ΤΑ ΠΑΙΔΙΑ ΑΝΤΙΔΡΟΥΝ

Άρθρο του Κ.Δ. Σωτηρίου

Δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα «Αυγή»

Στις 6 Μαρτίου 1958

Όσοι γονείς και δάσκαλοι αντικρύζουνε το παιδί, σύμφωνα με τις δύο λαθεμένες αντιλήψεις, που σας παρουσίασα στα δύο προηγούμενα σημειώματά μου («Αυγή» 20 και 27 Φεβρουαρίου) , αρνούνται στο παιδί την παιδικότητα και την αυτοδυναμική ενεργητικότητά του και εμπνέονται στην ανατροφή και τη διαπαιδαγώγηση των παιδιών τους από τα ακόλουθα δύο αντιπαιδικά συμπεράσματα, όπου έχουμε καταλήξει :

Α’) Πρέπει να κάνουμε το παιδί να αντιμετωπίζει σοβαρά τη ζωή, να παρατήσει γρήγορα τη χαρά και τη παιδική αφροντισιά και να δουλεύει κι αυτό σκληρά, όπως, και ο ενήλικος.

Β’) Το παιδί πρέπει να υπακούει τυφλά στις εντολές των γονιών και του δασκάλου, γιατί αυτοί ξέρουνε τι το ωφελεί και τι το βλάφτει.

Δεν καταλαβαίνουν οι οπαδοί αυτής της αντιπαιδικής ανατροφής πως βγάζουνε το παιδί από την παιδική ατμόσφαιρα και δε βλέπουνε πως με την αδιάκοπη στενή παρακολούθηση, με τις αδιάκοπες εντολές και απαγορεύσεις στενεύουνε και πνίγουνε πολλές φορές την πρωτοβουλία του  παιδιού και το παιδί τους, αν δεν αντιδράσει, θα βγεί ανάπηρο στη ζωή, υποχρεωμένο να είναι προσκολλημένο σε κάποιο άλλο πρόσωπο, για να μπορεί  κάτι να κάνει.

Το ευτύχημα είναι που τα παιδιά δε δέχονται αδιαμαρτύρητα να φορτώνουμε στις πλάτες τους, τις αντιπαιδικές μας αντιλήψεις. Ο ζωντανός  οργανισμός τους αμύνεται και αντιδρά με πολλούς τρόπους, άλλοτε φανερά και έντονα και άλλοτε κρυφά και έμμεσα. Όμως από τη σύγκρουση αυτή δε βγαίνουν απλήγωτα τα παιδιά. Συχνά γεννιούνται και τροφοδοτούνται διάφορα παιδικά ελαττώματα. Να, έτσι, στα πεταχτά, μερικά παραδείγματα:

1) Η μητέρα βγαίνει με το αγοράκι της να πάει στα μαγαζιά. Στο δρόμο πρέπει το αγοράκι να περπατάει σοβαρά, σαν μικρός κύριος – μικρός ενήλικος – που είναι. Ούτε να μασουλίζει, ούτε να χαζεύει, ούτε να φωνάζει, ούτε να χοροπηδάει. Αυτή την εντολή του έχει δώσει η αυστηρή μητέρα. Το αγοράκι της, όμως, δεν μπορεί να συγκρατηθεί. Γυρίζει δεξιά – αριστερά το κεφάλι, κλωτσάει μια πετρούλα ή κάποιο μικρό πραματάκι στο δρόμο, τρέχει στη βιτρίνα, που το μαγνητίζει με τα παιχνίδια της , και ζητάει επίμονα από τη μητέρα του να του αγοράσει κάτι. Δείχνει μ’ άλλα λόγια πως είναι παιδί με δικά του ενδιαφέροντα και δικά του κίνητρα, και όχι μικρός σοβαρός ενήλικος. Η μητέρα όμως χωρίς καμμιά κατανόηση στο παιδί της νευριάζει, θυμώνει και το μαλώνει. Σε λίγο επαναλαμβάνεται η ίδια  ιστορία και το μάλωμα γίνεται εντονώτερο.

Το αγοράκι της, λοιπόν, δε συμμορφώθηκε με την εντολή της. Κάτι μέσα του το έσπρωχνε να αντιδράσει και να μην πειθαρχήσει. Μα πραγματικά δεν πειθάρχησε; Βέβαια, δεν πειθάρχησε στις εντολές της μητέρας του. Πειθάρχησε, όμως, με μεγάλη επιμονή στα δικά του δυναμικά ενδιαφέροντα.

Και αν η μητέρα δεν δείξει κατανόηση στο παιδί της και εξακολουθήσουνε οι αυστηρές εντολές και απαγορεύσεις, είναι ολοφάνερο πως θα γεννηθεί στο παιδί της η δυστροπία, το πείσμα, η αυθάδεια. ‘Η αν η μητέρα επιχειρήσει να σπάσει τη φανερή αντίδραση του παιδιού της, θα εμφανιστεί τότε η υποκρισία, το ψέμα κλπ.

