ΟΙ ΔΗΜΟΙ, ΟΙ ΚΟΙΝΟΤΗΤΕΣ ΚΑΙ ΤΟ ΠΑΙΔΙ

ΓΙΑ ΝΑ ΣΤΑΜΑΤΗΣΕΙ Η ΦΘΟΡΑ ΤΗΣ ΝΕΑΣ ΓΕΝΙΑΣ

ΟΙ ΔΗΜΟΙ, ΟΙ ΚΟΙΝΟΤΗΤΕΣ ΚΑΙ ΤΟ ΠΑΙΔΙ

Του παιδαγωγού κ. Κ.Δ. ΣΩΤΗΡΙΟΥ

Δημοσιεύθηκε στην «ΑΥΓΗ» 28-29 Ιουνίου 1955

Πολλά μπορούνε να προσφέρουν, άμα θέλουν, οι Δήμοι και οι Κοινότητες στο παιδί, φτάνει μόνο να νοικοκυρευτούνε. Και έχει τόση ανάγκη σήμερα το εξαθλιωμένο παιδί τη στοργή τους, και χρειάζεται τόσο πολύ τη βοήθειά τους, έπειτα από την κρατική αστοργία για τη νέα γενιά. Εγκληματική είναι ιδιαίτερα η αστοργία, που δείχνει το Κράτος για την προσχολική ηλικία, και αντιλαϊκή η οργανωμένη προσπάθειά του να νοθεύει τη λιγοστή μόρφωση που δίνει στα παιδιά του λαού. Η πνευματική τροφή, που τους προσφέρει με τα ιερά και απαραβίαστα προγράμματα «διδακτέας ύλης», και με τα περιώνυμα «αναγνωστικά» και τα άλλα σχολικά βιβλία, είναι σε μεγάλο βαθμό βλαβερή και σκοταδιστική. Και αλλοίμονο στους λειτουργούς της Παιδείας,  που θα θελήσουνε να σκορπίσουνε λίγο φως στο μυαλό των παιδιών και θα επιχειρήσουνε να σπείρουνε στην καρδιά των παιδιών την αγάπη για τον άνθρωπο, που δουλεύει και παράγει, και να ανάψουνε στην ψυχή τους τη φλόγα για την πρόοδο. Ξέρουμε τι τους περιμένει. Συκοφαντούνται, ταλαιπωρούνται, απολύονται από την υπηρεσία, καταδιώκονται, εκτοπίζονται στα νησιά του θανάτου, φυλακίζονται με διάφορες κατηγορίες.

Όλοι οι προοδευτικοί Δημοτικοί και Κοινοτικοί άρχοντες, που βγήκανε στις τελευταίες εκλογές, έδειξαν στα προεκλογικά τους προγράμματα, πως έχουνε, βαθειά συναίσθηση για την ευθύνη τους απέναντι στο παιδί, και διάχυτη είναι σήμερα η επιθυμία τους να βοηθήσουνε τη νέα γενιά. Το ενδιαφέρο τους για το παιδί μας το παρουσίασαν και στο τελευταίο Συνέδριο « των Δημάρχων και Προέδρων Κοινοτήτων». Στο Συνέδριο τούτο ακούστηκαν πολλά ωραία λόγια γεμάτα συμπόνια και στοργή για το παιδί, δεν πάρθηκαν όμως όσο ξέρω – και εύχομαι να γελιέμαι – ορισμένες πραχτικές αποφάσεις, ούτε προτάθηκε ορισμένη εκπαιδευτική πολιτική για τους Δήμους και τις Κοινότητες.

