Το Παγκόσμιο Συνέδριο των Λειτουργών της Παιδείας που συνήλθε στη Βιέννη 21-25 Ιουλίου 1953

ΓΙΑ ΟΛΟΥΣ ΤΟΥΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΥΣ ΚΑΙ ΓΙΑ ΚΑΘΕ ΠΡΟΟΔΕΥΤΙΚΟ ΑΝΘΡΩΠΟ

Το Παγκόσμιο Συνέδριο των Λειτουργών της Παιδείας που συνήλθε στη Βιέννη

21-25 Ιουλίου 1953

"ΑΥΓΗ" 30 ΙΟΥΛΙΟΥ 1953		Ο ΚΑΘΕ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΣ Και ο κάθε άνθρωπος, που θέλει να ενημερώνεται στα σύγχρονα εκπαιδευτικά ρεύματα, πρέπει να παρακολουθήσει ΑΠΟ ΑΥΡΙΟ ΚΥΡΙΑΚΗ ΣΤΗΝ «ΑΥΓΗ» Την σειρά των άρθρων του παιδαγωγού κ. Κ. ΣΩΤΗΡΙΟΥ ΤΟ ΠΑΓΚΟΣΜΙΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΤΩΝ ΛΕΙΤΟΥΡΓΩΝ ΤΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ
		1ο 30 Αυγούστου ΓΙΑ ΟΛΟΥΣ ΤΟΥΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΥΣ ΚΑΙ ΓΙΑ ΚΑΘΕ ΠΡΟΟΔΕΥΤΙΚΟ ΑΝΘΡΩΠΟ Το Παγκόσμιο Συνέδριο των λειτουργών της Παιδείας που συνήλθε στη Βιέννη Α’- Η ΣΥΝΔΙΚΑΛΙΣΤΙΚΗ ΔΙΕΘΝΙΚΗ ΟΜΟΣΠΟΝΔΙΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΩΝ ( Σ.Δ.Ο.Ε.)
		2ο 1 Σεπτέμβρη ΓΙΑ ΟΛΟΥΣ ΤΟΥΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΥΣ ΚΑΙ ΓΙΑ ΚΑΘΕ ΠΡΟΟΔΕΥΤΙΚΟΝ ΑΝΘΡΩΠΟ Το Παγκόσμιο Συνέδριο Των Λειτουργών της Παιδείας Β’- Η ΚΑΤΑΣΤΑΣΙΣ ΤΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ ΤΩΝ ΛΕΙΤΟΥΡΓΩΝ ΤΗΣ
		3ο 2 Σεπτέμβρη ΓΙΑ ΟΛΟΣ ΤΟΥ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΥΣ Το Παγκόσμιο Συνέδριο της Παιδείας Γ’- ΠΡΟΫΠΟΛΟΓΙΣΜΟΙ ΚΑΙ ΠΑΙΔΕΙΑ
		4ο 3 Σεπτέμβρη Ο διωγμός των εκπαιδευτικών-Η πολεμική προπαγάνδα στα σχολεία-Η Παιδεία στις προοδευτικές χώρες (Λείπει από το αρχείο)
		5ο 4 Σεπτέμβρη ΓΙΑ ΟΛΟΣ ΤΟΥ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΥΣ Το Παγκόσμιο Συνέδριο της Παιδείας Ε’ – ΟΙ ΑΠΟΦΑΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΑΙΔΕΙΑ
		6ο 5 Σεπτέμβρη ΓΙΑ ΟΛΟΣ ΤΟΥ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΥΣ Το Παγκόσμιο Συνέδριο της Παιδείας ΣΤ’- ΥΠΟΧΡΕΩΣΕΙΣ ΚΑΙ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ ΤΩΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΩΝ
		7ο 8 Σεπτέμβρη ΑΠΟ ΤΟ ΠΑΓΚΟΣΜΙΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΤΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ Η ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΚΗ διαπαιδαγώγηση της Νεολαίας
		8ο 9 Σεπτέμβρη ΑΠΟ ΤΟ ΠΑΓΚΟΣΜΙΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΤΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ Η ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΚΗ διαπαιδαγώγηση της Νεολαίας
		9ο 10 Σεπτέμβρη ΑΠΟ ΤΟ ΠΑΓΚΟΣΜΙΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΤΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ Η ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΚΗ διαπαιδαγώγηση της Νεολαίας

Α’ Η ΣΥΝΔΙΚΑΛΙΣΤΙΚΗ ΔΙΕΘΝΙΚΗ ΟΜΟΣΠΟΝΔΙΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΩΝ (Σ.Δ.Ο.Ε.)

Του Παιδαγωγού κ. Κ.Δ. ΣΩΤΗΡΙΟΥ

1^ο «Αυγή» 30 Αυγούστου 1953

Η «ΑΥΓΗ» με ένα σύντομο σημείωμά της στο φύλλο της 30 Ιουλίου, ενημέρωσε δημοσιογραφικά τους αναγνώστες της για το Παγκόσμιο Συνέδριο των Λειτουργών της Παιδείας, που έγινε στη Βιέννη στις 21,22,23,24 και 25 Ιουλίου.

Επειδή όμως το Συνέδριο τούτο είχε μεγάλη επιτυχία και προκάλεσε βαθύτατο ενδιαφέρο και επειδή τα θέματα που συζητήθηκαν, είναι από τα πιο βασικά και τα πιο ζωτικά για την Παιδεία, και ακόμη επειδή και οι διαπιστώσεις, που έγιναν και οι αποφάσεις που πάρθηκαν είναι σημαντικές για να γίνη η Παιδεία όργανο στα χέρια του λαού και για την υλική του ευημερία και για την πνευματική του εξύψωση, νομίζω χρέος μου, να κατατοπίσω, με μια σειρά σημειώματά μου όσο μπορώ καλύτερα, τους αναγνώστες της «ΑΥΓΗΣ», με την πεποίθηση, πως η ωφέλεια, που θα αποκομίσουνε – και προ πάντων οι λειτουργοί της Παιδείας- θα είναι πολύ μεγάλη.

Το Παγκόσμιο Συνέδριο των λειτουργών της Παιδείας οργάνωσε η Συνδικαλιστική Ομοσπονδία Εκπαιδευτικών. Μα ποια είναι η Ομοσπονδία τούτη; Ποιοι οι σκοποί της; Και ποια η δράση της;

Οι προοδευτικές δυνάμεις είχανε θριαμβεύσει στο Β’ παγκόσμιο πόλεμο. Νικητές οι λαοί στην ηρωική πάλη τους εναντίον στο φασισμό, λαχταρούσαν να χτίσουνε την ευτυχία τους. Πιστεύανε, πως άνοιγε μπροστά τους καινούργια μακρόχρονη ειρηνική περίοδος. Μα για να καρπωθούν οι λαοί τη νίκη τους, για να θεμελιώσουν τις ελευθερίες και τα δικαιώματά τους, που με τόσες θυσίες κατάκτησαν, επιτακτική πρόβαλε η ανάγκη να μεταρρυθμιστεί η παιδεία, να δημοκρατοποιηθεί και να εξυπηρετεί τα συμφέροντα των λαών.

Γενικό το αίτημα για την εκπαιδευτική μεταρρύθμιση. Οι προοδευτικοί εκπαιδευτικοί σ όλες τις χώρες άρχισαν τον αγώνα τους. Οι Κυβερνήσεις δύσκολα μπορούσαν να αντισταθούνε στο ρεύμα τούτο και δίνανε πλούσιες υποσχέσεις. Μα για να πραγματοποιηθεί το αίτημα για τη ριζική εκπαιδευτική αναγέννηση, έπρεπε να συντονισθεί ο αγώνας και να καθορισθεί κοινό πρόγραμμα. Την πρωτοβουλία για την κοινή δράση και για την ανταλλαγή της πλούσιας πείρας την πήρανε οι Εκπαιδευτικές Οργανώσεις της Γαλλίας και οργάνωσαν την πρώτη μεταπολεμική διεθνική Συνδιάσκεψη των λειτουργών της παιδείας, τον Ιούλιο του 1946 στο Παρίσι.

Στην πρώτη τούτη διεθνική Συνδιάσκεψη των Εκπαιδευτικών, πήρανε μέρος αντιπρόσωποι από τη Δυτική Ευρώπη, από τις Λαϊκές Δημοκρατίες, καθώς και από τις χώρες της Λατινικής Αμερικής. Πήρε ακόμη μέρος και το Συνδικάτο των Εκπαιδευτικών της Νέας Υόρκης. Καρποφόρες ήσαν οι συζητήσεις. Τρείς οι σπουδαιότερες αποφάσεις:

1. Να δημοκρατοποιηθεί η παιδεία σ όλες τις χώρες. Να προσαρμοστεί στις ανάγκες του κάθε λαού, να γίνει όργανό του, και να μπει στην αποκλειστική υπηρεσία της Ειρήνης.

2. Να βελτιωθούν οι συνθήκες της ζωής και της δουλειάς των εκπαιδευτικών. Να κατοχυρωθούνε τα δικαιώματα και οι ελευθερίες τους. Και

3. Να ιδρυθεί Συνδικαλιστική Διεθνική Ομοσπονδία των Εκπαιδευτικών, με βασικό σκοπό να συντονίζει την κοινή δράση και να αναπτύξει τη συνεργασία και την αλληλεγγύη ανάμεσα σε όλους τους λειτουργούς της παιδείας.

*

Ο αγώνας των εκπαιδευτικών για την αναγέννηση της παιδείας άρχισε να φέρνει τους πρώτους καρπούς. Όμως δεν άργησε σε πολλές χώρες να σηκώσει κεφάλι η αντίδραση. Το χτύπημα οργανώνεται μεθοδικά. Οι πλούσιες κυβερνητικές υποσχέσεις δεν τηρούνται. Οι πρώτες κατακτήσεις της παιδείας συκοφαντούνται και στήνεται ο γνωστός μπαμπούλας. Η δημοκρατοποίηση της παιδείας σταματάει και σε πολλές από τις χώρες αυτές πισωδρομίζει. Η οικονομική κατάσταση των εκπαιδευτικών χειροτερεύει. Οι μισθοί μένουν στάσιμοι, ενώ ο τιμάριθμος όλο και ανεβαίνει. Καταπατούνται τα δικαιώματα των Εκπαιδευτικών και παραβιάζεται η ελευθερία της συνείδησης. Και παράλληλα ο «ψυχρός»  πόλεμος εντείνεται, οι πολεμικές προετοιμασίες βαδίζουν ολοένα με γοργότερο ρυθμό, και απορροφούνε το μεγαλύτερο μέρος από τον προϋπολογισμό, ενώ μειώνονται αντίστοιχα οι πιστώσεις για την παιδεία και την προστασία της παιδικής ηλικίας. Και το χειρότερο, η πολεμική προπαγάνδα οργιάζει και μέσα στα σχολεία. Με όλα τα μέσα καλλιεργούνται στη νέα γενιά ο σωβινισμός, η φυλετική διάκριση και το μίσος για τους άλλους λαούς.

