Για τον «Δημήτρη Φωτιάδη» - Ομιλία του Κ. Σωτηρίου (19 Δεκέμβρη 1964)

Είναι γνωστή η φιλία των Σωτηρίου – Φωτιάδη.

Η ομιλία του Σωτηρίου αποτελεί απόδειξη της φιλίας τους.

Το χειρόγραφο : Χειρόγραφο

Οι σημειώσεις: Σημειώσεις

Το δακτυλογραφημένο: Δακτυλογραφημένο 

Από την εκδήλωση 

Σύντομη ομιλία μου

στην  τιμητική συνεστίαση

για το λογοτέχνη και ιστορικό

Δημήτρη Φωτιάδη – στις 19 Δεκέμβρη 1964

Πολύτιμε φίλε

Από την εκδήλωση 

Στάθηκες άξιο παιδί του, στο πλευρό του Ελληνικού λαού, ένιωσες τον πόνο και τις λαχτάρες του, αγωνίστηκες και αγωνίζεσαι με θάρρος και αποφασιστικότητα για να καταχτήσει τα καταπατημένα δικαιώματά του, και υψώθηκες ένας από τους κορυφαίους σύγχρονους οδηγητές του στον ιδεολογικό αγώνα. Και γι αυτό δίκαια σε τιμούμε σήμερα. ανεξάντλητη πηγή στην πλούσια αγωνιστική σου δράση, η αγάπη σου στο Λαό, όπλα σου το καλλιεργημένο λογοτεχνικό σου ταλέντο και η επιστημονική ιστορική έρευνα, ακοίμητο κίνητρο το σύγχρονο ανθρωπιστικό ιδανικό.

Εμπνέεσαι, πολύτιμε φίλε, στη ζωή και στη δράση σου από τις βασικές αρχές του γνήσιου ανθρωπισμού, κρατάς σταθερά στα χέρια σου τη σημαία του, και αγωνίζεσαι με πίστη από τις επάλξεις του. Πιστεύεις ακράδαντα, πως πραγματική αναγνώριση της αξίας του «ανθρώπου» πραγματική αναγνώριση και εχτίμηση της ανθρώπινης αξιοπρέπειας και της ανθρώπινης ζωής δεν υπάρχει, ούτε μπορεί να υπάρχει, όπου και όσο υπάρχει καταπίεση, ταπείνωση, εξαθλίωση και πνευματικό σκοτάδι. Εκεί δεσμεύεται και κακοποιείται η ελευθερία του ανθρώπου. Εκεί η παραγωγική εργασία – η ευλογία αυτή της ζωής – γίνεται κατάρα, καταναγκασμός και σκλαβιά. Εκεί λείπουν οι πραγματικά ανθρωπιστικοί όροι για να αναπτυχτεί η δημιουργική δράση και να ανθίσει η προσωπικότητα. Εκεί λοιπόν δεν πραγματώνεται η ανθρώπινη υπόσταση. Πιστός στη βασική αυτή αρχή του γνήσιου ανθρωπισμού, υψώνεσαι σημαιοφόρος του πατριωτικού και του αντιφασιστικού ιδανικού και αγωνίστηκες και αγωνίζεσαι να καταχτήσει ο Ελληνικός Λαός την εθνική λευτεριά και την αληθινή δημοκρατία, να λυτρωθεί δηλαδή από κάθε ξένη προστασία και αποικιακή υποτέλεια, από κάθε εσωτερική πολιτική τυραννία και οικονομική σκλαβιά, και να γίνει ουσιαστικά κυρίαρχος στη χώρα του.

Ο γνήσιος ανθρωπισμός θέλει χαρούμενη και ευτυχισμένη επάνω στη γη τη ζωή για όλους τους ανθρώπους. Δεν αναγνωρίζει προνομιούχους σε βάρος των άλλων. Πιστός κι εσύ στη βασική αρχή του γνήσιου ανθρωπισμού, αγωνίστηκες και αγωνίζεσαι για την ευτυχία του δουλευτή Ελληνικού Λαού, για το λυτρωμό  του από κάθε εκμετάλλευση και ιδιαίτερα για το διαφωτισμό του και την πνευματική του εξύψωση, και για το σκοπό αυτόν, έθεσες ανυστερόβουλα στην υπηρεσία του Ελληνικού Λαού όλες τις λογοτεχνικές και ψυχικές σου ικανότητες. Γιατί πιστεύεις και συ, πως η τέχνη και η επιστήμη γεννήθηκαν μέσα στη ζωή και υπάρχουνε για τη ζωή, μ’ άλλα λόγια, πως μοναδικός τους σκοπός είναι να γίνουν «όργανα ζωής» όργανα για την πρόοδο της ανθρωπότητας, για να χτίζει δηλαδή ο κάθε λαός τον πολιτισμό του και να χαίρεται τα υλικά, τα πνευματικά και καλλιτεχνικά αγαθά, που ο ίδιος παράγει.