Και ήταν φυσικό, να μην καταλήξει σε πραχτικά συμπεράσματα το Συνέδριο, γιατί το θέμα το εισηγήθηκε ένας από τους φαινομενικά πιο αρμόδιος, στην πραγματικότητα όμως ο πιο ακατάλληλος απ’ όλους, ο Καθηγητής στη φιλοσοφική σχολή του Πανεπιστημίου της Αθήνας κ. Γ. Σακελαρίου. Στην εισήγησή του ο κύριος Καθηγητής βεβαίωσε με όλη τη σοβαρότητά του – καμάρωνε μάλιστα για το σύστημά του – πως, αν θέλουμε να σώσουμε τη νέα γενιά, μ’ άλλα λόγια, για να μην πεινάνε τα παιδιά του λαού, για να μην θερίζονται από τις αρρώστειες, για να γλυτώσουν από την υλική εξαθλίωση και να μην αποβαρβαρωθεί η ηθική τους εξέλιξη, δύο πράματα χρειάζονται: Πρέπει, τόνισε, παντού, στις πολιτείες και στα χωριά, στα σπίτια, στους δρόμους, στα σχολεία και στα εργοστάσια, στους τοίχους, στους στύλους και στα δέντρα, στους σιδηροδρόμους και τα λεωφορεία, και πιο πολύ από αλλού, στα πορνογραφήματα, στην κάθε τους σελίδα, που ασύστολα κυκλοφορούνε, στα πορνοθεάματα και στις γκαγκστερικές ταινίες, που ελεύθερα προβάλλονται, στους ντεκέδες και στα πορνεία, που φανερά ή κρυφά εξακολουθούν να λειτουργούνε, με δυό λόγια παντού και προπάντων εκεί που φωλιάζει η υλική εξαθλίωση και η διαφθορά, πρέπει να κολλήσουμε καλλιγραφικά  γραμμένες πινακίδες με ηθικά ρητά. Έτσι θα ξορκίσουμε την πείνα, την αρρώστεια, την υλική και ψυχική εξαθλίωση, θα οπλίσουμε με τα καλύτερα εφόδια για τη ζωή τα παιδιά μας, και αυτόματα, μας βεβαιώνει ο κύριος Καθηγητής, θα μετριαστεί, αν δεν σταματήσει ολότελα, η παιδική εγκληματικότητα.

Το δεύτερο που χρειάζεται – πόρισμα και τούτο βγαλμένο από την πολύχρονη επιστημονική εργασία του, τονίζει ο κύριος Καθηγητής – είναι να βάζουμε το παιδί να κάνει αυτοέλεγχο μια φορά την εβδομάδα στο σχολείο μπροστά στα άλλα παιδιά και, σύμφωνα με ορισμένο υπόδειγμα, να βαθμολογεί τον εαυτό του για τη συμπεριφορά του σχετικά με διάφορες κοινωνικές αρετές, και ιδιαίτερα σχετικά με το σεβασμό και την υπακοή που έδειξε στους ανώτερούς του και πρώτα απ’ όλους στους μεγάλους ντόπιους και ξένους προστάτες του, που, για να το προστατέψουνε το παιδί, το βυθίζουνε στο πνευματικό σκοτάδι και στην εξαθλίωση.

Το συμπέρασμα από την τόσο σοβαρή τούτη εισήγηση βγαίνει μόνο του: Οι κ.κ Δήμαρχοι και Πρόεδροι να τρέξουνε να προμηθευτούνε πινακίδες με ηθικά ρητά, και να τις κολλήσουνε οι ίδιοι και οι υπάλληλοί τους παντού. Να στείλουνε έπειτα στην οδό Σόλωνος στο γραφείο του σοφού Καθηγητή να αγοράσουν υποδείγματα «βαθμολογίας» και να τα μοιράσουνε γενναιόδωρα σ’ όλα τα σχολεία. Να έχουνε τότε απόλυτα ήσυχη τη συνείδησή τους οι κ.κ Δήμαρχοι και Πρόεδροι!! Ξοφλήσανε με τη μεγαλύτερη ευκολία και με ασήμαντη δαπάνη το χρέος τους προς το παιδί!!

Παρ’ όλη την παραπλανητική εισήγηση, το Συνέδριο μας έδειξε φανερά – και τούτο είναι εξαιρετικά ευχάριστο – πως υπάρχει στους προοδευτικούς Δημοτικούς και Κοινοτικούς άρχοντες η συναίσθηση για την ευθύνη τους, μα και η επιθυμία να διοχετέψουνε στην πράξη το ενδιαφέρο τους και τη στοργή τους για το παιδί.