Μέσα σ αυτή την τραγική για τη νεολαία και τους λαούς κατάσταση, η Συνδικαλιστική Διεθνική Ομοσπονδία Εκπαιδευτικών (Σ.Δ.Ο.Ε.), παρ’ όλες τις επιθέσεις εναντίον της, παρ’ όλες τις απειλές και τις διασπαστικές ενέργειες, διατηρεί τη συνοχή της και προσαρμόζει τη δράση της. Η δύναμή της μεστώνει. Καινούργιες εκπαιδευτικές οργανώσεις γίνονται μέλη της. Η αντοχή και το μέστωμά της φαίνονται καθαρά στις χρονιάτικες διεθνικές συνδιασκέψεις των εκπαιδευτικών, που οργάνωσε η Σ.Δ.Ο.Ε. στα 1947 στις Βρυξέλλες, στα 1948 στη Βουδαπέστη, στα 1949 στη Βαρσοβία, στα 1950 στη Βιέννη και στα 1951 στην Έρφουρτ της Γερμανίας. Στο σχετικό μικρό χρονικό διάστημα εφταπλασιάστηκαν τα μέλη της.

Στα 1946 είχε   600.000 μέλη.

Στα 1949 είχε  3.110.000 μέλη

Στα 1950 είχε  3.600.000 μέλη.

Στα 1951 είχε  4.100.000 μέλη.

Σημαντικές είναι η Συνδιάσκεψη στη Βαρσοβία, και η Συνδιάσκεψη στη Βιέννη.

Στην πρώτη, η Σ.Δ.Ο.Ε. παίρνει τη σημερινή οργανωτική της μορφή και το σημερινό της όνομα, ψηφίζεται το οριστικό της καταστατικό, και με βάση την τρίχρονη πλούσια πείρα καθορίζεται το πρόγραμμα για τη δράση της.

Στη Συνδιάσκεψη στη Βιέννη υψώνεται θαρραλέα η σημαία για την ειρήνη, και μέσα σε ατμόσφαιρα, όπου πλημμυρίζει ο γενικός ενθουσιασμός, παίρνεται η απόφαση η Συνδικαλιστική Διεθνική Ομοσπονδία Εκπαιδευτικών να οργανώσει και να αναπτύξει τη συμμετοχή και τη συνεργασία των λειτουργών της παιδείας στο παγκόσμιο κίνημα για την Ειρήνη.

ΟΙ ΣΚΟΠΟΙ ΤΗΣ Σ.Δ.Ο.Ε.: Οι  βασικοί σκοποί της ( άρθρο 2 του Καταστατικού) είναι οι ακόλουθοι: Η Συνδικαλιστική Διεθνική Ομοσπονδία Εκπαιδευτικών θα επιδιώξει μ’ όλα τα νόμιμα μέσα:

1. Να οργανώσει τη συνεργασία και την αλληλοβοήθεια ανάμεσα στους εκπαιδευτικούς σ’ όλο τον κόσμο.

2. Να βοηθήσει τους εκπαιδευτικούς στον αγώνα τους για τις οικονομικές και κοινωνικές διεκδικήσεις τους. Οι εκπαιδευτικοί θα αγωνισθούν για να κατοχυρώσουν τις ως τώρα καταχτήσεις τους. θα αγωνισθούν ακόμη για να βελτιώσουνε τις αποδοχές τους, να δημιουργήσουνε καλές συνθήκες για τη δουλειά τους, και να πετύχουν ασφάλεια για την ανεργία, την αρρώστεια και τα ατυχήματα, και ικανοποιητική σύνταξη για τα γηρατειά τους.

3. Να βοηθήσει ν’ αναπτυχθεί το συνδικαλιστικό κίνημα στους εκπαιδευτικούς στις χώρες εκείνες, όπου ή δεν είναι διόλου οργανωμένοι ή οι οργανώσεις τους παρουσιάζουν μεγάλη αδυναμία στη δράση τους.

4. Να συμβάλλει μ’ όλη της τη δύναμη, οι λειτουργοί της παιδείας να μορφώνονται ολοένα και καλύτερα για το επάγγελμά τους. Η μόρφωσή τους πρέπει να είναι αληθινά επιστημονική και διαποτισμένη από το γνήσιο δημοκρατικό πνεύμα. Μόνον τότε θα ανταποκριθούν οι λειτουργοί της παιδείας στην αποστολή τους και θα γίνουνε συντελεστές στην πρόοδο, στη δημοκρατία, στην ειρήνη.

5. Ο αναλφαβητισμός και η αγραμματοσύνη βασιλεύουνε σε πολλές χώρες. Η κατάσταση είναι τραγική στις αποικιακές και εξαρτημένες χώρες. Η Σ.Δ.Ο.Ε. θεωρεί βασική της υποχρέωση να εντείνει τον αγώνα για να γίνει η δημοτική παιδεία υποχρεωτική και δωρεάν σ’ όλες τις χώρες, με βάση τη μητρική γλώσσα κάθε λαού, και για όλα τα παιδιά, ανεξάρτητα από το θρήσκευμα, τη φυλή και την εθνικότητα, όπου ανήκουνε, και ανεξάρτητα από την οικονομική και κοινωνική κατάσταση των γονιών τους.

6. Θα εντείνει επίσης τον αγώνα να διαλυθούν οι φασιστικές οργανώσεις της νεολαίας, να δημοκρατοποιηθεί η παιδεία σ’ όλες τις βαθμίδες και να εξασφαλισθούνε τα δικαιώματα της νέας γενιάς στη μόρφωση και τη χαρά.

7. Η παιδεία πρέπει να καλλιεργεί στα παιδιά την αγάπη για την δική τους πατρίδα, και ταυτόχρονα και τον σεβασμό για την πατρίδα των άλλων λαών. Η Σ.Δ.Ο.Ε. θεωρεί επιτακτική της υποχρέωση να αγρυπνεί, να μην εξυπηρετούνε την πολεμική προπαγάνδα, το μίσος προς τους άλλους λαούς, και την περιφρόνηση προς τις άλλες φυλές, ούτε η λογοτεχνία, ούτε ο κινηματογράφος, ούτε το ραδιόφωνο, ούτε τα σχολικά βιβλία.

8. Η Σ.Δ.Ο.Ε. θα αγωνισθεί επίσης με όλα τα νόμιμα μέσα να περιορισθούνε στους προϋπολογισμούς οι τεράστιες αντιπαραγωγικές δαπάνες και να αυξηθούν οι πιστώσεις για τη μόρφωση και την προστασία της νέας γενιάς.

Β’ Η ΚΑΤΑΣΤΑΣΙΣ ΤΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ ΤΩΝ ΛΕΙΤΟΥΡΓΩΝ ΤΗΣ

Του Παιδαγωγού κ. Κ.Δ. ΣΩΤΗΡΙΟΥ

2^ο «Αυγή» 1 Σεπτέμβρη  1953

Η κατάσταση της παιδείας σε πολλές χώρες είχε γίνει πολύ κρίσιμη. Η πολεμική προπαγάνδα έχει φουντώσει και μέσα στα σχολεία. Οι κατακτήσεις και τα δικαιώματα των εκπαιδευτικών κινδυνεύουν ολοένα και περισσότερο.

Η Εκτελεστική Επιτροπή της Συνδικαλιστικής Ομοσπονδίας Εκπαιδευτικών (Σ.Δ.Ο.Ε.) στη διάσκεψή της στην Κοπεγχάγη της Δανίας τον Αύγουστο του 1952 διαπιστώνει την τραγική αυτή κατάσταση και αποφασίζει να καλέσει σε Παγκόσμιο Συνέδριο τους λειτουργούς της παιδείας όλου του κόσμου.

Σκοπός του Συνεδρίου θα είναι: Οι λειτουργοί της παιδείας ανεξάρτητα σε ποια φυλή και εθνικότητα ανήκουνε, και ανεξάρτητα από τις θρησκευτικές, κοινωνιολογικές και πολιτικές πεποιθήσεις τους, να οργανώσουν και να συντονίσουνε τη δράση τους για την παιδεία και τα δικαιώματα και τα δικά τους και της νέας γενιάς.

Από τις προτάσεις που έκαναν οι διάφορες Εκπαιδευτικές Οργανώσεις, είτε ήσαν μέλη της Σ.Δ.Ο.Ε., είτε όχι, η Εκτελεστική Επιτροπή διάλεξε για θέματα για το Συνέδριο τα ακόλουθα δύο βασικά ζητήματα:

ΠΡΩΤΟ ΘΕΜΑ: Η κατάσταση της παιδείας και των λειτουργών της. Η κατάλληλη και συντονισμένη δράση των εκπαιδευτικών:

α’ Για να γίνει η παιδεία πραγματικά δημοκρατική και να μπει στην υπηρεσία των λαών και της ειρήνης. Και,

β’ Για να υπερασπίσουνε τα δικαιώματά τους και να βελτιώσουνε τις συνθήκες της ζωής τους και της δουλειάς τους.

ΔΕΥΤΕΡΟ ΘΕΜΑ: Οι βασικές παιδαγωγικές αρχές για τη δημοκρατική μόρφωση της νεολαίας.

Εισηγητές ορίσθηκαν για το πρώτο θέμα, ο γενικός γραμματέας της Σ.Δ.Ο.Ε. κ. Πωλ Ντελανού, και για το δεύτερο θέμα ο ξακουστός καθηγητής Πανεπιστημίου και πρόεδρος της Σ.Δ.Ο.Ε. κ. Ανρί Βαλόν.