Ο γνήσιος ανθρωπισμός αγκαλιάζει όλους τους λαούς, πολιτισμένους, καθυστερημένους και πρωτόγονους, καταδικάζει τους επιθετικούς και καταχτητικούς πολέμους και κάθε άμεση ή έμμεση αποικιακή εκμετάλλευση και υψώνει τη σημαία της παγκόσμιας Ειρήνης.  Όσοι ρίχνονται στους αρπαχτικούς πολέμους «μόνοι τους πετάνε από πάνω τους κάθε ανθρωπισμό, όπως πετάμε από πάνω μας τη μάσκα». Πιστός και στην τρίτη τούτη βασική αρχή του γνήσιου ανθρωπισμού, αγωνίστηκες και αγωνίζεσαι για την ειρήνη, και την ειρηνική συνύπαρξη. Γιατί πιστεύεις και συ, πολύτιμε φίλε, πως η ελευθερία και η ευτυχία είναι ενιαία επάνω στη γη, δικαίωμα του κάθε λαού, και πως μόνο με τη συνεργασία, την αμοιβαία βοήθεια, με την αλληλεγγύη και την ευγενική άμιλλα ανάμεσα σ’ όλους τους λαούς ολοκληρώνεται η ελευθερία, θεμελιώνεται η ευτυχία και καρποφορεί πλούσια η δημιουργική χαρά.

Από τις τρείς αυτές βασικές αρχές του γνήσιου ανθρωπισμού είναι διαποτισμένο όλο σου το λογοτεχνικό και συγγραφικό σου έργο.

Στην «Ακτή των Σκλάβων» στο γεμάτο ανθρωπιά αυτό βιβλίο σου, μας ζωγραφίζεις με συμπόνια την πρωτόγονη ζωή των νέγρων της Νιγηρίας, τα πρωτόγονα ήθη τους, τις συνήθειές τους, το μυστικόπαθο φόβο τους μπροστά στη φύση, την παντοδύναμη μαγεία, μα και τη σκληρή ζωή, την εξαθλίωση και την άγρια εκμετάλλευση από τους βάρβαρους αποικιοκράτες, που, όπως τονίζεις, τους «τα παίρνουν όλα». Κεφαλικό φόρο πρέπει να πληρώσει ο νέγρος εφτά σελίνια το χρόνο. Και με συγκρατημένη την οργή σου προσθέτεις: «Μα που να οικονομήσει αυτός εφτά σελίνια -εικοσιοχτώ σημερινές ψωροδραχμές – το χρόνο; Και αναγκάζεται να γίνει σκλάβος κάμποσους μήνες κάθε χρόνο, για να τα βγάλει». Στο βιβλίο σου αυτό, που ξεχειλίζει από ανθρωπισμό, έδωσες την ακόλουθη ευχή, όπως γράφεις στον πρόλογο. «Και όσοι σε διαβάσουν, να συμπαθήσουν τους καλόκαρδους και ήμερους ανθρωποφάγους της Αφρικής». Η ευχή σου έπιασε. Μας έκανες να συμπαθήσουμε τα μεγάλα αυτά «παιδιά» που «μ’ ένα χάδι ή κάποιο μικροπράμα που τους δίνουμε, με μιας απάνω στο δάκρυ τους φωτοπαίζει το γέλιο». Μα και πλημμυρίζει η καρδιά μας από αγανάχτηση για τον εξευτελισμό του ανθρώπου για τον εξευτελισμό της ανθρώπινης αξιοπρέπειας από τους πολιτισμένους αποικιοκράτες και τα αρπαχτικά όργανά τους, που συνειδητά κρατάνε τους νέγρους – τα καλόκαρδα αυτά παιδιά – βυθισμένους στην πιο απάνθρωπη εξαθλίωση, και τους μεταχειρίζονται χειρότερα και από τα χτήνη, για να  εκμεταλλεύονται «την ανθρώπινη σάρκα».