Για να βοηθήσω και εγώ στην προσπάθειά τους αυτή, χρέος μου νομίζω να υποδείξω στις πιο γενικές γραμμές και όσο μπορώ πιο απλά, ποια κατά τη γνώμη μου εκπαιδευτική πολιτική πρέπει να εφαρμόσουνε, και πια εκπαιδευτική δραστηριότητα πρέπει ν’ αναπτύξουν οι Δήμοι και οι Κοινότητες.

*

 Δεν επιτρέπεται οι Δημοτικοί και Κοινοτικοί άρχοντες να κάθονται με σταυρωμένα τα χέρια και να κουνάνε θλιβερά το κεφάλι τους μπροστά στην τραγική κατάσταση της νεολαίας. Πρέπει να τη βοηθήσουνε με όλη τους τη δύναμη και να πάρουνε και οι ίδιοι και να απαιτήσουνε να πάρει και το Κράτος τα κατάλληλα μέτρα για να λυτρωθεί η νεολαία μας από την υλική και ψυχική εξαθλίωση και να χτίσει την ευτυχία της.

α’). Ιδιαίτερα πρέπει να διαμαρτυρηθούνε για το τραγικό κατάντημα της Παιδείας και μα διαβήματα και ψηφίσματα να απαιτήσουνε από την Κυβέρνηση να δώσει προοδευτική λύση στο εκπαιδευτικό μας πρόβλημα και να δημοκρατοποιήσει την Παιδεία. Πρέπει  οι Δημοτικοί και Κοινοτικοί άρχοντες να απαιτήσουνε πρώτα απ’ όλα να ανοίξουν οι πόρτες της μέσης και ανώτερης Παιδείας για όλα τα ικανά παιδιά του λαού, για να πάψει να είναι η Παιδεία προνόμιο των λίγων. Πρέπει να απαιτήσουνε δεύτερο, να συγχρονιστεί και να προσαρμοστεί  στη σημερινή πραγματικότητα η Παιδεία, να γίνει όργανο στα χέρια του λαού και να εξυπηρετεί τις υλικές και πνευματικές ανάγκες του ελληνικού λαού και της νεολαίας. Πρέπει τρίτο να απαιτήσουνε να αποδιωχτεί το αντιπροοδευτικό μεσαιωνικό πνεύμα, που βεβηλώνει το ναό της Παιδείας, να λυτρωθεί η Παιδεία από κάθε πρόληψη και σκοταδισμό, από κάθε προσποίηση και παραπλάνηση, και να θεμελιωθεί στην αντικειμενική αλήθεια και την επιστήμη. Γιατί μόνον τότε θα ανάψει η Παιδεία στην καρδιά της νεολαίας τη φλόγα για την πρόοδο και την κοινωνική δικαιοσύνη. Πρέπει, τέταρτο, να απαιτήσουνε να λυτρωθεί η Παιδεία μας από κάθε πατριδοκαπηλεία και από όλα τα πολεμοκάπηλα κηρύγματα, που την πλημμυρίζουνε σήμερα, να καλλιεργεί την εθνική αξιοπρέπεια και την αγάπη στην πατρίδα, μα και την αγάπη στους άλλους λαούς, και να αναπτύσσει την αμοιβαία εμπιστοσύνη και συνεργασία και την ευγενική άμιλλα ανάμεσα σ’ όλους τους λαούς. Μόνον τότε η Παιδεία μας θα εξυπηρετεί το γνήσιο ανθρωπιστικό ιδανικό. Πρέπει πέμπτο να απαιτήσουν από την Κυβέρνηση να περικόψει όλες τις αντιπαραγωγικές δαπάνες που γονατίζουνε και εξαθλιώνουνε το λαό, και να πολλαπλασιάσει στον προϋπολογισμό τις πιστώσεις για την υγεία, τη μόρφωση, και την κοινωνική πρόνοια για τα παιδιά. Είναι απαράδεκτο, να διαθέτει η χώρα μας τέσσερεις και πέντε φορές λιγότερες πιστώσεις για την Παιδεία, απ’ ό,τι διαθέτουνε γειτονικές βαλκανικές χώρες.