Και τα δύο αυτά θέματα είναι από τα πιο βασικά για την παιδεία. Είναι παρμένα μέσα από την καρδιά της πραγματικότητας, και αφορούνε τα πιο ζωτικά συμφέροντα των λαών και της νεολαίας. Η συζήτηση πλούσια και καρποφόρα. Οι αντιπρόσωποι μίλησαν με απόλυτη ελευθερία και ζωγραφίσανε την εικόνα της παιδείας στις χώρες τους. Και οι εικόνες που παρουσιάσανε πολύ διαφορετικές. Γιατί άλλες είναι οι συνθήκες για την παιδεία στις καπιταλιστικές χώρες, άλλες στις καθυστερημένες και τις αποικίες και άλλες στη Σοβιετική Ένωση, στη Λαϊκή Κίνα και στις Λαϊκές Δημοκρατίες. Διδαχτικές μα και συχνά τραγικές οι διαπιστώσεις που έγιναν, και σημαντικές οι αποφάσεις.

Οι σπουδαιότερες διαπιστώσεις για το πρώτο θέμα ήταν οι ακόλουθες:

1. ΑΝΑΛΦΑΒΗΤΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΑΓΡΑΜΜΑΤΟΣΥΝΗ. Το Συνέδριο διαπίστωσε πως ο αναλφαβητισμός και η αγραμματοσύνη εξακολουθούνε να βασιλεύουνε σε πολλά μέρη του κόσμου. Ο περισσότερος από το μισό πληθυσμό της γης είναι αναλφάβητος. Εκατομμύρια παιδιά σε πολλές χώρες και προ πάντων στις αποικίες δεν πατούνε το πόδι τους στο σχολείο. Εκατομμύρια άλλα παιδιά φοιτούνε το πολύ ένα-δυό χρόνια, και ό,τι κουτσομάθουνε γρήγορα το απολησμονούνε. Υπάρχουνε και σήμερα ακόμη πολλές χώρες, όπου η δημοτική παιδεία δεν είναι υποχρεωτική – όλες οι αποικίες και ανάμεσά τους και η Ελληνικότατη Κύπρος -  και τόσες άλλες χώρες ( και ανάμεσά τους και η πατρίδα μας, η Ελλάδα) που η δημοτική παιδεία είναι μόνο στο χαρτί υποχρεωτική, αφού λείπουνε χιλιάδες δασκάλοι και χιλιάδες σχολικά κτίρια και στις πόλεις και στα χωριά.

Ο ακόλουθος πίνακας μας δίνει μια γενική ιδέα για τον αναλφαβητισμό και την αγραμματοσύνη στον κόσμο. Μας δείχνει καθαρά πως συνειδητά οι κυρίαρχες χώρες και η πλουτοκρατική ολιγαρχία θέλουνε να κρατήσουνε στο πνευματικό σκοτάδι τους λαούς. Φοβούνται το φως! «Δεν ενδιαφέρονται για την πνευματική εξύψωση των λαών. Ενδιαφέρονται μόνο για την ολοένα εντατικότερη εκμετάλλευση, και στις αποικίες για τις πρώτες ύλες και εξευτελιστικό μεροκάματο».

Στο Ιράκ 75% από τα παιδιά δεν πάνε σχολείο.

Στην Τύνιδα 77% από τα παιδιά δεν πάνε σχολείο.

Στην Αίγυπτο 80% από τα παιδιά δεν πάνε σχολείο.

Στο Αλγέριο 90% από τα παιδιά δεν πάνε σχολείο.

Στο Μαρόκο 93% από τα παιδιά δεν πάνε σχολείο.

Στη Γαλλική Αφρική 95% από τα παιδιά δεν πάνε σχολείο.

Στο Σουδάν 99% από τα παιδιά δεν πάνε σχολείο.

Στην Κύπρο ο μισός πληθυσμός είναι αναλφάβητος.

(Και σε μας ξαναφούντωσε πάλι ο αναλφαβητισμός).

2. ΛΕΙΠΟΥΝ ΕΚΑΤΟΝΤΑΔΕΣ ΧΙΛΙΑΔΕΣ ΔΑΣΚΑΛΟΙ: Το Συνέδριο διαπίστωσε, πως σε πολλές χώρες, ακόμη και σε χώρες που θέλουν να λέγονται πολιτισμένες, είναι τρομαχτικά παραμελημένη και η μέση και προπάντων η δημοτική παιδεία. Λείπουν εκατοντάδες χιλιάδες δασκάλοι. Ο αριθμός των μαθητών στις τάξεις είναι 60,70,80,100 και παραπάνω. (Την ίδια τραγική εικόνα παρουσιάζει η παιδεία και στη χώρα μας). Έντονες είναι οι διαμαρτυρίες των εκπαιδευτικών για την κατάσταση αυτή στη Δυτική Γερμανία, στην Αγγλία, στη Γαλλία, στην Ιταλία, στη Δανία. Πολύ χειρότερη, φυσικά, είναι η κατάσταση στις αποικίες. Εκεί είναι απαίσιες οι συνθήκες για την παιδεία. Οι συνέπειες είναι τραγικές και για τη νέα γενιά και για τους δασκάλους. Κακή η εργασία στο σχολείο. Η αγραμματοσύνη θεριεύει. Οι δάσκαλοι τραγικά θύματα αυτοί, τους περιμένει η υπερκόπωση, η νευρασθένεια, η φυματίωση.

Να μερικοί αριθμοί: Στις Ενωμένες Πολιτείες της Αμερικής λείπουνε σήμερα 160.000 δασκάλοι. Και αν δεν αντιμετωπισθεί η κατάσταση αυτή το 1960 με την αύξηση του πληθυσμού, θα λείπουνε 500.000. Στην Ιταλία ενώ λείπουνε και εκεί χιλιάδες δασκάλοι και 2 εκατομμύρια παιδιά είναι χωρίς σχολείο, δε διορίζονται και μένουν άνεργοι χιλιάδες δασκάλοι. Στη Γερμανία μόνο στη Βεσφαλία λείπουνε δασκάλοι για 10.000 τάξεις και στο Αμβούργο για 2.645 τάξεις. Και όμως στις χώρες αυτές ξοδεύονται εκατομμύρια για γκαγκστερικές ταινίες και για τα γνωστά «κόμικς» με τους «υπεράνθρωπους». (Και σε μας αυξάνονται και πληθαίνουνε τα τέτοια αναγνώσματα και θεάματα).

Αντίθετα το Συνέδριο διαπίστωσε, πως στη Σοβιετική Ένωση, όπου πριν από 35 χρόνια ο αναλφαβητισμός ξεπερνούσε τα 78%- σ’ ορισμένους λαούς της Ρωσίας έφτανε τα 98%- σήμερα ο αναλφαβητισμός έχει σχεδόν ολότελα εξαφανισθεί, και ο αριθμός των παιδιών σε κάθε τάξη δεν επιτρέπεται να είναι μεγαλύτερος από 40. Μάλιστα  για ορισμένες σχολικές εργασίες η τάξη με 40 μαθητές διαιρείται  σε δύο τμήματα για να γίνει αποδοτικότερη η διδασκαλία.

Γ’ ΠΡΟΫΠΟΛΟΓΙΣΜΟΙ ΚΑΙ ΠΑΙΔΕΙΑ 

Του Παιδαγωγού κ. Κ.Δ. ΣΩΤΗΡΙΟΥ

3^ο «Αυγή» 2 Σεπτέμβρη  1953

3. ΣΧΟΛΙΚΑ ΚΤΙΡΙΑ. Το Συνέδριο διαπίστωσε επίσης, πως σε πολλές χώρες στη Δυτική Ευρώπη σταμάτησαν σχεδόν να χτίζουνε καινούργια σχολεία, ύστερα από τις τεράστιες δαπάνες για πολεμικούς εξοπλισμούς. Στις καταστραμμένες από τον πόλεμο περιοχές η κατάσταση εξακολουθεί να είναι άθλια. Λείπουνε χιλιάδες σχολικά χτίρια. Στις αποικίες, φυσικά, η κατάσταση είναι αφάνταστα χειρότερη. Τα περισσότερα σχολεία είναι από πλίθες. Στο γαλλικό Σουδάν την εποχή της βροχής πολλά σχολεία διαλύονται και λιώνουν. Βέβαια υπάρχουνε στις αποικίες και μερικά περίφημα σχολικά χτίρια, μα αυτά είναι η βιτρίνα για τους τουρίστες και για να μας τα δείχνουνε στον κινηματογράφο.

Αντίστοιχος με την κατάσταση αυτή είναι και ο εφοδιασμός των σχολείων με έπιπλα, χάρτες, όργανα κλπ. Το Συνέδριο διαπίστωσε πως ο εφοδιασμός σε πολλά σχολεία δεν ικανοποιεί ούτε τις στοιχειακές ανάγκες. Στις αποικίες μάλιστα είναι ανύπαρχτος. (Κάτι ξέρουμε και εμείς στον τόπο μας για την κατάσταση αυτή).

4. ΜΕΣΗ ΠΑΙΔΕΙΑ. Μα και για τη Μέση Παιδεία σε πολλές χώρες, όπως διαπίστωσε το Συνέδριο, άθλιες είναι οι συνθήκες. Χιλιάδες παιδιά στη Δυτική Ευρώπη και στην Αμερική – στις αποικίες δεν υπάρχει σχεδόν Μέση  Παιδεία για τους ντόπιους- δεν μπορούν να φοιτήσουνε στα σχολεία της Μέσης Παιδείας. Δεν υπάρχουνε ακόμη θέσεις και στην επαγγελματική εκπαίδευση. Τα παιδιά του λαού κουτσομαθαίνουν, όσα πάνε σχολείο, ανάγνωση, γραφή, αριθμητική, γίνονται ανειδίκευτοι εργάτες και πυκνώνουν έτσι τις φάλαγγες των ανέργων.

Και οι γονείς, κόβοντας οι περισσότεροι και το ψωμί τους, αναγκάζονται να στείλουνε τα παιδιά τους στα ιδιωτικά σχολεία ή σε σχολεία, που έχουνε για δικούς τους σκοπούς ιδρύσει διάφορες θρησκευτικές οργανώσεις η βιομηχανικές επιχειρήσεις, που κάτω από το φιλάνθρωπο ενδιαφέρο τους θέλουν να εξυπηρετήσουνε τα δικά τους συμφέροντα. Έφθασαν μάλιστα ορισμένα κράτη να σκεφθούνε ( και ανάμεσά τους και το δικό μας Υπουργείο της Παιδείας) να κάνουνε ολόκληρη τη Μέση Παιδεία ιδιωτική, για να σπαταλούνε τον προϋπολογισμό τους σε αντιπαραγωγικούς σκοπούς. Μα το επιχείρημα τούτο, πως υπάρχει πληθωρισμός, δείχνει, διακήρυξε το Συνέδριο, πόσο βαθιά έχει προχωρήσει η κρίση στον καπιταλισμό.