Μα εκεί που κορυφώνεται ο αγώνας σου για το πολύπλευρο ανθρωπιστικό ιδανικό, είναι η χώρα μας, η Ελλάδα. Την Ελλάδα και τον Ελληνικό λαό αγάπησες περισσότερο από κάθε τι άλλο, και για τη ευτυχία του αγωνίζεσαι. Δεν προβάλλεις ξεχωριστικό πολιτικό πρόγραμμα. Είσαι βέβαια, ένας από τα διαλεχτά ανώτερα στελέχη μέσα στο προοδευτικό λαϊκό κίνημα, μα δεν είσαι πολιτικός με τη στενή σημασία της λέξης. Αγωνίζεσαι πρωτοπόρος στον ιδεολογικό, όπως είπα αγώνα. Με τα έργα σου τα τελευταία δώδεκα χρόνια, με το Μακρυγιάννη και το Μεσολόγγι, με τον Καραϊσκάκη και τον Κανάρη, με τον Κολοκοτρώνη και τον Όθωνα – μεγάλη η χαρά όλων μας, που κυκλοφόρησε και ο δεύτερος τόμος – αγωνίζεσαι να διαφωτίσεις τον Ελληνικό λαό γιατί δεν καρπόθηκε ακόμη τις νίκες από τους σκληρούς αγώνες του, και να συνειδητοποιήσεις τα δικαιώματά του. Σημαντική και γόνιμη η  συμβολή σου. Σημαντικές και οι υπηρεσίες, που πρόθυμα και ανυστερόβουλα πρόσφερες στον Ελληνικό λαό.

Τα τελευταία αυτά έργα σου, δεν είναι μόνο επιστημονικά ιστορικά αφηγήματα και ευσυνείδητες βιογραφίες. Είναι κάτι πολύ παραπάνω. Γιατί και συ, πολύτιμε φίλε, δεν είσαι μόνο ο ιστοριοδίφης, που κριτικά ξεψαχνίζεις, για το χατήρι της ιστορικής αλήθειας, τα αρχεία και τις ιστορικές πηγές. Είσαι κάτι πολύ παραπάνω. Είσαι πρώτ’ απ όλα ο λογοτέχνης αγωνιστής, που αντλείς από την αληθινή ιστορία όπλα για τον ανθρωπιστικό αγώνα, και διδάγματα για όλους μας, για την ευθύνη και το χρέος μας προς τον Ελληνικό Λαό. Καταπέλτης το κατηγορητήριο και δίκαιη η καταδικαστική απόφαση. Ανακεφαλαιώνω με τα δικά σου λόγια μερικά από τα κύρια σημεία. Γράφεις:

«Στην Ύδρα οι πρόκριτοι….. τον Αντώνη Οικονόμου – το λαϊκό αγωνιστή –τον σκοτώνουν σα σκυλί. Στην Πάτρα τον Παναγιώτη Καρατζά –τον άλλο λαϊκό αγωνιστή- δε διστάζουνε τα τζάκια να τον ξεπαστρέψουν με τον πιο μπαμπέσικο τρόπο. Οι κοτζαμπάσηδες στην Αθήνα, το Μελέτη Βασιλείου, το παιδί της αγροτιάς, που ξεσήκωσε τους ξωμάχους της Αττικής και πήρε την Αθήνα….στο τέλος τον ξεκάνουν. (Μεσολόγγι σελίδα 34) «Βγάζουν προδότη τον Οδυσσέα Ανδρούτσο – και στο τέλος τον βασανίζουνε ναι τον σκοτώνουνε. Βγάζουνε προδότη τον Καραϊσκάκη όπως βγάλανε προδότη και τον Κολοκοτρώνη» και καταδικάσανε σε θάνατο οι Βαυαροί τον Κολοκοτρώνη και ο Όθωνας το Μακρυγιάννη (Μεσολόγγι σελίδα 157) «ο Μαυροκορδάτος που το κακό που έκανε στον τόπο δε λέγεται, άφησε επίτηδες αβοήθητο το Μεσολόγγι να πέσει, για να πνιγεί η επανάσταση στη Στερεά, να περιοριστεί το απελευθερωτικό κίνημα μονάχα στο Μοριά  και να γίνει ένα μικρό αδύναμο ναυτικό κράτος ένα πριγκηπάτο με πρίγκηπα το Μαυροκορδάτο, κάτω από τον απόλυτο έλεγχο της Αγγλίας» (Καραϊσκάκης σελ. 457). Και προχωρείς «Τώρα, μας λες, είμαι κι εγώ σίγουρος, πως το βόλι που πήρε τη ζωή (του Καραϊσκάκη) δε ρίχτηκε από τούρκικο, μα από δολοφονικό χέρι….ο Καραϊσκάκης ήταν πολύ επικίντυνος για τα συμφέροντα της Αγγλίας στη Μεσόγειο. Έπρεπε να βγει από τη μέση…..ο Καραϊσκάκης έπεσε θύμα της Εγγλέζικης πολιτικής στην Ελλάδα και εμπνευστές της σατανικής δολοφονίας στάθηκαν ο Κόχραν, ο Τσωρτς και ο Μαυροκορδάτος (Μεσολόγγι σελ.457 και 458).