β’). Οι Δημοτικοί και Κοινοτικοί άρχοντες πρέπει με έντονα διαβήματα και ψηφίσματα να απαιτήσουν από την Κυβέρνηση να αποκαταστήσει  χωρίς καμιά αναβολή στη θέση τους όλους τους προοδευτικούς λειτουργούς, που έχει διώξει από την υπηρεσία, μόνο και μόνο επειδή είναι προοδευτικοί και θέλησαν να υπηρετήσουνε με όλη τους τη δύναμη το λαό και τη νεολαία.

Ξέρω κι εγώ, πως η σημερινή Κυβέρνηση ούτε τους αποδιωγμένους προοδευτικούς λειτουργούς της Παιδείας θα επαναφέρει στη θέση τους, ούτε να ακούσει θα θελήσει για δημοκρατοποίηση της Παιδείας, δεν αποκλείεται μάλιστα να δυσφημίσει τις διαμαρτυρίες και να χαρακτηρίσει επικίντυνα τα ψηφίσματα. Μα ίσα-ίσα αυτό είναι ένας ακόμη λόγος να αναπτύξουνε την εκπαιδευτική δραστηριότητα οι Δημοτικοί και Κοινοτικοί άρχοντες. Γιατί έτσι θα γίνει ολοφάνερη η αντιλαϊκή στάση της Κυβέρνησης για την ευτυχία και τη μόρφωση της νέας γενιάς, και θα συνειδητοποιήσουν οι δημότες τα απαράγραφτα δικαιώματα  που έχουνε και αυτοί και τα παιδιά τους για την υγεία, τη μόρφωση και τη χαρά και θα αγωνιστούνε να τα καταχτήσουνε.

Και ας μη μου ειπεί κανείς, πως άλλες είναι οι υποχρεώσεις και άλλα τα καθήκοντα που έχουν οι Δήμοι και οι Κοινότητες. Ξέρω και εγώ, πως το ελληνικό Κράτος χρόνια τώρα περιορίζει ολοένα και περισσότερο τα δικαιώματα των Δήμων και Κοινοτήτων. Ξέρω πως ιδιαίτερα η σημερινή Κυβέρνηση θέλει τυφλά όργανά της τους Δημάρχους και Προέδρους και τους έχει περιορίσει να είναι φροντιστές και επόπτες για τους δρόμους, το φωτισμό και την καθαριότητα και να διεκπεραιώνουν ορισμένα γραφειοκρατικά ζητήματα. Ξέρω ακόμη, πως το ελληνικό Κράτος και τα ανώτερα όργανά του θεωρούν ιδιαίτερα τους μεγάλους Δήμους κατάλληλους τόπους, για να τοποθετούνται κομματικοί φίλοι, τις περισσότερες φορές αργόμιστοι.

Όμως οι άξιοι για το αξίωμά τους Δημοτικοί και Κοινοτικοί άρχοντες δεν πρόκειται να καταπατήσουνε την εντολή των συμπολιτών τους. Έχουνε βαθειά συναίσθηση, πως, σύμφωνα με το δημοκρατικό πρόγραμμά τους, που τόσο πανηγυρικά ψήφισε ο λαός στις τελευταίες εκλογές, πρώτιστο χρέος τους είναι να ενδιαφερθούνε και για τα εκπολιτιστικά ζητήματα, και να πρωτοστατήσουνε για την προοδευτική λύσει τους, και ακόμη πως επιταχτική είναι η υποχρέωσή τους να φροντίσουνε πρώτα απ’ όλα για τη μόρφωση, και τη χαρά, για την προκοπή και την ευτυχία της νεολαίας.

Παράλληλα με τα διαβήματα και τα ψηφίσματα προς την Κυβέρνηση για ν’ ανοίξει ο δρόμος να γίνει αληθινά δημοκρατική η Παιδεία και να γυρίσουνε στη θέση τους όλοι οι λειτουργοί της Παιδείας, οι διωγμένοι από την υπηρεσία για τα προοδευτικά πολιτικά και κοινωνικά τους φρονήματα, χρειάζεται ακόμη οι Δημοτικοί και Κοινοτικοί άρχοντες:

γ’). Να οργανώσουνε και να πρωτοστατήσουνε στην Εθνική Σταυροφορία για το παιδί. Σκοπός  της σταυροφορίας θα είναι η πολύπλευρη κοινωνική πρόνοια για το παιδί και ο λυτρωμός της νεολαίας από την ψυχική διαφθορά. Και ο μόνος σωστός δρόμος για να πραγματοποιηθεί ο εθνικός τούτος σκοπός, είναι να αγωνιστούμε και να ξεριζώσουμε όσο μπορούμε περισσότερες από τις αιτίες, και όσο μπορούμε περισσότερους από τους ειδικούς συντελεστές, που ρίχνουνε τη νεολαία στη σωματική και ψυχική εξαθλίωση.