5. ΟΙ ΔΑΠΑΝΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΑΙΔΕΙΑ. Μεγάλη, όπως είδαμε, η αθλιότητα στην Παιδεία, σε πολλές χώρες, και τεράστιες οι υλικές και επαγγελματικές δυσκολίες που αντιμετωπίζουνε στις χώρες εκείνες οι εκπαιδευτικοί. Η σπουδαιότερη αιτία για τη θλιβερή τούτη κατάσταση, είναι τα ασήμαντα κοντύλια του προϋπολογισμού για την Παιδεία, ενώ αντίθετα, όλοι σχεδόν οι πόροι ξοδεύονται στους πολεμικούς εξοπλισμούς.

Πριν από δύο χρόνια η Συνδικαλιστική Διεθνική Ομοσπονδία Εκπαιδευτικών (Σ.Δ.Ο.Ε.) διακήρυξε πως «σε καμιά περίπτωση δεν πρέπει να μειωθούνε τα κονδύλια του προϋπολογισμού, για την μόρφωση και την προστασία του παιδιού». Ωστόσο η φωνή της δεν ακούστηκε. Τα κονδύλια για την Παιδεία μειώθηκαν ακόμη περισσότερο. Τα «επίσημα» στοιχεία που συγκέντρωσε η προκαταρχτική Επιτροπή του Συνεδρίου μας δίνουνε τούτη την εικόνα:

Κράτη	Προϋπολογισμός Στρατιωτικές δαπάνες	Παιδεία
Ενωμένες Πολιτείες Αμερικής (Ε.Π.Α.)	79%	5,8%
Μεγάλη Βρετανία	34%	8,0%
Γαλλία	42%	6,2%
Κάτω Χώρες	36,7%	9,1%
Ιαπωνία	-	4,0%

Τον Απρίλη φέτος ελαττώνεται ο προϋπολογισμός για την Παιδεία στις Ενωμένες Πολιτείες της Αμερικής κατά 10% και ο αρμόδιος Υπουργός αναγκάσθηκε να παραιτηθεί. Οι «Τάϊμς της Νέας Υόρκης» υπολόγισαν, πως για να επανέλθει η Παιδεία στις Ε.Π.Α. στην προπολεμική κατάσταση θα χρειασθούν ως τα 1960 13,5 δισεκατομμύρια δολάρια, όσα δηλαδή ξοδευθήκανε μέσα σ’  ένα χρόνο για τον πόλεμο στην Κορέα. Η ίδια εφημερίδα υπολόγισε, πως ένα βαρύ βομβαρδιστικό στοιχίζει περισσότερο από 30 σχολικά χτίρια συγχρονισμένα και καλά εφοδιασμένα.

6. ΟΙ ΜΙΣΘΟΙ ΤΩΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΩΝ. Το Συνέδριο διαπίστωσε, πως σε πολλές χώρες, και φυσικά ακόμη χειρότερα στις αποικίες, οι μισθοί των λειτουργών της Παιδείας, παρ’ όλες τις κάποιες αυξήσεις που έχουνε δοθεί, είναι στην πραγματικότητα πολύ μικρότεροι από τους προπολεμικούς. Κάθε μέρα ελαττώνεται η αγοραστική τους δύναμη και οι κάποιες αυξήσεις που δίνονται, γρήγορα εξανεμίζονται από το αδιάκοπο ανέβασμα του τιμάριθμου.

Σε πολλά μέρη η κατάσταση του δασκάλου είναι πιο τραγική, ακόμη και από του ανειδίκευτου εργάτη. Στο Μαντράς, π.χ. στις Ινδίες, μια οικογένεια από 5-6 πρόσωπα για να κουτσοσυντηρηθεί και να τρώει κάπου-κάπου λίγο κρέας και κανένα αυγό, χρειάζεται 172 ρουπίες. Ο ανειδίκευτος εργάτης βγάζει 70-80 ρουπίες, ενώ ο δημοδιδάσκαλος παίρνει μισθό 70 ρουπίες το μήνα, και ο καθηγητής στη Μέση Παιδεία 112.

Η εξαθλίωση είναι μεγαλύτερη για τους νέους δασκάλους. Οι μισθοί τους είναι μικρότεροι και δεν επαρκούν ούτε για τις πιο στοιχειακές ανάγκες. Πώς να μπορέσουνε, λοιπόν, να αφοσιωθούν οι λειτουργοί της Παιδείας στο ευγενικό έργο τους, όταν το Κράτος τους έχει καταδικάσει να αργοπεθαίνουν από την πείνα; (Ίδια και απαράλλαχτη είναι και η εξαθλίωση των δασκάλων και στη χώρα μας).

Οι μισθοί αυτοί της πείνας έχουνε φέρει σε απόγνωση τους εκπαιδευτικούς. Στο Αμβούργο της Δυτικής Γερμανίας το 80% απο τους διδασκαλιστές και τους πρωτόβγαλτους δασκάλους αποφασίσανε να αλλάξουν επάγγελμα για να μην πεθάνουν από την πείνα. Στην Παιδαγωγική Ακαδημία στη Μπον , την πρωτεύουσα της Δυτικής Γερμανίας, γράφτηκαν στα 1946-47 800 αγόρια και 600 κορίτσια, ενώ στα 1951-52 μόνο 100 αγόρια και 250 κορίτσια, και η κατάσταση από τότε χειροτέρεψε.

Δ’ (Ο διωγμός των εκπαιδευτικών,-Η πολεμική προπαγάνδα στα σχολεία.- Η Παιδεία στις προοδευτικές χώρες. )  

Του Παιδαγωγού κ. Κ.Δ. ΣΩΤΗΡΙΟΥ

4^ο «Αυγή» 3 Σεπτέμβρη  1953

Δεν υπάρχει στο αρχείο.

Ε’ ΟΙ ΑΠΟΦΑΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΑΙΔΕΙΑ

Του Παιδαγωγού κ. Κ.Δ. ΣΩΤΗΡΙΟΥ

5^ο «Αυγή» 4 Σεπτέμβρη  1953

Το Παγκόσμιο Συνέδριο των λειτουργών της Παιδείας, όπου πήρανε μέρος 48 χώρες, και αντιπροσωπεύθηκαν 6.400.000 εκπαιδευτικοί, έπειτα από τις τόσο θλιβερές διαπιστώσεις για την κατάσταση της Παιδείας και των λειτουργών της σε πολλές χώρες, πήρε την ακόλουθη απόφαση:

1. ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΑΙΔΕΙΑ

Για να βελτιωθεί  η κατάσταση της Παιδείας, για να παραμερισθούν όλα τα εμπόδια, και να ανοίξη ο δρόμος για την πραγματική δημοκρατοποίηση της Παιδείας, το Συνέδριο θεωρεί απαραίτητα τα ακόλουθα μέτρα:

1. Η Παιδεία είναι ένα από τα πρωταρχικά αιτήματα, που διεκδικούν οι λαοί δίπλα στον αγώνα τους για το ψωμί και την ειρήνη. Το δικαίωμα των παιδιών για τη μόρφωση και τη δημιουργική χαρά είναι ιερό. Οι λειτουργοί της Παιδείας υπέρτατο χρέος έχουν να αγωνισθούνε να διαλυθεί το πνευματικό σκοτάδι, που σκεπάζει πολύ περισσότερο από το μισό πληθυσμό της γης, και πρώτα απ’ όλα να αγωνισθούνε να ξεριζωθεί ο αναλφαβητισμός και να εκτοπισθεί η αγραμματοσύνη.

2. Για να πραγματοποιηθεί το αίτημα τούτο, επιβάλλεται να καθιερωθεί σ’ όλες τις χώρες, φυσικά και στις αποικίες, η υποχρεωτική και δωρεάν εκπαίδευση για όλα τα παιδιά, χωρία καμιά φυλετική διάκριση και ανεξάρτητα από την οικονομική και κοινωνική κατάσταση των γονιών τους.

3. Η υποχρεωτική και δωρεάν εκπαίδευση πρέπει να απλωθεί με όσο γίνεται γρηγορότερο ρυθμό και στη Μέση Παιδεία και γρήγορα να περιλάβει και την ανώτερη Παιδεία. Η μόρφωση δεν επιτρέπεται να είναι προνόμιο των λίγων. Η μέση και ανώτερη Παιδεία πρέπει ν’ ανοίξουνε διάπλατα τις πόρτες τους στα ικανά παιδιά του λαού. Η Παιδεία και η Επιστήμη πρέπει να γίνουν όργανα στα χέρια του λαού, και το λαό να εξυπηρετούν. Ο πληθωρισμός σε επαγγελματικά στελέχη και επιστήμονες είναι μύθος, που καλλιεργείται για να μένει ο λαός βυθισμένος στο πνευματικό σκοτάδι.

4. Για να γίνει γόνιμη η σχολική εργασία και η διδασκαλία, για να βελτιωθούν οι συνθήκες της δουλειάς μέσα στο σχολείο και για τους δασκάλους και για τα παιδιά, πρέπει σε κάθε τάξη να φοιτούνε το πολύ 40 μαθητές. Επιβάλλεται, λοιπόν, α) Να διορισθούν όλοι οι αδιόριστοι εκπαιδευτικοί. β) Να αναδιοργανωθούνε και να ιδρυθούνε πολυάριθμα καινούργια Διδασκαλεία. γ) Να δημιουργηθούν όλες οι ευνοϊκές συνθήκες  για να προσέρχονται αθρόοι οι σπουδαστές. Μόνον έτσι θα αρθεί η σημερινή σε τόσες χώρες έλλειψη σε δασκάλους. Και μόνον τότε θα μπορούνε να λειτουργούνε σχολεία για όλα τα παιδιά.

