κυκλοφορούν ασύστολα πορνοθεάματα, και πορνογράφημα - Γκαστερικές ταινίες, αύξηση της εγκληματικότητας.

Και όμως το αστυνομικό Κράτος κατάσχει προοδευτικά βιβλία διαλεχτών επιστημόνων και λογοτεχνών.

Δίνεται το δικαίωμα να πιστέψει κανείς, πως συστηματικά φροντίζετε να ψαλλιδίστε τα φτερά της νεολαίας, για να την έχετε δουλικό όργανο στα χέρια σας.