Είναι ντροπή – και πιο πολύ απ’ όλους μας πρέπει να ντρέπονται οι εκλεκτοί του λαού – και είναι ανυπολόγιστη η εθνική ζημία, να πεινάνε χιλιάδες παιδιά, να θερίζονται χιλιάδες παιδικές ζωές κάθε χρόνο από το δρεπάνι του χάρου, και χιλιάδες άλλες τρυφερές παιδικές υπάρξεις να σακατεύονται σωματικά και ψυχικά μέσα σε αφάνταστα σκληρές συνθήκες για να βγάζουνε το ψωμί τους. και είναι εγκληματική η ΣΥΝΕΙΔΗΤΗ προσπάθεια να σπρώχνεται στη σωματική και ψυχική διαφθορά η νεολαία μας με τους χίλιους δυό πειρασμούς που της προβάλλουνε και τους χίλιους δυό τρόπους που την παραπλανούνε. Θέλουνε να της κόψουνε τα φτερά της και να της σβήσουνε την φλόγα για τα ανώτερα ιδανικά. Θέλουνε να της νεκρώσουνε τη νεανική ορμή της για δημιουργική δράση και να την κάνουνε όργανα στους ανίερους σκοπούς τους.

Χωρίς καμιά αμφιβολία, οι αιτίες αυτές, που γεννούνε και τροφοδοτούνε τη σωματική και ψυχική εξαθλίωση στη νεολαία μας, είναι αναπόσπαστα δεμένες με το σημερινό κεφαλαιοκρατικό σύστημα. Είναι γέννημα και θρέμμα του, μα ταυτόχρονα και υποστήριγμά του. ‘Όμως δεν υπάρχει επίσης καμιά αμφιβολία, πως μπορούμε να τις πολεμήσουμε και άλλες σε μικρότερο, άλλες σε μεγαλύτερο βαθμό, να τις αμβλύνουμε, ώστε τα αποτελέσματά τους να μην είναι εξοντωτικά για τη νεολαία, όπως είναι σήμερα γενικά στην περιοχή του δυτικού πολιτισμού και ιδιαίτερα στη χώρα μας. Ο αγώνας θα είναι σκληρός. Μα καμιά θυσία δεν είναι μεγάλη μπροστά στην ευτυχία του παιδιού. Και η σταυροφορία για το παιδί πρέπει να αρχίσει το γρηγορότερο. Πρέπει να ξεριζώσουμε, πριν να ριζώσει βαθειά, τον γκαγκστερικό και πορνικό τρόπο ζωής. Η Ελλάδα χρειάζεται τη νεολαία της, είναι η χρυσοφόρα ελπίδα της, για να χτίσει το δικό της νεοελληνικό πολιτισμό, πανέμορφο λουλούδι μέσα στον παγκόσμιο κήπο. Χρέος μας να βοηθήσουμε με όλη τη δύναμή μας τη νεολαία και να της δώσουμε όλα τα μέσα να αναπτύξει τη δημιουργική της δράση και να χαρεί τη δημιουργική χαρά.