5. Παράλληλα πρέπει να κτισθούνε, και προ πάντων στις αποικίες, εκατοντάδες χιλιάδες καινούργια κτίρια. Όχι πια τρώγλες και ερείπια, όπως βλέπουμε να υπάρχουν ακόμη και σε χώρες που καμαρώνουμε για τον πολιτισμό τους. Ωραία, υγιεινά και χαρούμενα πρέπει να είναι τα σχολεία, εφοδιασμένα με όλα τα μέσα και πλουτισμένα με εργαστήρια και βιβλιοθήκες, και με ειδικές αίθουσες και χώρους για την ιατρική εξέταση και περίθαλψη των παιδιών για τη σωματική αγωγή, για τα συσσίτια κλπ.

6. Μα για να γίνουν όλα αυτά, οι λειτουργοί της παιδείας πρέπει να αγωνισθούνε να χορηγηθούν οι απαραίτητες για την παιδεία πιστώσεις στους προϋπολογισμούς. Η δαπάνη για τη βελτίωση και τη δημοκρατοποίηση της Παιδείας είναι από τις πιο παραγωγικές. Η Παιδεία πρέπει να γίνει ευλογία για τους λαούς και τη νεολαία.

7. Η Παιδεία – όχι μόνο η στοιχειακή, παρά και η μέση και η ανώτερη ακόμη – σε παραπολλές χώρες δεν ανταποκρίνεται στη σημερινή καταπληκτική πρόοδο της επιστήμης και δεν εξοπλίζει τη νέα γενιά για τις καινούργιες ανάγκες μέσα στο σημερινό πολιτισμό. Οι εκπαιδευτικοί πρέπει ν’ αγωνισθούν να βελτιωθεί και να υψωθεί η Παιδεία.

Και πρώτα απ’ όλα επιβάλλεται να διδάσκεται σ’ όλα τα εκπαιδευτικά ιδρύματα η πραγματική επιστήμη. Η Παιδεία πρέπει να φέρει τη νεολαία σε επαφή με τις κατακτήσεις της επιστήμης με βάση την παρατήρηση και τον πειραματισμό. Μακριά από κάθε πρόληψη και συμφεροντολογική ψευτοεπιστημονικότητα, πρέπει η Παιδεία να ερμηνεύει σωστά τη γύρω πραγματικότητα και να διδάσκει στη νεολαία τους νόμους, που ρυθμίζουν την πορεία της φύσης και την εξέλιξη της κοινωνίας. Καμιά διαστρέβλωση της αλήθειας, καμιά παραποίηση.

8. Η Παιδεία πρέπει να διαποτισθεί με το πνεύμα της δημοκρατίας, της ειρήνης και της φιλίας με όλους τους λαούς. Η πολεμική προπαγάνδα να διωχτεί από τα σχολεία. Να καθαρισθούνε τα σχολικά βιβλία από το σωβινισμό, το φασισμό και τη φυλετική διάκριση. Να καθαρισθούν από το μίσος προς τους άλλους λαούς.

ΣΤ’ ΥΠΟΧΡΕΩΣΕΙΣ ΚΑΙ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ ΤΩΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΩΝ 

Του Παιδαγωγού κ. Κ.Δ. ΣΩΤΗΡΙΟΥ

6^ο «Αυγή» 5 Σεπτέμβρη  1953

ΒΑΣΙΚΕΣ ΥΠΟΧΡΕΩΣΕΙΣ:

α’. Ο λειτουργός της Παιδείας πρέπει να αφοσιωθεί με όλες του τις δυνάμεις στο ευγενικό του έργο. Δεν είναι ένας απλός επαγγελματίας. Είναι πλάστης ψυχών.

β’. Πρέπει να αγαπάει το παιδί και να σέβεται την ανθρώπινη προσωπικότητά του.

γ’. Πρέπει να το εξοπλίζει για τη ζωή, και διδάσκοντάς το, να το διαπαιδαγωγεί.

δ’. Πρέπει να καλλιεργεί στα παιδιά το πνεύμα της αλληλεγγύης, της αγάπης και της αληθινής δημοκρατίας. Πρέπει να υψώσει το παιδί και να το κάνει άξιο άνθρωπο και καλό πολίτη για την πατρίδα και την ανθρωπότητα. Και

ε’. Ο λειτουργός της Παιδείας έχει την υπέρτατη υποχρέωση να αγωνίζεται μα αυτοθυσία για τα δικαιώματα, την προκοπή και την ευτυχία της νέας γενιάς.

ΒΑΣΙΚΕΣ ΔΙΕΚΔΙΚΗΣΕΙΣ:

Πρώτος όρος για να πετύχουν οι εκπαιδευτικοί τις διεκδικήσεις τους, είναι να ξέρουνε καθαρά τι ζητάνε. Οι διεκδικήσεις δεν πρέπει να είναι ούτε δημαγωγικές, ούτε ουτοπιστικές. Φυσικά θα πρέπει να έχουνε μπροστά στα μάτια τους τις διαφορετικές συνθήκες στις διάφορες χώρες. Παρ’ όλες όμως τις ιδιοτυπίες, παρ’ όλα τα ειδικά σε πολλές χώρες ζητήματα, υπάρχουνε βασικές διεκδικήσεις και βασικά δικαιώματα κοινά για όλους τους εκπαιδευτικούς. Και οι κοινές αυτές διεκδικήσεις είναι:

1. Να αυξηθούν οι αποδοχές των λειτουργών της Παιδείας, για να ζούνε αυτοί και οι οικογένειες τους αξιόπρεπα, και να αφοσιωθούν απερίσπαστοι στην αποστολή τους, χωρίς να αγωνιούν και να καταφεύγουνε σε άλλες ασχολίες σε βάρος της δουλειάς τους και της υγείας τους.   

Να βελτιωθούν ιδιαίτερα οι εξευτελιστικές σήμερα αποδοχές στους δόκιμους και πρωτοδιορισμένους. Να καθιερωθεί ίση πληρωμή για ίση δουλειά. Ίσος μισθός σε δασκάλους και δασκάλες. Ίσος μισθός σε μητροπολιτικούς και σε ντόπιους δασκάλους στις αποικίες, χωρίς καμιά φυλετική διάκριση. Οι λειτουργοί της Παιδείας σε οποιοδήποτε κλάδο κι αν ανήκουνε, πρέπει να πληρώνονται καλά, για να ανταποκρίνονται στο υψηλό έργο τους.

2. Για να είναι απερίσπαστοι και αφοσιωμένοι στη δουλειά τους οι λειτουργοί της Παιδείας, πρέπει να είναι ολοκληρωτικά ασφαλισμένοι για την ανεργία, για την αρρώστεια και τα ατυχήματα, και πρέπει να έχουν ικανοποιητική σύνταξη για τα γερατειά τους. Είναι αυτονόητο, πως οι σημερινές εξευτελιστικές σε πολλές χώρες συντάξεις πρέπει να αναπροσαρμοστούν στις σημερινές ανάγκες.

3. Απαραίτητο ακόμη να κατοχυρωθεί η μονιμότητά τους και να σταματήσει κάθε αυθαιρεσία στους διορισμούς, στις μεταθέσεις, στις προαγωγές και στην αναγνώριση της αξίας τους. Προϋπόθεση για την καλή σταδιοδρομία τους η συμμετοχή τους με πληρεξούσιους αντιπροσώπους  τους στη διοίκηση της Παιδείας.

4. Οι λειτουργοί της Παιδείας να μορφώνονται επιστημονικά και πολύπλευρα, και να καταρτίζονται άρτια. Η μόρφωσή τους πρέπει να είναι πανεπιστημιακή και να παρέχεται σε αντίστοιχα ανώτερα ιδρύματα, κατάλληλα οργανωμένα, και μέσα σε ευνοϊκές, υλικές και υγιεινές συνθήκες.

5. Ζητούν ακόμη να χορηγούνται τα αντίστοιχα χρηματικά μέσα για να συμπληρώνουν αδιάκοπα, την αυτομόρφωσή τους. Απαραίτητο για το σκοπό τούτο είναι, να έχουνε την οικονομική δυνατότητα να καταρτίζουνε και να πλουτίζουνε την ατομική βιβλιοθήκη τους και να είναι σε θέση να κάνουν ειδικά εκπαιδευτικά ταξίδια, για να πλουτίσουν άμεσα τις γνώσεις τους.

6. Ζητούν να κατοχυρωθούνε τα πολιτικά τους δικαιώματα. Να είναι σεβαστά τα πολιτικά τους φρονήματα και ποτέ να μην παραβιάζεται η ελευθερία της συνείδησής τους. Να σταματήσει κάθε καταπίεση, κάθε εξαναγκασμός, κάθε διωγμός.

7. Ζητούν επίσης να έχουν το δικαίωμα να οργανώνονται για να υπερασπίζονται τα συμφέροντα και τα δικά τους και της νέας γενιάς. Ζητούν να εξασφαλιστούνε τα συνδικαλιστικά τους δικαιώματα.

 8. Το Συνέδριο θεωρεί υποχρέωσή του να διακηρύξει, πως είναι απαραίτητη για τους εκπαιδευτικούς και η επιστημονική κοινωνιολογική μόρφωσή τους. Γιατί, πως μπορεί ν’ αγωνίζονται οι λειτουργοί της Παιδείας για την δημοκρατοποίηση και την ανύψωση της Παιδείας και να έχουνε κλειστά τα μάτια τους μπροστά στην πραγματικότητα; Πως μπορεί ν’ αγωνίζονται για την πρόοδο της Παιδείας, χωρίς να βλέπουνε τις αιτίες, που την εμποδίζουνε και πολλές φορές την ανατρέπουνε;

Κοινές είναι οι διεκδικήσεις αυτές για όλους τους εκπαιδευτικούς. Κοινός και ο αγώνας τους. Οι λειτουργοί της Παιδείας, οι άξιοι για την αποστολή τους, φροντίζουνε και αγωνίζονται για όλα τα παιδιά χωρίς καμιά φυλετική διάκριση και ανεξάρτητα από την οικονομική κατάσταση και την κοινωνική θέση της οικογένειάς τους.

Για να είναι αποτελεσματικός ο αγώνας τους, δύο είναι οι βασικοί όροι:

α’. Πρέπει όλοι οι λειτουργοί της Παιδείας να είναι ενωμένοι και να συντονίζουνε τη δράση τους για να πραγματοποιήσουνε τον κοινό σκοπό τους. Η ένωσή τους, η αλληλεγγύη και η συνεργασία τους πρέπει να μείνουν αδιάσπαστες.