2)   «Να γυρίσεις αμέσως από το σχολείο στο σπίτι, να μη χαζέψεις , να μην παίξεις στο δρόμο». Αυτή την εντολή δίνει ο πατέρας στο παιδί του. Το παιδί προσπαθεί με βαρειά καρδιά να συμμορφωθεί. Όμως όταν βλέπει τους φίλους του να παίζουνε, σκανδαλίζεται, αρχίζει κι’ αυτό να παίζει, απολησμονιέται μάλιστα στο παιχνίδι και φτάνει καθυστερημένο στο σπίτι. Και για δικαιολογηθεί για την αργοπορία του, ξεφουρνίζει κάποιο ψέμα.

Μα τι θα πεί  «σκανδαλίζεται» ; Θα πεί: νιώθει μέσα του τη λαχτάρα να παίξει, ύστερα από τα ανιαρά μαθήματα στο σχολείο, και μαγνητίζεται από το παιχνίδι των φίλων του. Και τι θα πεί «απολησμονιέται» ; Θα πεί πως το απερρόφησε ολοκληρωτικά η λαχτάρα του να παίξει και η λαχτάρα αυτή πέταξε έξω από τη συνείδηση του παιδιού τις εντολές του πατέρα. Και γιατί αυτή η εσωτερική λαχτάρα για παιχνίδι; Γιατί το παιχνίδι είναι βασική ανάγκη για το παιδί, ένα πολύτιμο κίνητρο για τη σωματική και ψυχική ανάπτυξή του. Το παιδί, λοιπόν, έδειξε καθαρά στον πατέρα του πως είναι παιδί με δικές του ανάγκες και έντονη αυτοδυναμική ενεργητικότητα και όχι μικρός ενήλικος, ούτε ετεροκίνητο πλάσμα. Και δεν πειθάρχησε στην εντολή του πατέρα του, γιατί πειθάρχησε στις δικές του ανάγκες.

Και αν ο πατέρας επιχειρήσει με την επιβολή του και τις τιμωρίες να πνίξει τη λαχτάρα του παιδιού να παίξει, η σύγκρουση θα είναι αναπόφευχτη, και θα τροφοδοτηθούνε διάφορα παιδικά ελαττώματα, όπως η δυστροπία, το πείσμα, το ψέμα και άλλα.

3) Ο καθηγητής ζητάει από τα παιδιά να προσέχουνε στην «παράδοση». Αν είναι καλός δάσκαλος και ξέρει τη δουλειά του, θα κάνει τα παιδιά να ενδιαφερθούνε για το μάθημα και θα προσέξουνε. Μα θα προσέξουνε, νομίζετε, επειδή το είπε ο καθηγητής τους; Όχι, θα προσέξουνε επειδή υπακούουνε στα δικά τους κίνητρα, στα ενδιαφέροντά τους.

Αν όμως το μάθημα δεν τα ενδιαφέρει, τα παιδιά δεν θα προσέξουνε. Και ή θα κάνουνε μικροαταξίες ,θα σιιγοκουβεντιάζουνε και θα αλληλοπειράζονται , ή θα προσπιούνται πως προσέχουν, ενώ στην πραγματικότητα θα είναι απορροφημένα από τους δικούς τους καημούς, ή θα ταξιδεύουνε με τα φτερά της φαντασίας τους και θα πλάθουν όνειρα.

Και αν ο καθηγητής αρχίσει τις παρατηρήσεις και τις τιμωρίες , για να αναγκάσει τα παιδιά να παρακολουθούνε  τα  μαθήματά του, η σύγκρουση θα είναι αναπόφευχτη  και δυσάρεστες οι συνέπειες. Πολλά παιδιά θα χάσουνε την εκτίμηση και το σεβασμό στον καθηγητή τους, άλλα θα αυθαδιάσουν, άλλα θ’ αρχίσουν να παραμελούνε το ειδικό αυτό μάθημα ή και να το σκάνε με ψεύτικες δικαιολογίες.

Τα παιδιά, λοιπόν, αντιδρούν. Το συμπέρασμα βγαίνει μόνο του: Πρέπει να πετάξουμε από πάνω μας τις δύο λαθεμένες αντιλήψεις για το τι είναι το παιδί. Πρέπει μ’ άλλα λόγια να αναγνωρίσουμε την παιδικότητα στο παιδί και την αυτοδυναμική ενεργητικότητά του. Είναι το πρώτο βήμα για να αποφύγουμε πολλά λάθη στην ανατροφή των παιδιών μας. Και θα αφήσουμε τα παιδιά να κάνουν ό,τι θέλουν; Να φωνάζουν, να χορεύουν, να παίζουν ολημερίς, να μη διαβάζουν; Μη βιάζεστε. Θα έρθει η στιγμή να συζητήσουμε την αντίρρηση αυτή. Τούτο μόνο προσθέτω τώρα: Δείξτε κατανόηση στα παιδιά σας. Είναι η καλή αρχή.