Στη σταυροφορία για το παιδί πρέπει να κληθούνε να πάρουνε μέρος όλα τα επιστημονικά, καλλιτεχνικά, επαγγελματικά και εργατικά σωματεία, καθώς και οι φοιτητικοί σύλλογοι και οι άλλοι σύνδεσμοι της νεολαίας. Μα πρώτα απ’ όλους πρέπει να κληθούνε να πάρουνε μέρος η Εκκλησία, η Ακαδημία, τα Πανεπιστήμια, και τα ανώτατα εκπαιδευτικά Ιδρύματα. Είναι αλήθεια πολύ θλιβερό το φαινόμενο και χαρακτηριστικό για την παρακμή τους, να κάθονται με σταυρωμένα τα χέρια μπροστά στην αφάνταστα τραγική κατάσταση της νεολαίας η Εκκλησία, η Ακαδημία, και τα ανώτατα εκπαιδευτικά Ιδρύματα. Αν δεν συνέλθουν από την απάθειά τους, αν δε θελήσουνε να πρωτοστατήσουνε στη σταυροφορία για το παιδί, να βγούνε τότε οι άξιοι για το αξίωμα τους Δημοτικοί άρχοντες και να καταγγείλουνε στο λαό την επίσημη αυτή πνευματική ηγεσία, γιατί με την εγκληματική της απάθεια υποβοηθεί και τροφοδοτεί την εξαθλίωση της νεολαίας.

Στη σταυροφορία για το παιδί, πρέπει ακόμη οι Δημοτικοί άρχοντες να καλέσουνε σε εθνικό συναγερμό και να αξιοποιήσουν όλους τους δημότες, που συμπονούνε και φλέγονται από στοργή για το παιδί. Πρέπει σ’ όλη τη χώρα, από τη μια άκρη ως την άλλη, να αντηχήσει το σάλπισμα για το λυτρωμό της νεολαίας από τα νύχια της εξαθλίωσης. Μπροστά στη σταυροφορία αυτή και τον αποφασιστικό αγώνα δε θα μπορέσει καμιά Κυβέρνηση να αντισταθεί, όσο κι αν είναι αντιλαϊκή και όσο κι αν θέλει να υπακούει στους ξένους και ντόπιους μεγιστάνες.

*

Με την εκπαιδευτική αυτή πολιτική οι Δημοτικοί και Κοινοτικοί άρχοντες θα μορφοποιήσουνε και θα αγωνιστούνε πρώτοι στις επάλξεις, να διοχετέψουνε στην πράξη τη λαχτάρα και την αγωνία του λαού για την υγεία, τη μόρφωση, τη χαρά και την ευτυχία της νεολαίας.

Παράλληλα όμως πρέπει και οι ίδιοι Δήμοι και οι Κοινότητες να δώσουνε το καλό παράδειγμα και να ανακουφίσουνε το παιδί από τη δυστυχία που το παραδέρνει. Πολλά μπορούνε να προσφέρουνε στο παιδί. Θα απαριθμήσω τα σπουδαιότερα. Ο στενός χώρος της «Αυγής» δε μου επιτρέπει να τα αναπτύξω πλατύτερα:

1. Η πρωταρχική φροντίδα τους πρέπει να στραφεί στα βρέφη. Αυτά έχουνε τη μεγαλύτερη ανάγκη. Αυτά κιντυνεύουνε περισσότερο. Βρεφικούς σταθμούς πρέπει πρώτα απ’ όλα να ιδρύσουν οι Δήμοι και οι Κοινότητες. Και πρέπει να είναι άρτια οργανωμένα τα ιδρύματα αυτά, για να εμπιστεύεται άφοβα το παιδί της η μητέρα που δουλεύει, και να είναι ήσυχη τις ώρες της δουλειάς της.

2. Έπειτα  από τα βρέφη, πρέπει οι Δήμοι και οι Κοινότητες να συγκεντρώσουνε τη φροντίδα τους στα νήπια και να ιδρύσουνε νηπιαγωγεία για τα άπορα παιδιά. Και τα ιδρύματα τούτα πρέπει να είναι άρτια οργανωμένα και να λειτουργούνε με τον πιο παιδαγωγικό τρόπο. Εκεί θα μορφώνονται στα πρώτα τους βήματα, εκεί θα παίζουνε και θα αναπτύσσονται μέσα στη χαρά τα άπορα παιδιά. Φυσικά εκεί θα σιτίζονται το μεσημέρι. Η νηπιακή μόρφωση είναι δικαίωμα του παιδιού. Δεν επιτρέπεται να είναι προνόμιο των πλούσιων οικογενειών.