β’. Σημαντικό για το χτίσιμο της ευτυχίας επάνω στη γη είναι το έργο των εκπαιδευτικών. Κοινωνική η αποστολή τους. Επιταχτικό λοιπόν, το χρέος τους να διαφωτίζουνε το λαό για τον αγώνα τους και να κινήσουνε το ενδιαφέρο του. Η κινητοποίηση του λαού και των δημοκρατικών δυνάμεων είναι ο δεύτερος βασικός όρος.

Η ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΚΗ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗ ΤΗΣ ΝΕΟΛΑΙΑΣ  

Του Παιδαγωγού κ. Κ.Δ. ΣΩΤΗΡΙΟΥ

7^ο «Αυγή» 8 Σεπτέμβρη  1953

1. ΤΟ ΓΕΡΟ ΘΕΜΕΛΙΩΜΑ ΤΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ.- Το Συνέδριο διαπίστωσε πως σε πολλές χώρες η παιδεία είναι αντιλαϊκή και αντιδημοκρατική. Δεν εξυπηρετεί τα συμφέροντα του λαού, ούτε η διαπαιδαγώγηση της νέας γενιάς είναι δημοκρατική.

Και δεν μπορούσε να είναι αλλιώς. Η παιδεία, παντού και πάντοτε είναι «κατ’ εικόνα και ομοίωσιν» της κοινωνίας. Η ποιότητα της παιδείας, η ισόμερη για όλα τα παιδιά, η περιορισμένη έκτασή της στα προνομιούχα από οικονομική άποψη άτομα, οι σκοποί της, η κατεύθυνσή της, η οργάνωσή της, η μορφή της, ακόμη και οι μέθοδές της βρίσκονται σε άμεση εξάρτηση και σχέση με το κοινωνικό και πολιτικό σύστημα σε κάθε χώρα. Από το κοινωνικό και πολιτικό σύστημα σε μια χώρα, μπορούμε να κρίνουμε και τι είδους είναι η παιδεία στη χώρα αυτή.

Σήμερα έχουμε μπροστά στα μάτια μας χώρες, όπου χτίζεται ο σοσιαλισμός, χώρες καπιταλιστικές με όλες τις αποχρώσεις, από τη λίγο ή πολύ φιλελεύθερη αστική δημοκρατία ως το φανερό ή κρυφό φασισμό, χώρες καθυστερημένες, χώρες εξαρτημένες και αποικίες. Αντίστοιχη είναι και η παιδεία στις χώρες αυτές. Σοσιαλιστική στις σοσιαλιστικές χώρες, προοδευτική στις προοδευτικές, αντιλαϊκή στις αντιδραστικές, φασιστική στις φασιστικές και σχεδόν ανύπαρχτη για τους ντόπιους στις αποικίες. Όσο και όπου επικρατούν οι προοδευτικές δυνάμεις, εκεί προοδεύει και ανυψώνεται και η παιδεία. Ο πόθος για τη δημοκρατία αναφτερώνει και τονώνει τον πόθο και την προσπάθεια για τη δημοκρατοποίηση της παιδείας.

Το γερό θεμέλιωμα λοιπόν και η άνθιση της Δημοκρατίας είναι ο πρώτος βασικός όρος για τη δημοκρατική διαπαιδαγώγηση της νεολαίας.

2. ΑΝΟΙΧΤΕΣ ΟΙ ΠΟΡΤΕΣ ΤΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΓΙΑ ΟΛΑ ΤΑ ΠΑΙΔΙΑ.- Το Συνέδριο διαπίστωσε πως σε πολλές πάρα-πολλές χώρες η κατάσταση της παιδείας είναι τραγική για τα παιδιά του λαού. Κλειστές οι πόρτες της για τα περισσότερα παιδιά.

Πως μπορεί να γίνει λόγος για δημοκρατική παιδεία, όταν η ανατροφή, η υγεία και η μόρφωση της νηπιακής ηλικίας είναι αφημένη στην τύχη; Όταν καταπατείται το ιερό τούτο δικαίωμα του παιδιού; Όταν το Κράτος παραμελεί την επιταχτική του υποχρέωση και δεν παίρνει σχεδόν καμιά φροντίδα για τη νηπιακή ηλικία; Όταν τα λιγοστά ιδιωτικά νηπιαγωγεία με τα πανάκριβα δίδαχτρα κρατούνε κλειστές τις πόρτες τους στα παιδιά του λαού;

Πως μπορεί να μιλάμε για δημοκρατική παιδεία, όταν το δημοτικό σχολείο – το καθαυτό σχολείο για τα παιδιά του λαού -  φυτοζωεί χωρίς δασκάλους, με σχολικά χτίρια πολλές φορές τρώγλες, με περιορισμένη χρονικά έκταση και αυτή στα χαρτιά, με καθυστερημένο πρόγραμμα; Όταν λοιπόν και αυτή η δημοτική παιδεία έχει μισόκλειστες και στις αποικίες κλειστές τις πόρτες της για πολλά παιδιά;

Και πως μπορεί να είναι δημοκρατική η παιδεία, όταν η μέση και ανώτερη εκπαίδευση έχει γίνει προνόμιο των πλουσίων; Όταν κάθε μέρα και καινούργια εμπόδια υψώνονται, όταν τα γυμνάσια, τα λύκεια και τα πανεπιστήμια με χίλιους δυό τρόπους προσπαθούνε να κρατάνε κλειστές και να διπλομανταλώνουν τις πόρτες τους για τα παιδιά του λαού; Όταν τα περισσότερα από τα λιγοστά παιδιά του λαού, που θα μπορέσουν να ξεπεράσουν τα εμπόδια και να φοιτήσουνε στη μέση και ανώτερη παιδεία, θα το πληρώσουνε πολύ ακριβά είτε με την υγεία τους, είτε με άλλες ψυχικές και ηθικές κρίσεις και ταπεινώσεις; Να παραμεριστούν όλα τα εμπόδια και όλοι οι φραγμοί και να ανοίξουνε διάπλατα οι πόρτες της παιδείας από το νηπιαγωγείο ως τα ανώτατα εκπαιδευτικά ιδρύματα, είναι ο δεύτερος βασικός όρος για να γίνη δημοκρατική η παιδεία και να ανοίξη ο δρόμος για τη δημοκρατική διαπαιδαγώγηση της νεολαίας.

3. ΙΔΙΕΣ ΔΥΝΑΤΟΤΗΤΕΣ ΓΙΑ ΟΛΑ ΤΑ ΠΑΙΔΙΑ.- Το Συνέδριο διαπίστωσε, πως σε πολλές χώρες γίνεται αντιδημοκρατική διάκριση σε προνομιούχα και σε απόκληρα για την παιδεία παιδιά. Πως μπορεί όμως να γίνει λόγος για δημοκρατική παιδεία, όταν η κοινωνία, όταν το Κράτος καταπατεί αλλού με διάφορα προσχήματα, και αλλού ασύστολα το ιερό δικαίωμα, που έχουν όλα τα παιδιά για την ανάπτυξη και τη μόρφωσή τους;

Να δοθούν οι ίδιες εκπαιδευτικές και οικονομικές δυνατότητες για την ολοκληρωτική ανάπτυξη και μόρφωσή τους σε όλα τα παιδιά, ανεξάρτητα από τη φυλή και την εθνότητα, όπου ανήκουν, ανεξάρτητα από τις θρησκευτικές πολιτικές και κοινωνιολογικές πεποιθήσεις των γονιών τους και ανεξάρτητα από την οικονομική κατάσταση και την κοινωνική θέση της οικογένειας τους, είναι ο τρίτος βασικός όρος για να γίνει δημοκρατική η παιδεία, και δημοκρατική η διαπαιδαγώγηση της νεολαίας.

4. ΟΛΟΚΛΗΡΩΤΙΚΗ ΚΑΙ ΑΡΜΟΝΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΤΟΥ ΠΑΙΔΙΟΥ.- Το Συνέδριο διαπίστωσε ακόμη, πως σε πολλές χώρες η παιδεία δεν κατόρθωσε ακόμη να καλλιεργεί και ν’ αναπτύσσει αρμονικά όλες τις ικανότητες του παιδιού, όλο το σωματικό και ψυχικό του πλούτο. Η μόρφωση, που παίρνουν όσα παιδιά πάνε στο σχολείο, είναι συχνά μονόπλευρη, υπερτροφική σε τούτη τη πλευρά, άτονη ή ατροφική στην άλλη.

Η δυσαρμονική τούτη ανάπτυξη εμποδίζει να ανθίσει και να μεστώσει η προσωπικότητα του παιδιού. Και η ζημία είναι διπλή. Ζημία για το ίδιο το παιδί και ζημία για την κοινωνία. Γιατί η κοινωνία δεν καρπώνεται ολόκληρη τη δυναμικότητα του παιδιού. Και η ζημία όχι σπάνια γίνεται ακόμη μεγαλύτερη, επειδή συχνά η δυσαρμονική ανάπτυξη προκαλεί στα παιδιά ψυχικές ανωμαλίες και κάποτε και ψυχικές αναπηρίες, που ο αντίχτυπός τους απλώνεται στην οικογένεια και ακόμη παραπέρα, στην ίδια την κοινωνία.

Η πραγματικά δημοκρατική παιδεία χρέος έχει να αναπτύξει αρμονικά όλες τις σωματικές, τις πνευματικές και καλλιτεχνικές ικανότητες του παιδιού, καθώς και όλα τα ευγενικά συναισθήματά του. Είναι τούτο δικαίωμα του παιδιού και η παιδεία πρέπει να το σεβαστεί.

Παράλληλα με τη μόρφωση μέσα στο σχολείο, πρέπει να οργανωθεί και η εξωσχολική δράση του παιδιού. Πρέπει να ιδρυθούν παιδικοί και  νεανικοί καλλιτεχνικοί -μουσικοί, λογοτεχνικοί, θεατρικοί, αθλητικοί και επιστημονικοί κύκλοι και για την καλλιέργεια του επιστημονικού πνεύματος στα παιδιά και για τις πολυποίκιλες τεχνικές εφαρμογές της επιστήμης. Με την εξωσχολική τούτη παράλληλη δραστηριότητα θα πλαταίνει και θα βαθαίνει η μορφωτική εργασία του σχολείου και θα μεστώνει η δημιουργική δράση και η δημιουργική χαρά των παιδιών.

Η αρμονική λοιπόν και ολοκληρωτική ανάπτυξη του παιδιού είναι η πρώτη βασική αρχή για τη δημοκρατική αγωγή της νεολαίας.  