Και βγάζεις με πίκρα, πόνο και οργή το τελικό συμπέρασμα. Γράφεις: «Χύσαμε για τη λευτεριά ποτάμι το αίμα. Αναστήσαμε στα χρόνια του τελευταίου πολέμου ένα νέο 21….Πολεμήσαμε πέρα από το θάνατο…..ως τη νίκη. Και λευτεριά δε γνωρίσαμε ακόμη. Όπως και τότε, έπειτα από το 21, έτσι και τώρα οι ίδιες σκοτεινές δυνάμεις – οι ιμπεριαλιστές προστάτες και τα αντιδραστικά φεουδαρχικά στοιχεία – μεταχειρίζονται τα ίδια μέσα». Και προσθέτεις: «Ας μας αφήσουν ήσυχους οι αυτόκλητοι αυτοί προστάτες μας, που η αγάπη και το ενδιαφέρον τους είναι τόσο θανάσιμο για μας» (Μακρυγιάννης σελ. 36). Τα λόγια σου αυτά πολύτιμα διδάγματα, πρέπει όλοι μας βαθιά να τα χαράξουμε στην καρδιά και περισσότερο απ όλους η νεολαία μας, και ιδιαίτερα σήμερα, που οι θανάσιμοι – όπως τους ονομάζεις- φίλοι μας μηχανοραφούν να αλυσοδέσουνε στη σκλαβιά την επαναστατημένη Κύπρο μας.

Θέλω τώρα, πριν να τελειώσω, να τονίσω, όσο γίνεται πιο σύντομα και δυό ακόμη –λογοτεχνικά τούτα – προτερήματα στα έργα σου. Το πρώτο: Τους ήρωές  σου στην τραγωδία του Ελληνικού λαού, δεν τους εξιδανικεύεις, δεν τους ωραιοποιείς. Τους παρουσιάζεις ζωντανούς, όπως πραγματικά είναι με τις αρετές και τις αδυναμίες τους, και μας κάνεις να τους αγαπήσουμε. Το δεύτερο: Πρέπει να τονίσω ακόμη το ύφος σου το τόσο λογοτεχνικό και τη γλώσσα σου. Ο λόγος σου είναι λιτός, απέριττος, χωρίς ψεύτικα στολίδια, και τα συναιστήματά σου πηγαία. Η αγάπη, η τιμή, και ο θαυμασμός σου για τους άξιους, το μίσος σου για τους αντιδραστικούς, τους υστερόβουλους, τους εχθρούς του λαού, η περιφρόνησή σου προς τους ανάξιους, τους συνθηκολόγους, τους υποταχτικούς, η πίκρα σου, ο πόνος, η οργή σου, όλα αυτά τα συναιστήματά σου ξεχειλίζουνε πηγαία από τα τρίσβαθα της καρδιάς, συγκινούνε βαθιά και συχνά συγκλονίζουνε τον αναγνώστη. Σ’ αυτό συντελεί σημαντικά και η στρωτή, καλοδουλεμένη και πλούσια σε εκφραστικούς τρόπους καθάρια δημοτική γλώσσα σου, πηγή για όσους θέλουν να μάθουν να τη χρησιμοποιούνε.

Τα έργα σου, πολύτιμε φίλε, αξίζουνε και πρέπει να γίνουνε λαϊκό ανάγνωσμα. Όποιος τα διαβάσει, θ’ αγαπήσει την πατρίδα, θ’ αγαπήσει τον προδομένο Ελληνικό λαό, πρόθυμος για κάθε θυσία για τη λευτεριά, θα μισήσει βαθύτερα την τυραννία και θα νοιώσει βαθιά το χρέος του να αγωνιστεί να λυτρωθεί ο λαός από κάθε υποτέλεια και εσωτερική σκλαβιά.

Σου ευχόμαστε, πολύτιμε φίλε, να ζήσεις ακμαίος χρόνια πολλά και να εξακολουθήσεις τον τίμιο αγώνα, πρωτοπόρος μαχητής για τη λευτεριά, τη Δημοκρατία και την ειρήνη. Ανεξάντλητη η αγάπη σου για τον άνθρωπο και ακοίμητο κίνητρο μέσα σου το ανθρωπιστικό ιδανικό.