3. Η τρίτη στη σειρά φροντίδα θα είναι να μην πεινάνε, και να μη μένουνε νηστικά τα φτωχά παιδιά που φοιτούνε στο Δημοτικό Σχολείο. Πρέπει να εξαντλήσουν όλη τους την προσπάθεια οι Δήμοι και οι Κοινότητες και να λειτουργήσουνε μαθητικά συσσίτια για τα άπορα παιδιά. Και αν είναι δύσκολο και ωσότου το κατορθώσουνε ας εξασφαλίσουνε για τα νηστικά παιδιά ένα ποτήρι γάλα με μια δυό φέτες ψωμί με φρέσκο βούτυρο.

4. Η κοινωνική πρόνοια για το παιδί πρέπει να απλωθεί ακόμη περισσότερο. Οι Δημοτικοί και οι Κοινοτικοί άρχοντες πρέπει να φροντίσουνε ακόμη να εφοδιαστούνε τα άπορα παιδιά με ζεστά ρούχα και γερά παπούτσια, καθώς και με τα απαραίτητα σχολικά και παιδικά βιβλία και την απαραίτητη γραφική ύλη. Είναι ντροπή για όλους μας να τριγυρνάνε στους δρόμους ξυπόλητα παιδιά ή με κουρελιασμένα ρούχα και παπούτσια.

5. Παράλληλη πρέπει να είναι η φροντίδα και για την υγεία των παιδιών. Οι Δημοτικοί και Κοινοτικοί άρχοντες πρέπει να πρωτοστατήσουνε να ιδρυθούνε παιδικά λουτρά, παιδικές εξοχές, παιδικά νοσοκομεία και σανατόρια και να εξασφαλιστεί η δωρεάν ιατρική και φαρμακευτική περίθαλψη για όλα τα άπορα παιδιά.

6. Οι Δημοτικοί και Κοινοτικοί άρχοντες πρέπει να απλώσουν ακόμη περισσότερο την εκπαιδευτική δραστηριότητά τους. Πρέπει  να ιδρύσουνε και μαθητικές βιβλιοθήκες. Εκεί θα μπορούνε τα άπορα παιδιά να μελετούνε τα μαθήματά τους και να διαβάζουνε, διαλεγμένα με μεγάλη προσοχή, παιδικά βιβλία. Φυσικά την επιστασία θα την έχουν εκπαιδευτικοί λειτουργοί. Αυτοί θα βοηθάνε τα παιδιά στα μαθήματά τους και θα τα καθοδηγούνε στη μελέτη τους.

7. Υποχρέωση έχουν ακόμη να φροντίσουνε και για το παιδικό θέατρο και για τον παιδικό κινηματογράφο. Τα δυό αυτά ιδρύματα πρέπει να οργανωθούνε με τον πιο παιδαγωγικό τρόπο, και τα έργα που θα παίζονται πρέπει να είναι μόνο προοδευτικά. Μόνον τότε θα μορφωθούνε πραγματικά τα παιδιά. Μόνον τότε θα αναπτυχτεί πολύπλευρα ο ψυχικός τους κόσμος και η δημιουργική τους δράση.

8. Αφού προωθήσουν ως αυτό το σημείο την εκπαιδευτική δραστηριότητά τους οι Δημοτικοί άρχοντες και ικανοποιήσουνε λίγο πολύ με τη σειρά τις παραπάνω παιδικές ανάγκες, θα πρέπει να σκεφτούνε και γα τα γήπεδα, όπου θα παίζουνε τα παιδιά τις ελεύθερες ώρες τους και προπάντων τις Κυριακές και τις εορτές, φυσικά με την εποπτεία και την καθοδήγηση από αντίστοιχους μορφωμένους λειτουργούς της Παιδείας.

9. Υποχρέωση έχουν ακόμη οι Δήμοι και οι Κοινότητες να βοηθήσουνε όσο μπορούνε περισσότερα από τα άπορα παιδιά να φοιτήσουνε στη μέση και ανώτερη Παιδεία.