8^ο «Αυγή» 9 Σεπτέμβρη  1953

5. ΟΧΙ ΣΤΟ ΔΙΑΖΥΓΙΟ ΤΗΣ ΘΕΩΡΙΑΣ ΜΕ ΤΗΝ ΠΡΑΞΗ.- Το Συνέδριο διαπίστωσε επίσης, πως σε πολλές χώρες επικρατεί στην παιδεία το διαζύγιο της θεωρίας με την πράξη. Η δημοτική παιδεία στις χώρες αυτές προσφέρει στα παιδιά του λαού λίγες πρακτικές γνώσεις και καλλιεργεί ορισμένες δεξιότητες – ανάγνωση, γραφή, αριθμητική – απαραίτητες για την πραχτική καθημερινή ζωή.

Η μέση πάλι παιδεία πρόγραμμά της έχει να καλλιεργήσει στα παιδιά τις πνευματικές τους ικανότητες και φορτώνει τα παιδιά με πλήθος θεωρητικές γνώσεις, αδιάφορο αν έτσι ξεπέφτει και γίνεται καθαρά διακοσμητική, αφού τα παιδιά ούτε μπορούν ούτε την ευκαιρία έχουν να χρησιμοποιήσουνε τις γνώσεις που φορτώθηκαν.

Το διαζύγιο της θεωρίας με την πράξη διασπά την ενότητα στη μόρφωση των παιδιών. Διαχωρίζει τα παιδιά σε δύο κατηγορίες, με ξεχωριστό προορισμό η καθεμιά. Ο αντιδημοκρατικός τούτος διαχωρισμός των παιδιών είναι ο αντίχτυπος στην παιδεία από τη διάκριση, που βλέπουμε στην κοινωνία, ανάμεσα στην ολιγάριθμη τάξη εκείνων που διευθύνουν, την αριστοκρατία του πνεύματος όπως την λένε, και στην τάξη των δουλευτών, εκείνων που εκτελούν, εκείνων δηλαδή που οι ανάγκες της δουλειάς των, του επαγγέλματός τους, τους σπρώχνουν στις πραχτικές γνώσεις. Αυτή την αντιδημοκρατική διάκριση εκφράζει και τροφοδοτεί η παιδεία με το διαζύγιο της θεωρίας με την πράξη.

Η αδιάσπαστη, λοιπόν, ένωση της θεωρίας με την πράξη μέσα στα σχολεία από τα κατώτερα ως τα ανώτατα είναι η δεύτερη βασική αρχή για τη δημοκρατική διαπαιδαγώγηση της νεολαίας. Η ένωση της θεωρίας με την πράξη να γίνεται ολοένα και στενότερη. Βασικός της σκοπός είναι η πλούσια φωτισμένη και γόνιμη δημιουργική εργασία του ανθρώπου, για να αλλάζει και να μεταμορφώνει τη φύση για το καλό ολόκληρης της κοινωνίας, ολόκληρης της ανθρωπότητας. Η ανώτερη και τελειότερη μορφή, που παίρνει τώρα στις ημέρες μας η ένωση της θεωρίας με την πράξη, είναι το πολυτεχνικό σχολείο.

Με την ένωση της θεωρίας με την πράξη, θα πάψει και η αντιδημοκρατική αντίθεση, που γίνεται σήμερα ανάμεσα στις ικανότητες και δραστηριότητες του χεριού, και τις ικανότητες του μυαλού. Γιατί τα δυό αυτά είδη δεν είναι αντίθετα και πρέπει να αλληλοσυμπληρώνονται. Είναι απαραίτητες και οι δυό ειδών αυτές ικανότητες σε κάθε αρμονικά και ολοκληρωτικά μορφωμένο άνθρωπο. Έτσι θα σταματήσει και η αντίθεση, που λίγο πολύ επικρατεί σήμερα ανάμεσα στο «ξέρω να κάνω»  και στο «έχω καθαρές γνώσεις» ανάμεσα δηλαδή στον πραχτικό και στον επιστήμονα.

6. ΠΟΛΥΠΛΕΥΡΗ ΠΟΙΟΤΙΚΗ ΜΟΡΦΩΣΗ : Η διάσπαση της ενότητας στη μόρφωση προχωρεί πολύ πιο πέρα με την ολοένα στενότερη ειδίκευση και στην επιστήμη και στα επαγγέλματα.

Με την ειδίκευση αυτή ο καθένας γίνεται αιχμάλωτος στην ειδικότητά του, κλείνεται στο καβούκι του, γίνεται κοντόθωρος, στενεύει η προσωπικότητά του, διασπάται από τους άλλους, και δεν είναι σε θέση να κατανοήσει τα γενικά προβλήματα και να πάρει μέρος στην προοδευτική τους λύση. Το στένεμα αυτό της προσωπικότητας είναι σημαντικό εμπόδιο στη δημοκρατική διαπαιδαγώγηση.

Η πολύπλευρη, λοιπόν, ποιοτική μόρφωση, η πλατειά γενική και ταυτόχρονα ειδικευμένη μόρφωση, που ανοίγει τους ορίζοντες και φωτίζει τη δημιουργική δράση, είναι η τρίτη βασική αρχή για τη δημοκρατική αγωγή της νεολαίας. Η ανώτερη μορφή που παίρνει σήμερα η πολύπλευρη θεωρητική και πραχτική μόρφωση είναι το πολυτεχνικό σχολείο. Το πολυτεχνικό σχολείο μας δείχνει το σωστό δρόμο, που πρέπει να βαδίσει η δημοκρατική παιδεία μέσα στην εξέλιξη της κοινωνίας.

7. ΤΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΣΥΝΑΙΣΘΗΜΑΤΑ: Σε πολλές χώρες επικρατεί ο ανταγωνισμός ανάμεσα στα άτομα. Εκεί τα άτομα αγωνίζονται να επικρατήσουν στον αγώνα τους για τη ζωή, και να ικανοποιήσουνε την ατομική τους φιλοδοξία και τον πόθο τους για πλουτισμό. Κίνητρο για τη δράση τους είναι η ατομική ικανοποίηση, το ατομικό κέρδος.

Αντίστοιχη είναι στις χώρες αυτές και η διαπαιδαγώγηση των παιδιών. Η παιδεία παρ’ όλα τα προσχήματα, παρ’ όλα τα παχειά λόγια, παραμελεί τα κοινωνικά συναισθήματα και καλλιεργεί άμεσα ή έμμεσα τις εγωιστικές τάσεις για επιβολή και επικράτηση – κλασικό παράδειγμα η χιτλερική Γερμανία, που τόσο ακριβά το πλήρωσε η ανθρωπότητα – και η περιφρόνηση σε άλλες φυλές και εθνότητες, με τη δικαιολογία, πως οι φυλές εκείνες είναι κληρονομικά κατώτερες ή εκφυλισμένες, ανίκανες να υψωθούνε στον πολιτισμό, και προορισμένες να υπηρετούν άλλους ρωμαλέους λαούς. Όργανο πολύτιμο για τους αντιδημοκρατικούς τούτους σκοπούς γίνεται και η παιδεία. Ποτέ, όμως, δεν μπορεί να είναι πραγματικά δημοκρατική η τέτοια  παιδεία.

Η πραγματικά δημοκρατική παιδεία, ποτέ σε κανένα παιδί, όσο πλούσιες κι αν είναι οι ικανότητές του, δεν θα καλλιεργήσει τα αντικοινωνικά συναισθήματα, ποτέ δεν θα τροφοδοτήσει την τάση για επιβολή, ποτέ δεν θα δώσει σε κανένα παιδί τη δυνατότητα να κυριαρχήσει στους άλλους. Η πραγματικά δημοκρατική παιδεία, πρωταρχικό χρέος έχει να καλλιεργεί με όλα τα παιδαγωγικά μέσα, σ’ όλα τα παιδιά τα κοινωνικά συναισθήματα: την αμοιβαία αγάπη και αλληλεγγύη, την ανυστερόβουλη συνεργασία, την βαθειά συναίσθηση της ευθύνης για την προκοπή της κοινωνίας, και την αμοιβαία αναγνώριση για την αξία και την προσφορά του κάθε παιδιού στην κοινή προσπάθεια. Τούτη είναι η τέταρτη βασική αρχή για την αληθινή δημοκρατική διαπαιδαγώγηση της νεολαίας.

9^ο «Αυγή» 10 Σεπτέμβρη  1953

8.- ΟΧΙ ΑΝΤΑΓΩΝΙΣΜΟΣ ΤΟΥ ΑΤΟΜΟΥ ΜΕ ΤΗΝ ΚΟΙΝΩΝΙΑ: Παράλληλα με τον ανταγωνισμό ανάμεσα στα άτομα, εξακολουθεί στις ίδιες αυτές χώρες να υπάρχει και να εντείνεται μάλιστα και ο ανταγωνισμός του ατόμου με την κοινωνία. Το άτομο και η κοινωνία είναι αντίπαλοι. Η κοινωνία πιέζει το άτομο και δεν το αφήνει ελεύθερο να κάνει ό,τι θέλει για να ικανοποιεί τις ανάγκες του. Βάση για τη συμβίωση ο εγωισμός. Ελατήριο για τη δράση η ατομική φιλοδοξία και επικράτηση, το ατομικό κέρδος. Δικαιολογία η αντιδημοκρατική θεωρία, που τόσο φουντώνει στις ημέρες μας, πως είναι έμφυτες οι επιθετικές τάσεις στον άνθρωπο, και η δεύτερη θεωρία, γέννημα της πρώτης, πως ο «πόλεμος» είναι κι αυτός έμφυτος και απαραίτητος μάλιστα, για τη δημιουργική δράση και την ανύψωση του πολιτισμού.

Την επίδραση από τις αντιδημοκρατικές και καταστρεπτικές για τη νεολαία τούτες θεωρίες, τον αντίχτυπο, λοιπόν, από τον ανταγωνισμό και την αντιπαλότητα μέσα στην κοινωνία, τον βλέπουμε και μέσα στα σχολεία.

Η παιδεία όπως είπα, καλλιεργεί άμεσα και έμμεσα τις επιθετικές και εγωιστικές τάσεις. Ποτέ, όμως, δεν μπορεί να είναι δημοκρατική η διαπαιδαγώγηση της νεολαίας, όταν η παιδεία τροφοδοτεί τις τάσεις για επιβολή και επικράτηση και  παραμελεί, ή και διαστρεβλώνει – και τούτο είναι το χειρότερο – τα κοινωνικά συναισθήματα.

Για να είναι πραγματικά  δημοκρατική η παιδεία πρέπει: Να προβάλλει στα μάτια των παιδιών για ιδανικό την ευτυχία της κοινωνίας. Πρέπει να φωτίζει ολοένα και εντονότερα την αλήθεια: πως μόνο μέσα στην προκοπή και την ευτυχία της κοινωνίας θα βρει και το άτομο και τη δική του προκοπή και ευτυχία. Πως βάση για την ευτυχισμένη συμβίωση δεν μπορεί να είναι παρά μόνο η ανυστερόβουλη συνεργασία, η αλληλεγγύη και η ευγενική άμιλλα. Πως ελατήριο για τη δράση θα είναι η κοινή ολόκληρης της κοινωνίας ωφέλεια και όχι το ατομικό κέρδος. Πως υποχρέωση και συμφέρο έχει η κοινωνία να εξασφαλίσει σ’ όλα τα άτομα την ολοκληρωτική και αρμονική τους ανάπτυξη, μα και το άτομο χρέος έχει να θέσει όλες του τις δυνάμεις στην υπηρεσία της κοινωνίας. Και πως οι δυό αντιδημοκρατικές θεωρίες για τις «έμφυτες επιθετικές τάσεις» και τον «ευεργέτη πόλεμο» καθρεφτίζουν ορισμένο κοινωνικό σύστημα, και αυτού του κοινωνικού συστήματος είναι δημιούργημα και στήριγμα.

Η αρμονική, λοιπόν, και ανυστερόβουλη συνεργασία, η αρμονική ένταξη του ατόμου μέσα στη ζωή της κοινωνίας είναι η πέμπτη βασική αρχή για τη σωστή δημοκρατική διαπαιδαγώγηση της νεολαίας.

Για την αρμονική, όμως, ένταξη του ατόμου μέσα στην κοινωνία, απαραίτητη προϋπόθεση είναι η σωστή και επιστημονική κατανόηση της πραγματικότητας.

Το Συνέδριο διαπίστωσε, πως σε πολλές χώρες και ιδιαίτερα τα τελευταία τούτα χρόνια δε δίνεται η σωστή απάντηση σε βασικά φιλοσοφικά και κοινωνιολογικά προβλήματα. Για να διαπαιδαγωγηθούνε δημοκρατικά τα παιδιά πρέπει: Να γνωρίσουνε, να ερμηνέψουνε σωστά, και να κατανοήσουνε την πορεία και τα στάδια που πέρασε στην εξέλιξή της η ανθρωπότητα. Πρέπει ακόμη να κατανοήσουν όχι μόνο τα κοινωνικά φαινόμενα και τα κοινωνικά λειτουργήματα, παρά και τη σχέση και την αλληλεπίδραση αναμεταξύ τους και τους νόμους, που ρυθμίζουνε τη γέννησή τους και την αμοιβαία τους σχέση. Τότε θα ενταχθεί αρμονικά μέσα στη ζωή της κοινωνίας η νεολαία και θα γίνει συντελεστής στην κοινωνική πρόοδο.

9.- ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΚΗ ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΤΗΣ ΣΧΟΛΙΚΗΣ ΖΩΗΣ: Τον ανταγωνισμό και την αντιπαλότητα ανάμεσα στα άτομα τον τροφοδοτεί πλούσια και η αντιλαϊκή και αντιδημοκρατική παιδεία. σε πολλά σχολεία – και η κατάσταση χειροτερεύει τώρα τελευταία – δεν υπάρχει η αρμονική σχέση ούτε ανάμεσα στα παιδιά, ούτε ανάμεσά τους και τους ενήλικους, και ιδιαίτερα το δάσκαλο. Αντίθετα επικρατεί μέσα στα σχολεία αυτά η απολυταρχική θέληση και επιβολή των ενήλικων και ιδιαίτερα του δασκάλου, και καλλιεργείται ο εγωιστικός ανταγωνισμός ανάμεσα στα παιδιά. Πολύτιμα μέσα στο βάρβαρο και αντιδημοκρατικό τούτο σύστημα είναι οι βαθμοί, οι αμοιβές, οι διακρίσεις,  οι έπαινοι, οι ποινές κ.τ.λ.

Δημοκρατική, όμως διαπαιδαγώγηση της νέας γενιάς είναι κάτι ολότελα ανεδαφικό χωρίς να είναι δημοκρατικά οργανωμένη η ίδια η σχολική ζωή σ’ όλες τις βαθμίδες της παιδείας, από την κατώτερη ως την ανώτερη. Το παιδί πρέπει να ζήσει και να νοιώσει μέσα στη σχολική του ζωή πως μόνο η δημοκρατική οργάνωση του εξασφαλίζει την ελευθερία και τα δικαιώματά του, του αναπτύσσει την πρωτοβουλία και το κάνει να δεχθεί πρόθυμα και με τη δική του θέληση όλη την ευθύνη και όλες τις υποχρεώσεις, που πηγάζουν από την οργανωμένη σχολική ζωή. Βέβαια σήμερα με την εξωτερική πειθαρχία στα σχολεία και γενικά στη ζωή του παιδιού, έρχεται σε σύγκρουση η θέληση του ενήλικου με τη θέληση του παιδιού, η εξωτερική επιβολή του ενήλικου και του δασκάλου με την αυθορμησία του παιδιού. Στη δημοκρατικά όμως, οργανωμένη σχολική ζωή δεν περιορίζεται η αυθορμησία, ούτε στενεύει η θέληση, ούτε αχρηστεύεται η πρωτοβουλία των παιδιών. Αντίθετα, η ελεύθερη, αυθόρμητη, μα και υπεύθυνη δράση των παιδιών μόνο στη δημοκρατική οργανωμένη ζωή τους βρίσκει το σωστό δρόμο και φέρνει γόνιμα αποτελέσματα.

Η σωστή δημοκρατική οργάνωση της σχολικής ζωής πρέπει να βασίζεται στη βαθιά συναίσθηση της ευθύνης, που παίρνουν επάνω τους και ο δάσκαλος και τα παιδιά, και στην ευγενική άμιλλα, που πηγάζει από την αλληλεγγύη, την αμοιβαία αγάπη και φιλία και την αρμονική συνεργασία, για την προκοπή της σχολικής κοινωνίας. Μέσα στην αρμονική αυτή συνεργασία θα αποχτήσει το πραγματικό κύρος ο δάσκαλος και θα αχτινοβολεί η προσωπικότητα. Ο δάσκαλος δε θα είναι ο τύραννος. Θα είναι ο πάντα πρόθυμος φίλος και συμπαραστάτης. Τα παιδιά θα ζούνε την ομαδική ζωή και θα προετοιμάζονται για τη δημιουργική συμμετοχή τους στη ζωή της κοινωνίας. Το κάθε παιδί αναλαβαίνει ένα έργο, σύμφωνα με τη δύναμή του, χρήσιμο για ολόκληρη την τάξη, για ολόκληρη τη σχολική κοινωνία. Η μαθητεία, λοιπόν, στη δημοκρατία γίνεται μέσα στην πράξη, κάτω από το έλεγχο όλων, γιατί η κάποια αμέλεια μπορεί να βλάψει την ολότητα. Η δημοκρατία στη σχολική ζωή δεν πρέπει να είναι απλή μίμηση, δεν πρέπει να αντιγράφει παθητικά ορισμένους κοινοβουλευτικούς θεσμούς από την κοινωνία των ενήλικων. Αντίθετα πρέπει να είναι ζωντανή, να πηγάζει από τις ανάγκες της σχολικής ζωής και αυτές να εξυπηρετεί.

Η σχολική πειθαρχία δεν θα είναι εξωτερική, δε θα βασίζεται στην επιβολή του δασκάλου. Θα είναι εσωτερική πειθαρχία. Θα ξεπηδάει από τις ανάγκες της ίδιας της σχολικής ζωής. Θα βασίζεται στην αμοιβαία ευθύνη, που έχουνε πάρει επάνω τους και ο δάσκαλος και τα παιδιά απέναντι στη σχολική κοινωνία και απέναντι στο κάθε μέλος της και θα τροφοδοτείται από τον πόθο όλων για την προκοπή της σχολικής τους κοινωνίας.

Το σύστημα τούτο, η δημοκρατικά οργανωμένη σχολική ζωή αναπτύσσει και μεστώνει την ηθική συνείδηση των παιδιών. Οι γνωστές βάρβαρες ποινές, το στήριγμα της εξωτερικής επιβολής, δεν έχουνε καμιά θέση. Είναι αρκετή η ευθύνη, που έχει αναλάβει κάθε παιδί, απέναντι στο δάσκαλο και τους συμμαθητές του. Ο κλονισμός της εμπιστοσύνης  είναι η μεγαλύτερη τιμωρία μα ταυτόχρονα και το παιδαγωγικό μέσο για να διορθωθεί το παιδί και να αναχτήσει την εμπιστοσύνη. Οι καινούργιες συνθήκες, οι καινούργιες σχέσεις  μέσα στη σχολική ζωή, εμπνέουν σε κάθε παιδί και το σεβασμό στους συμμαθητές του και το δάσκαλο, και τον αυτοσεβασμό, το σεβασμό στη δική του αξιοπρέπεια.

Η δημοκρατικά, λοιπόν, οργανωμένη σχολική ζωή είναι η έχτη βασική αρχή για τη δημοκρατική διαπαιδαγώγηση της νεολαίας.

*

Το Παγκόσμιο Συνέδριο των λειτουργών της Παιδείας στη Βιέννη, έχει ιστορική σημασία. Ενσαρκώνει τον πόθο όλων των προοδευτικών εκπαιδευτικών για τη δημοκρατοποίηση και την ανύψωση της παιδείας. προβάλλει τις διεκδικήσεις τους. Σφυρηλατεί την ενότητά τους. Συσφίγγει τους δεσμούς των. Συνειδητοποιεί την ευθύνη τους απέναντι στη νέα γενιά.

Το Συνέδριο διακηρύχνει, πως για την ευτυχία της νεολαίας και ολόκληρης της ανθρωπότητας δύο είναι οι ουσιαστικοί σκοποί, που πρέπει να επιδιώξουν, να πραγματοποιήσουν οι εκπαιδευτικοί σ’ όλο τον κόσμο: η αληθινή Δημοκρατία και η παγκόσμια Ειρήνη.