*

Πλατύ και πλούσιο το πρόγραμμα που σκιαγράφησα. Για να προλάβω ορισμένες δικαιολογημένες απορίες, απαραίτητο να κάνω τις ακόλουθες τέσσερεις παρατηρήσεις:

α’). Να μη νομίσει κανείς, πως το πλατύ αυτό πρόγραμμα θα το πραγματοποιήσουν ολοκληρωτικά οι Δήμοι και οι Κοινότητες, και πως θα αντικαταστήσουνε  το Κράτος στην Κοινωνική Πρόνοια για το παιδί. Οι Δημοτικοί και Κοινοτικοί άρχοντες θα αγωνιστούνε να εκπληρώσει το Κράτος όλες τις υποχρεώσεις, που έχει απέναντι στο παιδί και τη νεολαία, και ωσότου αναγκαστεί το Κράτος να τις εκπληρώσει, όσο ορμητικότερη είναι η σταυροφορία για το παιδί, οι Δήμοι και οι Κοινότητες θα δώσουνε το καλό παράδειγμα και ανάλογα με τις δυνατότητες θα προωθούνε και θα πλαταίνουνε την εφαρμογή του προγράμματος.

β’). Στην πραγματοποίηση του προγράμματος πρέπει να ακολουθήσουν, ανάλογα με τις δυνατότητες, την αξιολόγηση που παρουσίασα. Όλες οι ανάγκες της παιδικής και νεανικής ηλικίας είναι επιτακτικές. Υπάρχει όμως κάποια ιεραρχία αναμεταξύ τους. Και αυτή πρέπει να ακολουθήσουμε στην ικανοποίησή τους. Είναι λοιπόν λάθος, που ξεσπάει σε βάρος των παιδιών, να δαπανάει ο Δήμος της Αθήνας γύρω στα δυό εκατομμύρια σημερινές δραχμές, ενώ αφήνει ολοκληρωτικά ανικανοποίητες τόσες άλλες παιδικές ανάγκες, που προηγούνται.

γ’). Για τη λεπτομερειακή μελέτη, απαραίτητο να ιδρύσουν ιδιαίτερα οι μεγάλοι Δήμοι Επιτροπές. Στις Επιτροπές αυτές πρέπει να πάρουνε μέρος και λειτουργοί της Παιδείας, ειδικά καταρτισμένοι και προοδευτικοί.

δ’). Ακόμη και για το περιορισμένο πρόγραμμα θα χρειαστούνε χρήματα. Και σήμερα, ιδιαίτερα οι μεγάλοι Δήμοι είναι χρεωκοπημένοι. Γι αυτό χρειάζεται να νοικοκυρευτούνε και να λυτρωθούνε από την φαυλοκρατική διαχείριση και από κάθε αντιπαραγωγική δαπάνη. Και πρώτα-πρώτα χρειάζεται οικονομική περισυλλογή, και να ανακουφιστεί ο προϋπολογισμός τους από κάθε αργομιστία. Χρειάζεται έπειτα να αξιοποιηθούν οι διάφορες υπηρεσίες του και για την πρόνοια για το παιδί. Επιβάλλεται ακόμη να πείσουν ή να εξαναγκάσουνε τις μεγάλες επιχειρήσεις – Τράπεζες, προνομιούχες και άλλες εταιρείες- καθώς και τους μεγιστάνες του πλούτου να συνεισφέρουνε γενναία ποσά για την υγεία , τη μόρφωση και τη χαρά των παιδιών. Είναι υποχρέωσή τους, να διαθέσουν ένα ποσοστό από τα υπέρογκα κέρδη τους για το παιδί.

Πολλές δυσκολίες θα συναντήσουν οι Δημοτικοί και Κοινοτικοί άρχοντες για να εφαρμόσουνε την εκπαιδευτική πολιτική. Μα όλες τις δυσκολίες θα τις υπερνικήσουνε και όλα τα εμπόδια θα τα ξεπεράσουνε, άμα φλέγονται από την αγάπη για το παιδί, και άμα έχουνε κατανοήσει, πως για την ευτυχία του παιδιού δεν ευθύνεται μόνο η οικογένεια. Για την προκοπή και την ευτυχία του κάθε παιδιού υπεύθυνοι είμαστε όλοι μας και περισσότερο απ’ όλους οι εκλεκτοί του λαού.  

Στις 22 Ιουλίου 1955 στο Δήμο Αθηναίων έγινε σύσκεψη για το ζήτημα της προστασίας των παιδιών και των νέων, στην οποία πήρε μέρος ο Κ.Σωτηρίου. Η "ΑΥΓΗ" έγραψε: